De reis naar nergens^
Op de Hema Prijsjesdagen houden wij
alleen maar rekening met üw begroting
CeklaeGou/Mwit
BINNENLAND BUITENLAND
iAm
O rt
Uni-Invest moet naar
portefeuille van 1 miljard
J1A-1
mjasaasamsmsjljsm
_H E MA De normaalste zaak van de wereld..
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1991
BARCELONA In de
maanden juli en augustus
stond in de Zuidspaanse
havenplaats Algeciras da
gelijks een enorme rij au
to's. Volgeladen met man
nen, vrouwen, kinderen
vaak heel veel en
nog meer bagage, meer
dan een meter hoog gesta
peld op auto's waarvan de
wielen nog nauwelijks
zichtbaar waren. Het was
heet, erg heet, en het
wachten duurde lang,
heel erg lang. In totaal
staken in anderhalve
maand tijd ongeveer
655.000 Marokkanen met
de veerboot over van Al
geciras naar Tanger. Ze
gingen allemaal op vakan
tie, meestal voor twee tot
drie maanden.
Tien, twintig of meer jaar ge
leden maakten zij voor het
eerst die overtocht, omge
keerd, richting het naar ar
beidskrachten snakkende
West-Europa. En nu nemen zij
jaarlijks hun daar verworven
'rijkdommen' mee naar hun
dorpjes ergens in Marokko,
waar de achtergebleven fami
lieleden de geschenken in ont
vangst mogen nemen en be
wonderen. Om ze even later
weer uit te zwaaien als ze te
rugkeren naar hun ongetwij
feld prachtige woning en goe
de baan ergens in Frankrijk,
Nederland, Duitsland of Bel
gië.
Het bezoek van familie, vrien
den of bekenden zet elk jaar
weer veel jonge Marokkanen
aan het denken, vooral in het
noorden van het land, in de
valleien en uitlopers van het
Rif-gebergte, een van de arm
ste streken van het land. Zo'n
Europees leven wil ik ook,
denken de meestal twintig- tot
dertigjarigen en vervolgens
zoeken ze naar een manier om
in Spanje terecht te komen, de
springplank naar de rest van
Europa. In de Straat van Gi
braltar ligt dat land slechts
veertien kilometer van Ma
rokko af. Niets dus. Bij een
beetje goed weer kun je vanuit
Tanger en de omringende kust
Spanje goed zien liggen, her
kenbaar vooral door de rots
van Gibraltar.
Maar voor weinig mensen op
de wereld zijn veertien kilo
meter zo ver als voor tiendui
zenden wanhopige Marokka-
Het zou een vermelding waard zijn in de
boeken van curieuze wereldrecords als de
prestatie niet zo'n trieste achtergrond
had. In augustus werden op een Zuid
spaans strand 54 Marokkanen gearres
teerd. Ze hadden het voor elkaar gekre
gen zich in een sloep van acht meter leng
te te proppen en daarin de Middellandse
Zee over te steken. Honderdvijftig kilo
meter laverend op sterke stromingen en
tussen machtige zeeschepen, met als enige
hulp een pruttelende buitenboordmotor.
Zij hadden geluk, ook al kwamen ze in de
cel terecht en werden ze in de dagen erna
naar Marokko teruggestuurd. Anderen,
vele anderen komen bij een dergelijke
overtocht om het leven. Op zoek naar het
'geluk' en de 'welvaart' in Europa vinden
ze slechts de dood. Of als ze levend aanko
men en uit de greep van de Spaanse poli
tie blijven, belanden ze vrijwel altijd in
de misère van ondankbaar en slecht be
taald werk. Een reportage over bootvluch
telingen aan de zuidgrens van Europa.
MAROKKAANSE BOOTVLUCHTELINGENOP ZOEK NAAR WELVAA
nen. Tot 15 mei van dit jaar
was die afstand nog vrij snel af
te leggen met een van de tallo
ze veerboten. Je kocht een
kaartje in Tanger en met een
toeristenvisum voor drie
maanden, geld voor een doua
nebeambte of een beetje geluk
kwam je Spanje in. Niet dat
het iedereen zomaar lukte. In
1990 werden 21.953 Afrikanen
al bij het verlaten van de boot
in Algeciras aangehouden en
op het volgende schip terugge
stuurd. Liefst 83 procent van
hen was Marokkaans, maar in
de jaren ervoor lag dat percen
tage zelfs nog boven de negen
tig. Die lichte daling kwam
door het grotere aantal geluks
zoekers uit andere Magreb-
landen (Algerije, Mauretanië)
of de rest van Afrika (Liberia,
Mali, Etiopië) die de Straat
van Gibraltar als de poort
naar Europa beschouwden.
