Nederland als doelwit
van groenvoorliehting
Muziek moet wijken voor regie
KUNST/RTV
15
Pavarotti vindt
concert zo zwaar
als twee opera's
I
10-jarig Haags
Filmhuis op weg naar
een nieuwe toekomst
Pakkende opening
Oude Muziek Festival
EeidaeGomorit
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1991
Huygensprijs voor
Bert Schierbeek
DEN HAAG De Constantijn Huygensprijs (10.000
gulden) gaat dit jaar naar Bert Schierbeek. De au
teur krijgt de priis voor zijn gehele letterkundige
werk. Dit heeft de Jan Campertstichting gisteren
bekendgemaakt. De Jan Campertprijs (5.000 glden)
is voor Leonard Nolens voor zijn dichtbundel 'Lief
desverklaringen'. Jan Siebelink krijgt de F. Borde-
wijkprijs (5.000 gulden) voor zijn roman 'De over
kant van de rivier'. Voor haar jeugdboek 'Vrienden
van de maan' krijgt Mensje van Keulen de Nienke
van Hichtumprijs (5.000 gulden). In de jury zaten
Harry Bekkering, Han Foppe, Anton Korteweg, Ni-
colette Smabers, Jan van der Vegt, Herman Ver
haar, Sarah Verroen, Paul de Wispelaere en Ad Zui
derent. De prijzen worden op 13 december door de
Haagse burgemeester Havermans uitgereikt.
'Nacht van Schmelzer' in Staatsdrukkerij
Bert Schierbeek
I FOTO: DIJKSTRA
DEN HAAG Het Nationale
Toneel zal 'De Nacht van
Schmelzer' opvoeren in het
oude gebouw van de Staats
drukkerij aan de Fluwelen
Burgwal in Den Haag.
Aanvankelijk koesterde het gezel
schap een voorzichtige hoop om het
stuk over de geruchtmakende poli
tieke gebeurtenis uit 1966 ergens op
het Binnenhof te spelen, het liefst
in de Tweede Kamer zelf. Dit stuit
te op verschillende bezwaren.
In de eerste plaats waren de alge
mene beschouwingen al ongeveer
tegelijk met de speeldata gepland.
Verder noemde een woordvoerder
van de Tweede Kamer het houden
van dergelijke evenementen in de
Kamer „absoluut ongebruikelijk",
aldus Het Nationale Toneel.
'De Nacht van Schmelzer', geschre
ven door Martin van Amerongen
gaat op 12 oktober in première. De
repetities moeten nog beginnen.
Het stuk wordt tot en met 16 okto
ber dagelijks gespeeld, mogelijk
zelfs tweemaal per dag.
Een zeer groot gedeelte van het ge
zelschap zal erbij betrokken zijn.
Wim van Rooy speelt Schmelzer.
De regie is in handen vanr Jules
Royaards. Het decor, dat niet echt
op de Tweede Kamer zal gaan lij
ken, wordt ontworpen door Willem
Wits.
Hans Koetsier
overleden
AMSTERDAM De kunste
naar Hans Koetsier is donder
dag in Amsterdam overleden.
Hij was 61 jaar. Koetsier begon
in 1962, na omzwervingen in
het reclamevak, met het ma
ken van schilderijen en zeef
drukken. In de jaren zestig be
hoorde hij tot de groep van
Galerie Swart. In 1968 maakte
hij zijn eerste fotomontages.
Koetsier werd daarna een be
langrijke representant van de
conceptuele kunst in ons land.
Zo wilde Koetsier De Bijen
korf in Amsterdam in gelatine
verpakken.
(vervolg van de voorpagina)
SCHEVENINGEN Lu
ciano Pavoritte vindt het
concert, dat hij morgen
geeft in Ahoy' in Rotter
dam ,,zo zwaar als twee
hele opera's". Dat moet
vooral niet worden onder
schat, zegt hij tijdens de
persconferentie in Scheve-
ningse Kurhaus.
De ster vertelt honderduit.
