Zee van zakdoeken voor vermoeide Pavarotti Veel publiek bij opening Oude Muziek festival I 'Ein Abend In Wienals lusthof voor liefhebber KUNST/RTV Spectaculaire Bariton Ralf Lukas wint Vocalistenconcours Den Bosch EeicLe Qowia/nt MAANDAG 2 SEPTEMBER 1991 Holland Festival Oude Muziek Utrecht, concerten van het eerste weekend, met.o.a. Les Arts Floris sant», the Milliard ensemble en Tag Teatro Venezia. Utrecht is weer volgestroomd met liefhebbers van oude mu ziek. Overal herkenbaar aan het grote- dit jaar oranjerode programmaboek dat met zijn 304 pagina's een zware pil is geworden om mee te slepen, ziet men hen uitzwermen naar een van de 34 historische loka- ties waar de concerten worden gegeven. Aan dit tiende festi val zijn vier extra dagen toe gevoegd waarvan drie met 14 'concerten aan Mozart zijn ge wijd en de vierde aan het Gre goriaans. Zoals alle jaren is er een speciaal festival instru ment dat met 17 concerten en een symposium extra aandacht krijgt, dit jaar de viola da gam ba. Andere rode draden in de massa van 256 verschillende muzikale evenementen in het hoofdprogramma en het para- lelle fringeprogramma zijn de 8 concerten met verhalen op muziek, de mogelijkheid naar 46 verschillende videopresen taties te gaan kijken, concer ten met festival-componisten van voorgaande jaren, Franse barok muziek, Engelse muziek uit de tweede helft van de 17e eeuw en de historische dans. Heel speciaal beloven de con certen te worden in slot Zuy- len en het Huis te Linschoten. Aangezien de radio 77 concer ten opneemt waarvan er 10 rechtstreeks worden uitgezon den, de televisie drie concer ten registreert en er een docu mentaire van het hele festival wordt samengesteld die op 6 september wordt uitgezonden, kunnen ook anderen dan de verwachte 65.000 bezoekers meegenieten. Het afgelopen weekend was er een met louter hoogtepunten waarbij de echte fanatiekelin gen ademloos van het ene naar het andere concert holden, on derweg heftig discussiërend over uitvoeringspraktijk en de kwaliteit van de verschillende uitvoerders. Over het schitte rende openingsconcert door 'Les Arts Florissants' onder leiding van William Christie met feestelijke Franse kerk muziek was iedereen terecht onverdeeld enthousiast. In een andere samenstelling liet dit topensemble zaterdag een slanke en levenslustige J.S. Bach opbloeien. Met hun per soonlijke getinte zang begin nen de Fransen de engelse en sembles van het eerste uur zo als de Tallis Scholars en het Hilliard Ensemble met hun tijdloze pure klank van de eer ste plaats te verdringen, om te beginnen feitelijk d.w.z. door het openingsconcert. De vier Hilliard zangers die zondag a capella de vierstemmige mis van Frye zongen, lieten horen dat zij in de genre met zijn lange gebonden lijnen en zijn stille devotie, nog steeds tot de top behoren. Heel anders dan b.v. het Franse mannenkoor 'Organum' o.l.v. Marcel Peres dat s' avonds met veel wie rook en een krachtige sonori teit met vespers en een myste riespel een ascetische kloos tersfeer opriepen. In de lange 'Vespro della beata vergine' van Cavalli bleven de zangers van het Hilliard ensemble in grote bezetting daarentegen te vlak en hielden teveel vast aan hun strak gepolijste stijl. Daar stond een perfekte in strumentale inbreng tegenover van de trombones en cornetti van 'Concerto Palatino' van „onze eigen Haagse Bruce Dic ky en Charles Toet". Ook an dere blazers, de hobo's en fa gotten van de London Oboe Band waren in het Franse dansprogramma van de Ne derlandse groep 'Folia' een feest voor het oor. Ondanks de olijke regie rond een welvoor ziene dis die de 17e eeuwse dansen in een kader zette, was voor mij deze vroege dans vorm met zijn golvende bewe gingen van romp en armen, regelmatig onderbroken door kleine