ederland danst
toeizaam op slappe
;oord van de EMU
gidóceommit BUITENLAND
Senaat YS slikt
benoemingen Bush
Rechtbank vindt dat Widdershoven moet getuigen
Sovjet-ruimtevaart wil in zaken
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1991
Idoor
MARC DE KONINCK
WASHINGTON Presi
dent Bush lijkt een dub
bele overwinning te gaan
behalen op de Ameri
kaanse Senaat met zijn
omstreden benoemingen
van een nieuwe directeur
van de CIA en van een
nieuwe conservatieve op
perrechter.
Hoorzittingen waarin beide
kandidaten dagenlang inten
sief door Senaatscommissies
zijn ondervraagd, eindigden
gisteren in de algemene ver
wachting dat de plenaire Se
naat spoedig hun benoemingen
in meerderheid zal accepteren.
Daarmee zal Robert Gates de
nieuwe directeur zijn van de
Amerikaanse geheime dienst
CIA, hoewel Gates fouten
heeft erkend in het Iran-Con-
tra-schandaal en in zijn analy
se van ontwikkelingen in de
Sovjetunie. En daarmee zal de
zwarte Republikeinse rechter
Clarence Thomas lid zijn van
het Hooggerechtshof (Supreme
Court), hoewel hij in de hea
rings is blijven weigeren zijn
standpunt over abortus te ont
hullen.
In de Senaat, evenals trou
wens in het Huis van Afge
vaardigden, heeft de Democra
tische (oppositie-) Partij een
royale meerderheid, maar de
populariteit in het land van
Republikeins president Bush
weerhoudt een aantal Demo
cratische volksvertegenwoor
digers ervan de presidentiele
benoemingen te dwarsbomen.
Bovendien is een minderheid
van de Democraten, net als
een meerderheid van de Repu
blikeinen, tegen de huidige
abortusvrijheid in de VS.
Rechter Thomas wordt 'ervan
verdacht' straks binnen het
negen leden tellende Hoogge
rechtshof de doorslaggevende
stem te zullen geven aan een
herroeping van de hofuit
spraak uit 1973 (de vermaarde
zaak 'Roe versus Wade') waar
in abortus een grondwettelijk
privacy-recht voor de vrouw
is verklaard. Komt het tot her
roeping, dan mogen Ameri
kaanse deelstaten abortus
compleet gaan verbieden
Thans is in sommige staten
abortus alleen verboden in
met belastinggeld gesubsi
dieerde klinieken.
Ongelooflijk
Clarence Thomas is ook een
verklaard tegenstander van
positieve discriminatie (in het
onderwijs en op de arbeids
markt) van zwarten, andere
minderheden en vrouwen. De
kans is nu groot dat het Hoog
gerechtshof spoedig alle 'quo-
ta'-praktijken in de VS zal
verbieden. Veel lagere overhe
den en grote bedrijven nemen,
veelal gedwongen door vak
bonden, bepaalde quota min
derheden in dienst opdat het
personeelsbestand de raciale
verdeling van de lokale bevol
king weerspiegelt.
In blank Amerika leeft al ja
renlang fel verzet tegen die
praktijk, omdat blanken vaak
banen zouden mislopen die
naar minder gekwalificeerde
zwarten gaan. De laatste tijd
doet zich de opmerkelijke ont
wikkeling voor dat ook steeds
meer zwarte leiders zich tegen
het voortrekken van historisch
achtergestelde groepen keren.-
Onder anderen Douglas Wil
der, tot dusverre de enige
zwarte tegenkandidaat van
George Bush voor de presi
dentsverkiezingen van vol
gend jaar. vindt dat zwarten
op eigen kracht hun extra
maatschappelijke barrière
moeten overwinnen en dat qu
ota hun een officieel stempel
van minderwaardigheid bezor
gen.
Dat voldoende Democraten in
de Senaat mee zullen werken
aan de benoeming van Robert
Gates tot directeur van de
CIA, leidt tot grote onenigheid
binnen de oppositiepartij en
tot smadelijke beschouwingen
in de Democratisch-gezinde
pers. Gates heeft verklaard dat
hij in 1985 en '86 als onderdi
recteur van de CIA onkundig
was van het Iran-Contra-scha-
daal (waarin de CIA mee
werkte aan illegale steun aan
de Contra-rebellen in Nocara-
gua). En hij heeft eveneens
toegegeven dat hij de demo
cratisering van Oost-Europa
en de Sovjetunie niet heeft
zien aankomen.