Verstekeling
Op 15 mei trad een nieuwe
Spaanse .wet in werking
opgesteld onder druk van
de bondgenoten uit de Europe
se Gemeenschap om de
'zuidgrens van Europa' beter
tegen de aanvoer van illegale
Afrikanen te beschermen. Ma
rokkanen, Algerijnen en Tu-
nesiërs werden verplicht een
visum aan te vragen om Span
je binnen te komen, iets wat
zij, in tegenstelling tot andere
Afrikanen, daarvoor nooit
hadden hoeven doen. Veel
probeerden nog snel voor die
datum de oversteek tussen de
continenten te maken. In de
zes weken tussen 1 april en 15
mei werden zo'n 20.000 Afri
kanen in Algeciras op de boot
terug naar Tanger gezet, een
gemiddelde van bijna vijfhon
derd per dag en samen bijna
tachtig procent van het totale
aantal reizigers.
Na 15 mei is dat aantal enorm
afgenomen. Vooral de Marok
kanen zien het onmogelijke
van de oversteek per veerboot
in en zijn naar andere wegen
gaan zoeken. Zij proberen nu
in Spanje te komen als verste
keling aan boord van een
vrachtschip, als illegaal passa
gier op een visserschip, waar
van de kapitein tegen forse be
taling wel even dicht langs de
Spaanse kust wil varen waar
de 'vluchteling' dan de laatste
honderden meters zwemmend
aflegt. Of gewoon per veerboot
met de hulp van vervalste en
duur gekochte papieren. Voor
al namaak-arbeidscontracten
van Nederlandse ondernemin
gen zijn in de Marokkaanse
cafeetjes goud waard. Ze kos
ten minimaal enkele maandsa
larissen van een doorsnee ar
beider, maar ze geven wel het
recht voet op Spaanse bodem
te zetten.
Veel geld, tussen de acht hon
derd en duizend gulden, moet
er ook worden betaald om een
plaatsje te bemachtigen in een
sloep met buitenboordmotor
die volgepakt de Straat van
Gibraltar of het westelijke
deel van de Middellandse Zee
oversteekt. Het is de gevaar
lijkste manier om in Europa
een nieuw leven te beginnen.
Een tocht die regelmatig al
een einde aan dat leven maakt
nog voordat het begonnen is.
Het is de dodelijke route van
de 'espaldas mojadas', de 'natte
ruggen', zoals de Noordafri-
kaanse 'bootvluchtelingen' in
Spanje worden genoemd.
Koran
Op het kerkhof van Tarifa lig
gen graven zonder naam. Gra
ven die Afrikanen herbergen.
Ze werden de afgelopen jaren
op het strand bij het Europese
surfparadijs aangetroffen,
dood. Documenten hadden ze
niet bij zich. Slechts de Koran
in pocketformaat en een plas
tic zak met kleren. Die kle
ding zouden ze aantrekken als
ze veilig de kust hadden be
reikt. Een drijfnat shirt en
broek zou immers de verden
king van politie of passanten
kunnen opwekken. Maar het
bootje was omgeslagen en de
meeste passagiers konden niet
zwemmen. Niemand is ooit
hun lichaam komen opeisen.
Familieleden in Marokko den
ken misschien dat hun dierba
re het geluk in Europa heeft
gevonden.
RICHARD HOMBURG:
AMSTERDAM Hij is dè
personificatie van de
Amerikaanse droom: Ri
chard Homburg, 42 jaar,
Nederlander van geboorte
en enig eigenaar van de
Homburg/Dover Group,
een Canadese vastgoed
maatschappij met over de
hele wereld 800 werkne
mers en een onroerend-
goedportefeuille van 250
miljoen dollar. Sinds vori
ge week voert diezelfde
Homburg de scepter bij
het vastgoedfonds Uni-In-
vest. Hij haalde de bezem
door de 'opgeblazen be
leggingsportefeuille' en
kreeg daarvoor zowaar de
handen op elkaar van de
Nederlandse aandeelhou
ders.
Homburg wint er geen doekjes
om. Hij is ambitieus. „Je moet
nu eenmaal een droom heb
ben". Van een uitbundige le
vensstijl is echter geen sprake.
Geen jets en villa's. De multi
miljonair bewoont nog steeds
het huis waarin hij vijftien
jaar geleden voor het eerst zijn
intrek nam. Voor Homburg-
Dover Group geldt hetzelfde.
