Polen ligt
laan stukken
Servië aarzelt tot de laatste dag
Stadsbestuur Moskou:
bevries buitenlandse
rekeningen partijleden
1991 Ccidócgouoont
BUITENLAND
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1991
MOSKOU Het Moskou-
se stadsbestuur heeft gis
teren een beroep op ande
re landen gedaan om geld
van partijleden dat op ge
heime bankrekeningen in
het buitenland staat, te
bevriezen.
Een van de problemen is
waarschijnlijk, evenals mo
menteel met dat soort reke
ningen van Iraakse partijleden
en president Saddam Husayn
van Irak, dat bij aankopen en
leningen in het buitenland
vaak een hoog percentage
smeergeld is betaald en op een
buitenlandse rekening is gezet,
dat tevens als garantie dient,
mocht de staat niet kunnen
betalen of aflossen. De burge
meester van Moskou, Gavril
Popov, kondigde aan dat in
december van dit jaar begon
nen zal worden met de priva
tisering van woningen in de
hoofdstad.
Hulp
De overgangsregering in de
Sojetunie wil met westerse
banken onderhandelen over
kredieten voor de import van
plantaardige oliën, suiker en
graan. Doel is de aanvoer van
levensmiddelen voor de ko
mende maanden veilig te stel
len. Als voorzitter van de Eu
ropese Gemeenschap wil pre
mier Lubbers de uiteenvallen
de Sovjetunie versneld hulp
gaan bieden. Hij zal daartoe
voorstellen doen op de eerst
volgende topconferentie van
Europese leiders, komend na
jaar in Maastricht. Lubbers
vindt dat de zeven rijkste in
dustriële landen, de G-7, on
langs in Londen de nood van
de Sovjetunie hebben onder
schat, toen zij president Gor-
batsjov met mooie woorden,
maar zonder geld naar Moskou
terug lieten keren. Op zijn we
kelijkse persconferentie ver
klaarde premier Lubbers gis
teren dat de Sovjetunie moet
worden geholpen met concrete
ontwikkelingsprojecten en niet
met het sturen van een
cheque. Infrastructuur (wegen,
spoorlijnen telefoonverkeer,
enzovoort), energievoorzie
ning, milieuvervuiling en ken
nis van ondernemen zijn vol
gens de premier zaken die een
snelle aanpak vergen.
De ministers van buitenlandse
zaken van de EG praten vol
gende week vrijdag in Brussel
met hun collega's uit Estland,
Letland en Litouwen. Het
overleg zal zich naar verwach
ting toespitsen op economische
en overige hulp van de EG
aan de Baltische staten. De EG
ging dinsdag over tot de er
kenning van de drie republie
ken.
Azerbajdzjan
Azerbajdzjan heeft gisteren als
achtste Sovjet-republiek een
zijdig de onafhankelijkheid
uitgeroepen. In de hoofdstad
Bakoe werd de noodtoestand
Lenin wordt
opgeblazen
MOSKOU De Oekraï
ense autoriteiten hebben
besloten het beeld van Le
nin in het centrum van de
hoofdstad Kiev op te bla
zen. Deskundigen zijn be
gonnen om explosieven
rond het standbeeld te
plaatsen dat wordt afge
schermd met dranghekken
om te voorkomen dat toe
schouwers gewond raken
tijdens de operatie. Dins
dag zal het beeld de lucht
ingaan.
ingetrokken, die daar gold
sinds etnische onlusten in ja
nuari 1990. Azerbajdzjan werd
in de periode 1918-1920 door
de internationale gemeenschap
als een zelfstandige staat er
kend.
Acht van de vijftien Sovjet-re
publieken hebben zich nu on
afhankelijk verklaard. Zij her
bergen gezamenlijk 80 miljoen
van de 290 miljoen inwoners
van de Sovjetunie. De onaf
hankelijkheidsverklaring ga
randeert gelijke rechten aan
alle bevolkingsgroepen van
Azerbajdzjan, ongeacht hun et
nische of religieuze achter
grond. Die bepaling is met
name van belang voor Nagor-
no-Karabach, de bergstreek in
Azerbajdzjan die overwegend
door Armeniërs wordt be
woond.
De Russische Federatie en Ka-
zachstan bereikten gisteren na
enkele uren onderhandelen
een akkoord over hun ge
meenschappelijke grenzen.
Het zou een soortgelijk ak
koord zijn als Rusland en de
Oekraïne onlangs sloten. Met
het akkoord komt voorlopig
een einde aan de discussie en
lichte paniek die over de gren
zen was onstaan, nadat de
Russische leider Boris Jeltsin
had gezegd de grenzen met an
dere republieken ter sprake te
willen brengen in verband
met Russische minderheden
daar.