huppeltjes, niet meer dan een historisch curiosum. Dan was de stijl van de Franse danseres Marie Genieve Mas- saéa, die solo danste bij de ver rukkelijke 'Les Fetes galantes' van 'La paéaniche opaéara' veel harmonischer o.a. door een minder nadrukkelijk ge bruik van de armbewegingen. Een heel ander aspect toonden de twee Engelse dansers van 'Timedance' met hun werve lende Italiaanse en Spaanse dansvormen met veel virtuoos voetenwerk. Tenslotte lieten de Italianen van het Tag Tea tro Venezia samen met het Engels-Italiaanse 'Tragicome- dia' grappen en serieuze ope rafragmenten horen en zien. De schitterende stem van de tenor Douglas Nasrawi ver dient in dat kader een aparte vermelding. Luciano Pavarotti neemt na afloop van zijn concert in het Rotterdamse sportpaleis Ahoy'. De zanger leek even van zijn stuk gebracht. Voor zijn ogen ontrolde zich een zee van wuivende witte zakdoeken. Of het echte emotie was, dat weet je natuurlijk nooit bij een ster als Pavarotti, die gewend is het publiek te bespelen. In de grote hal van Ahoy' was het enthousiasme van de men sen in elk geval oprecht, al werd het zakdoeken-spektakel dan ook geregisseerd. Voor ie der van de 9000 bezoekers lag er namelijk een Pavarotti- doek klaar en Willem Duys riep de mensen voor het begin van het concert op, de maestro te onthalen op uitbundig ge zwaai. De massaconcerten zijn voor Luciano Pavarotti bijna een routineklus geworden. Het programma van gisteravond was identiek aan dat in Ham burg, vorige week, en bijna ge lijk aan het op de tv uitgezon den Hyde Parkconcert. Maar de formule werkt telkens weer. Een paar dramatische aria's van Donizetti, Massenet en Puccini, afgewisseld met wat lichte orkeststukken, en dan over op het Napolitaanse werk, waarmee de zanger elk publiek in vervoering weet te brengen. Pavarotti hoefde zijn gehoor natuurlijk niet voor zich te winnen. De mensen waren voor hem gekomen en toonden zich dan ook bijzon der klapgraag. Hoe sneller klappen, hoe beter, het liefst nog voordat de muziek is afge lopen, leken sommige toehoor ders zich te hebben voorgeno- Tol Toch kan zelfs een groot zan ger als Pavarotti niet alles aan. Het optreden in Ahoy' was het laatste in een zware reeks con certen, die zijn tol heeft geëist. Zo moest de zanger duidelijk tot het uiterste gaan in de twee zware aria's uit Tosca van Puccini. Vooral in 'E lucevan le stelle' klonken de hoge no ten minder stralend en over tuigend dan tijdens eerdere concerten. Gelukkig had Pa varotti daarna even de tijd om op adem te komen, toen de fluitist Andrea Griminelli een Carmen-potpourri speelde. De tenor bewees vervolgens zijn uitzonderlijke klasse, door toch weer te schitteren in het dramatische 'Vesti la giubba', het lied van de treurende pal jas uit II Pagliacci Leoncaval lo. Pavarotti beloonde het en thousiaste publiek met maar liefst vier toegiften, waaronder 'O sole mio', dat uiteraard na de beginmaat met applaus werd begroet. De zanger nam afscheid met de zeker na het WK-voetbal van vorig jaar zeer populaire aria 'Nessun dorma' uit Puccini's Turandot. In de zaal kwamen weer de zakdoeken tevoorschijn. Orga nisator Harry Mens maakte gebaren alsof hij zelf net Puc cini had gezongen. Ook de an dere gasten op de eerste rij, onder wie prinses Margriet, mr. Pieter van Vollenhoven en CDA-fractievoorzitter Brinkman, gaven bliik van en thousiasme. Mens bood zijn speciale genodigden na het concert een diner aan. opening van het operaseizoen. Operapremiere in het Amsterdamse Muziektheater door de Nederlandae opera met Mazeppa van Tajaikovaky door het Nederland» Philharmo- niach Orkeat o.l.v. Hartmut Haen- chen en een caat van Ruaaiache zangera. Nog 10 vooratellingen in september Slechts een paar dagen na het onafhankelijk worden van Oekraine