„Het is dat Uni-Invest een pu
bliek bedrijf is. Anders had u
hier niet gezeten".
Horeca
Het succesverhaal van Richard
Homburg begon in 1968. Daar
voor werkte hij enkele „verlo
ren" jaren in het horeca- en
bakkersbedrijf. Homburg dook
in de im- en export en inves
teerde zijn eerste verdiensten
in een zakenpand in het Qel-
derse Hattem. Dat deed hij
niet onverdienstelijk. Al snel
breidde hij zijn bezit uit tot 30
40 flats. Vervolgens hield hij
het- voor gezien. Oorzaak: het
politieke klimaat in de jaren
zestig. „Ik was het niet eens
met die linkse rommel".
Homburg koos voor Canada en
stichtte in 1969 de Homburg-
Dover Group. Inmiddels bezit
hij in Canada en in de Vere
nigde Staten voor 250 miljoen
dollar onroerend goed, voor
namelijk woningen, winkels,
kantoren en industriële com
plexen. Daarnaast heeft hij
voor 100 miljoen dollar aan
vastgoed in beheer en mag
zich eigenaar noemen van be
heers-, financierings-, leasing
en verzekeringsmaatschappij
en. Ook in Nederland is hij ac
tief met Homburg Holdings.
Dit in Deventer gevestigde be
drijf heeft ongeveer ƒ80 mil
joen vastgoed in portefeuille.
Conservatief
Kern van zijn succes is vol
gens Homburg de conservatie
ve bedrijfsvoering. „Ik ben
niet geïnteresseerd in her
waarderingsreserves. Het gaat
om de inkomsten; de kas
stroom (winst plus afschrijvin
gen). Die geven een reële af
spiegeling van de bedrijfsvoe
ring".
Dat was in Homburg's opinie
ook het grote manco bij Uni-
Invest. Toen hij dit voorjaar
door een vriend op het beurs-
fonds werd gewezen, kwam hij
al snel tot de conclusie dat de
boekwaarde van de vastgoed
portefeuille in geen verhou
ding stond tot de werkelijke
waarde. Onder de vorige di
rectie was het vastgoed enorm
opgewaardeerd. „De vorige
grootaandeelhouders (M. Brou
wer en R.P.J. Ansems, samen
goed voor 65 procent van de
aandelen) zagen Uni-Invest als
hun persoonlijke eigendom. Er
vonden veelvuldige transacties
plaats met privé-bedrijfjes van
de heren, zonder dat andere
aandeelhouders daarin werden
gekend".
Voordat Homburg met de
grootaandeelhouders in zee
ging, liet hij het accountants
kantoor KPMG Uni-Invest
binnenste buiten keren. Mede
op basis van dit rapport nam
hij een belang van 40 procent
in Uni-Invest en een optie op
nog eens 14 procent van de
aandelen. Inmiddels is twintig
procent van de aandelen on
dergebracht bij een notaris. Bij
verkoop aan derden komt de
opbrengst van deze aandelen
ten goede aan Uni-Invest.
Manipulaties
Op deze wijze hoopt de nieuwe
directievoorzitter iets terug te
doen voor gedupeerde aan
deelhouders, die de intrinsieke
waarde van hun aandelen za
gen dalen van ruim f 72 tot f 4.
Niet dat Homburg
heeft met de aanc
„dat is nu eenmaal het risico
van beleggen" -, maar vanwe
ge de veelvuldige manipula
ties.
Homburg betaalde 29 voor de
aandelen. Daarnaast kwam hij
voor de nominale waarde van
50 per aandeel in het bezit
van de prioriteitsaandelen. Dat
geeft hem het recht om direc
tie en commissarissen te be
noemen. Hoewel zelfs zijn
bank meende dat een prijs van
f 29 absoluut te hoog was, is de
Canadese belegger niet onte
vreden. Hij mag zich sinds
kort eigenaar noemen van een
publiek vatsgoedfonds en daar
was het hem om te doen.
Homburg weet nu eenmaal dat
de financierings- en groeimo
gelijkheden van een privé-on-
derneming beperkt zijn. Uni-
Invest opent voor Homburg de
mogelijkheid een beroep te
doen op de openbare kapitaal
markt. „Voor mijzelf heb ik al
bewezen dat ik het kan. Waar
om zou ik het dan niet met
een beursfonds proberen?".
Schoon schip
Op korte termijn heeft de
nieuwe bestuurder geen grote
plannen met Uni-Invest. Eerst
wil hij schoon schip maken.
