separatisme
le kop op in
steekt
Italië
Rechtse kamp in Sovjetunie
heeft geen lesje geleerd uit coup
pvsKsra
p)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB"
BUITENLAND
n
EG stelt Joegoslavië hulp in vooruitzicht
Somcwit
WOENSDAG 4 SEPTEMBER 1991
Voedselvoorraden EG
turen naar Sovjetunie'
u i^MSTERDAM Een groep
f ederlanders heeft gisteren
voedselvoorraden van de Euro]
afzettr
brief i
de Europese Commissie Jacques Delors,
5saris van buitenlandse betrekkingen
ans Andriessen en de Nederlandse ministers van
[itenlandse zaken en economische zaken. De op-
,ep is een inititatief van tekenaar Fritz Behrendt en
ordt gecoördineerd door het Tweede Wereld Cen-
um in Amsterdam. Volgens de groep verdienen de
woners van de Sovjet-republieken niet alleen mo
maar ook materiële steun uit het westen. Deze
t uit de „enorme voorraden" in de EG zou
oeten komen boven op de onlangs ontwikkelde ini-
de G7.
elf vooraanstaande
beschikking te stellen
groep doet haar oproep
oproep gedaan
apese Gemeenschap
de Sovjet-republieken.
de i
Sovjets moeten
ruimtestation verkopen
WASHINGTON De Sovjetregering wil zo
snel mogelijk faciliteiten en materiaal van het
civiele ruimtevaartprogramma verkopen om
de financiële ineenstorting van deze industrie
te voorkomen. Dat schrijft de New York Times
in zijn editie van gisteren. Zelfs het ruimtesta
tion Mir schijnt aan de VS te zijn aangeboden
voor een prijs tussen de 600 en 700 miljoen dol
lar. Een anonieme deskundige vertelde de
krant dat de Sovjetunie „geen enkele uitzonde
ring maakt" voor bepaalde onderdelen van het
programma. De Sovjet-regering zou haast heb
ben met de voorstellen, temeer daar de Russi
sche president Boris Jeltsin heeft verklaard
dat het niet aangaat grote investeringen in de
ruimtevaart te doen als de levensomstandighe
den van miljoenen burgers zo slecht zijn.
„Van den Broek
is ondiplomatiek"
BELGRADO De Joegoslavische vice-president, de
Montenegrin Branko Kostic, heeft gisteren ongezouten
kritiek geleverd op minister Van den Broek van bui
tenlandse zaken. Hij vindt Van den Broeks gedrag „ui
termate ondiplomatiek". Dat is zijn reden zo gereser
veerd te staan tegenover de pogingen van de EG om te
bemiddelen. Kostic weigerde zondag het akkoord tus
sen de EG en Joegoslavië te ondertekenen. Kostic is
van mening dat Van den Broek onderhandelt met het
mes op tafel. „Als de waarnemers (van de EG) zich als
Van den Broek gedragen en geen blijk geven van be
reidheid tot overleg over de problemen en het samen
zoeken van compromissen die voor beide partijen aan
vaardbaar zijn, dan zullen alle inspanningen tevergeefs
zijn", donderde Kostic in een interview met het Monte-
negrijnse dagblad Pobjeda.
Moskou steunt toetreding
VN van Baltische landen
MOSKOU De Sovjetunie steunt het verzoek
van de drie afgescheiden Baltische republieken
om lid te mogen worden van de Verenigde Naties,
zo heeft een verslaggever van TASS op het kan
toor van de permanente Sovjetvertegenwoordi
ging bij de VN gemeld. „De Sovjetunie steunt het
lidmaatschap van alle unierepublieken, inclusief
dat van Letland, Litouwen en Estland", aldus het
persbureau in een kort bericht gisteravond. Tien
tallen landen, waaronder de Verenigde Staten
hebben inmiddels de onafhankelijkheid van deze
landen erkend en gisteren hebben zij, gesteund
door Groot-Brittannië en Frankrijk, gevraagd zo
a de Algemene Vergadering nodig
i de Veiligheidsraad.