komt de Nederlandse opera met de hier vrijwel onbekende opera Mazeppa van Tsjai- kovsky, die gebaseerd is op een historisch verhaal van Poesjkin over dat on derwerp. Het betreft een co-produktie met de Bregenzer Festspiele waar deze produktie in juli in première ging. Hartmut Haen- chen dirigeerde gisteravond het Nederlands Philharmo- nisch Orkest en opende met deze zwaar beladen opera op spectaculaire wijze het opera seizoen. In het onmogelijke verhaal over de liefde van ge neraal Mazeppa die tracht Oe kraïne te bevrijden van het juk van de tsaar, overheerst diens wraakzucht zijn noodlot tige liefde voor Maria. De ge broeders Quay hebben de ope ra gesitueerd in een onveran derlijke ruimte die ieder voor zichzelf dient te duiden; een soort oplopende tramremise met geometrische en andere symbolistische vormelemen ten. De kleur bruin beheerst het beeld. De sadistische wreedheid in de eerste akte van de kaalhoofdige comman do's die Mazeppa steeds bege leidden (een atletische Britse dansersgroep) vindt zijn pen dant aan het eind van de tweede akte. Dan wordt Mari a's vader Kotsjoebej gefolterd en tenslotte geëxecuteerd. De overigens verdienstelijke re gisseur Richard Jones ging daar tevens in zijn absurdisti sche wreedheid door een rij dende tram als beulszwaard te laten optreden. Sterke mo menten in deze lange opera waren de goed geregisseerde koorfragmenten en een aantal aria's met als hoogtepunt de aanklacht van Kotsjoebej (Anatoli Kotsjerga) aan het be gin van de tweede akte. De hele zangerscast was Russisch en tilde met zijn Slavisch pa thos de opera over een aantal zwakke en langdradige punten heen. Die plekken hadden echter niet zo langdradig hoe ven zijn als Haenchen, die de opera zo pittig inzette, het tempo daarna niet zo sterk had teruggenomen. Naar verluidt zou het tempo in Bregenz be duidend hoger hebben gele gen. Ondanks de lengte van het werk, de er wat bijhangen de derde akte en de trage tem pi, alle meewerkenden achter af een ovationeel applaus. DEN BOSCH De Duit se bariton Ralf Lukas (32) is zaterdag winnaar ge worden van het 38e Inter nationaal Vocalistencon cours 's-Hertogenbosch. Ralf Lukas, die uitkwam in de categorie oratorium, werd terecht bekroond met de le prijs in die cate gorie, maar aan hem ook de hoofdprijs, van de stad 's- Hertogenbosch toeken nen is een kwestie van overwaardering. Die prijs is immers bestemd voor een eerste prijswinnaar die over dusdanige, uitzonder lijke kwaliteiten beschikt, dat een bijzondere onderscheiding gerechtvaardigd is. Uitzonder lijk zijn zijn kwaliteiten zeker niet. Wel beschikt hij over een flinke dosis podium-ervaring. Zo was hij bijvoorbeeld vorig jaar één van de solisten in Bachs Mattheus Passion bij het Residentie Orkest en vertolkte hij begin dit jaar bij Opera Fo rum de rol van Papageno in Mozarts Zauberflöte. Zaterdag avond zong hij met begelei ding van het Brabants Orkest onder leiding van Jan Stulen een concertaria van Mozart en dat deed hij met veel overtui ging. In het 'Libera me' uit het Requiem van Fauré ging hij echter lelijk onderuit en ook voor de inhoud van de aria 'Es ist genug' uit Elias van Men delssohn toonde hij weinig be grip. Maar, in het land der blinden is Eenoog koning. Want dat moet gezegd: het 38ste concours had weinig te bieden. Vorig jaar speelde de jury voor Sinterklaas, aan de prijzenre gen leek toen geen einde te komen. Van het dorpsachtige van die grabbelton heeft de jury geleerd, juryvoorzitter Menno Feenstra deelde zater dagavond mee dat niet toege kend zouden worden: de Gré Brouwenstijnprijs voor opera, de Markus Herdinkprijs voor oratorium, de Erna Spooren- bergprijs voor opera en de le prijs in de categorie lied. Niet minder dan zeven finalisten in de categorie lied. Zo'n finale, verdeeld