Over zijn dit najaar verschij
nende opname van Otello
een der zwaarste tenorrol-
len en hoe mooi die wel
niet is. Over zijn geloof („God
leidt mij elke dag"), en ook
over voetbal, lekker eten en
vrouwen. „Er zijn veel vrou
wen in mijn leven geweest",
vertelt hij met een ondeugend
gezicht. „M'n moeder, m'n
grootmoeder, m'n overgroot
moeder, m'n vrouw, m'n doch
ters. Ha ha, dat is wat anders
dan waar u aan zat te denken
hè". Bijna terloops krijgt hij
van Willem Duys nog een Edi
son in handen gedrukt, die
hem en zijn collega's Domingo
en Carreras vorig jaar werd
toegekend voor de cd van hun
gezamenlijke concert in Rome.
Nog een vraagje glipt er tus
sendoor, terwijl agent Rudas
eigenlijk al een einde aan de
persconferentie wil maken.
Hoe langt denkt u nog door te
gaan met zingen? „Welnu,
mijn vader is 78 en die zingt
nu nog in de kerk. Ik hoop dat
ik het <¥>k zo lang volhoud. Ik
zing door tot mijn stem het be
geeft".
Teleurstellend
Na de sprankelende bijeen
komst met de pers, verloopt de
cocktailparty aan het einde
van de middag nogal teleur
stellend. Het is allemaal per
fect verzorgd in de Kurzaal.
Het Rosenberg Trio speelt de
sterren van de hemel, de
Luciano Pavarotti toont zijn
Edison, die hij gisteren kreeg
uitgereikt.
FOTO: ANP
champagne vloeit rijkelijk. De
door de zanger vervaardigde
schilderijen sieren de wanden.
Alle vrienden van organisator
Harry Mens uit het Vastgoed-
en Golfcircuit ziin present, als
mede een enkele verdwaalde
artiest. Maar waar is Pavarot
ti? Na anderhalf uur wachten
is het eindelijk zover. De vei
ligheidsmensen beginnen hun
privé-oorlogje tegen de persfo
tografen. Harry Mens loopt
zelf geagiteerd mensen bii de
tafel waaraan de maestro Din-
nen enkele ogeblikken zal
plaats nemen weg te duwen.
„En daar is hij, Luciano Pava
rotti", roept Willem Duys in
de microfoon. Onder applaus
verschijnt de zanger in de zaal.
De Italiaanse ambassadeur
houdt een praatje en verklaart
de tentoonstelling voor geo
pend. „Ach", zegt Luciano,
„het zijn eigenlijk geen schil
derijen, ze lijken er alleen een
beetje op". De zanger is wat
kortademig en er staan zweet
druppeltjes op zijn voorhoofd.
„Voor mijn stem is het beter
als ik nu rust neem. Good
Bye". En weg is hij.
Finale: De tenor als popster
li
DEN HAAG Filmhuisdirec
teur Rien Hagen: „Toen we
met architect Hertzberger gin
gen praten over het nieuwe
Filmhuis aan het Spui in Den
Haag wilde hij weten hoeveel
bezoekers we trokken. Vijftig
duizend, zeiden wij. Dat was
op dat moment nogal optimis
tisch. Maar dit jaar gaan we
zelfs over dat aantal heen".
Die bezoekers zullen tot in
1993 nog in het klassieke Bos
boom-pand aan de Denneweg
moeten komen om hun portie
artistieke schaduwbeelden tot
zich te nemen. Daar viert het
Filmhuis z'n tienjarig bestaan
(de opening was op 2 septem
ber 1981) en daar groeide het
uit tot een van de grootste
filmhuizen van Nederland.
Programmeur Leendert de
Jong begon er als 'kaartjes-
scheurder' en maakte het
grootste deel van die tien jaar
mee. „Een flitsende start" her
innert hij zich, „maar al gauw
kwamen er problemen". Er
werden tussen '81 en '84 maar
liefst vier directeuren versle
ten. De Jong: „Je kunt zeggen
dat we daarna constant zijn
gaan draaien. Er kwam een
interne verbouwing, we kre
gen er een zaaltje bij, waar
door we de ruimte kregen
voor een vast en uitgebreid Ci-
nematheek-programma".
Knaller
Het bezoekersaantal ging
groeien, en nadat er vorig jaar
een klein dalletje was (te wei
nig goede films) overschrijdt
het Filmhuis nu al het eind-
aantal van vorig jaar. Maar het
Filmhuis kwam dit jaar dan
ook met een 'knaller', Jane
Campions 'Angel at my table'.
