triil%
'ok Tsjecho-Slowakije dreigt uiteen te vallen
daarom Kok niet van
nderbesteding wil horen
U
OPINIE
All
Den Haag: centrum van wereldgebeuren?
in?
ier
lijk
wdacSouacwit
1991
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1991
Ud.NET ZELF OORZAAK VAN RECESSIE
KIN 'T HOUT
ir het eerst in jaren zal
werkloosheid weer
n toenemen, heeft ko-
gin Beatrix in de Rid-
zaal aangekondigd. De
esteit keek er wat
st bij. „Komt dat er
nog bij?" leek zij zich
te vragen. „Ja, dat
nt er ook nog bij", leek
schuin tegenover haar
ende Wim Kok te ant-
irden, daarmee de on-
spellende woorden
halend die hij vorige
ik sprak op een bijeen-
nst van het PvdA-ge-
t Den Haag.
kabinet heeft er een hand
van sociaal-economische
ilemen te presenteren als
en het natuurrampen. Zo
ie geest van: men kan er
of verdrietig om worden,
men kan er niets tegen
De aangekondigde stij-
van de werkloosheid zou
lelijk het gevolg zijn van
„lichte economische reces-
lie zich eerder al in andere
en voordeed",
ral dat laatste deel van de
is subtiel. Er wordt mee
ggereerd dat we ons in
erland nog gelukkig mo-
prijzen dat we nu pas door
ilinde, van buiten komen-
loodlot getroffen worden,
het is wel een valse sug-
Men neme de Macro
tl lomische Verkenningen
het Centraal Planbureau
geen plezierige maar
interessante lectuur - en
ontdekt dat het kabinet
iets op de mouw probeert
lelden. Althans, als het
om de oorsprong van de
spelde recessie,
ïstig het buitenland?
e! Het Centraal Planbu-
een onafhankelijk ad-
llege, dat de plannen
regering beoordeelt en
rekent, wijst erop dat de
rt volgend jaar met zo'n
procent zal stijgen. En dan
leden ken dat bijna twee-
van de Nederlandse pro-
diensten aan het
nland wordt verkocht.
derbesteding
conomische terugslag die
abinet aankondigt, is dus
el van binnenlandse ma-
Wat is de reden dat het
nd jaar ineens slechter
met de bedrijven die op
nnenlandse markt opere-
Ook op die vraag geeft
ntraal Planbureau een
antwoord. De reden is
Nederlandse burgers in
te weinig zullen besteden,
als gevolg dat de meeste
jven zich geen investerin-
in nieuwe machines,
itwagens, gebouwen en
ineel zullen kunnen per-
ren.
op volgt uiteraard de
vraag waaróm die Nederland
se burgers in 1992 minder zul
len gaan uitgeven? En dan ko
men we eindelijk bij de kern
van de zaak. De regering is
wederom van plan de koop
kracht van de burgers 'af te
romen'. Zij zal dit op twee ma
nieren doen. Door nóg meer te
bezuinigen op haar eigen uit
gaven, waardoor mensen bij
voorbeeld minder huursubsi
die ontvangen en meer lesgeld
moeten betalen voor hun
schoolgaande pubers. En door
belastingen en sociale premies
te verhogen, waardoor de
mensen om te beginnen al net
to minder in het handje krij
gen.
De grote econoom John May-
nard Keynes heeft een term
bedacht voor dit soort gedrag
van burgers: onderbesteding.
Zijn faam dankte Keynes aan
het feit dat hij ook de oplos
sing van het probleem aan
reikte. Als de burgers minder
gaan besteden, moet de over
heid zelf meer gaan besteden.
Op die manier krijgen de be
drijven dan toch weer vol
doende orders. Zo heeft presi
dent Reagan, hoewel hij de
naam van de 'linkse' Keynes
niet gaarne hoorde, de Vere
nigde Staten in het vorige de
cennium uit een diep econo
misch dal weten te halen. Al
leen aan oorlogstuig kocht
Ronnie (of was het z'n vrouw
tje Nancy?) al zoveel dat de
werkgelegenheid in zijn land
met sprongen toenam.