James Reston, vermaard com
mentator van de New York
Times, behoorde gisteren tot
de critici die het ongelooflijk
vinden dat een 'topspion' als
Gates in de Iran-Contra-episo-
de niet doorhad wat er pal om
hem heen gebeurde, dat Gates
geen inzicht had in wat er
broeide achter het Ijzeren
Gordijn terwijl de CIA met
20.000 spionnen voornamelijk
het wereldcommunisme moest
bespieden en dat de Democra
tische Partij uit angst om voor
'links' versleten te worden,
kandidaat Gates toch geschikt
gaat verklaren om in de nieu
we wereldorde de CIA te lei-
stad tegen de moordenaars van
zijn 27-jarige vrouw Gabriëlle
komt getuigen. Kandera: „Als
de kroongetuige nog te ziek is
of niet wil, proberen we naar
Nederland te komen."
De rechtszaak tegen de 49-jari-
ge Hongaar Jan Molnar en de
32-jarige Slowaak Lubor Ma-
sar zal zeker nog enige tijd du
ren. In oktober worden onder
andere getuigen tegen Lubor
Masar gehoord. De rechtbank
wil dan ook Oostenrijkse en
Nederlandse politie-agenten
Oproep tot
mobilisatie in
Oost-Kroatië
(vervolg van
de voorpagina)
ZAGREB Op de Kroa
tische televisie werd giste
ren een oproep tot een al
gehele mobilisatie in Sla-
vonië (Oost-Kroatië) ge
daan, op het moment dat
volgens de Kroatische ra
dio de eerste gevechten
uitgebraken tussen Kroa
tische strijders en eenhe
den van het federale leger
die donderdag uit Belgra
do zijn gekomen.
naar hun mening vragen
De eerste vijf dagen van het
proces waren eigenlijk tegen
Jan Molnar gericht. De man,
die in 1980 zijn vriendin dood
de, moet op last van de recht
bank zijn blauw-grijze spijker
broek inleveren. Masar, die
Molnar beschuldigt van zowel
het neerslaan van de 28-jarige
René als het wurgen van Ga
briëlle, vertelde deze week na
melijk dat de Hongaar in een
broek van de Kerkraadse man
voor de rechtbank stond. Mol
nar had er geen problemen
mee. „Die broek is al een keer
door de politie onderzocht.
Jullie mogen hem rustig heb
ben".
De rechtbank sprak gisteren
met geen woord over het ant
woord dat Lubor Masar in de
gevangenis aan Molnar
schreef. De Hongaar, die juist
te horen had gekregen dat de
doodgewaande Nederlander in
leven was, vroeg aan Masar
om hem buiten deze zaak te
houden. Masar liet vervolgens
weten dat Molnar ervoor
moest zorgen dat de lastige ge
tuige gedood moest worden.
Dr. Lehotan, de raadsman van
Masar: „Masar heeft inderdaad
zoiets geschreven. Het zal wel
taktiek van de rechters zijn
om er nu nog niet mee te ko-
Masar, die sinds de overval op
het Kerkraadse echtpaar zijn
haren liet groeien en een
baard liet staan, moet zich
knippen en scheren. President
Kandera: „U moet er de 29ste
oktober net zo uitzien als toen
in Oostenrijk".
Ie garde van Kroatië in Slavo-
nië. Het hoofkwartier daarvan
bevindt zich in Osijek en is be
last met de verdediging van
verscheidene Kroatische dor
pen in het strijdgebied.
De Kroatische president Fran-
jo Tudjman was gisteren in ge
zelschap van de nieuwe minis
ter van defensie, Gojko Susak,
en onderminister van binnen
landse zaken Slavko Degori-
cija in Novska, langs de snel
weg Belgrado-Zagreb, om een
bezoek te brengen aan de
„voorste gevechtslinies", zo
meldde Tanjug. Het gezelschap
moest volgens het persbureau
echter op de vlucht slaan na
een luchtalarm.
De federale premier Ante
Markovic eiste gisteren het
ontslag van Kadijevic als mi
nister van defensie wegens de
ien soldaat van het Kroatische leger staat bij de staart van een neergehaald vliegtuig van het
Joegoslavische federale leger in het stadje Donji Miholjac nabij Osijek. Het toestel werd neerge
schoten door de Kroaten tijdens hevige gevechten tussen Kroaten en Serven.