Opvallend in de eigen pro
grammering van het Filmhuis
is dat er niet uitsluitend films
uit het niet-commerciële cir
cuit gedraaid worden. De
Jong: „Ik ook naar artistieke
belangrijke films die het niet
doen in de commerciële thea
ters, om die bij ons nog een
kans te geven". Vaak zijn dat
Franse films. Zo draaide hij
o.m. met groot succes het De-
pardieu-succes 'Cyrano de'
Bergerac' nog enkele weken
na. Opgelegde bezuinigingen
vorig jaar dwongen het Film
huis twee van de vaste jaar
lijkse festivals af te stoten, Ci
nemathema en Image
Sound. Rien Hagen: „De en
treeprijzen hadden verhoogd
kunnen worden, maar de
toenmalige directeur had ge
lukkig berekend dat je daar
niet mee opschoot omdat het
ook publiek zou afstotenAan
de dagelijkse Cinematheek
(elke dag een andere film uit
het verelden, vaak gegroe
peerd rond een thema) wilde
het Filmhuis zéker niet tor
nen. De Jong: „Het is een
kostbare manier van program
meren, maar het is van essen
tieel belang voor de mnuseale
functie van het Filmhuis. Zon
der Cinematheek géén ge
schiedenis van de film". De
verdwenen festivals komen
mogelijk als incidentele pro-
dukties terug wanneer er geld
en aanleiding is. De situering
straks aan het Spui in één
pand met het Kijkhuis maakt
een samenwerking in de ver
kenning van nieuwe technie
ken in beeld en geluid (Image
Sound) zelfs voor de hand
liggend. Het bestuur van de
Haagse Filmstichting, dat in
'73 werd opgericht en toen
acht jaar moest praten om
een Filmhuis van de grond te
krijgen, trad overigen uit pro
test tegen die bezuinigingen
vorig jaar af.
Maquette
Ter gelegenheid van het tien
jarig bestaan is er aan de Den
neweg 56 een expositie inge
licht met uniek materiaal uit
Haagse filmgeschiedenis onder
de titel Den Haag Filmstad
Foto's, knipsels en juweeltjes
van affiches uit de collectie die
het Filmhuis van publicist Piet
van der Ham overnam. Bo
venin het trappenhuis hangt
de blik op de toekomst, een
maquette (1:25) van het nieu
we onderkomen aan het Spui
Zo te zien ruilt het Filmhuis
een schitterende historische
plek in voor een fraai en func
tioneel nieuw pand met drie
projectiezalen twee aan el
kaar gelijke kleine plus een
middelgrote met veel riantere
zichtmogelijkheden en
meer ruimte om aan diverse
doelstellingen te voldoen. Het
Haagse Filmhuis bezit binnen
het eigen archief een grote bi
bliotheek van boeken, tijd
schriften en knipsels (Rièn
Hagen telde zo'n 45.000 artike
len). deels al beschikbaar voor
studie en informatie, dat in
1993 in de nieuwe ruimte nog
meer 'ontsloten' kan worden
Naast grote broer het Filmmu
seum in Amnsterdam is het
Haagse Filmhuis het énige in
Nederland dat op zo'n archief
prat kan gaan.
NIEUWE TELEVISIESERIE BIJ NCRV
HILVERSUM De Ne
derlandse bevolking
schaft zich jaarlijks meer
dan 800 miljoen planten
aan. De meeste zijn be
stemd voor in de tuin, een
aantal ook voor in de ka
mer. Het gemiddelde Ne
derlandse gezin heeft 22
planten in de huiskamer
staan, waarvan er elke
jaar zo'n vijf of zes dood
gaan en worden vervan
gen. We hebben, kortom,
belangstelling genoeg
voor groen, maar weten er
eigenlijk niet genoeg van
het onze plantjes echt
laar de zin te maken.