Drie vooraanstaande Sovjet-
hervormers, onder wie oud
minister van buitenlandse za
ken Edoeard Sjevardnadze,
hebben gisteren gezegd dat zij
feen zitting zullen nemen in
e Veiligheidsraad, het be
langrijkste adviesorgaan van
Sovjet-president Michail Gor-
batsjov.
Naast Sjevardnadze zien de
Moskouse burgemeester Ga-
vriil Popov en Gorbatsjovs
voormalig adviseur Aleksandr
Jakovlev af van deelname.
Gorbatsjov droeg de drie her
vormers vorige week voor na
de mislukte coup van conser
vatieve communisten, van wie
er enkelen ooit zelf in de Vei
ligheidsraad' zaten.
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB". JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
Dodelijk vermoeid
Een ruim acht meter lange walvis Is van pure uitputting overleden nadat hl] op een strand In Bretagne terecht was gekomen De
mensen op het strand leefden erg mee met het enorme zoogdier. m F0T0'. EPA
Ondernemers dreigen Zuid-Italië massaal te verlaten
Idoor
AART HEERING
ROME De Italiaanse onder
nemers dreigen massaal weg te
trekken uit Zuid-Italië als de
regering niet energieker op
treedt tegen de georganiseerde
criminaliteit. „De Italiaanse
industriëlen zullen in het zui
den alleen blijven werken en
investeren, wanneer de door
de criminaliteit zwaar onder
mijnde veiligheid en legaliteit
zullen worden hersteld",
schrijft de Italiaanse werkge
versorganisatie Confindustria
in een verklaring die werd
uitgevaardigd naar aanleiding
van de donderdag door de
maffia gepleegde moord op de
Palermitaanse textielfabrikant
Libero Grassi. Werkgevers
voorzitter Sergio Pininfarina
verklaarde in het dagblad La
Repubblica, dat de moord op
Grassi „bewijst dat in grote de
len van dit land de overheid
afwezig is. Er moet keihard
gereageerd worden, want an
ders wordt Zuid-Italië ver
schroeide aarde, waar een mis
dadige kleine minderheid
heerst, en alleen illegale acti
viteiten lonend zijn."
ders hun rijke buit binnenhalen. - Maar nu treedt mevrouw Van
Riebeek binnen met de koffie. „U zult wel een droge keel hebben
gekregen van al dat praten, kapitein", zegt ze; „u moet nu maar
even pauzeren". In die tijd nemen de kinderen van de heer en
mevrouw van Riebeek het programma over. Ze zingen bij de gui
taar enkele liedjes. Ja, natuurlijk Zuid-Afrikaanse liedjes. Maar
dan moet de kapitein,,verder vertellen. Hoe verging het Van Rie-
beeck in zijn latere leven?
Brandje in
CDU geblust
BONN Lothar de Maizière, vice-
voorzitter van de christen-democrati
sche CDU, heeft gisteren na een on
derhoud met bondskanselier Helmut
Kohl besloten zijn functie te behou
den. De Maizière had gedreigd met
ontslag na kritiek van Volker Rtlhe,
de algemeen secretaris van de CDU.
Rtlhe had gezegd dat de partijleiding
er weinig van bakt in de voormalige
DDR, waar De Maizière na de val van
de communisten de eerste en enige
vrij gekozen premier was. De onrust
binnen de CDU komt voort uit recen
te opiniepeilingen, waaruit blijkt dat
de rivaliserende socialistische SPD in
opmars is.
Afghaanse
verzetsleider
vermoord
ISLAMABAD Een vooraan-
staande leider van het Afghaan
se verzet is gisteren in de Paki
staanse grensprovincie Bajaur bij
een aanslag om het leven geko
men. Zoals het Pakistaanse pers
bureau PPI meldde stierf Maulvi
Jamil-ur-Rehman, leider van de
mujaheddingroep 'Jamaat-al-da-
wat Ahle hadith', door een kogel
uit het wapen van een Egypte
naar. De dader werd direct aoor
de lijfwachten van de verzetslei
der gedood. De Egyptenaar was
op bezoek bij Rehman in diens
woning.