FOTO: AP
toenemende betrokkenheid
van het leger bij de gevechten.
„Het leger kan niet langer als
zijnde Joegoslavisch worden
gezien als het in een burger
oorlog de zijde kiest van een
van de betrokken partijen. Het
gebruik van tanks, schepen en
helikopters in aanvallen op
steden is onmogelijk te verkla
ren, laat staan te rechtvaardi
gen", aldus Markovic in de in
Belgrado uitgegeven krant
Borba.
Een paar uur voor donderdag
het konvooi" uit Belgrado ver
trok verzekerde Kadijevic EG-
bemiddelaar Lord Carrington
in een brief dat het leger op
dracht had gekregen niet als
eerste te schieten in Kroatië.
De minister beschuldigde
Kroatische troepen ervan het
onder bemiddeling van Car
rington bereikte staakt-het-
vuren, dat woensdag had
moeten ingaan, te schenden en
de belegering van kazernes
van het federale leger in ver
schillende Kroatische steden
voort te zetten.
Bij de gevechten, die begon
nen nadat Kroatië op 25 juni
de onafhankelijkheid over
zichzelf uitriep, zijn tot op he
den bijna 500 doden gevallen.
Onder de slachtoffers die deze
week vielen was de journalist
Pierre Blanchet van de Franse
krant Nouvel Observateur die
woensdag met zijn auto op een
landmijn reed. Een verslagge
ver van een Zwitserse radio
zender raakte gewond.
abinet vindt noodoplossing
or vertegenwoordig Balten
HAAG De Nederlandse ambassadeurs
'inland en Zweden worden binnenkort te-
i ambassadeur in de Baltische staten. Het
met heeft gisteren besloten deze „nood-
rziening" te treffen. Mr. E.F. Jacobs, am-
ideur in Helsinki zal voorlopig naast Fin-
ook Estland voor z'n rekening nemen.
j.J. graaf de Marchant en d'Ansembourg,
issadeur te Stockholm krijgt behalve Zwe-
ook Letland en Litouwen onder zijn hoe-
je beide ambassadeurs blijven overigens in
huidige standplaats wonen. Het kabinet
met de noodoplossing in de vorm van
-accreditatie' voor een deel tegemoet aan
lens van de Tweede Kamer, die onlangs
algemene stemmen aangedrong op een
dige diplomatieke post in een of meer
drie Baltische staten.
Russische parlement tegen
economische plannen Silajev
MOSKOU Ivan Silajev, die onlangs is gekozen om
de Sovjet-economie te leiden, heeft gisteren een ne
derlaag geleden in zijn eigen parlement toen de afge
vaardigden hun wantrouwen uitspraken over diens
plannen voor de landbouw en het bestrijden van de
economische crisis. De afgevaardigden stemden met
134 tegen 19 en vijf onthoudingen voor een resolutie,
waarin wordt gezegd dat de stappen die de regering-
Silajev heeft ondernomen om de landbouw op te
peppen en de economisch crisis de baas te worden
„onvoldoende" zijn. De stemming was een slag voor
Silajev, die als Russische premier is aftreden om het
zogenaamde Inter-republikeinse Economische Comi
té te leiden, dat gisteren door president Michail Gor-
batsjov officieel werd benoemd tot overgangsrege
ring van de Sovjetunie. In de praktijk fungeerde het
comité al als hoogste bestuursorgaan van de Unie.
Hoofdredacteuren
Griekenland vrij
ATHENE Zeven hoofdredacteuren in
Griekenland, die gevangen werden geno
men wegens overtreding van een nieuwe
anti-terrorismewet, zijn gisteren na elf da
gen cel op vrije voeten gesteld. De hoofdre
dacteuren werden vrijgelaten nadat de jour
nalistenvakbond het resterende deel van
hun straf - van vijf tot tien maanden - had
afgekocht.
De gevangenzetting ontketende een storm
van protest. De journalisten werden veroor
deeld onder een anti-terrorismewet die pu-
blikatie en uitzending verbiedt van verkla
ringen van terreurorganisaties. De Griekse
pers beschuldigde de conservatieve regering
van censuur en lapte de nieuwe wet aan
haar laars.
