Broekriem in Cuba
moet nóg strakker
BUITENLAND
?el'
et€
ry
Geen ambassade in Baltische staten
li
Het lied
der Duitsers
James Baker wil lening
garantie Israël uitstellen
:R 199 geidaeGotvumt
VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1991
in goed
tafel ki
dus Ne
i de m
lister
n op de
;rs of
iat de
imoetk
'o zijn
rt', en
nstra,
begrotii
oudelij]
Kor
kiezi
korts
weg.
wate
stan
door
droo
geva
zijtal
de rii
Waa
gelo
wore
Rijks
wate
morj
laag
wate
I stan
deze
bij L
iOl
is Sto<
enteel
gelijk
t oorde
t zondi
ichtlijn
id. Nie
echt he
rillen d
at Mitte
tenlanc
•-jarige
reer bijl
snapt
len ach
macht,
acques
IV
iterke
gisten
i potei
am H(
een oi
ivervai
iarco-d
5 jaar
indelde
idere A
ddels 21
dervra;
gebruik
s. Een
aag of
eet dat
„Honderden doden bij
gevechten in Liberia"
MONROVIA Bij een hevige strijd in Liberia
tussen een nieuwe verzetsgroep en troepen van re
bellenleider Charles Taylor zijn volgens het radio
station van de rebellen honderden slachtoffers ge
vallen. Leden van de verzetsgroep vielen woens
dag vanuit Sierra Leone het noorden van Liberia
binnen in een poging Taylor te verdrijven uit de
gebieden waar hij het voor het zeggen heeft, zo
werd gezegd. Er waren geen onafhankelijke bron
nen die de berichten konden bevestigen. Ook de
Britse BBC maakte melding van de gevechten, die
een nieuwe opleving lijken te markeren van de
eind december 1989 uitgebroken burgeroorlog,
waarin Westafrikaanse vredestroepen vorig jaar
een wankel bestand wisten te bewerkstelligen. Een
Westafrikaans vredesplan is stukgelopen op de
weigering van Taylor om zijn leger te ontwapenen.
„Irak meer olie
laten verkopen"
NEW YORK Secretaris-ge
neraal Javier Perez de Cuellar
van de Verenigde Naties heeft
vandaag voorgesteld Irak toe
stemming te geven voor onge
veer 2,5 miljard dollar aan olie
te verkopen, in plaats van
voor 1,6 miljard. Perez de
Cuellar zegt in zijn voorstel
dat een bedrag van 1,6 miljard
dollar niet voldoende is. In
Irak heersen als gevolg van de
VN-sancties grote tekorten
aan voedsel en medicijnen.
Westerse diplomaten zeiden
het niet waarschijnlijk te ach
ten dat de Veiligheidsraad ak
koord gaat met het voorstel.
„Zorgen over kernwapens
Sovjetunie niet terecht"
WASHINGTON Het Sovjetkernwapenarsenaal
staat, ook na de politieke veranderingen in de Sov
jetunie, onder „strikte controle" en de wereld hoeft
zich daarover geen zorgen te maken. Dat hebben
Sovjetpresident Gorbatsjov en zijn Russische ambtge
noot Boris Jeltsin gezegd voor de Amerikaanse tele
visieomroep ABC. Gorbatsjov vertelde reden te heb
ben om aan te nemen dat het toezicht op deze
pens in de Sovjetunie nog strikter is dan in de VS.
De democratisering van de Sovjetunie opent volgens
de Nationale Academie van Wetenschappen - een
groep geleerden die de Amerikaanse regering advi
seert - nieuwe mogelijkheden voor een verminde
ring van het aantal kernwapens. In een gisteren ge
publiceerd rapport staat dat de arsenalen mogelijk
tot een tiende van het aantal dat de VS en de Sovjet
unie thans bezitten kunnen worden teruggebracht.