Homoseksualiteit
biologisch bepaald
PARIJS Homoseksualiteit
is mogelijk geen individuele
keuze maar zou aangeboren
kunnen zijn. De Amerikaan
se medicus Simon Le Vay
heeft ontdekt dat een be-
Eaald deel van de hersenen
ij homoseksuele mannen
twee keer zo klein is als bij
heteroseksuelen. Bij lijk
schouwing bij 41 personen
bleek dat de omvang van de
voorste hypothalamus bij de
mannelijke homoseksuelen
de helft is van die bij man
nelijke heteroseksuelen en
vergelijkbaar met die van
bur
itering
uitroe
Ze lie WARSCHAU Dit had-
geh°°den de dagen moeten zijn
staïh van feestelijke herden-
1( king van de akkoorden
van Gdansk. Daar, op de
Lenin-werf in Gdansk,
^vverd eind augustus 1980
basis gelegd voor wat
negen jaar later het einde
van het communistisch
bewind in Polen zou bete-
ihoorzc kenen,
a Je
de ^Daar tekende de besnorde
te slu jjectricien Lech Walesa
zijn collega's
;oord met de regering
emai
veraib
;OOp hC|
irtij ge^,
het me [je oprichting
'angen
vrije
- - vakbond werd toegestaan,
mMaar nee, tot een feestelijke
het verdenking is het niet geko-
ideloos nen
Wij Eerst werd vanwege de ernst
de tijden al de voetbal
wedstrijd tussen de regering
n het oestuur van Solidariteit
jeschrapt. Vervolgens r
bij Je
at zijn
dragen
iolsk
v?npantal stakingen hand
tsbedri Yi
iand toe en toen ten slotte de
reSe regering van Jan Krzysztof
Bielecki een nieuwe reeks be
zuinigingen aankondigde,
nt Oer ;l
/e iet met de feeststemming defi-
1 ïitief gedaan. Maar dat elf jaar
rerdrirna overwinning van Solida-
relen te riteit de erfgenamen van de
overhe oenmalige communisten erin
ouden slagen een uit Gdansk
a uit Solidariteit-gelederen
jlkomstige premier ten val te
.rengen, dat had toch nie-
ten. Bijmand gedacht. Toch is dat gis-
angst. teren gebeurd, al moet daar di-
;eds op ect t»ij gezegd worden dat het
dat wegreden van Bielecki - het
ga^>oolse parlement besloot diens
slag aan te houden tot van-
ig - niet een bewijs is van
macht van de communis-
maar van de onmacht van
democraten. Die hebben de
luivel verslagen, maar zijn
vervolgens in een doolhof te
rechtgekomen in plaats van in
jiet paradijs.
overwinning die Solidari-
eerst in 1980 (Het Akkoord
in Gdansk) en vervolgens in
'89 (De Ronde Tafel van
'arschau) wist te behalen,
erloor haar glans al snel. De
conomische en sociale puin-
oop die de communisten had-
en achtergelaten was zo
root, dat het niet anders kon
an dat de regering van Soli-
't, onder leiding van Ta-
Mazowiecki, de bevol
ing teleur zou stellen. Lech
Talesa, die zich zonder poli-
;ke functie zat te verbijten,
;lde de stemming perfect
Hij achtte zich verraden
zijn vroegere intellectuele
>eurs die nu in de rege-
zaten en verklaarde „de
ig aan de top". Er moest
*n versnelling van de hervor-
lingen komen, zei hij, en
aarvoor was een nieuwe pre-
ïdent nodig die regering en
irlement tot daden zou dwin-
onfrisse verkiezings-
impagne wist hij zijn doel te
areiken. Mazowiecki ruimde
Jring oplet veld, Walesa werd presi
de wi|ent en benoemde zijn oude
FOTCtrijdmakker Bielecki tot pre
bier. Maar hij betaalde een
oge prijs voor zijn zege. De
nvrede die hij uitbuitte om
Ijn winst te halen, had zich
lefinitief geworteld in de sa
menleving. En omdat hij in
werkelijkheid geen enkel al
ternatief had voor het beleid
van Mazowiecki, was het on
vermijdelijk dat die onvrede
zich uiteindelijk ook tegen
hemzelf en tegen de door hem
benoemde regering zou rich
ten.
Niet anders
Dat is precies wat de afgelopen
maanden gebeurd is. Bielecki
kon niet anders dan doorgaan
met het saneren van de Poolse
economie en de neveneffecten
waren niet anders dan die van
voorheen: werkloosheid en da
ling van koopkracht. Maar an
ders dan Mazowiecki kon Bie
lecki zich niet beroepen op een
'sociaal contract'; hij kon niet
terugvallen op de goodwill van
de burgers, want zijn regering
was het resultaat van onvrede,
niet van goodwill. „Walesa
heeft de consensus vernietigd
die voor de hervormingen es
sentieel was", zei Mazowiecki,
thans oppositieleider, in een
interview. De geest die Walesa
uit de fles had laten ontsnap
pen, kreeg hij daar niet meer
in terug.