Voorbeeld
Waarom nemen Lubbers en
Kok geen voorbeeld aan deze
'Reagonomics'? Niet dat we in
Nederland nieuwe wapens no
dig hebben, maar we zouden
wel nog heel wat nieuwe hui
zen, wegen, spoorwegen en
dergelijke kunnen gebruiken.
Meer in elk geval dan het ka
binet wil bouwen. Wim Kok
zal als kampioen van de socia
le vernieuwing de eerste zijn
om dat toe te geven. Maar hij
zal er onmiddellijk een vraag
aan toevoegen: wie gaat dat
betalen9
President Reagan financierde
zijn aankopen door op grote
schaal geld te lenen in het bui
tenland. Daardoor was hij te
vens in staat de belastingen te
verlagen, hetgeen de koop
kracht van de Amerikanen
natuurlijk ook zeer ten goede
kwam. In zijn vorige leven
van FNV-voorzitter wilde
Wim Kok zo'n soort beleid ook
graag in Nederland gevoerd
zien, maar als penningmeester
van het kabinet is hij daar ra
biaat tegen. „Als een terriër zit
ik op het terugdringen van het
financieringstekort," zei hij af
gelopen dinsdag in onze krant.
Op zich is de redenering van
Kok gezond, want ondanks
alle bezuinigingen is de schuld
van de Staat der Nederlanden
nog altijd veel te groot: 359
miljard gulden ofwel 50.000
gulden per huishouden! Geen
wonder dat de bewindsman
van financiën huivert bij al
leen al de-gedachte dat hij in
1992 méér in plaats van min
der leningen zou moeten slui
ten.
Er zijn echter nog andere mo
gelijkheden om de dreigende
onderbesteding in ons land te
voorkomen. Kok zou bijvoor
beeld de rente kunnen verla
gen, waardoor burgers en be
drijven goedkoper geld kun
nen lenen en dus gemakkelij
ker dingen kunnen kopen. In
de PvdA-fractie wordt wei
eens een pleidooi voor zo'n
maatregel gehoord.
Maar president Wim Duisen-
berg van De Nederlandsche
Bank, ook een PvdA'er trou
wens, zou nog liever zijn im
posante haardos opeterl dan
meewerken aan een eenzijdige
renteverlaging. Hij eist dat de
geldpolitiek van Nederland
volledig blijft afgestemd op die
van Duitsland. Het buitenland
mocht eens minder vertrou
wen in de gulden krijgen.
(Duisenberg ziet daarbij ge
makshalve over het hoofd dat
zijn collega in Bonn de rente
onlangs verhoogde om ervoor
te zorgen dat de Duitsers min
der gaan besteden. De annexa
tie van de DDR heeft bij onze
oosterburen zo'n economische
hausse veroorzaakt dat de
Bundesbank vreest voor over
verhitting).
Aanvaardbaar
Dan dus maar onderbesteding
in Nederland. Het wonderlijke
is echter dat dit woord niet
één keer in de Miljoenennota
noch in enig ander Prinsjes
dag-document voorkomt.
Waarom die geheimzinnig
heid. Is minister Kok soms
bang dat CDA-fractieleider
Brinkman de voorgestelde
verhoging van belastingen en
premies bij nader inzien net
niet aanvaardbaar zal vinden?
Of wil Kok het woord onder
besteding niet horen, omdat
het anders helemaal onmoge
lijk zal zijn de vakbonden te
brengen tot matiging van hun
looneisen?
Het zal allebei wel een beetje
waar zijn. Maar de hoofdreden
van Koks selectieve zwijg
zaamheid is wellicht nog van
geheel andere aard. Volgende
week zaterdag wordt in Nij
megen het buitengewone con
gres van de PvdA gehouden,
waaraan Wim Kok zijn politie
ke leven heeft verbonden. De
dreiging van een economische
recessie maakt het de partijlei
der aanzienlijk gemakkelijker
'zijn' omstreden wao-plannen
aan de afgevaardigden te ver
kopen.