„Voedselgebrek in
Sovjetunie nijpend'
MOSKOU Het voedselgebrek in sommige delen
van de Sovjetunie is zo nijpend dat elke vertraging
in de verscheping van noodhulp kan leiden tot on
rust onder de bevolking, zo heeft de Sovjet-functio
naris Joeri Loezjkov gisteren gezegd. Loezjkov is in
de Sovjetunie verantwoordelijk voor de voedsel- en
medicijnen voorziening. De Georgische premier Vis-
sarion Goegoesjvili heeft gisteren een verbod inge
steld op de export van voedsel, industriële produk-
ten, bouwmateriaal, hout en mineralen. Deze goede
ren zijn elders in de Sovjetunie uiterst schaars.
Volgens persbureau TASS vrezen plaatselijke func
tionarissen dat de maatregel zal leiden tot tegen
maatregelen van andere republieken en dat Georgië
daardoor problemen zal krijgen met de import van
gas, olie, graan, melkprodukten en katoen.
SOVJETUNIE HERZIET BANDEN
HAVANA De situatie
was al niet best, maar
Cuba staat er slechter
voor dan ooit tevoren, nu
de staatsgreep in de Sov
jetunie is mislukt en een
nieuwe staatsvorm zijn be
slag krijgt. De situatie in
het communistische Cuba
zal waarschijnlijk in snel
tempo verslechteren.
De Sovjet-minister van buiten
landse zaken Boris Pankin
heeft gisteren gezegd dat zijn
land de betrekkingen met
Cuba en andere landen gaat
herzien. Volgens Pankin is de
verwijdering van de commu
nistische ideologie uit het Sov-
jet-beleid reden om de relaties
met andere landen opnieuw te
bekijken. „Dat zal gelden voor
zowel Cuba, Chili, Albanië en
Etiopië". Niet alleen de politie
ke maar ook de economische
relaties tussen de Sovjetunie
en andere staten zullen aan
een heroverweging onderwor
pen worden. De economische
en de militaire hulp aan Cuba,
dat nog altijd vasthoudt aan
het socialisme, is de afgelopen
maanden al aanzienlijk ver
minderd.
De communistische leider van
Cuba, Fidel Castro, lijkt uit
evenwicht te zijn geslagen
door de coup en de mislukking
ervan. Havana wachtte twee
dagen alvorens met een ver
klaring te komen waarin „be
zorgdheid" werd uitgesproken.
Sindsdien heeft noch Michail
Gorbatsjov, noch Jeltsin een
publiekelijke boodschap van
Castro ontvangen.
De Amerikaanse president
George Bush zei dat de Cu
baanse leider „wel peentjes
moest zweten". Naar verluidt
zou de Spaanse premier Felipe
Gonzales Castro hebben ge
zegd dat Jeltsin vastbesloten is
een einde te maken aan de ge
subsidieerde uitwisseling van
ruwe olie uit de Sovjetunie
voor Cubaanse suiker. Cuba is
voor 75 procent van de totale
handel afhankelijk van de
Sovjetunie.
Al meer dan een jaar bereidt
Cuba zich op een dergelijke
mogelijkheid voor. Er is een
versoberingsprogramma inge
steld, onder de noemer van
„speciale periode in vredes
tijd". Binnen dit beleid zijn
tractors vervangen door ossen
en is het meeste voedsel ge
rantsoeneerd. Op de planken
ligt nog een drastischer „nu
loptie" plan dat in werking
moet treden wanneer de olie
leverantie uit de Sovjetunie
inderdaad wordt stopgezet.
Het gerucht doet de ronde in
Havana dat in deze optie de
voedselrantsoenen plaats
moeten maken voor gaarkeu-
In de armoedige San Lazaro-
straat, een paar huizenblokken
verwijderd van de schitteren
de trappen van de universiteit
van Havana, lijkt de nuloptie
al van kracht te zijn. In geen
twee maanden heeft iemand
hier vlees gezien. Toen op een
dag het nieuws kwam dat er
vlees en vis te krijgen waren,
vormde zich al voor zonsop-
gang een lange rij mensen,
vooral oudere vrouwen met
hun versleten boodschappen
tassen tegen zich aangeklemd,
voor een slechtverlichte, lege
bodega.