Israël wil nieuwe
joodse nederzetting
JERUZALEM De Israëlische overheid is
van plan een joodse nederzetting te bouwen
in Arabisch Oost-Jeruzalem, een nieuwe
stap in de bouwactiviteiten van de Israëli's
die al voor zoveel spanning tussen de VS en
de joodse staat hebben gezorgd. Het plan
werd bekend gemaakt terwijl de Ameri
kaanse minister van buitenlands zaken, Ja
mes Baker, voor de zevende maal door het
Midden-Oosten reisde om de partijen bij el
kaar te krijgen voor een regionale vredes
conferentie. De Amerikaanse regering van
president George Bush is bijzonder kritisch
over het nederzettingenprogramma van de
Israeli's en zegt dat het de vredesinitiatie
ven omdermijnt. De Israëlische regering is
verdeeld over het onderwerp.
-MINISTERS VAN FINANCIËN BIJEEN IN APELDOORN
ricitei
necollj
het
de Zvi
ssingei
ontdet
oeterd.
ÏSSEL Voor minis-
Wim Kok wordt de in-
iele vergadering van
'^ministers van financiën
de twaalf EG-landen
dit weekeinde in
jldoorn wordt gehou-
- een belangrijke ge-
rtenis.
[elffdthema is immers de Eco-
»che en Monetaire Unie
U) die tegen de eeuwisse-
tot een economisch volle-
verenigd Europa moet lei
compleet met een centra-
en een eenheidsmunt,
!CU.
vergadering is belangrijk
lat de ministers, als het
rond het Apeldoorns
rdvuur gezeten, vrijelijk
nen praten over hoe ze de
rigens met talloze voetan-
en klemmen bedekte weg
rhet EMU-einddoel willen
ggen.
Voor Kok komt daar nog eens
een extra belang bij. Hij heeft
de afgelopen weken enige mis
verstanden veroorzaakt over
de vraag of straks alle EG-lan
den van die Unie deel gaan
uitmaken, of slechts een klei
ne groep van economisch meer
voortgeschreden landen.
Kok legde enkele weken gele
den een praatpapier over dat
ondewerp aan zijn collega's
voor dat dat door sommige
landen als een heus voorstel
werd beschouwd. Daarover
ontstond enige commotie,
vooral omdat Kok nadien ver
klaarde dat zijn document
"geen politieke status" had.
De weg naar het EMU-eind
doel moet in drie fasen wor
den afgelegd. De eerste fase is
in volle gang en de tweede
moet - daar lijkt nu iedereen
het over eens te zijn- op 1 ja
nuari 1994 ingaan. Op dat mo
ment moet er een Europees
Monetair Instituut (wellicht
bemant door enkele presiden
ten van de centrale banken)
komen dat het monetair beleid
van de EG-landen coördineert,
de verdere ontwikkeling van
de ECU ter hand neemt en de
derde en laatste fase voorbe
reidt. Drie jaar na de ingang
van de tweede fase - dat is
dus in 1997 - brengen de mi
nister van financiën een soort
definitief rapport uit aan de
Europese regeringsleiders. Op
grond daarvan wordt besloten
wanneer en of de derde fase
ingaat. In die derde fase moet
het komen tot de eenheids
munt en de centrale bank voor
geheel Europa, ook wel Euro-
fed genaamd.
Dat rond 1997 niet alle twaalf
EG-landen gereed zijn voor
het EMU-avontuur staat nu al
vast. Nederland, dat in oktober
al een ontwerp verdragstekst
op tafel wil leggen die op de
top in Maastricht moet worden
aangenomen, vindt dat daar
over eerlijke en open uitspra
ken moeten worden gedaan,
zonder bepaalde landen op te
zadelen met het imago van „de
zwakke broeder". Dat is poli
tiek gezien overigens een hek
sentoer. Maar met goede
"overgangsafspraken" moet
dat gevoelige punt te klaren
zijn, zo denkt men in Den
Haag.
ic hts taf
ICELONA In het meest
chtmakende proces uit de
nte democratische Spaanse
hiedenis zijn gisteren in
rid een politiecommissaris
inspecteur elk veroordeeld
neer dan 100 jaar gevange-
raf. Beiden worden schul-
levonden aan zes mislukte
rdaanslagen, gericht tegen
en sympathisanten van
iskische terreurbeweging
srat
een langdurig proces in de
-J nd juni achtte het ge-
itshui' in M drid bewezen
beide politiefunctionaris-
de jaren tachtig de Gru-
ntiterroristas de Libera-
(GAL) leidden. Zij huur-
Franse en Portugese
moordenaars in om voor-
iaar Frankrijk gevluchte
•leden te vermoorden. In
I werden in naam van de
tussen 1983 en 1986 23
domici sen Qm het leven
hod g ht.