4We rommelen maar wat aan,
rmen zodoende een
Idankbaar doelwit voor een
"[bloeiende markt aan boeken
en boekjes 'op groengebied', en
daarnaast voor televisietuinlie-
°nden die ons vertellen en voor-
Hair. doen hoe het nu eigenlijk moet
en kan met die planten. In het
in, 2 afgelopen seizoen werd de
tuinliefhebber bestookt met de
serie 'Een droom van een tuin
bij de AVRO', we zien regel-
atig hoveniers opduiken in
middagmagazines,
iet ingang van maandag 2
:ptember voegt de NCRV
ich bij de leveranciers van
oentips op de beeldbuis. Dan
ïgint, onder de vertrouwen-
■ekkende paraplu van 'Ja Na-
urlijk', de publicist Wim
idshoorn met een instructie-
serie-in-twee-porties, die de
titel 'Ja Natuurlijk - Bloemen
in Planten' meekreeg. Er zijn
cyclussen gepland: vier
afleveringen in september, en
in de groenvoorliehting. Hij
heeft zo'n beetje alle tuin-
bouwdiploma's en -graden die
in ons land te behalen zijn,
heeft jaren voor de klas ge
staan in het tuinbouwonder-
wijs publiceert al vanaf 1959 in
bladen, tijdschriften en boeken
van die laatste heeft hij er
al 36 op zijn naam (sommige
samen met andere auteurs of
als vertaler/bewerker) Pu-
blikaties van zijn hand zijn
vertaald in onder meer Engels,
Duits, Noors, Spaans en Portu-
Ook op de televisie is hij geen
onbekende. Hij werkte mee
aan instructieve programma's
voor onder meer TROS,
AVRO en NCRV en debuteer
de als groenvoorlichter op de
televisie in het vrijetijdspro-
gramma 'Studio Vrij' van de
KRO, tegelijk met presentatri
ce Maartje van Weegen.
Eerder dit jaar kreeg hij voor
zijn geschreven oeuvre de
Muller-Idzerdaprijs.
Fris gazonnetje
De NCRV-serie is op zichzelf
een nieuwe produktie, maar
vertelt niet echt veel nieuws.
De weetjes, tips en handighe
den die Oudshoorn erin ver
telt en toont zijn bij doorge
winterde plantenliefhebbers al
lang min of meer bekend, en
anders wel te vinden in de tal
loze boeken die er op dit ge
bied beschikbaar zijn.
De aardigheid van deze reeks
ligt dan ook voornamelijk in
het onmiskenbare enthousias
me dat van de presentator zelf
afstraalt. Zelfs het met de
klompen aanstampen van een
stukje grond dat een fris ga
zonnetje moet worden lijkt in
zijn versie een leuk werkje te
zijn, terwijl het in werkelijk
heid natuurlijk gewoon een
rotklusje is.
De onvermijdelijke vergelij
king met de AVRO-reeks van
vorig seizoen valt sterk in het
voordeel van de 'Ja Natuur-
lijk'-produktie uit, vooral om
dat Oudshoorn gewoon overal
lekker de tijd voor neemt. In
de 25 minuten die het pro
gramma duur! worden zo'n
vier hoofdonderwerpen be
handeld, en dat is net mooi, in
dat tijdsbestek kun je er dan
echt iets over kwijt; de opge
klopte jachtigheid van 'Een
droom van eentuin' ontbreekt
hier volkomen.
Winst is ook dat hier geen
sprake is (of lijkt te zijn) van
sponsoring. De AVRO joeg ons
bijvoorbeeld voortdurend naar
'de erkende hovenier', de
NCRV laat je gewoon je klus
jes zelf opknappen en Ouds
hoorn geeft op ontspannen
wijze de tip dat je gazon na in
zaaien en harken weer moet
worden aangestampt („maar
als je ergens zo'n roller kunt
lenen is dat wel handiger").
Modeltuinen
Behalve dat Oudshoorn klusjes
voordoet en praktische tips
geeft (zoals in de eerste afleve
ring over de waterhuishouding
van kamerplanten en de aan
leg van een gazon), wordt elke
aflevering een bezoek ge
bracht aan een 'publiekstuin'
(een voor het publiek toegan
kelijk modeltuinproject). Ver
der komt elke keer een „gek"
(zoals de presentator het zelf
noemt) aan het woord, een
particulier die een onschuldige
obsessie heeft voor een bepaal
de plantensoort.
In de eerste aflevering is dat
Harry Jans uit Loenen (Velu-
we), die een groot liefhebber
(en deskundige) is op het ge
bied van rotsplanten. De pu
bliekstuin uit de eerste afleve
ring is de vijvermodeltuin van
Ada Hofman in Loozen (tussen
Hardenberg en Gransbergen
in Noordoost-Overijsel).