Nu kan Kok in zaal De Vere
niging lekker hameren op de
nadering van slechte tijden,
waarin iedereen de broekriem
moet aahhalen. Iedereen en
dus zeker al die luie wao'ers
die zich 's ochtends vroeg,
wanneer de arbeiders met hun
broodtrommeltje op weg gaan
naar de fabriekspoort, nog
eens lekker omdraaien, zal de
PvdA-leider zijn gehoor daar
bij suggereren.
(Rik in 't Hout is chef van de
parlementaire redactie van
deze krant).
T KOMT TOCH
LEKKER VAM
DE GROM O
Keren de oude tijden te
rug? Wie vaak in het cen
trum van Den Haag komt,
ziet in deze maanden be
kende en minder bekende
staats- en regeringsleiders
af en aan reizen. Met gro
te regelmaat zoeven de li
mousines voorbij, waarin
wij John Major of Miter-
rand of Kaifu ontwaren.
Steeds begeleid door een
motorescorte, in prachtig
oranje-witte uitmonste
ring.
In de tram waarmee ik mij, al
thans binnen Den Haag, pleeg
te verplaatsen, kom je ze niet
tegen. De veelvuldige oproe
pen van minister Maij om
meer van het openbaar ver
voer gebruik te maken, is in
deze kringen kennelijk niet
doorgedrongen. Zolang Maij
zichzelf verplaatst per auto,
maakt haar pleidooi overigens
ook in eigen land niet zo'n ge-
loofwaardige indruk. Ik res
pecteer haar keuze voor de ei
gen auto; ze zal daar goede re
denen voor hebben (veel kof
fers, ongewisse afspraken,
werk tot in de kleine uurtjes,
aan- en afvoerproblemen,
enz.). Diezelfde redenen gel
den echter ook voor vele an
dere burgers. Er is weinig re
den voor een algemene klop
jacht op die automobilist, al
thans vooral o^ zijn of haar
portemonnee. Maar dit terzij
de.
Met al die staatslieden en met
wat daarvoor doorgaat, lijkt
Den Haag weer even terug in
de goede oude tijd van de Re
publiek der Zeven Verenigde
Nederlanden. Nederland was
toen een van de weinige grote
mogendheden. Onze schepen
beheersten de wereldzeeën,
onze vlag woei op vreemde
kusten en in exotische wereld
delen, onze banken financier
den de wereldhandel en onze
wetenschap was toonaange
vend. Wij weten dat de huidi
ge hausse in staatsbezoeken
nog slechts enkele maanden
duurt - dan is ons halfjarig
voorzitterschap van de Euro
pese Gemeenschap weer voor
bij. Dan kunnen wij de balans
opmaken. En de rekening van
•er wordt op onze kosten wat
koffie gedronken. Zoveel zelfs,
dat de vraag zich opdringt of
we niet zelf op de koffie ko
men. Juist nu van het zittende
kabinet-Lubbers/Kok alle
aandacht wordt gevraagd om
de eigen problemen te lijf te
gaan, moeten veel bewindslie
den hun aandacht ook op het
grote buitenland richten.
Banen
Nog één troost, dat zovele bin
nenlandse problemen met het
buitenland te maken hebben!