Baker naar Moskou
WASHINGTON De Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken James Baker gaat
volgende week naar Moskou om zich op de
hoogte te stellen van de recente ontwikkelin
gen in de Sovjetunie, zo hebben Amerikaanse
functionarissen gisteren gezegd. Baker zal in
Moskou drie dagen lang deelnemen aan een
door 35 landen bijgewoonde conferentie over
de mensenrechten, die op 10 september wordt
geopend en doorloopt tot 4 oktober. Baker zal
ook besprekingen voeren met de nieuwe Sov
jet-minister van buitenlandse zaken Boris
Pankin. Daarnaast zal de minister mogelijk
een bezoek brengen aan de Baltische landen.
Volgens de functionarissen hen is het waar
schijnlijk dat Baker ook naar het Midden-
Oosten gaat om voorbereidingen voor een
Arabisch-Israelische vredesconferentie op
gang te brengen.
AART HEERING
büj OME „Italië bestaat
veJiet. Deze staat is kunst-
en met geweld ge-
-aetii jnstrueerd. En zodra Slo-
Zienië en Kroatië zijn er
end, zal Italië ook aan de
erd t( iterne eisen tot onafhan-
elijkheid gehoor moeten
even". De woorden van
ïebbefuido Grimod geven dui-
gekrqelijk aan, dat het streven
e ach aar autonomie in Joego-
°aari avië en de Sovjetunie
->k in Italië weerklank
eeft gevonden,
trail
Jrimod
Valdötaine, de grootste
van de Valle d'Aosta,
'"i klein Franstalig gebied in
irdwest Italië.
Union, die zich jarenlang
httërjevreden heeft gesteld met een
irgaande mate van culturele
afhankelijkheid binnen het
staatsbestel, voert
ids vorige week ook de
latkundige autonomie weer
haar vaandel. Verder ooste
meerderheid
PN^uitssprekende Alto Adige
plaaFuid-Tirol) ijvert Ferdinand
mpro^hleit, kamerlid voor de Sud-
eken|r°ler Volkspartei, voor een
•ferendum waarin de bevol-
ig zich uit kan spreken over
amili£n eventuele afscheiding,
ijn partij, die in de regio al
sinds jaar en dag de dienst uit
maakt, heeft zich voorlopig
nog gedistantieerd van Wil-
leits uitspraken, die onder de
meer extreme Tirolers echter
veel weerklank hebben gevon
den. „Zuid-Tirol mag niet lan
ger de laatste kolonie van Eu
ropa zijn", zegt Eva Klotz, de
leidster van de Schtltzen, een
separatistische beweging die
'los von Rom' wil, om aanslui
ting te zoeken met de Oosten
rijkse Heimat. Op 15 septem
ber zullen de Schützen hun ei
sen kracht bijzetten met een
politiek-folkloristische bijeen
komst met hun Oostenrijkse
geestverwanten op de Bren-
nerpas, op de grens tussen'
Oostenrijk en Italië.
Regionale en separatistische
bewegingen zijn van meet af
aan sterk vertegenwoordigd
geweest in Italië, dat als een
heidsstaat pas bestaat sinds
1870, en nooit een sterk cen
traal gezag heeft gekend.
Grondwet
Ook Sardinië heeft nog steeds
een belangrijke autonomisti
sche beweging, en in Sicilië
waren kort na de oorlog zelfs
twee groepen separatisten ac
tief, waarvan er een aanslui
ting zocht bij de Verenigde
Staten van Amerika.
Sinds kort is de Lega Nord, die
Italië wil opsplitsen in drie on
afhankelijke republieken, in
grote delen van het noorden
de tweede partij. En dan beho
ren van oudsher nog miljoe
nen Italianen tot Friulaans,
Ladinisch, Albanees, Slo-
weens, Catalaans en Grieks
sprekende minderheden, die
ieder ook in meer of mindere
mate een status aparte verlan
gen.
