Advocaten van cou
Sovjetunie vrezen s
3p legers in
lowproces
Aids-patiënten zijn
de paria's van Polen
Italiaanse minderheid in Joegoslavië in de knel
Italië verwacht vrijdag
komst van Joegoslaven
Ceidóe Qowtant
BUITENLAND
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1991
j jkLó
Partij van de Liefde opgericht in Italië
l
HOME Partito d'Amore, Partij
van de Liefde, heet de nieuwe par
tij, die het Italiaanse kamerlid Ilo-
na Staller, beter bekend onder haar
artiestennaam Cicciolina, in Milaan
heeft gepresenteerd.
Het programma van de PvdL is
weinig gecompliceerd. De instelling
van 'liefdesparken', waar in de
open lucht vrijelijk kan worden be
mind, de opening van coöperatief
geleide bordelen; en de Liefde met
een grote L als medicijn tegen oor
log, drugs, mafia en lelijke buiten
wijken.
Het symbool van de PvdL, een roze
harp met daarin een afbeelding
Cicciolina
crucifix,
volgens de partijleidster zelf geko
zen omdat „ook de christenen de
liefde prediken". Cicciolina heeft
de softporno-regisseur Tinto Brass
en de kunsthistoricus en tv-vedette
Vittorio Sgarbi aangezocht om met
haar naar een parlementszetel te
dingen. Zij verwacht stemmen te
trekken van alle partijen behalve
van neofascisten, orthodoxe com
munisten en de 'racistische' Noord-
Italiaanse afscheidingsbeweging
Lega Nord. Boze tongen beweren
echter dat de partij enkel is opge
richt om Cicciolina's zetel in het
parlement veilig te stellen, omdat
de Radicale Partij, waarvoor zij
vier iaar geleden werd gekozen,
haar Dij de verkiezingen van vol
gende zomer zeker niet weer kan
didaat zal stellen.
Bezorgdheid
De Poolse president Lech
Walesa (tweede van rechts),
op bezoek in Praag, is in
gesprek met de Tsjechoslo-
waakse president Vaclav
Havel (tweede van links),
voorzitter van het parlement
Dubcek en de minister van
buitenlandse zaken Dienst-
bier van dat land. Walesa en
Havel hebben gisteren offi
cieel de democratische ver
anderingen in de Sovjetunie
verwelkomd. Tegelijkertijd
spraken zij hun bezorgdheid
uit over mogelijke economi
sche problemen daar en het
gevaar van een machtsva
cuüm in Oost-Europa.
FOTO: EPA
Salvadoraans verzet
stelt bestand voor
NEW YORK De linkse verzetsbeweging
in El Salvador heeft aangeboden geduren
de een jaar een staakt-het-vuren in acht te
nemen in de 12 jaar oude burgeroorlog in
het Middenamerikaanse land, zo hebben
diplomaten bij de Verenigde Naties in New
York meegedeeld. Het wordt door VN-be-
middelaars voorgelegd aan de Salvado
raanse president Alfredo Cristiani. Diens
regering heeft steeds aangedrongen op een
permanente wapenstilstand in plaats van
een bestand van beperkte duur. De Salva
doraanse partijen zijn niet van plan recht
streeks met elkaar te praten, maar hopen
dat door bemiddeling van de VN-chef een
tijdschema kan worden afgesproken voor
een staakt-het-vuren en een politieke re
geling.
Amnesty: wijdverbreid)
marteling in Mexico
risi ier
rn.I
:ove
LONDEN Martelpraktijken komen
veel voor in Mexico dat iedereen die
politie of leger wordt gearresteerd,
loopt hiervan het slachtoffer te worden,
zegt Amnesty International
dat vandaag is verschenen.
De mensenrechtenorganisatie zegt dat
aantal maatregelen dat door de Mexicaai
regering is genomen om het martelen te
te gaan, niets of weinig heeft uitgehaald,
organisatie zegt dat er bij haar honderd
gevallen van marteling zijn gemeld,
slachtoffers komen voort uit alle lagen
de bevolking, variërend van politieke
vangenen tot verdachten van misdrijvj n
Veel meldingen betreffen kinderen
wijls gaat het daarbij om zeer ernstige
vallen, aldus Amnesty.