Terwijl de discussies in ons
land (weer) over de inkomens
gaan, zal volgend jaar - voor
het eerst sinds jaren - het aan
tal banen in ons land teruglo
pen en de werkloosheid weer
stijgen. Wij slagen er almaar
niet in om de aanzwellende
golf van vreemdelingen die
over onze open grenzen heen-
spoelt, te stoppen. Wél richten
wij in ijltempo nieuwe op-
vanggelegenheden in. Oude
militiaire kampen krijgen een
nieuwe bestemming. Wij dwei
len hier, terwijl de kraan open
blijft. De met deze immigratie
golf samenhangende proble
men dreigen ons boven het
hoofd te groeien. Een oneigen
lijk „monsterverbond" van ju
risterij, van Eurocratiomie en
van politieke schichtigheid
vertraagt de goede wil van
staatssecretaris Kosto. Dan
zwijg ik nog maar over de
drugsproblematiek. De aan
houdende wao-discussie dreigt
de aandacht voor al die andere
problemen te verslappen.
Maar Den Haag is in ieder ge
val even een wereldstad, net
als toen. Die tijd van toen
wordt in Amerika trouwens
meer bestudeerd dan door ons.
In de Verenigde Staten loopt
sinds enige jaren een grote dis
cussie over de vraag, hoe je
een superpower kunt blijven.
Daarbij wil men graag leren
van het verleden. Het zeven
tiende eeuwse Holland is daar
bij een leerzaam voorbeeld.
Hoe werd volgens prof. Ri
chard Rosecrance („Amerika's
economische heropleving") dat
oude Holland van een grote
mogendheid tot een minder
beduidend land?
Het citaat is wat lang, maar
nooit weg aan de vooravond
van de parlementaire discus
sies over de Miljoenennota:
„Alle grote mogendheden
moesten hun overheidsuitga
ven, consumptie en investerin
gen in evenwicht houden. In
het begin van de 18e eeuw leg
de Nederland hoge belastingen
op aan 't bedrijfsleven om zijn
oorlogen tegen Frankrijk te
kunnen betalen. De prijzen
stegen, er kwam inflatie, en
daarmee werden de Neder
landse goederen te duur voor
het buitenland. In de volgende
fase van het Dutch Empire
leidde die inflatie tot buiten
sporige consumptie door de
eerst zo sobere burgerij. Ne
derlandse kooplieden aarzel
den met investeringen in de
nu minder profijtelijke buiten
landse handel. Ze belegden
hun geld liever in Londen,
waar ze méér rente kregen.
Het korte-termijnvoordeel
voor de midden- en hogere
klassen kreeg voorrang boven
het bouwen van een sterke na
tionale economie in het eigen
vaderland".
Daarom is het goed dat wij de
bestudering van onze vader
landse geschiedenis ook zelf
wat meer ter hand nemen. Er
zitten boeiende lessen in opge
sloten Voor ons economisch
beleid, zoals het citaat van
prof Rosecrance bewijst. Voor
ons Europees beleid - econo
mische samenwerking is pri
ma, maar laten wij wel baas
blijven in onze eigen keuken
en dat niet in handen geven
van onze buren. Voor ons mi
litaire beleid - bezuinigen lijkt
wel mooi, maar de wereld zit
nog vol brandhaarden die tot
uitbarsting kunnen komen. In
de Golf en op de Balkan, het
huidige werkterrein van onze
minister van buitenlandse za
ken. Het oude en gevaarlijke
kruitvat. Ondanks die vredes
conferentie in Den Haag. Het
Nederlandse volk is de Twee
de Wereldoorlog nog niet ver
geten, de Balkan volkeren ook
met. Waar grote delen van het
Kroatische volk zich enthou
siast achter Hitier schaarden
en de SS een lesje kreeg in jo
denmoord. Zoiets blijft lang
hangen. Daarom moet ons be
leid gericht zijn op duurzame
vrede, opdat dit verschrikke
lijke verleden nooit meer „he
den" wordt. Als al die Haagse
ontmoetingen daaraan bijdra
gen, dan zie ik die grote auto's
vanuit mijn tram toch weer
met enig genoegen rijden.