In de grondwet van 1948 werd
met deze eisen rekening ge
houden door de stichting van
autonome regio's met een hoge
mate van culturele en fiscale
autonomie. In 1971 kwam daar
de autonome Duitstalige pro
vincie Bolzano bij, en werd
ook in Zuid-Tirol, dat in de ja
ren vijftig en zestig het toneel
was geweest van een reeks
bloedige aanslagen op soldaten
en carabinieri, het radicale se
paratisme naar de zelfkant
van de politiek gedrongen.
Maar nu bestaat de vrees, dat
de gebeurtenissen in Oost-Eu
ropa voedsel zullen geven aan
een nieuw nationalistisch ex
tremisme, dat voor de politie
ke en etnische lappendeken,
die Italië nog steeds is, funest
zou kunnen zijn.
Minister van buitenlandse za
ken Gianni De Michelis heeft
daarom verklaard dat hij „ver
ontrust" is door de uitspraken
van Willeit, maar dat aan
diens eisen nimmer gevolg zal
worden gegeven: „Het recht
op zelfbeschikking is funda
menteel, maar alleen wanneer
het in overeenstemming is met
andere beginselen, zoals de na
tionale eenheid en de nationa
le grenzen". Wat goed is voor
de Sovjetunie en Joegoslavië
hoeft dus niet goed te zijn voor
Italië, lijkt hij te bedoelen.
legering Nicaragua
overlegt met rebellen
AN RAFAEL DEL NORTE De regering van Nica-
ïgua en de voormalige Contra-rebellen zijn vandaag
esprekingen begonnen die een eind moeten maken
an guerrilla-activiteiten in het land.
linister van binnenlandse zaken Carlos Hurtado, die de rege-
ingsdelegatie leidt, sprak er zijn vertrouwen in uit dat de rebel-
in binnen enkele maanden hun wapens zullen inleveren bij
en speciale commissie die is opgezet door de Organisatie van
Amerikaanse Staten. De regering heeft de voormalige Contras
leloofd een oplossing te zoeken voor hun grieven.
)e rebellen zeggen dat de regering de beloftes die ze vorig jaar
;d toen de Contras zich ontwapenden niet goed is nagekomen,
zouden ze niet het hun beloofde land en de hun beloofde le-
ingen hebben gekregen. Ook eisen ze de verwijdering van San-
i, de voormalige machthebbers, uit de politie- en leger-
meeste rebellen hebben hun wapens ingeleverd nadat de
Sandinisten vorig jaar de verkiezingen verloren en Viole-
CNV3 Chamorro president werd.' Een aantal rebellen heeft echter
AN*13 verkiezingen de strijd voortgezet.
:n
0p zaterdag 25 september
verschijnt deze krant met de bijlage
iiiijjiauiiwun
Informatie over de adverteer-
mogelijkheden in deze bijlage wordt
graag verstrekt door:
Marco Hogenboom, 071 - 122 244
CcldbcSouimit
Finland wil
revisie van
verdragen
Sovjetunie
HELSINKI De veranderin
gen in de Sovjetunie en de on
afhankelijkheid van de Balti
sche staten openen nieuwe
perspectieven op zowel econo
misch als politiek gebied voor
Finland en het wordt dan ook
tijd dat het land „zijn 'Oost-po
litiek' herziet", zo heeft de
Finse conservatieve premier
Esko Aho gisteren gezegd.
Finland deelt een grens van
ruim 1.200 kilometer met Rus
land. Aho onderstreept de
noodzaak van een revisie van
de verdragen die met de Sov
jetunie zijn gesloten, echter
zonder daarbij het „verdrag
van vriendschap, samenwer
king en wederzijdse bijstand"
MOSKOU Wie denkt
dat het rechtse kamp na
het debacle van de coup
van acht zijn lesje heeft
geleerd, komt bedrogen
uit. Tijdens de middag
pauze hebben conservatie
ven gisteren tijdens de
tweede zittingsdag in het
Congrespaleis binnen de
muren van het Kremlin
vrij spel, want het demo
cratische kamp benut de
pauze om te vergaderen.