[EGEI
•nhuis
week
liet op
en art'
Ooi
op h
St. Rad
t Niji
oploss
>ritus 1
A mc
Amsti
di ing
der Wt
■ld wo
MOSKOU Het ziet er
niet naar uit dat het acht
manschap dat vorige
maand in Moskou tever
geefs een greep naar de
macht deed een eerlijk
proces zal krijgen. Dat
verklaarden de advocaten
van enkele van de gear
resteerde coupplegers tij
dens de eerste persconfe
rentie die advocaten van
gevallen Sovjet-leiders -
naar eigen zeggen ooit
hebben gegeven.
De juristen hadden tot die
persconferentie besloten, om
dat zij vinden dat het open
baar ministerie en de huidige
Sovjet-leiders op een schanda
lige manier via de media pro
beren de publieke opinie op te
zetten tegen de verdachten.
Zo heeft de Russische premier
Silajev zich in het weekblad
Ogonjok laten ontvallen dat de
voormalige KGB-chef Krjoets-
jkov wat hem betreft de dood
straf kan krijgen. Met het
schuim op de lippen van ver
ontwaardiging haalt Krjoetjs-
kovs advocaat Ivanov uit naar
Silajev: „In geen enkel be
schaafd land zou de premier
zich veroorloven een dergelij
ke uitspraak te doen voordat
de schuld van een verdachte is
vastgesteld".
Landverraad
Aan het vaststellen van die
schuld zal de officier van justi
tie nog een hele kluif krijgen.
De plegers van de staatsgreep
zijn op grond van artikel 64
van het Russische strafwet
boek aangeklaagd wegens
'verraad van het vaderland'.
„We kunnen allemaal wel een
idee hebben wat we met 'het
vaderland' bedoelen", ver
klaart advocaat Glikman, die
ex-sous-chef van de KGB,
Groesjko, verdedigt, „maar
'vaderland' is geen juridisch
omschreven term". Als de ju
rist vervolgens een opsom
ming geeft van de vergrijpen
die de huidige wet tot 'land
verraad' rekent, barst de zaal
spontaan in lachen uit bij het
punt dat op de verdachten van
toepassing zou moeten zijn:
een samenzwering met als
doel de macht te grijpen ten
einde een terugkeer naar het
kapitalistische systeem te be
werkstelligen. De daders van
de staatsgreep lieten zich im
mers drijven door de wens om
het bestaande socialistische be
stel in stand te houden, terwijl
de leiders van nu juist bezig
zijn het kapitalisme in te voe-
Advocaat Glikman voert aan,
dat de verdachten volgens de
letter van de wet, die stamt uit
1958, niet schuldig zijn aan
landverraad. Op dat punt
moeten de coupplegers worden
vrijgesproken, maar de jurist
wijst erop dat de Sovjet-ge
schiedenis leert dat de rechter
zich niet van het opleggen van
een straf laat weerhouden
door de beperkingen van het
wetboek. Glikman wijst op re
cente gevallen, waarin vlieg
tuigkapers bij gebrek aan een
wet die kaping strafbaar stelt,
het gevang indraaide wegens
een aanslag of vliegtuigdiefs
tal, terwijl daar absoluut geen
sprake van was.
Gesloten deuren
De klachtenlijst van de advo
caten is eindeloos. „Waarom
kreeg tv-verslaggever Moltsja-
nov ruimschoots de tijd om
mijn cliënt in zijn cel een
vraaggesprek af te nemen,
zelfs voordat ik bij hem
mocht?",, klaagt Krjoetsjkovs
verdediger Ivanov nog steeds
op hysterische schreeuwtoon.