Het aandeel moet worden ge
waardeerd op basis van de
kasstroom. „Dat schept weer
vertrouwen bij beleggers".
Verder wil Homburg de porte
feuille binnen enkele jaren
uitbouwen van de huidige
190 miljoen tot 1 miljard.
Op deze wijze hoopt hij ook in
stitutionele beleggers voor
Uni-Invest te interesseren. Die
hoeven de eerste twee jaar
overigens niet op dividend te
rekenen. „Dat zit er voorlopig
niet in."
De aandeelhouders kunnen er
in ieder geval zeker van zijn
dat Uni-Invest geen vastgoed
zal kopen uit Homburgs eigen
portefeuille, al was het alleen
al om de schijn tegen te gaan.
Tevens zal de Canadees bin
nen negentig dagen plannen
bekendmaken ter bescherming
van de kleine aandeelhouders.
Hij denkt daarbij aan een sta
tutenwijziging die een koper
van een groot belang verplicht
een bod uit te brengen op alle
aandelen. „Dat voorkomt dat
grootaandeelhouders Uni-In-
vest gaan gebruiken als privé-
bezit".
Dit Nederlandse beursfonds is
overigens niet het eerste be
drijf dat Homburg saneert.
Voor banken en verzekeraars
haalde hij in Noord-Amerika
de bezem door verschillende
vastgoedbedrijven die het door
de vastgoedcrisis niet langer
konden bolwerken. De groot
ste operatie betrof het vastgoe
dimperium van een grote Ca
nadese industrieel. Dat uitstap
je bracht zelfs het voortbe
staan van het moederbedrijf in
gevaar.
Volgens Homburg zijn alle sa
neringen tot nu toe succesvol
verlopen. Hij heeft er vertrou
wen in dat dat ook bij Uni-In
vest het geval zal zijn. „We
hebben op dit gebied in Ame
rika een uitstekend reputatie
opgebouwd. Dat willen we
graag zo houden".
Het is de slechtst denkbare af
loop van een tocht die enkele
uren eerder op een Marok
kaans strand is begonnen.
Daar melden groepjes jonge
mannen zich bij een wankel
bootje, meestal nog geen vijf
meter lang, waarin ze met zijn
twintigen plaatsnemen. Alle
maal hebben ze enkele dagen
eerder honderden guldens be
taald aan de 'reisleider'. Die
wuift ze op het strand slechts
uit, zal er niet aan denken zelf
aan boord te gaan. Of als hij
dat wel doet, vaart hij gewoon
een half rondje om zijn passa
giers ergens anders op de Ma
rokkaanse kust aan wal te zet
ten. Al snel zullen de ongeluk-
kigen ontdekken dat ze niet in
Spanje zijn.
De bootjes die wel naar Spanje
varen, maken een haast on
waarschijnlijke overtocht.
Veertien kilometer is niets
een goede surfer heeft ze
wel eens in achttien minuten
afgelegd maar de acht zee
mijlen dwars door de Straat
van Gibraltar kunnen einde
loos lijken. De oostenwind
waait er altijd loeihard. De
stromingen tussen de Atlanti
sche Oceaan en de Middel
landse Zee, die zich beide uit
alle macht in het kleine gat
tussen Spanje en Marokko per
sen, zijn onvoorspelbaar. En
van beide zijden is er een con
tinu verkeer van enorme zee
schepen die in de Straat van
Gibraltar immer voor spits-
drukte zorgen.
In die omstandigheden probe
ren de Noordafrikaanse sloe
pen in het pikkedonker over
te steken. Er zal wel nooit be
kend worden hoeveel van die
bootjes nimmer aankomen.
Het richtpunt van de vluchte
lingen is, als zij in de buurt
van Tanger zijn vertrokken,
de felle verlichting van een
benzinestation op de weg tus
sen Malaga en Cadiz, bij het
strand Los Lances van Tarifa.
Degenen die levend aankomen
en niet door de politie worden
betrapt gaan vanaf dat impo
sante, brede strand op zoek
naar hun nieuwe leven. Som
migen blijven in Spanje, om te
werken in de kassen van Al-
meria, op het platteland van
Lerida of als verkoper van
prullaria in de grote steden of
badplaatsen. De meest voor
zichtige schatting is dat er zo'n
honderdduizend Mafokkanen
illegaal in Spanje verblijven op
een totaal van 170.000 illegale
buitenlanders.