Het wantrouwen en de teleur
stelling onder de bevolking is
gebleven en na Walesa's 'oor
log aan de top' is er geen Soli
dariteit meer om die negatieve
gevoelens te temperen of al
thans in goede banen te leiden.
De vakbond is uiteengevallen
in elkaar bestrijdende partijen,
waarvan de Democratische
Unie van Mazowiecki en de
Centrum Alliantie van Kac-
zynski, hoofd van Walesa's
kanselarij, de belangrijkste
zijn.
Dus is het nu naast Stanislav
Tyminski met zijn obscure
partij X, de OPZZ, de vakbond
die nog stamt uit het commu
nistische tijdperk, die het loon
van de onvrede oogst. „We
moeten deze regering bij de
strot grijpen en wurgen", ver
klaarde OPZZ-vice-voorzitter
Vaclav Marty niuk vorige
week.
Zijn oproep vond gretig gehoor
onder de leden van de voor
malige Communistische Partij,
die nog altijd 65 procent van
de zetels in het parlement heb
ben. Hun Sociaal-Democrati
sche fractie, die voor de ver
kiezingen van 27 oktober aan
staande een samenwerkings
verband met de OPZZ is aan
gegaan, greep de jongste bezui
nigingsplannen van Bielecki
aan om zijn vertrek te eisen.
Waarschijnlijk zijn ze zeer ge
schrokken van het resultaat
en waren ze er alleen maar op
uit stemmen te trekken.
Misschien is ze dat een beetje
gelukt, maar als ex-communis
ten staan ze nog altijd in zo'n
slechte reuk, dat ze absoluut
niet in staat zijn de meerder
heid van de bevolking achter
zich te krijgen en daarmee de
consensus te herstellen die
Walesa vernietigd heeft. Nie
mand lijkt daartoe in staat te
zijn. „Het Poolse publiek heeft
mensen met autoriteit nodig
die als ankers fungeren voor
de democratie", zei onlangs
"prof. Wnuk-Lipinski, direc
teur van het Instituut voor Po
litieke Studies in Warschau.
Maar voorbeelden kon hij niet
Polen ligt in stukken en er is
niemand die de lijm heeft om
het land te herstellen.
- En op 6 augustus 1648 - zo eindigt kapitein Rob dit
van zijn verhaal - keert Jan van Riebeeck eindelijk In
terug. Om op zijn lauweren te rusten? Geenszinsl Hij
te rusteloos en te ondernemend om nu aan de wal te blijven.
treedt echter eerst in het huwelijk (met Maria de la Quelle-
en maakt daarna reizen naar West-lndië en ook naar Jan
in het barre Noorden, waar de Hollandse walvisvaar-
Campagne in Zuid-Korea
tegen familienamenwet
SEOUL In Zuid-Korea is een campagne
ontbrand tegen een wet die veel liefdesver
driet veroorzaakt. Het gaat om de wet die
verbiedt dat mensen met dezelfde achter
naam huwen. In Zuid-Korea heet een op de
vijf mensen Kim en veel huwelijken zijn
door de wet ongeldig. Hun kinderen worden
beschouwd als buitenechtelijk, kunnen geen
aanspraak maken op alimentatie of familie-
verzekering en worden gemeden en gediscri-
meerd. In het land waar 8,8 miljoen Kims,
zes miljoen Lee's en 3,5 miljoen Parks biina
de helft van de bevolking uitmaken is het
niet duidelijk hoeveel families slachtoffer zijn
van de wet. Een poging van de regering eind
1989 om de wet te wijzigen, strandde op felle
weerstand van het traditioneel denkende
deel van de maatschappij.
Gezin mag naar
KGB-overloper
MOSKOU KGB-overloper Oleg
Gordievski zal zich binnenkort in
Groot-Brittannië met zijn vrouw en
kinderen kunnen herenigen. De nieu
we hervormingsgezinde KGB-chef
Vadim Bakatin maakte gisteren be
kend dat Gordievski's vrouw en zijn
twee dochters toestemming zullen
krijgen de Sovjetunie te verlaten. Met
de belofte van Bakatin wordt de Brit
se premier John Major, die morgen
een bezoek brengt aan Moskou, op
zijn wenken bediend. Gordievski be
gon begin jaren zeventig de Britse ge-
inform
ten var
hij
BELGRADO De Joego
slavische deelrepubliek
Servië heeft gisteren nog
geen uitspraak gedaan
over het plan van de Eu
ropese Gemeenschap dat
een einde moet maken
aan de gevechten in Kroa
tië.