over middag en avond, moet kennelijk propvol gestopt worden, kwaliteit of niet. Het is een goede zaak dat die le prijs inderdaad niet werd toegekend, geen van die zeven toonde uitgesproken ta lenten voor de moeilijke lied kunst. De enige Nederlandse finalist, de sopraan Margo van de Laak, verdiende (en kreeg) met de vertolking van de Ba- dings-en Pijperliederen zeker wel de Prijs Nederlandse Mu ziek. De Elly Amelingprijs ging naar de Duitse sopraan Ursula Fiedler, teveel eer. Jury en publiek bleken ver rukt van de kleine Braziliaan se tenor Reginaldo Pinheiro, hij kreeg bij het lied de 2e prijs. In een programma met uitsluitend Duitse liederen kweelde hij er lustig op los, dat hij van Freundliche Vision van Strauss geen snars begrijpt deerde kennelijk niemand. Christopheren Nomura had bij de halve finale al zijn kruit verschoten, het wilde zater dagmiddag niet echt lukken. In de categorie oratorium, met Ralf Lukas als winnaar, ging de 2e prijs naar de Poolse countertenor Artur Stefano- wicz. Het was al een blamage voor de jury dat hij voor een finaleplaats in aanmerking kwam, laat staan dat die plaats ook nog eens bekroond werd met een prijs. Zijn voealiteit en zijn muzikaliteit schoten ern stig tekort. Bij de categorie opera deed de jury een ver standige keuze: geen prijs voor de kille, onderkoelde Japanse Akiko Nakajima die dacht de ster van het concours te wor den met uitsluitend en alleen wat hoge tonen en geen prijs voor de Amerikaanse counter tenor Daniel Gundlach, die nog veel, heel veel moet leren. De 2e prijs was voor de Russi sche Irina Ramishevskaya, die in Den Bosch vorig jaar de Herdinkprijs won en die nu schitterde in Vivaldi en Rims ki-Korsakov, maar intensiteit miste in Mozart en Gluck. De le prijs ging naar de Duitse mezzosopraan Petra Lang die het pleit won met de aria .D'Amour l'ardente flamme' uit La Damnation de Faust van Berlioz. Op weg naar het 39ste concours verdient het aanbeveling, dat de organisa toren zich toch nog eens gaan afvragen wat de zin is van een zo'n overladen finale. Wat zou het mooi zijn als jury en publiek een programma voorgeschoteld zouden krijgen met vier of vijf vocalisten van niveau die een programma van bijvoorbeeld drie kwartier zouden uitvoeren. De vocalis ten zouden in een veelzijdig geheel hun kwaliteiten kun nen bewijzen, de jury zou zich een afgerond oordeel kunnen vormen en het publiek zou uitvoerig het toekomstig talent kunnen beluisteren. Het Voca listenconcours zou aan gewicht en (internationaal) aanzien winnen. Het Brabants Orkest, dirigent Jan Stulen, begeleid de over het algemeen attent en met begrip voor de nervositeit van de kandidaten. Volstrekt overbodig was het aandeel van de .omroepster', zij vertelde die bijzonderheden die ieder een in zijn/haar programma boekje kon lezen. Matig acteren nekt Tsjecbovs 'Platonov Theaterfestival. De Truat: 'Platonov' van Tajechov. Vertaling: Rezy Schu macher, Tom Klein. Regie: Theu Boermana. Decor: Guus van Geffen, Remmelt van Kleef. Met Myranda Jongeling, Rik Launspach, Anneke Blok, Khaldoen El Mecky, Marieke Heebink, Eelco Vellema e.a. Korzo, 31 augustus en 1 september, nog in Monty Antwerpen, 8 en 9 septem- Bezoekers kon uitrusten op ziekenhuisbedden. Tony Ogden van de psychedelische groep 'World of Twist' in actie. foto's: corné sparidaens Ein Abend In Wien. Tweedaagse moderne muziekmarathon. Met o.a. An Emotional Fish, Swell Dope, Last Crack, Blur, Milltown Brothers, Chapterhouse, Nine Inch Nails an Carter T.U.S.M. Doelen, Rotterdam. Zaterdag en gisteren. De eerste aflevering van 'Ein Abend In Wien' was een deels geslaagd evene ment, dat volgend jaar een vervolg verdient, zij het dan zonder schoon heidsfoutjes. De tweedaag se marathon van moderne muziek was, mede door de aankleding van de Rotter damse Doelen, een lusthof voor de liefhebber, wiens zintuigen werden geprik keld, al was het voor het oor soms een ware hel. 