Hofman legt sterk de nadruk
op het creëren en handhaven
van een goed biologisch even
wicht. Ze draagt in het pro
gramma haar binding met het
water zelfs uit in een gedicht,
waarbij de verstaanbaarheid
helaas wat te lijden heeft van
de kennelijk onvermijdelijke
Publicist Wim Oudshoorn presenteert het bloemen- en plantenprogramma bij de NCRV.
FOTO: SP
achtergrondmuziek die hier
wel erg hard staat.
In latere afleveringen in sep
tember worden bezoeken ge
bracht aan de Arboreta Trom
penburg in Rotterdam en
Kalmthout in België (vlak on
der Roosendaal) en aan de
Hortus Botanicus in Haren
(Groningen). Andere onder
werpen die dan nog aan de
orde komen zijn het bouwen
(en laten begroeien) van per
gola's, de houdbaarheid van
snijbloemen, de aanleg van
heidetuinen, het planten van
voorjaarsbollen, het kweken
van bromelia's, de winterbe-
planting van bloembakken en
de curieuze verzameling cac
tussen en vetplanten van va
der en zoon Van Donkelaar in
Werkendam.
Ordentelijk
Wat het NCRV-gehalte van de
serie is, afgezien van de titel
'Ja Natuurlijk', blijft onduide
lijk. Het is een ordentelijke,
redelijk goed gemaakte, met
enig flair gepresenteerde, in
structieve en op bescheiden
wijze zowaar ook inspirerende
reeks programma's over plan
ten en bloemen in tuin en ka
mer, die in deze vorm door
werkelijk élke Nederlandse
zendgemachtigde, inclusief Te-
leac, had kunnen worden ver
toond. De NCRV dóét het;
voor de liefhebbers valt te ho
pen dat het niet bij deze twee
korte reeksjes blijft, en dat het
programma kans krijgt uit te
groeien tot een Nederlands
equivalent van het Britse
'Gardener's World', waarin
jaar-in jaar-uit alles aspecten
van planten en groen uitput
tend worden behandeld.
Jeremy Baker krijgt Pisuisse-prijs
MSTERDAM De Pisuisse-prijs, die jaarlijks wordt toege-
cend aan een leerling van de Akademie voor Kleinkunst die in
iet afgelopen seizoen de beste theaterprestaties heeft geleverd,
ior 1991 toegekend aan de 23-jarige cabaretier Jeremy Ba-
Het Nederlands Theater Instituut (Nthl) heeft dit gisteren
t^ekendgemaakt. Baker krijgt de prijs vooral voor zijn prestatie
n het programma 'Fatale Vrouwen', dat hij ook zelf schreef. In
iet seizoen '91-'92 treedt Baker op met zijn eigen kleinkunst-
»roep 'The Bakery' in het programma 'Metropool; een revue
Daarnaast schrijft hij een aantal teksten voor de nieuwe
heatershow van Paul de Leeuw. De prijs, die bestaat uit een
torkonde en een geldbedrag, werd in 1975 ingesteld door actrice
{Fie Carelsen. Vanaf die tijd heeft Wim lbo de verantwoordelijk
heid voor de Pisuisse-prijs gehad. In 1990 droeg hij die verant
woordelijkheid over aan het Nthl. Op 6 september ontvangt Je-
nery Baker de Pisuisse-prijs in het gebouw van de Akademie
- Kleinkunst in Amsterdam.