De federale regering van Joe
goslavië en een aantal deelre
publieken, waaronder Kroatië
en Bosnië-Hercegovina, heb
ben inmiddels wel ingestemd
met de EG-voorstellen, die een
effectieve controle op een
staakt-het-vuren in Kroatië en
de oproep voor een vredescon
ferentie behelzen.
Italië heeft gedreigd dat als
Servië dwars blijft liggen, de
lidstaten van de EG zullen
overgaan tot erkenning van
Slovenië en Kroatië. De ge
vechten in deze laatste repu
bliek zijn gisteren ietwat afge-
De Servische minister van
buitenlandse zaken Vladimir
Jovanovic zei dat de regering
van Servië vandaag zal beslui
ten om al of niet in te stem
men met de voorstellen van de'
EG. Hij voegde daaraan toe
dat als Kroatië onafhankelijk
heid wil „alle burgers in deze
republiek - Kroaten en de le
den van de Servische minder
heid - zich hierover moeten
uitspreken middels een refe
rendum". De belangrijkste
Servische oppositiepartij, de
Beweging voor een Vernieuwd
Servië van de schrijver Vuk
Draskovic, ging gisteren al wel
akkoord met de EG-voorstel
len. De EG-ministers van bui
tenlandse zaken hebben alle
partijen tot morgen de tijd ge
geven de voorwaarden van
hun vredesplan voor Joegosla
vië te accepteren. Het voorne
men van de EG Servië te zul
len isoleren als deze republiek
niet meewerkt aan een vreed
zame oplossing klinkt goed als
waarschuwing, maar is in de
praktijk net zo effectief als de
Serviërs zelf willen: als ze zich
niet laten imponeren heeft Eu
ropa weinig middelen om de
geuite dreigementen uit te
voeren. Een van de zwaarden
van Damocles die minister
Van den Broek boven het
hoofd van de Servische presi
dent Milosevic heeft gehangen
is een dreigende economische
boycot. Blijft hij bij zijn weige
ring om EG-waarnemers toe te
laten tot de omstreden gebie
den, dan zal zijn republiek
vanaf dinsdag verstoken blij
ven van westerse goederen en
zal de export naar de EG aan
banden worden gelegd, zo is
de gedachte. Eerder werd dit
wapen al door de Duitse mi
nister van buitenlandse zaken
in stelling gebracht, maar veel
werd er nadien niet meer van
gehoord. Reden hiervoor is dat
een EG-commissie razendsnel
wist uit te zoeken dat het vol
kenrechtelijk niet helemaal
correct is een deel van een
land te boycotten. Wel is het
mogelijk om niet zozeer een
negatieve actie ten opzichte
van Servië te ondernemen,
alswel een positieve actie ten
opzichte van Kroatië en Slove
nië.
Coupplegers „stomdronken"
MOSKOU Tijdens de
mislukte staatsgreep in de
Sovjetunie waren enkelen
van de belangrijkste coup
plegers dronken.
De voormalige premier Valen
tin Pavlov, intussen gearres
teerd, was volgens zijn voor
malige adjunct op de sleutel-
vergadering van de samen
zweerders te dronken om een
zinnig woord uit te brengen.
Genadi Janajev, de voorman
van het 'comité voor de nood
toestand', zou tijdens de drie
dagende durende couppoging
bijna onafgebroken dronken
zijn geweest. Volgens ooggetui
gen was Janajev, wiens han
den tijdens zijn persconferen
tie onbeheersbaar trilden, zo
beneveld dat hij na afloop van
de staatsgreep eerst moest
worden wakker geschud voor
dat hij kon worden gearres
teerd. De berichten over Jana-
jevs dronkenschap zijn afkom
stig van KGB-agenten die het
Kremlin bewaakten.
Een gerespecteerd communis
tisch parlementslid heeft zich
er gisteren in de Opperste
Sovjet over beklaagd dat de
autoriteiten zijn parlementaire
onschendbaarheid hebben ge
negeerd door zijn huis te laten
doorzoeken op bewijzen voor
mogelijke betrokkenheid bij
de mislukte staatsgreep.
Pankin
De nieuwe Sovjetminister van
buitenlandse zaken, Boris Pan
kin, is het hoofd geweest van
een mantelorganisatie van de
KGB, de geheime dienst van
de Sovjetunie, zo meldde het
conservatieve Zweedse dag
blad 'Svenska Dagbladet'. Het
bureau voor auteursrecht
waarvoor Pankin negen jaar
werkte, was in feite een KGB-
organisatie.