Hij is er ook allerminst over te
spreken dat Gorbatsjov inmid
dels als getuige is gehoord
door het openbaar ministerie:
„Gorbatsjov is slachtoffer en
dus niet in staat een objectieve
verklaring af te leggen." De
advocaten eisen, in het belang
van de verdachten, Gorbatsjov
op hun beurt ook te mogen ho-
De advocaten spreken er
schande van dat Gorbatsjovs
getuigeverklaring achter ge
sloten deuren heeft plaatsge
vonden en dat zij pas tegen het
eind van het gerechtelijk on
derzoek kennis van de inhoud
mogen nemen. Een andere
klacht van de verdedigers be
treft de bezoekregeling. Voor
elk onderhoud met hun cliënt
moeten zij opnieuw speciaal
toestemming vragen bij de
Russische procureur, waarmee
veel kostbare tijd verloren
gaat.
Ex-premier Pavlovs verdedi
ger Galoganov vertelt, dat op
10 september de cel van zijn
cliënt doorzocht is en dat zijn
cliënt toen een bandje met ge
sprekken met de advocaat is
Op de vraag of ex-parlements
voorzitter Loekjanov inder
daad elke medewerking aan
het onderzoek weigert, ant
woordt diens advocaat Gofs-
tein, dat het een verdachte
vrijstaat zijn eigen verdedi-
gingstaktiek uit te stippelen.
Antwoord geven is een recht,
geen plicht, verklaart de advo
caat. Hij voert aan dat je Loek
janov diens zwijgen nauwelijks
kan aanrekenen, in aanmer
king genomen dat hem sinds
zijn arrestatie op 29 augustus
nog steeds niets ten laste is ge
legd. De 61-jarige Loekjanov
ligt inmiddels in het zieken
huis met ernstige gezondheid
sproblemen.
Het feit dat zelfs president
Gorbatsjov bij voorbaat in het
openbaar verklaard heeft dat
de coupplegers gestraft zullen
worden, is voor de advocate
een teken aan de wand. Zij ge
loven niet dat er een eerlijk
proces gaat komen en trekken
een vergelijking met de show
processen van 1937, toen, op
het hoogtepunt van de Stalins
terreur, de publieke opinie
werd bespeeld met leuzen als:
'Dood aan de honden!'.
„Is er, juridisch gesproken, nu
wel of geen sprake geweest
van een staatsgreep?", wil een
Roemeense verslaggever we
ten. Een van de advocaten
antwoordt tot hilariteit
het gehoor dat het aan de
rechter is om dit uit te maken,
maar zijn cliënt moet niet een
zelfde soort proces wachten als
de voormalige Roemeense dic
tator Ceausescu.
(ADVERTENTIE)
If Is
Carl Bildt,
aristocraat die ook
de massa aanspreekt
STOCKHOLM De 42-jarige Carl Bildt, die
een goede kans maakt de nieuwe premier van
Zweden te worden, stamt uit een aristocratische
familie met een lange politieke traditie.
Zijn tegenstanders vinden dat hij met zijn plei
dooi voor belastingverlaging, afslanking van de
bureaucratie en stimulering van de particuliere
sector vooral de belangen van de bovenlaag op
het oog heeft. Maar de stembusuitslag bevestig
de de indruk uit de verkiezingscampagne dat
hij ook bij veel kiezers in de middengroepen in
trek is.
Bildt onderstreept dat hij de Zweedse verzor
gingsstaat aan een grondige revisie wil onder
werpen. Overal in de wereld is het socialisme
op zijn grenzen gestoten en ook voor Zweden is
de tijd aangebroken om het socialistische staats
bestel te herzien, vindt hij.
„Wij willen dereguleren, marktgericht hervor
men en de bureaucratie terugdringen", zei Bildt
in een van zijn campagnetoespraken. „Het zijn
de individuele mensen, gezinnen en bedrijven
die in ons Zweden moeten bezitten en sparen
en niet, zoals nu, vooral de overheid".
In zijn studietijd trad Bildt toe tot de conserva
tieve studentenbeweging.