(WA Ma tem an is lid van de
Tweede Kamer voor het
CDA).
ikije is nog geen voorpagi-
euws, maar lang zal het
beer duren. Volgend jaar
'jg r worden er verkiezingen
81 iden in Tsjecho-Slowakije
voor het zover is zal dui-
zijn of Slowakije zich
afscheiden, of dat er toch
i zoiets als een Federatie
Tsjechen en Slowaken
tt parlement van Slowa-
te Bratislava, wordt heftig
«tteerd over de nieuwe
iwet. Maar op een kardi-
punt is brede overeen-
|'ng gegroeid. De toe-
tige souvereiniteit van
'kije moet worden geba-
op de 'Slowaakse natie',
dat precies is, die Slo-
se natie, wordt geïllu-
J aan de hand van bevol-
"oepen die, alhoewel wo-
in Slowakije er niet toe
en. Hongaren, Oekraïe-
Tsjechen, Zigeuners en
inwoners van Slowakije
(uiteraard) niet deel aan
lergeboorte van de Slo-
natie. In de nieuwe
zullen zij als 'minderhe-
jvorden aangeduid. Na-
s zo verzekerden mij
owaakse politici, zij krij-
'e rechten, zij het met
dering van het eerstge-
recht. De nieuwe staat
met een navelstreng ver-
n met de Slowaakse na-
ït inlev (j
iew eel k
iO. Bur(
r 540
af moe?
op 85 k
moesten n
er blevt ed<
op de
rkt, ben
ƒ616
die n<
■s zullen niet alle bewo-
'an Slowakije de dragers
«e staat zijn. Slechts een
van hen, de Slowaken,
dat voorrecht.
•ezorgd opmerk dat dit
om moeilijkheden is,
3 ik instemmende, ont-
ide en meestal verdedi-
antwoorden. Zeker, er
worden problemen verwacht
met name met de Hongaarse
minderheid. Sedert 1918 maakt
het overgrote deel van Slowa
kije weliswaar geen deel meer
uit van Hongarije, maar er zijn
nog wat oude rekeningen te
vereffenen! De Slowaken in
Hongarije worden slecht be
handeld, in ieder geval slechter
dan de Hongaren in Slowakije,
zo hoor ik. En dat dient te wor
den rechtgezet. De Hongaarse
minderheid ziet de bui al han
gen en heeft aangekondigd zich
'autonoom' te zullen verklaren
als Slowakije zich afscheidt.
Natie
Net als de Oekraïne, Kroatië,
Letland en vele andere Oost-
Europese" landen, is Slowakije
in de ban geraak van de natie
staat. Als we echter de gangba
re definitie van 'natie-staat'
hanteren, dat wil zeggen: één
ertkele nationale groep omvat
meer dan 95% van de staatsbe-
volking, dan wordt Slowakije
hooguit een pseudo 'natie
staat'. De 580.000 Hongaren
vormen immers al zo'n 11%
van de totale bevolking. Echte
natie-staten bestaan er zelfs
nauwelijks! Slechts èen kwart
van de 167 bestaande staten
kan als natie-staat gelden. En
van de 539 etnische groepen
die überhaupt te onderscheiden
zijn op aarde, wonen slechts in
13 gevallen alle leden in een en
dezelfde staat waarin zij tevens
de meerderheid vormen. Maar
dit gegeven, voorzover al be
kend, belet vandaag de dag in
Oost-, Centraal en soms ook in
West-Europa vrijwel geen en
kele etnische groep c.q. natie
om toch met kracht te streven
naar autonomie en nog meer:
een eigen staat.
Het scenario dat zich thans in
Slowakije ontvouwt, ziet er als
volgt uit. De partij die het
Ex-premier Meciar kan met zijn 'Beweging voor een democra
tisch Slowakije' rekenen op circa 40% van de stemmen.
hoogst scoort in de opiniepei
lingen is de 'Beweging voor
een democratisch Slowakije',
geleid door ex-premier Meciar.
Zij kan rekenen op ca. 40% van
het electoraat. De Beweging is
steeds meer de nationalistische
toer opgegaan; Slowakije moet
volledig onafhankelijk worden.