Geschreeuwd commentaar is
heel gewoon in de rijen voor
winkels. Veel gezinnen eten
slechts een keer per dag. Een
recept dat veel aftrek vindt is
dat voor een biefstukimitatie
van gekookte en gepaneerde
grapefruitschillen.
Wervelstorm
De Cubanen wachten wanho
pig op een verandering van
hun levensvoorwaarden, maar
die lijkt niet te komen. „Een
revolutie als de onze verandert
haar naam en ideeën niet",
herhaalde Castro vorige
maand uitdagend voor duizen
den Cubanen. „Laten ze het
niet wagen hier te komen en
ons verhaaltjes te vertellen
over het kapitalisme, een
markteconomie en al die ande-
Ondanks de wervelstorm van
hervormingen in voormalig
communistische landen wordt
de Cubaanse samenleving nog
steeds door Castro gedomi
neerd. Hij heeft weinig voe
ling met de Cubaanse jeugd.
Bijna 60 procent van de bevol
king is geboren nadat Castro
in 1959 aan de macht kwam.
„Hij is gek", zegt een dertigja
rige toneelschrijver terwijl hij
op zijn voorhoofd wijst. „Hij is
seniel", zegt Melba, een tech
nicus die in de Sovjetunie is
opgeleid. Om daar in een
adem op te laten volgen dat ze
zou huiveren als Castro de ka
mer in zou komen. „Ik bewon
der hem nog steeds", zegt haar
22-jarige collega. En ondanks
de misère houden veel oudere
Cubanen een gevoel van loya
liteit ten opzichte van de on
buigzame leider.
De Cubaanse regering is ech
ter bevreesd dat het econo
misch verval van het land tot
een uitbarsting zal leiden. In
het Havana Libre Hotel hangt
een poster, een fotomontage
van Cubaanse bezienswaardig
heden als een berg, een massa
bijeenkomst en de zee. Het op
schrift weerspiegelt de groot
ste angsten van het regime:
„Dit zal niet vallen. Dit zal
niet beven. Dit zal niet verva
gen". Het Comité voor de Ver
dediging van de Revolutie no
teert' in iedere straat het ko
men en gaan van bezoekers.
Dekmantel
Onlangs spoorde de regering
de Cubanen aan zich aan te
sluiten bij „snelle-actie-deta-
chementen", revolutionaire
waakzaamheidscomités die de
misnoegden moeten overtui
gen van de onjuistheid van
hun denkwijze. Alejandro, een
jonge mecaniciën, is lid van
een detachement en wordt als
zodanig geacht de revolutie te
verdedigen wanneer iemand
kritiek heeft. Zou hij geweld
gebruiken? „Ik ben van plan
te verdwijnen", zegt hij.
Niettemin boezemen de specia
le detachementen angst in.
Elizardo Sanchez, aanvoerster
van een van Cuba's kleine
mensenrechtengroeperingen,
zegt er zeker van te zijn dat ze
een dekmantel vormen voor
veiligheidstroepen bij het on
derdrukken van protesten.
Sanchez, wier organisatie
slechts 32 leden telt, waar
schuwt dat de kans op uitbar
stingen van geweld groter
wordt naarmate de crisis
voortduurt: „Er hoopt zich te
veel haat op in het hart van de
Cubaanse samenleving".
(c) The Sunday Times
i het kamerdebat over de Sov-
DEN HAAG Minister
Van den Broek voelt niets
voor het openen van een
Nederlandse ambassade in
één van de drie Baltische
staten. Hoewel de over
grote meerderheid van
Tweede Kamer daarom
vraagt, meent de bewinds
man dat een niewe am
bassade te hoge kosten
met zich meebrengt.
CDA en PvdA
op a
dringen van Van den Broek
de motie van de oppositie niet,
waarin om een ambassade
wordt gevraagd. De regerings
partijen wachten de begro
tingsbehandeling af alvorens
een definitief standpunt in te
nemen. Van den Broek zal wel
een reizende ambassadeur
naar de Baltische staten zen
den. De bewindsman wil in de
toekomst vanuit de Zweedse of
Finse ambassade het diploma
tieke verkeer in de drie nieu
we staten onderhouden.