'Ein Abend In Wien' lijkt vooral de kraamkamer van de popmuziek te willen zijn. Dat verklaart dan meteen de vele witte doktersjassen, waarin het personeel dit weekeinde rond liep, en de hoeveelheid zieken huisbedden waarop de bezoe ker zijn vermoeide lichaam te rusten kon leggen. Die aankle ding, bijvoorbeeld ook in de verplaatsbare eetkraampjes op aangename wijze zichtbaar, maakte de loop van zaal naar zaal tot een onderhoudende gebeurtenis, die 'Ein Abend In Wien' uittilde boven een ge woon festival voor nieuwe muziek. Lampenkappen Maar al die randverschijnse len, zoals de twaalf mannen met lampenkappen die er mede voor zorgden dat het ge beuren een licht absurdistisch tintje kreeg, bleken niet in staat de armoede in de popmu ziek te verhullen. Eigenlijk bood 'Ein Abend In Wien' een somber beeld van de huidige stand van zaken. Na twee da gen lijkt de enige conclusie dat de populaire muziek de gren zen van zijn mogelijkheden heeft bereikt. Maar dat gelooft natuurlijk niemand, zeker niet omdat dit festijn toch een re delijk eenzijdige keuze deed en het vooral in de gitaargroepen zocht. Toch bloeiden op het podium de jaren zestig als nooit tevo ren tijdens deze marathon. En het ergste was dat veel groe pen geen enkele poging deden hun inspiratiebron te verhul len. Het aantal echte talenten was bijna op een hand té tel len. Ze dienden zich vooral op zaterdagavond aan in de tot Ballhaus omgetoverde Feest zaal (alle zalen hadden Duitse namen gekregen). Last Crack, Blur, Milltown Brothers en het contractloze Swell Dopa/Mag- napop in de Trabanthalle zorg den voor veel aangename uren. Daarmee is niet gezegd dat in de tot Heldenplatz om gedoopte grote zaal geen inte ressante dingen plaatsvonden, maar zoals de Duitse naam ei genlijk al zegt, ging het hier om groepen die op het punt staan het clubcircuit te verla ten zoals An Emotional Fish en The Wonder Stuff. Podiumpresentatie Opvallend was dat eigenlijk geen groep gebruik maakte van een uitgekiende podium presentatie. Behalve een soms te hard werkende rookmachi ne waardoor de groep in de mist verdween, zoals bij het psychedelische World Of Twist, was het vooral de mu ziek die moest overtuigen. En dan bleek dat er maar erg wei nig echt goede zangers rondlo pen. Een instrument vasthou den leverde minder proble men op dan een sprekende stem dan wel een keel met de juiste lengte stembanden. Dan is het ook een verademing om Last Crack aan het werk te horen, hoewel Led Zeppelin vaak om de hoek komt kijken of Blur, die over een rauwe muzikale ondergrond een Be- atles-achtige samenzang zet en heel veel hitpotentie in huis heeft. Net als de Milltown Bro thers overigens, die voor een echt bomvol Ballhaus lieten horen alles in zich verenigd te hebben om nog met veel mooie geluidsdragers te voor schijn te komen. Roken Het was alsof de mensen het roken dat er in een bepaalde zaal goede muziek werd ge maakt. Zo was er een massale volksverhuizing van de op fol- ky-leest geschoeide muziek van The Wonder Stuff naar de Milltown Brothers en zag het niet onverdienstelijk musice rende Chapterhouse zijn cliën teel verdwijnen naar Carter T.U.S.M. die pakkend, dans baar materiaal bracht en als een van de hoogtpunten van zondagavond gold. In dat rijtje past ook Nine Inch Nails, dat evenals Carter in het Ballhaus speelde. De groep was staal hard en gedreven. Het absolu te dieptepunt was Paradogs, hoewel Black Francis ook thuis had mogen blijven. Hij kan zijn krachten beter geven aan The Pixies. Een opvallen de Nederlandse groep was Charming Children, maar de zondag stak muzikaal gezien wat schraal af tegen