Meciar zelf is overigens voort
gekomen uit de burgerbewe
ging „Publiek tegen Geweld",
die de revolutie van 1989 tegen
het communistische regiem
droeg. Maar door zijn nationa
listische neigingen is 'Publiek
tegen Geweld' uit elkaar ge
spat. De gematigde vleugel is
ontredderd achter gebleven en
telt nog nauwelijks mee in de
opiniepeilingen (6%).
Als gevolg van de heisa in de
burgerbeweging is de politieke
leiding van het land terecht ge
komen in handen van de
'Christen-Democratische Bewe
ging'. De huidige premier, Jan
Carnogursky en vele andere
leidende politici zijn Christen-
Democraten. De Secretaris-Ge
neraal van de beweging, Anton
Andras, tekende desgevraagd
de naaste toekomst voor mij
uit. De onderhandelingen over
een nieuwe grondwet - één
voor Slowakije, één voor de
Tsjechische republieken Mora-
vië en Bohemen, en één voor
de Federatie Tsjecho-Slowakije
- dreigen volgens hem te ver
zanden. Want de Tsjechen wil
len hun eigen grondwet af
stemmen op die van de Federa
tie, terwijl de Slowaken de om
gekeerde weg bewandelen:
eerst een eigen grondwet op
stellen, daarna pas die van
Tsjecho-Slowakije. Als dit pro
bleem niet snel wordt opgelost,
dan, zo voorspelt Andras, zal
Slowakije met een eenzijdige
souvereiniteitsverklaring ko
men. Daaraan voorafgaand zal
een referendum onder de be
volking van Slowakije, worden
gehouden, over de vraag hoe
men denkt over het voortbe
staan van de Federatie. De uit
slag van zo'n referendum lijkt
nu al vast te staan, zeker in de
ogen van voorzitter Moric van
de Slowaakse Nationale Partij,
een rechts-radicale nationalisti
sche groepering die oprukt in
de opiniepeilingen. Hij voor
spelt dat een onafhankelijk
Slowakije nog dit jaar, in 1991,
zal worden uitgeroepen. De
Hongaren duidt hij aan met
'spleetogen', ze zijn volgens
hem van Aziatische afkomst en
dus geen Europeanen, laat
staan Slowaken.
De Christen-Democraten zijn
er echter niet voor om de Fe
deratie nu al op te blazen. Wat
hen betreft kan dit op termijn
gebeuren. Ze hebben een 'sterf
huis-constructie' in gedachten.
De Federatie (Tsjecho-Slowa
kije) krijgt vooralsnog de taak
om het land de EG binnen te
leiden. Zodra dit doel is gerea
liseerd. in het jaar 2000 wel
licht, mag de Federatie ophou
den te bestaan. De deelstaten,
Tsjecho en Slowakije gaan dan
zelfstandig verder, zij het als
onderdeel van de. Europese Ge
meenschap. Dat dit voorstel bij
de 'federalisten' in Praag op
grote weerzin is gestuit, laat
zich raden.
Toch ligt mijns inziens de op
lossing - zo die er al is - van het
groeiende nationaliteiten-con
flict in Tsjecho-Slowakije wel
degelijk en in belangrijke mate
bij de EG. Vrijwel iedereen in
het land is immers van mening
dat de toekomst van Tsjecho en
van Slowakije ligt in de Euro
pese Gemeenschap. Teneinde
de druk van de ketel te halen
zou de EG met een concreet
aanbod moeten komen. Ze zou
precies moeten aangeven wan
neer en via welke tussenstap
pen Tsjecho-Slowakije lid van
de EG kan worden. Een eenzij
dige onafhankelijkheidsverkla
ring van Slowakije zou daar
mee voorkomen kunnen wor
den. Ik beweer overigens niet
dat een eigen staat Slowakije
dus eens en voor altijd dient te
worden uitgesloten. Maar in
stemming van alle betrokke
nen moet daarbij een door de
EG gestelde voorwaarde zijn.