De show wordt onmiskenbaar
gestolen door Vladimir Zjiri-
novski, voorzitter van de Libe
raal-Democratische Partij, die
voorlopig geschorst is omdat
de partijleiding de samen
zweerders van twee weken ge
leden onmiddellijk steun had
toegezegd. Luid schreeuwend
en druk gesticulerend maken
Zjirinovski en de Oekraïnse
afgevaardigde Koetsenko het
publiek duidelijk dat de hele
perestrojka vanaf 1985 een
Amerikaans complot is ge
weest met als doel af te reke
nen met de Sovjetunie.
Verderop staat generaal Ma-
kasjov de pers te woord. Hij is
een fanatiek verdediger van
de oude orde, die moord en
brand schreeuwde toen Mos
kou de Duitse hereniging toe
stond en zijn grip op Oost-Eu
ropa verloor. De aartsconser
vatieve ijzervreter zegt dat hij
verbaasd was toen hem bleek
dat minister van defensie Ja-
zov in het complot zat: „Hij
schold mij altijd uit vanwege
mijn uitspraken in het parle-
De generaal, die uit zijn func
tie is gezet na de vervanging
van de complete legertop door
de verraden Gorbatsjov, zet
grote vraagtekens bij het hele
verloop van de staatsgreep. De
rechtse volksafgevaardigde
noemt de dreigende opheffing
van de oude Sovjetunie een
schending van de grondwet.
Die schending druist boven
dien in tegen de wil van het
volk, dat zich nog in maart
van dit jaar immers bij refe
rendum uitsprak voor behoud
van de Unie.
Zoals het voorstel thans op ta
fel ligt, zou de nieuwe staten
bond een leger krijgen. Het
moet er nog eens bij komen
van niet, aldus Makasjov. „Als
er meerdere legers komen,
krijgen we burgeroorlog. Stel
je voor dat Armenië en Azer-
bajdzjan op dit moment eigen
legers hadden... Honderddui
zenden mensen zouden omko
men, in plaats van de duizen
den die nu het leven hebben
verloren".
Op de vraag welke uitweg de
werkeloze generaal uit de hui
dige crisis ziet, geeft hij een
raadselachtig antwoord: „Dat
houd ik voor mezelf en dat is
mijn goed recht."
„Ik ga tegen het plan stemmen
en ik ben ervan overtuigd dat
er voor Gorbatsjovs voorstel
geen twee derde meerderheid
te vinden zal zijn", zegt de
Letse afgevaardigde Viktor
Alksnis, die vanwege zijn re
actionaire denkbeelden be
kend staat als 'de zwarte kolo
nel'. Hij baseert zijn voorspel
ling op de stemming voor de
agenda, waaraan minder dan
twee derde van de aanwezige
parlementariërs goedkeuring
wenste te hechten.
Staatsgreep
Alksnis aarzelt geen moment
als hem gevraagd wordt hoe
hij de gang van zaken in het
parlement ziet: „Links is hier
bezig met een constitutionele
staatsgreep".
Als Gorbatsjovs nieuwe confe
deratie er komt, zal de econo
mie de genadeklap uitdelen:
duizenden fabrieken zullen de
deuren sluiten als gevolg
miljoenen en nog
miljoenen
straat komen te staan. Daarna
zorgen centrifugale krachten
ervoor, dat de nieuwe Unie
vanzelf uiteen valt, aldus
Ex-minister van buitenlandse
zaken Sjevardnadze laat zich
voorzichtiger uit over Gorbats
jovs kans van slagen. Hij zegt
alleen maar op een gunstige
uitslag te hopen. Met de onaf
hankelijkheid van de Baltische
republieken, waaraan het
Congres vandaag naar ver
wachting zijn goedkeuring
gaat geven, zegt hij geen enke
le moeite te hebben. Zelfs de
Oekraïnse onafhankelijkheid
is voor de witgekuifde Geor
giër geen probleem, als die
nieuwe bond er maar komt,
met een gezamenlijke econo
mie en defensie en een ge
meenschappelijke buitenland
se politiek.