H Vr»rt en Dominguez zijn
'*>ens voor &een en^ele
'f die moorden, op een na,
gvaard, omdat de bewij-
2 voor hun betrokkenheid
bij ontbraken. Tijdens het
ver es kon volgens het vonnis
aannemelijk worden ge-
(f, dat beide leden van het
Dnale politiekorps op-
ht hadden gegeven voor
aanslagen waarbij zes
;n gewond raakten.
Sarah Fergu
son, hertogin
van York en
echtgenote
van prins An
drew van En
geland,bij
haar installa
tie als hoofd
van de uni
versiteit van
Salford in
Manchester.
De hertogin
kreeg giste
ren deze ere
titel.
FOTO: EPA
BRATISLAVA Het
proces in Bratislava tegen
de overvallers van het
Kerkraadse echtpaar Wid
dershoven gaat dinsdag 29
oktober verder.
Rechtbankpresident Dr. Kan
dera liet gisteren weten dat
het beter is dat René Widders
hoven in de Slowaakse hoofd-
MOSKOU De smadelij
ke ondergang van het
communisme lijkt niet
zonder gevolgen te blijven
voor de prestigieuze sector
die de Sovjet-ruimtevaart
in de tweede helft van
deze eeuw is geweest.
De zieltogende reuzenstaat zet
noodgedwongen het mes in al
lerhande begrotingen en
dreigt uitverkoop te gaan hou
den in ruimtevaartbenodigd-
heden. Moskou zou zelfs van
plan zijn het ruimtestation
'Mir' van de hand te doen.
Gaat het hier om geruchten of
is het allemaal echt waar?
Was er sprake van een derge
lijke uitverkoop, dan zou de
afdeling voor buitenlandse be
trekkingen van Glafkosmos
(een ministerieel departement
voor de civiele ruimtevaart)
daar zeker van weten, aldus
de 52-jarige sous-chef Oleg
Fersjoek. Wel zijn er specialis
ten binnen het bedrijf die aan
voeren dat het ruimtestation
zo'n dure aangelegenheid is,
dat het eventueel zin heeft een
associatie of een aandeelhou
dersmaatschappij met het
Westen op te richten voor de
gezamenlijke exploitatie er-
Als gevolg van de politieke
crisis zit de Sovjetunie nu zon
der ministerraad, waaronder
Glafkosmos rechtstreeks res
sorteerde. De financiering van
het ruimtevaartprogramma is
momenteel dan ook een groot
vraagteken. Toch is deze crisis
niet de enige reden waarom
Glafkosmos streeft naar meer
commercie. Fersjoek gelooft
dat iedere onderneming moet
proberen rendabel te zijn, in
clusief de zijne.
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
Oorlog? Natuurlijk gelooft Van Riebeeck niet in derge- zijn voorbereid. Bovendien geeft Van Riebeeck aan Robert Jans-
inatuurverschijnselen, die rampen en oorlogen zouden aan- zoon opdracht om met de „Goutsblom" voor de kust te gaan
f'gen Maar hij denkt toch even aan die voorspelling terug, kruisen om Engelse koopvaarders te onderscheppen. Want de
peer op 18 januari 1653 het schip „De Swarte Vos" op de mannen van de Kaap zijn besloten de Engelse handel zoveel mo-
I verschijnt en het bericht brengt, dat tussen Holland en En- gelijk afbreuk te doen. De eerste Spek - dat is de bijnaam van de
pa de oorlog is uitgebroken. Dat betekent dat het fort nu Engelsen - komt spoedig in zicht. Het is de koopvaarder „Mer-
Iafgebouwd moet worden, want Van Riebeeck moet op alles chant".
Eerbetoon
Amerikaanse voormalig krijgsgevangenen staan met gebogen hoofd in een gebed tijdens een eer
betoon op de dag der Nationale Erkenning van Krijgsgevangenen. De aanwezigen houden vergrote
foto's omhoog van mensen van wie wordt aangenomen dat zij nog steeds in krijgsgevangenschap
verkeren in Zuidoost-Azië.
FOTO: AFP
aanse Eretitel
mmissarissen
roordeeld
gens aanslagen
ETA-leden