Europa heeft inmiddels toch
wel genoeg leergeld betaald
voor wat betreft de gevolgen
van een eenzijdige onafhanke
lijkheidsverklaring. Een vol
gende burgeroorlog kan en
moet worden voorkomen de
EG heeft hiertoe belangrijke
sleutels op zak!
In Slowakije worden de ont
wikkelingen intussen verder
op de spits gedreven. In het
parlement wordt al gediscus
sieerd over de noodzaak om
een eigen leger op te richten,
een soort Nationale Garde.
Drie opmerkelijke argumenten
worden aangedragen ter recht
vaardiging van zo'n besluit.
a). De Hongaarse minderheid
moet onder controle kun
nen worden gehouden.
b). Een mogelijke exodus van
mensen uit de Sovjetunie
moet worden opgevangen
en gekeerd. En
c). Slowakije is net als Oosten
rijk een doorgangshuis voor
Joden uit de Sovjet-Unie op
weg naar Israël. Het land
dient zich te kunnen verde
digen tegen mogelijke aan
slagen van Arabische terro
risten.
Het zal, vrees ik, niet lang
meer duren of ook Slowakije
heeft net als de Oekraïne,
Kroatië, Georgië, Litouwen.
Slovenië, enz. een eigen Natio
nale Garde, die met name ge
richt zal zijn tegen de 'kwade
bedoelingen' van zijn buren en
z'n halfburen (minderheden).
Stevent Tsjecho-Slowakije op
een ramp af, vergelijkbaar met
wat er in Joegoslavië en delen
van de Sovjetunie gaande is? Ik
durf het niet te voorspellen.
Maar de elementen zijn aanwe
zig. De geest is uit de fles en de
krachten die voor tolerantie en
gematigdheid pleiten zijn zwak
en veruit in de minderheid.
Ook de katholieke kerk is do
minant aanwezig in het proces
van nationale wedergeboorte.
Links en rechts geven priesters
stemadviezen. De katholieke
hiërarchie eist, net als in Polen,
dat voortaan (r.k.) godsdienst
onderwijs een verplicht vak
wordt op alle basisscholen in
Slowakije. Op een bijeenkomst
over levensbeschouwingen, be
legd door de Helsinki Citizens
Assembly (HCA - een interna
tionale organisatie die streeft
naar integratie en samenwer
king tussen de Europese cultu
ren) zag ik joden, protestanten
en humanisten, maar de katho
lieke vertegenwoordigers wa
ren demonstratief weggeble
ven. Volgend jaar maart zal de
HCA haar jaarlijkse Assemblee
in Bratislava houden; een po
ging om de spanningen in Slo
wakije te helpen opvangen in
een brede Europese dialoog.
(Mient Jan Faber is algemeen
secretaris van het Interkerke
lijke Vredesberaad. Hij heeft
een boek over de ontwikkelin
gen in Oost-Europa in voorbe
reiding en reist daarvoor vaak
door het Oostblok. In onze
krant doet hij maandelijks tus
sentijds verslag van zijn erva
ringen.)
Nederland kent een handzame
dubbele moraal. Iedere groep
heeft te maken met
hgeburgerde vormen van
-echtsongelijkheid. In
'eslokalen mag niet gerookt
vorden behalve door docenten.
Buschauffeurs mogen niet
orat'en onder het rijden,
behalve met bekenden.
Arbeidstijdverkorting moet
overal worden ingevoerd,
behalve voor mensen in
leidinggevende functies.
Dit rijtje kan men schier
eindeloos aanvullen. Je leert
leven met een vorm van
klasse-justitie waarbij de
gewoonte het wint van de
norm. Natuurlijk: hier en daar
probeert een plagende puber in
de klas zijn leraar een sigaretje
te onthouden en uiteraard zijn
er fanatieke
vakbondsbestuurders die een
directeur atv willen
voorschrijven Maar aan de
ongelijkheid komt geen einde
en we lijken dat allemaal nog
normaal te vinden ook.