Ex-premier Ryzjkov gaf dezer
dagen als uitleg voor ae weige
rachtigheid van Gorbatsjovs
voormalige medewerkers: „De
president krijgt van hen lik op
stuk, omdat hij iedereen in de
kou heeft laten staan, die ooit
door de oppositie onder vuur
werd genomen". Sjevardnadze
is druk bezig zijn democrati
sche beweging om te zetten in
een politieke partij. Hij heeft
kennelijk meer vertrouwen in
zijn eigen nieuwe basis dan in
de politieke toekomst van zijn
voormalige chef.
Jeltsin
slachtoffer
Napolitaanse
oplichter
ROME De Italiaanse politie
heeft een Napolitaanse be
roepsoplichter gearresteerd,
die in het bezit bleek van een
door Boris Jeltsin onderteken
de benoeming tot consul van
de Russische republiek.
De door Jeltsin ondertekende
verklaring heeft de Russische
president inmiddels hoofdbre
kens bezorgd omdat daaruit
volgens twee Moskouse dag
bladen bleek, dat hij kontak
ten zou onderhouden met de
Italiaanse maffia.
De 79-jarige Roberto Coppola
is een oudgediende in het vak
en een oude bekende van de
carabinieri, die hem omschrij
ven als een „buitengewoon be
kwaam personage, dat steeds
kans ziet om van regerings
vertegenwoordigers enorme
sommen geld los te krijgen".
De werkwijze van 'Monseig
neur' Coppola is al 40 jaar de
zelfde. Hij presenteert zich als
vertegenwoordiger van een
fictieve oecumenische Orde
van oud-Malta, die in naam
bedrieglijk veel lijkt op de wel
bestaande Maltezer Orde. De
gedistingeerd ogende Coppola
weet door te dringen tot in de
hoogste kringen en vervolgens
zijn gesprekspartners te over
tuigen van de nobele doelstel
ling van zijn Orde, een chari
tatieve instelling die aan lan
den met hoge schuldenlasten
leningen verstrekt tegen ex
treem lage rente.
Toen de ambassadeur van Ni
caragua maandag bezorgd bij
de Romeinse carabinieri infor
meerde of mgr. Coppola wel te
vertrouwen was, begaven die
zich terstond naar diens kan
toor. Daar troffen zij drie Ni
caraguaanse Kamerleden aan,
met de directeur van de cen
trale bank van dat land en een
provinciale gouverneur, die op
het punt stonden om een con
tract te tekenen voor een le
ning van 20 miljoen dollar te
gen 1,8 procent per jaar. Daar
in was tevens vastgelegd dat
aan Coppola bijna 4 miljoen
dollar, aan bemiddelingskosten
zou worden uitgekeerd. Eerder
bond Coppola de regeringen
van Algerije, Nigeria, Gabon
en de Salomoneilanden aan
zijn zegekar.
In zijn kantoor werd een al
ondertekende overeenkomst
met Argentijnse functionaris
sen gevonden voor een lening
van tien miljoen dollar tegen
dezelfde condities. Bovendien
bleek Coppola een Bulgaars
diplomatiek paspoort te bezit
ten, dat hem was verstrekt in
ruil voor de toezegging van
weer een zachte lening, zoals
Bulgaarse autoriteiten hebben
toegegeven.
de Finnen in feite definitief
afstand deden van 'hun' deel
van Karelië aan de Sovjets.
De Finse economie heeft sinds
de jaren '50 flink geprofiteerd
van de overeenkomsten met
de Sovjetunie die een uitwisse
ling van industriële produkten
tegen grondstoffen uit de Sov
jetunie, met name olie, garan
deerden.
Maar het laatste verdrag van
eind 1989 was nauwelijks on
dertekend door Sovjet-presi
dent Michail Gorbatsjov of
Moskou eiste opschorting om
dat het wenste dat de handel
tussen beide landen voortaan
in deviezen zou plaatshebben.