de zater dag. Het was alsof de groepen elkaar vooral in volume wil den overtreffen. Het begon met World Of Twist, die zijn klankenpalet van elektronica en drums oorverdovend hard het Heldenplatz instuurde. Chapterhouse probeerde het even later met straaljager achtig klinkende gitaarpartij en waarop op een Cure-ach- tige wijze melodie-patronen werden geweven. Gesleuteld Programmatisch zal er een volgend keer behoorlijk moeten worden gesleuteld, want vooral op de tweede dag vielen er (ook door te laat star ten van optredens) en aantal behoorlijke gaten. Gevolg was dat het publiek zonder muziek door het leven moest en dat kan natuurlijk niet bij zo'n ge beuren. Soms leek het alsof de organisatie dit expres had ge daan om een groep zo wat ex tra aandacht te geven (je kon immers nergens anders heen). Of 'Ein Abend In Wien' een tweede keer een succes wordt, hangt af van de gezondheids toestand van de popmuziek en mogelijk nog wat andere za ken zoals de financiering. Of de 'doktoren' die dit weekein de in de Doelen waren daarbij de helpend hand kunnen bie den, is de vraag. Voorlopig kan het publiek zelf een oor deel vellen over de gebeurte nis, want de NOS-televisie zendt 9 september een compi latie uit. Vijf uur Tsjechov zal voor sommigen nog te weinig zijn, diens jeugdstuk 'Platonov' was mij iets te veel van het goede in de oververhitte atmosfeer van Korzo. Tsjechov schreef het in 1881 en gaf het geen ti tel. Het zou pas na zijn dood worden opgevoerd, onder de naam van het hoofdpersonage, Platonov. De Trust, dat gezel schap dat aan de Heiligeweg in Amsterdam een voormalige zwembad ombouwde tot thea ter, speelt het en werd ermee .geselecteerd voor het Theater festival. In 'Platonov' komen alle elementen van Tsjechovs latere werk al voor. Het speelt zich af in een plattelandsge meenschap. Meer dan een do zijn personages spelen er een rol in, waaronder een dokter aan de drank, een intelligente dorpsonderwijzer, een berooi de weduwe, enkele landgoe deigenaren, een postbode en enkele joden. Die laatsten zijn onderwerp van rechtstreeks racisme: de anderen spotten met de spaarzaamheid van hen, de student is behept met echte piipekrul-bakkebaarden. Er wordt weer teveel gedron ken en men overstelpt elkaar met botheden en platitudes; we bevinden ons in een zeer burgerlijk milieu, dat zich niet uit de impasse kan bevrijden. Tsjechov gunt Platonov de eer zich daarover druk te maken. Hij mag dan wel getrouwd zijn met de vrome, lieve Sasja, maar stoeit met de weduwe Anna, haar schoondochter So fia en de wetenschapper Mar- ja. Dat kan niet anders dan slecht aflopen en dat doet het ook. Voordat het zover is, heeft het publiek ruim drie uur voor en anderhalf uur na de pauze gekeken in de keu ken van het Russische van het begin van deze eeuw. Regis seur Boermans neemt de tijd en geeft alle wendingen en grillen van de plot de ruimte. Dat is prima om de lamlendig heid van deze mensen te voe len. Ze kondigen aan nog één woord te willen zeggen en spreken weer tien minuten. Dat geeft oog voor het detail en dan valt op dat ondanks alle Russische ambiance er nogal wat anachronismen in de voorstelling zitten. De meu beltjes en de kleding zouden kunnen kloppen. De negen tiende eeuwse mopperaars be schikken echter wel over pols horloges! Zou je bij zo'n mara thon-voorstelling nog be nieuwd kunnen raken naar de afloop of gefascineerd worden door de eenheid van acteerni- veau, dan is er alle reden ge weest, deze voorstelling te kie zen voor het Theaterfestival. «U hoort het al, mij kon Plato nov niet charmeren. Dat kwam door de wisselende ac teerprestaties: Eelco Vellema's Platonov goed tegenover veel zwakkere rollen van bijvoor beeld Anneke Blok als Sofia.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 10