Pas als een
voorkeursbehandeling op
papier wordt vastgelegd wordt
een grens overschreden. Dan
schieten we overeind. Het
schoolbestuur krijgt woedende
ouders aan de deur omdat het
nieuwe schoolreglement
voorziet in een rookverbod,
met onder lid 3b een
uitzonderingsclausule voor
docenten. En het cao-overleg
wordt gefrusteerd door het
voorstel van de werkgevers om
de bedrijfsleiding wat atv
betreft te ontzien.
Het moreel besef leeft dus op
wanneer papieren tijgers
grommend het slapend
bewustzijn wakker maken.
Politici weten dat heel goed.
Jede Konsequenz fiihrt zum
Teufel', heeft Luther ooit
gezegd. De katholieke
staatssecretaris van financiën,
Marius Van Amelsvoort, heeft
die uitspraak misschien in z'n
achterhoofd gehad toen hij
besloot het burgermansprincipe
dat geaccepteerde
rechtsongelijkheid niet op
papier moet worden vastgelegd
voor één keer te verlaten. Hij
deed dat uitgerekend op het
gevoeligste terrein, namelijk
geld.
Van Amelsvoort rekende zijn
collega-bewindslieden op een
kladje voor: we nemen grote
groepen wao'ers een deel van
hun uitkering af, we schrappen
miljoenen aan subsidies, we
zadelen de burgers op met
lastenverzwaringen en dan er
onstaat er vanzelf ruimte voor
een kleine inkomsten verhoging
voor onszelf. Zo ging het
natuurlijk niet, maar zo wordt
het in de maatschappij wel
ervaren.
Al sinds 1960 trekken ministers
en staatssecretarissen enkele
duizenden guldens van hun
belastbaar inkomen af als
vergoeding voor onkosten die
ze helemaal niet gemaakt
hebben. De aftrekbare
bedragen, die wettelijk vast
stonden, werden gebruikt ter
compensatie van uitgaven die
zij niet konden declareren,
zoals een bloemetje voor de
eega van een bezoekende
hoogwaardigheidsbekleder, het
dineetje met bevriende groot
industriëlen en het
krijtstreeppak voor officiële
gelegenheden. Onzin
natuurlijk, geen minister die in
een restaurant zelf afrekent,
geen staatssecretaris die op
eigen kosten een bloemetje
stuurt en geen bewindsman die
nog een krijtstreeppak draagt.
Met de invoering van het
nieuwe belastingstelsel moest
die regeling verdwijnen.
Representatieve kleding is niet
langer aftrekbaar en cadeaus
zijn nog maar beperkt op te
voeren. Kortom: de leden van
het kabinet raken een forse
inkomstenbron kwijt. Van
Amelsvoort bedacht daarom
voor zijn ambtsgenoten een
nieuwe regeling die zo uit het
Walhalla van de fiscus komt
vallen, waar eeuwige
belastingvrede heerst.
Ministers en staatssecretarissen
krijgen voortaan een jaarlijkse
vergoeding 6700
respectievelijk5500, schoon in
het handje.
Dat komt voor de regeerders
neer op een verhoging van
twaalfhonderd gulden in
vergelijking met de oude
regeling. Een opmerkelijke
koopkrachtverbetering, zou je
kunnen zeggen, waarbij de
belastingbetaler woedend in
zijn stoel overeind springt en
een wao'er in razernij
ontsteekt. Maar trek van al die
boze mensen eens degenen af
die zelf belasting ontduiken en
laten ontduiken, die zwart
bijklussen en zwart laten
bijklussen, die teveel
declareren en teveel laten
declareren. Met aftrek van
deze dubbele moraal blijft er
weinig reden tot
verontwaardiging over. Wat er
gebeurt is slechts dit: een
staatssecretaris verliest zijn
toch al vaal geworden kleed
van gezag en staat gewoon in
z'n burgermanshempie. Een
beetje ordinair dus.