Litouwen: Sovjet-
leger moet weg
VILNIUS De Litouwse pre
sident Vytautas Landsbergis
heeft gisteren gezegd dat zijn
land niet werkelijk onafhan
kelijk is zolang zich er nog
Sovjet-troepen bevinden. Hij
zei van de Verenigde Staten te
verwachten dat die Litouwen
zullen helpen ervoor te zorgen
dat de troepen vertrekken.
Naar schatting bevinden zich
nog 90.000 Sovjet-manschap
pen op Litouws grondgebied.
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
QN855 Nu breken drukke dagen aan. Het spreekt vanzelf dat
cc„ ^an Riebeeck nu ook zijn vrouw meeneemt en zijn kind, dat een
ken iaar geleden geboren is. Voor Maria wordt dat de eerste zeereis.
Ach, zij ziet er wel tegen op land en familie te verlaten. Maar zij
kan haar man toch niet in de steek laten? Er gaat ook een vendel
soldaten mee en op de dag van het vertrek marcheren zij met
vliegend vaandel en slaande trom naar de haven. „Die arme
drommels...", fluisteren de omstanders. Want Jan Compagnie
keert vrijwel nooit terug uit gindse, verre streken. Het echtpaar
Van Riebeeck scheept zich in op een galjoot die beiden naar de
rede van Texel brengt, waar de „Dromedaris" voor anker ligt. Zo
nemen zij afscheid van Holland, van Amsterdam. Nooit zal Van
Riebeeck die stad terugzien...
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Over de er
kenning van de Kroatische
onafhankelijkheid is bij het
ministeriële overleg van giste
ren niet gesproken. Een Britse
bron verklaarde dat erkenning
grote gevaren in zich bergt.
„Dat zou bij de Kroaten ten
onrechte de indruk kunnen
wekken, dat een Europese
strijdmacht desnoods militair
ten gunste van hen zou kun
nen interveniëren", aldus de
bron.
Ook Duitsland, dat sterk neigt
tot erkenning van Slovenië en
Kroatië, zal voorlopig geen ac
tie ondernemen. „We moeten
eerst de vredesconferentie
maar eens afwachten. Maar als
die mislukt, zijn wij bereid om
tot erkenning van de afge
scheiden republieken over te
gaan", zei een Duitse bron.
Servië had zondag ten lange
leste zijn verzet tegen een vre
desconferentie opgegeven.
Leiders in de door Serviërs ge
domineerde Kroatische stre
ken Slavonië, Banija en Kraji-
na eisen naar verluidt ook een
rol in de vredesconferentie. Zij
weigeren gebied af te staan dat
bij recente gevechten veroverd
is. Volgens Kroatië hebben
Servische nationalisten een
kwart van het grondgebied
van de republiek in handen.
De twaalf EG-ministers heb
ben in hun gemeenschappelij
ke slotverklaring verklaard
Kroatische soldaten monsteren de overblijfselen van een brug in Petinja, die gisteren werd ver
woest tijdens een aanval van het federale Joegoslavische leger.
FOTO: AP
dat een normalisering van de
situatie in Joegoslavië het snel
mogelijk zal maken de bevrie
zing van de in het vooruitzicht
gestelde hulp van 18,5 miljard
gulden ongedaan te maken.
De Duitse minister van bui
tenlandse zaken, Hans Die
trich Genscher, legde uit dat
het moment van het ontdooien
van de hulp gekomen is, wan
neer de vredesconferentie met
succes is afgesloten. De Euro
pese Commissie, zo bleek uit
Genschers opmerkingen, zal
binnenkort 2,3 miljoen gulden
beschikbaar stellen voor hulp
aan Joegoslavische vluchtelin
gen. Duitsland is van mening
dat als de vredesconferentie
met succes is afgerond, er ge
sproken moet worden om de
hulp aan Joegoslavië uit te
breiden.