Verschillende fracties vinden
dat de bewindsman contact
moet opnemen met België en
Luxemburg om eventueel sa
men een aantal ambassades te
vestigen. Dat komt volgens de
bewindsman in de praktijk
neer op het sluiten van andere
diplomatieke posten. Volgend
jaar worden overigens al vijf
consulaten gesloten.
De Kamer vroeg de minister
eveneens om de gelden voor
het Programma Samenwer
king Oost-Europa te vergro
ten. Ook aan die wens kwam
Van den Broek niet tegmoet.
Zijns inziens is daarvoor geen
geld. Het programma zal nu
wél worden gericht op de Bal
tische staten, maar dat gaat ten
koste van de andere Oosteuro-
pese landen.
FRANS WIJNANDS
BONN „Deutschland. Deutschland über alles".
Precies honderdvijftig jaar oud en wereldwijd
bekend. Soms wordt het nog uit volle borst
gezongen: door puberale neo-nazi's en
rechtsradicalen. Of door ontroerde, brooddronken
voetbalsupporters, die zich dan spontaan die
beroemd-beruchte eerste zin herinneren. Maar
officieel zingen de Duitsers alleen het laatste van
de drie coupletten die de Nedersaksische
taalkundige Heinrich Hoffmann von Fallersleben
tijdens een vakantie op de rode klippen van het
rotseiland Helgoland schreef. Een patriottisch lied.
ter bevordering van de nationale eenheid van het
toentertijd (1841) hopeloos versnipperde Duitsland.
Bijna veertig kleine staatjes en rijkjes vormden het
toenmalige Duitsland en Hoffmann von
Fallersleben was niet de enige die droomde van
een verenigd Duitsland. Van de Maas tot aan de
Memel... Zelfs Goethe verzuchtte dat hij het nog
eens hoopte mee te maken dat hij op zijn reizen
door Duitsland niet bij elke slagboom als een
buitenlander zijn reispas zou hoeven laten zien.
De Hamburger Liedertafel zong het lied voor het
eerst op een turnfeeSt; daarna werd het voorlopig
een van die ontelbare liederen die in die tijd
gebundeld en vaak of zelden gezongen werden.
Het dertiende lied van het dozijn...
De goed bedoelde tekst van Hoffmann werd van
meet af aan in het argwanende buitenland anders
uitgelegd. Als een soort strijdkreet bij het
onuitroeibare landje-veroveren. Zelfs Bismarck
had niet veel op met het lied. maar na zijn dood
was er geen houden meer aan. De grote doorbraak
kwam in de Eerste Wereldoorlog. Duizenden jonge
vrijwilligers zongen het luidkeels op de slagvelden
van Noord-Frankrijk, en dat was niet de laatste
keer dat het Deutschland. Deutschland über alles'
bij hele volksstammen de nekharen overeind
bracht. Na die oorlog verklaarde de Duitse
president Fried rich Ebert - die zelf twee zonen op
de modderige slagvelden van Vlaanderen had
verloren - het lied officieel tot nationale hymne.
Pas met Hitier kreeg het lied zijn angstaanjagende
bekendheid.
Geen wonder dat de Geallieerden het
Deutschland-lied na de capitulatie onmiddellijk
verboden Maar het was geen definitief 'af. uit en
amenBegin jaren vijftig klaagde kanselier
Adenauer dat hij er schoon genoeg van had bij
elke officiël gelegenheid ontvangen te worden met
een surrogaathoempa van 'Heidewitzka Herr
Kapitan'. Dan toch maar het liever het vertrouwde
lied der Duitsers!