Na de middelbare school ging hij politieke we
tenschappen studeren aan de universiteit van
Stockholm. Tijdens die studie, die hij niet vol
tooide, ging hij in de politiek. Van 1973 tot 1976
was hij politiek secretaris van de Gematigde
Partij. Daarna deed hij zijn intrede in de ge
meenteraad van Stockholm. In 1979 stootte hij
door naar de landelijke politiek en werd hij in
het parlement gekozen. Daar hield hij zich tot
1987 vooral bezig met defensiezaken. In 1986
werd Bildt tot partijvoorzitter gekozen.
ROME In Italië heerst
grote bezorgheid over het
lot van de Italiaanstalige
minderheid in Slovenië en
Kroatië. De voornamelijk
op het schiereiland Istrië
wonende Italiaanse Joego-
slaven - officieel circa
30.000 maar in werkelijk
heid veel meer - lopen
het risico te worden ge
mangeld in een etnisch
conflict dat hen niet aan
gaat.
„Plotseling worden we behan
deld als een vijfde colonne van
Servië of het paard van Troje
van Italië", verklaarde Mauri-
zio Tremul, voorzitter van de
Italiaanse Unie van Istrië, gis
teren in La Stampa. De Unie
heeft gevraagd om de Italia
nen als gewetensbezwaarden
buiten het militaire conflict te
houden, hoewel de Kroatische
grondwet die mogelijkheid
niet biedt. De Kroatische mi
nister van buitenlandse zaken
Separovic beschuldigde daarop
zijn Italiaanse medeburgers
van „onbetrouwbaarheid", ter
wijl een krant in Zagreb een
van hun leiders voor „fascist"
uitmaakte. Het grootste dag
blad van Slovenië, Delo, be
schuldigde op zijn beurt de Ita
liaanse minderheid ervan, dat
zij er bij de Italiaanse minister
van buitenlandse zaken De
Michelis op aan heeft gedron
gen om de onafhankelijkheid
van Istrië af te dwingen.
In werkelijkheid hebben de
Joegoslavische Italianen alleen
maar om bemiddeling ge
vraagd, maar de Italiaanse re
acties hebben tot nu toe de
Kroatische en Sloveense vrees
alleen maar versterkt. Presi
dent Cossiga heeft dit week
einde opgeroepen tot steun aan
de Italianen in Joegoslavië, en
De Michelis refereerde zondag
in een boodschap aan de bur
gemeester van Zadar aan de
„historische banden die Zadar
met Italië verbinden". De mi
nister heeft voorts zijn instem
ming betuigd met het plan
voor een autonoom Istrië van
de Italiaanstalige afgevaardig
de in het Sloveense parlement
Franco Iuri. Rome hangt mo
menteel vol met affiches van
neo-fascistische makelij, waar
in de 'terugkeer naar Italië'
van Istrië en Dalmatië voor
ROME Het Italiaanse ministerie van burgerbescherming
heeft 7200 tenten, 2600 caravans en 800 containers ter beschik
king gesteld, om in geval van nood 50.000 Joegoslavische vluch
telingen onder te kunnen brengen.
Bovendien wordt over tijdelijk onderdak onderhandeld met de
eigenaren van toeristenhotels aan de Adriatische Zee, die na af
loop van het zomerseizoen toch vrijwel leeg staan. De grote golf
vluchtelingen wordt overmorgen verwacht, wanneer de eerstko
mende veerboten uit Zadar en Split de haven van Ancona bin
nenlopen. Vandaar kunnen de vluchtelingen via reeds gevor
derde bussen en treinen over het hele land worden verspreid.
De Italiaanse regering heeft laten weten dat de Kroaten als poli
tieke vluchtelingen zullen worden erkend „zolang er in Kroatië
gevochten wordt".
Italië wordt verlangd, een eis
die ook door de uit Rijeka (Fi-
ume) afkomstige socialistische
senator Guido Gerosa van har
te wordt ondersteund.