Anderen, de meerderheid,
reist door, trekt de Pyreneeën
over om bij familie, vooral in
Frankrijk, onder te duiken en
een uiterst marginaal want
illegaal bestaan op te bou
wen. Geld hebben ze niet
meer, dat is allemaal opgegaan
aan de levensgevaarlijke over
tocht. En in die trieste voorste
den van de grote Franse ste-
De route van de 'natte ruggen'
bestaat al sinds de jaren zestig,
toen ze vooral werd gebruikt
om hasj vanuit Marokko Euro
pa binnen te smokkelen. De
meest gebruikte route was al
tijd die tussen Tanger en Tari
fa, want dat is de kortste weg.
Een verscherpte controle aan
de Spaanse kust heeft echter
effect gehad, al blijft het voor
de Guardia Civil onmogelijk
elk stukje strand in de gaten te
houdon. Twaalf koppels agen
ten struinen tweehonderd ki
lometer kust af, met behulp
van nachtkijkers. Meestal vin
den ze slechts verlaten sloe
pen, soms met een levenloos
lichaam ernaast.
Nu de 'pakkans' rond Tarifa
en Algeciras iets groter lijkt
geworden, blijken de organisa
toren van de 'bootreizen'
vaak maffia-achtige ben
des andere routes te heb
ben gevonden. Vooral de kus
ten van de dunbevolkte ooste
lijke provincie Almeria zijn
populair geworden, ook al is
de afstand die over zee moet
worden afgelegd 150 kilometer
of meer. Tussen januari en
juni werden daar twintig Afri
kanen op het strand gearres
teerd. In juli werden er zestien
betrapt en in augustus liep het
aantal op tot 69. Dat kwam
voor een groot deel door de
'vangst' van liefst 54 Marokka
nen die in een sloep van vijf
tien vierkante meter opeen za
ten gepakt. Zij wilden aanleg
gen bij Cabo de Gata, de uiter
ste zuidoost-kaap en een van
de mooiste stukjes van Spanje.
De bootvluchtelingen hebben
die schoonheid nooit mogen
bewonderen. De volgende dag
zaten zij al te wachten in Alge
ciras op de vernederende reis
huiswaarts.
Sommigen vrezen dat zij bij te
rugkomst stevig straf krijgen
van de Marokkaanse overheid
en dat ze naar de Sahara wor
den gestuurd om er het leven
van het guerrilla-strijders van
Polisario moeilijk te maken.
Maar publiekelijk willen de
Marokkaanse autoriteiten
niets van de bootvluchtelingen
weten. Politie-patrouilles op
de Marokkaanse kusten lijken
er niet te zijn en officieel is
vanuit Marokko nimmer het
bestaan van de bootvluchtelin
gen erkend. Immers, zij bezor
gen het land een slechte naam
met' hun desperate pogingen
naar Europa te 'ontsnappen'.
Om enige vat op het enorme
aantal illegale buitenlanders te
kunnen krijgen, heeft de
Spaanse overheid al die illega
len deze zomer in de gelegen
heid gesteld hun verblijf te le
galiseren. Daartoe moeten zij
een arbeidscontract kunnen
overleggen of aantoonbaar
'EN -
Warenr
jgende v
ig tegen
i\0 en Z
De Ab
kunnen maken dat zij opE] de FF
termijn werk kunnen vidheid bi
De regeling geldt slechts s maar
de buitenlanders die al vi h
mei in Spanje verbleven
Met nog bijna drie maani iden dee
gaan tot de afloop van iar wel
riode waarin de illegalei
kunnen aanmelden,
liefst 55.000 van hen zi(
meld bij de balies van
nisterie van werk en
zekerheid, dat de petit
behandeling neemt. Tot
zijn nog geen duizend di
gehonoreerd met een vei
en werkvergunning. Dt
terstand in de afwikkelii
de aanvragen is echter
door de onverwacht grot
veelheid illegalen
hebben gemeld. De
overheid lijkt berei<
maximum van 100.000
buitenlanders een verbli EN
einij
erke
mee
wel]
e ni
gunning te geven.
Opnieuw is het overgrot risterav
van hen afkomstig uit
ko en enkele andere Afi
se landen. Hun landg
die nu nog op de Zuidsen D<
kusten aanspoelen zijn
lijk te laat. Hun dure
vensgevaarlijke reis
steeds zinlozer, maar
henzelf is hun bestaan ii
land dat nog veel mee
vendien horen zij nooit
halen van voorgangers
Spaanse kust niet hi lr8emef
Trieste verhalen over el weziI
naar nergens.
en Cl
als nii
oor de
iaats
■hoffs
die vor
name
Breigaren.
3 25 4 voor