President Theodor Heuss stribbelde tegen. Hij
werkte in het geheim aan een nieuw volkslied en
wilde dat tijdens zijn nieuwjaarstoespraak in 1951
laten horen. Maar het zat hem niet mee. Eerst
bedankte componist Carl Orff vriendelijk voor de
eer. Daarna lekten de plannen van Heuss in pers
uit en het zangfeest ging ten slotte helemaal niet
Het compromis was gauw gevonden. Het eerste
couplet van het Deutschland-lied met de beruchte
beginzin zou als tekst aan het lied verbonden
blijven, maar nooit meer gezongen worden. Het
tweede couplet, een zwijmelversie van 'Wein,
Weib und Gesang' had niemand ooit serieus
genomen, dus daar was men het snel over eens.
Bleef het derde couplet over, en dat wordt nog
steeds gezongen:
Einigkeit und Recht und Freiheit
Für das Deutsche Vaterland.
„Ik moet er nog even aan wennen vertelde de
hardloopster Katrin Krabbe vorige week toen ze
op het hoogste treetje in Tokio mocht luisteren
naar Hoffmanns Deutschland-lied. De gouden
sprintster had haar hele jonge leven alleen nog
maar de DDR-hymne gehoord. Maar alles went, en
sommige dingen heel snel.
Einigkeit, Recht und Freiheit; honderdvijftig jaar
geleden al even actueel als nu.
18.00 en
14.00 en
122248 e
Leger Sri Lanka
in offensief
COLOMBO Het Srilan-
kaanse leger zegt bij het offen
sief tegen de Tamil-rebellen in
het noordoosten van het land
in een week tijd 226 opstande
lingen te hebben gedood. Aan
de zijde van het regeringsleger
vielen 13 doden en 42 gewon
den. Legerofficieren zeiden
gisteren dat nog altijd wordt
gevochten in Welioya, op 235-
kilometer ten noordoosten van
de hoofdstad Colombo. Zij zei
den ook dat het leger hoopt de
honderden Tamil-rebellen in
de val te lokken die zich na de
strijd om de strategische Oli
fantpas hebben teruggetrok
ken in Mullaittivu. Bij de ge
vechten om de Olifantpas von
den ongeveer 2000 opstande
lingen de dood.
James Baker
JERUZALEM De Israëli
sche minister van justitie Dan
Meridor heeft de Verenigde
Staten gewaarschuwd de hulp
voor de Sovjet-immigranten
niet te verbinden met de stop
zetting van de bouw van jood
se nederzettingen in de bezette
gebieden. Meridor zei dat de
VS „een grote fout" maken als
ze dit wel doen.
De waarschuwing van Meri
dor komt een dag nadat de
Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken James Ba
ker het Congres vroeg de
goedkeuring aan het verlenen
van de lëninggaranties ter
waarde van 10 miljard dollar
aan Israël uit te stellen. Ame
rikaanse Congres-leden heb
ben al laten weten dat ze hier
mee hoogstwaarschijnlijk in-
De 10 miljard dollar
zijn voor Israël noodzakelijk
voor de opvang van de massa
le stroom immigranten uit de
Sovjetunie.
Baker zei dat hij eerst meer
tijd wil hebben om delicate
overeenkomsten te sluiten
voor de vredesconferentie
over het Midden Oosten. Hij
vreest dat openlijke hulp aan
Israël deze overeenkomsten
zouden kunnen dwarsbomen.
Baker verklaarde dat hij geen
verbinding legt tussen de le
ninggaranties en de bouw van
nieuwe nederzettingen in de
bezette Arabische gebieden.
„Maar ik zeg daarmee niet dat
er geen relaties bestaan. Bei
den zaken hebben zeker in
vloed op elkaar", aldus Baker.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
QN857 Voor de tijd van het jaar treffen de schepen goed
weer. Bij de Vlaamse banken zet het convooi koers naar de En
gelse kust. De „Dromedaris" ligt wat rank en Robert Janszoon
durft dan ook geen vol zeil te voeren in de frisse, aanwakkerende
bries. Daarom worden nu de zware kanonnen in de buikdenning
gestuwd. De vrouwen aan boord maken het zich zo gemakkelijk
mogelijk. Veel is er voor hen niet te doen en vooral de kinderen -
waaronder Jan van Riebeecks zoontje Lambertus - vervelen zich,
want na een paar dagen is het nieuwtje van de zeereis er al af.