Istrië heeft van 1918 tot 1945
bij Italië gehoord, en Dalmatië
nooit. Maar beide gebieden
hebben eeuwenlang deel uit
gemaakt van de Venetiaanse
Republiek. Na de Tweede We
reldoorlog emigreerde een
kwart miljoen Italiaanse inwo
ners naar hun moederland,
de achterblijvers
zwaar gediscrimineerd. Iro
nisch genoeg leek daar defini
tief een einde aan gekomen
toen het parlement van Zagreb
twee maanden geleden een
arin de rech
ten van etnische minderheden
afdoende werden beschermd.
De eerste doden onder de Ita
lianen zijn gevallen in Pan-
krac in Slavonië. Het zijn drie
politie-agenten die het slacht
offer werden van de cetniks,
de Servische militie in dat ge
bied. Zij maakten deel uit van
een ruim duizend leden tellen
de Italiaanse minderheid in
dat gebied, die afstamt van
tussen 1875 en 1890 uit Friuli
geëmigreerde boeren. „Hon
derd jaar lang hebben we met
zowel Serven als Kroaten in
vrede geleefd, maar in twee
maanden is alles veranderd",
verklaarde een van hen, de in
genieur Alberto Menegon, in
de Corriere della Sera. Ook in
dit gebied proberen de Italia
nen buiten het conflict te blij
ven, maar hun sympathie ligt
bij de Kroaten. Het antwoord
van de cetniks liet dan ook
niet op zich wachten: „Italia
nen, we zullen jullie levend
verbranden!" Meer dan de
helft van de Slavonische Ita
lianen, circa zeshonderd perso
nen, is daarom in de afgelopen
dagen gevlucht naar hun
streek van herkomst rond
Udine in Italië.
WARSCHAU Ze zitten
in de straten van War
schau met kartonnen
bordjes voor hun voeten.
Er staat op dat ze aids
hebben. En honger. En
geen geld. En geen onder
dak. Het hoofd houden ze
gebogen, de handen vra
gend uitgestrekt. Maar de
voorbijgangers gaan let
terlijk aan hen voorbij.
Aidspatiënten, daar
moeten ze in Polen niets
van hebben.
„Ik heb zojuist een brief ont
vangen van de autoriteiten
van Lutynka", vertelt Marek
Kotanski bij wijze van begroe
ting. Hij probeert al enige tijd
een opvanghuis voor aidspa
tiënten op poten te zetten.
„Lutynka, een dorp op vijf
honderd kilometer van hier,
weigert mij de honderd hecta
re grond te verkopen die ik
nodig heb voor de bouw van
het Victoria Kotan-dorp, een
dorp voor aids-patiënten, dak
lozen en andere afgewezenen.
Onlangs kreeg ik al een tele
foontje waarin me werd verze
kerd dat ik ""verbrand' zou
worden als ik mijn plannen
zou doorzetten. Dat is de ma
nier waarop de Polen, grootge
bracht in een katholieke tradi
tie, van zichzelf en vanhun
naaste houden".
Marek Kotanski trekt zich het
lot aan van verschoppelingen
en ellendelingen, en dat maakt
hem binnen de Poolse samen
leving een onmogelijke figuur.
Kotanski is stichter en voorzit
ter van de hulpverleningsor
ganisatie Monar. Die is, zo zegt
hij, altijd onafhankelijk ge
weest, zowel onder de commu
nisten als onder het 'regime'
van Solidariteit.
Dubbel probleem
„Ik zit al 25 jaar in de hulp
verlening. Mijn grootste liefde
waren de psychiatrische pa
tiënten, maar omdat ik me te
veel met hen identificeerde
werd me gezegd dat ik me be
ter op anderen kon richten. Zo
ben ik bij de alcoholisten en
drugsverslaafden terecht ge
komen. En via de drugsver
slaafden raakte ik vanzelf be
trokken bij het aids-probleem,
want dat is in Polen in hoofd
zaak een junks-probleem. Van
de honderdduizend verslaaf
den zijn vijftigduizend seropo
sitief".
Ook onder de Poolse homosek
suelen vormt aids een pro
bleem, zegt Kotanski en even
als onder de junks is het een
dubbel probleem; beide groe
pen worden door de samenle
ving zowel afgewezen vanwe
ge de aids als vanwege de ho
moseksualiteit respectievelijk
de drugsverslaving. Aangezien
de homo's een ondergrondse
gemeenschap vormen is het,
aldus Kotanski, niet gemakke
lijk hen te bereiken en boven
dien: een campagne voor vei
lig vrijen zoals hij zich die
voorstelt, stuit op verzet van
de kerk en dus ook van de au
toriteiten. Dat ondervindt Ko
tanski ook bij zijn pogingen
het condoom aan te prijzen in
het hetero-seksuele verkeer.
Kotanski beschouwt zichzelf
als katholiek, maar naar de
kerk gaat hij niet vaak meer.
Voor zichzelf en voor zijn or
ganisatie hanteert hij de slogan
'geef jezelf aan anderen', en
hoewel hij vindt dat die nu
juist de kerk zou moeten aan
spreken, ervaart hij het tegen
deel. „De kerk is zo in beslag
genomen door zichzelf. Die
geeft niet, die neemt alleen
maar. Kijk, Jezus is mijn ide
aal en die deed precies het om
gekeerde van wat de kerk in
Polen doet. Maar de traditie
van intolerantie is diep gewor
teld en ik ben zeer pessimis
tisch over de kansen om daar
iets aan te veranderen. We zit
ten in een eindeloze tunnel en
nergens is licht".
Opvanghuis
„Twee jaar geleden deed ik
mijn eerste poging een op
vanghuis voor aidspatiënten te
openen, dat was in Gloskow,
niet ver van Warschau. Buurt
bewoners omsingelden het
huis en probeerden het in
brand te steken. We moesten
vluchten. De volgende poging
waagde ik in Warschau zelf.
aidspati Ie.
nadal iel
ivejstoffen
fat vlot
van IS
we vai
iluike li
Imode
•la est
i gesla Ie
ope
d gel<
tdriai
voor d
aand
red. Er
sen, m
'K, V(
,K el
5 ES
Ditmaal kwamen
mijn familie en di
ten te vermoorden, zeiden
Door ons te verstoppen
de banken van een tourinj
wisten we te ontsnappen,
derde keer, dat was in
plaats vijftig kilometer
Warschau, sleepten om won ir
den ons tien minuten
eerste patiënt was gearri'
uit huis. Vervolgens
boeren met een blokkade
de internationale snelweg
Warschau de opening va
tehuis te voorkomen,
steun van de lokale autoi
ten en de kerk. Nou ja, e;
Lutynka weer: geen toes
ming om grond te kopen,
is hoe democratie
uitziet. Slechts op
in een park in Warschau,
we er uiteindelijk ii
een opvangcentrum
en open te houden".
Hier, in het deze container
het park, woont Janusz.
komt net binnengelopen
laat twee spuiten
pot', zegt hij en hij kn
'Kompot'. Janusz is 2"
slaafd en seropositief.
1978, vertelt hij, leefde
straat, had hij geen werk
geen familie meer. „Ik
vijftien toen ze ontdekten
ik aan de drugs was. We
den een heel kort ges|
Pak je spullen en donde:
zeiden ze, en ik ging. Nu
aids daarbij gekomen en c,
om woon ik hier, bij Ma
Op straat zitten met een l
dat ik aids heb doe ik i
daar schaam ik me voor.
Met Janusz is het afgelo
zegt Tomasz Gorski, het h
van het opvangcentrum,
de veertig tot vijftig junks
hier leven is het aller
'bullshit', zo vat Tomasz
men. Ze zijn met aids besjJ
geraakt door de gewoonte!
der Poolse verslaafden
'kompot' (de lokale herd
gezamenlijk te gebruiken
wil zeggen: iedereen met k
eigen naald i
pot. Het enige dat Tomast
zijn personeel, waaronder
verpleegster, nog kunnen H
is voorkomen dat deze jo
mensen op straat
ze bewaren voor e
welijke dood in d
van de aanstaande winter.
hij
pen. E
wissel
kmod<
blad
k in
eerst
!-ach1
door
ISKE