Maar met Kerstmis 1651 slagen de vrouwen er toch in om in de
kleine, bedompte kajuit van de slingerende „Dromedaris" zo
goed en zo kwaad als dat gaat een gezellig feest te organiseren.
De kok heeft eens extra zijn best gedaan en vooral de kleine
Lambertus kijkt zijn ogen uitl
33HBS|
Olieruimen
Een groep Bengaalse schoonmaaklieden, gecontracteerd door een Nederlands bedrijf zijn druk
bezig met het verwijderen van de olielaag aan de kust van Saudi-Arabië, die een gevolg is van de
Golfoorlog.
FOTO: AFP
KGB mag meewerken aan onderzoek naar Wallenberg
over de beruchte gevangenis
kampen (GOELAG) van de
voormalige Sovjet-dictator Jo
zef Stalin zal de KGB voorlo
pig gesloten houden. „Het
openbaar maken van de ar
chieven over de GOELAG-
kampen is een ingewikkeld
politiek, historisch en moreel
vraagstuk. Ik denk dat het
daarvoor nog te vroeg is", al
dus Stoljarov.
MOSKOU Geheim agenten
van de KGB zullen hun eed
tot geheimhouding mogen bre
ken om mee te helpen aan het
onderzoek naar het lot van de
Zweedse diplomaat Raoul
Wallenberg, zo heeft de plaats
vervangende KGB-chef Niko
lai Stoljarov gisteren beloofd.
Stoljarov, die vorige week te
gelijkertijd
de Sovjet-Zweedse
die onderzoek doet naar het
lot van Wallenberg de be
schikking krijgt over de na
men van de voormalige KGB-
functionarissen die betrokken
zijn geweest bij de zaak van de
sinds het eind van de Tweede
Wereldoorlog vermiste Wal
lenberg, die waarschijnlijk
duizenden Hongaarse joden uit
handen van de nazi's redde.
De archieven die handelen
Kamerleden vinden
Palestijnen tot
concessies bereid
JERUZALEM De Palestij-
nen in de door Israël bezette
gebieden nemen met de vre
desconferentie over het Mid
den-Oosten in aantocht een
gematigde houding aan en zijn
tot veel concessies bereid. Die
conclusie trekt een delegatie
Tweede-Kamerleden na een
gesprek gisteren in Jeruzalem
met een aantal vertegenwoor
digers van de Palestijnen uit
bezet gebied.
De Palestijnse vertegenwoor
digers die met de Kamerleden
hebben gesproken hebben la
ten blijken te kunnen instem
men met een gezamenlijk Jor-
daans-Palestijnse delegatie bij
aanvang van het vredesover
leg. De Palestijnen accepteren
echter in geen geval dat de Is
raëli's een veto krijgen op de
samenstelling van hun verte
genwoordiging.
De Palestijnen hebben de Ka
merleden erop gewezen dat
wat hen betreft de PLO moet
worden beschouwd als de ver
tegenwoordiger van het Pale
stijnse volk, ook al zal de orga
nisatie niet rechtstreeks bij het
vredesoverleg worden betrok
ken. Daarnaast werd bena
drukt dat het van belang is dat
alle Palestijnse geledingen
worden betrokken bij de uit
voering van een eventueel
vredesakkoord.
Een Palestijnse delegatieleider
zei dat Israëli's de kans op een
vredesconferentie op het spel
zetten door steeds weer nieu
we eisen te stellen aan de deel
nemers van Palestijnse zijde.
Volgens hem willen de Israë
li's nu ook Faysal al-Husseini,
een van de gematigde leiders
uit het bezet gebied, van de
onderhandelingstafel weren.
De Palestijnen zien in de ne
derzettingenpolitiek van de Is
raëli's een ernstige bedreiging
voor het vredesoverleg. Ook
leden van de Nederlandse Ka
merdelegatie zullen de Israëli
sche politici de komende da
gen op dit gevaar wijzen.