etti9ee„ll.nd
tiende Oude Muziek Festi-
waar de organisatoren, ge-
de nog steeds stijgende
elangstelling 65.000 bezoekers
binnen- en buitenland ver
achten, begon gistermiddag
ijzonder pakkend. Het echte
egin was een meterslange rij
zich over het hele plein
de kerk slingerde. Geluk-
ig kan de organisatie over
ijftigtal vrijwilligers be-
:hikken die de twee weken
het festival belangeloos
leewerken en die in dit geval
oor moesten zorgen dat al
kraken en piepen uit het
Ddium waren gehaald voor
dirigent Niels Christie er
zijn ensemble 'Les Arts
lorissants' op wilde plaats ne-
len. De liefhebbers slaan dit
vendige Franse ensemble dat
t zes solistische zangers be-
iat, die ondanks hun zeer
Tsoonlijke inbreng qua stem
tstekend bij elkaar passen,
•er hoog aan omdat het de or-
odoxie van de strakke au-
enticiteit al jaren geleden
in de kant heeft gezet. Muzi-
iliteit
verantwoorde
benadering van de oude mu
ziek, in dit geval Franse kerk
muziek van Bouzignac, Mouli-
niaéa en Coupaéarin, gaan bij
hen gepaard met een byzonder
hoog uitvoeringsniveau. Daar
staat Niels Christie garan^
voor die het orgel of clavecim-
bel bespelend, gelijktijdig met
aéaen of twee handen het koor
dirigeert. Het continuospel van
hem en gambiste Elisabeth
Matiffa vormt slechts een be
scheiden achtergrond bij de
schitterende stemmen van de
twee sopranen, de beroemde
countertenor Gaéarard Lesne,
de tenor en beide bassen. De
muziek van componisten Bou
zignac, Moulinaéa en Coupaéa
rin die alle rond de verschil
lende Franse hoven verkeer
den, is doortrokken van licht
en schittering zonder dat het
holle acrobatiek wordt.
Nationale Ballet
zoekt sponsors
AMSTERDAM Het Natio-
nale Ballet (HNB) gaat ko
mend najaar het bedrijfs
leven benaderen voor de
sponsoring van het balletge
zelschap. Vanaf 1992 wil
HNB voor een periode van
drie jaar een (hoofd)sponso-
rovereenkomst afsluiten
Opera Aida van Giuseppe Verdi.
Zangsolisten: Maria Chiara, Alexei
Steblianko, Gail V. Gilmore, Henk
Smit, Pieter van den Berg, Wout
Oosterkamp, Erika Detmer, Henk
Vonk. Aida Koor en Ballet. Muzikale
leiding: Ed Spanjaard. Regie: Domi-
nik Neuner. Vrijdag 30 augustus in
de Sporthallen Zuid in Amsterdam.
Herhaling op 2, 5, 8, 11 en 14 sep-
Het spektakel aan het eind
van de tweede akte en het
glansrijke optreden van diva
Maria Chiara waren de onbet
wiste hoogtepunten van de
opera Aida, die gisteravond in
Amsterdam in première ging.
Zelfs de geïsoleerd en terugge
trokken levende Italiaanse
zangeres moet geroerd zijn ge
weest door het warme onthaal,
dat het toch niet direct als ope
ra-minded bekend staande Ne
derlandse publiek haar bereid
de.
Evenveel waardering was er
voor de uitstekend zingende
Rus Alexei Steblianko, die de
partij van Radames op een
krachtige manier vertolkte.
Het met zand bedekte speel
veld, waar de toeschouwers als
in een arena rondom mochten
plaatsnemen, bood een directe
betrokkenheid bij de gebeurte
nissen op het toneel. Zittend
op de voorste rijen kon men de
zangers recht in de ogen kij
ken, haar bij wijze van spre
ken aanraken. De aanwezig
heid van prinses Margriet en
Mr. Pieter van Vollenhoven
gaf de première de glans van
èen gala-voorstelling en zodra
de nuchtere verlichting van de
sporthal geweken was voor de
veel sfeervollere toneelbelich
ting veranderde het donker
bruine zand in een feestelijk
glinsterende massa.
Afwijkingen
Uit de aanwezigheid van een
met zand en een houten oli
fantje spelend jongetje tijdens
de instrumentale inleiding
bleek echter direct dat het niet
om een traditionele uitvoering
van Aida kon gaan. En inder
daad rechtvaardigde een korte
blik in het programmaboek dit
Een opgelucht lachende Maria
vermoeden. Op basis van li
bretto en partituur was een
keurige analyse van de Aida
gemaakt, maar er werd wel bij
vermeld dat de Amsterdamse
opvoering op veel plaatsen
daarvan afweek.
Wat de muziek betreft werd
Verdi van de eerste tot en met
de laatste noot nauwgezet ge
speeld en gezongen. Dirigent
Ed Spanjaard was ervan door
drongen dat ook de kleinste
coupure afbreuk zou doen aan
dit werk, waarin elke opklin
kende toon een dramatische
functie heeft. Met de regie lag
het echter anders. De authen
tieke aanwijzingen, die Verdi
nog zelf gegeven had, waren
voor het museum en ook een
traditionele uitvoering van
Aida werd als achterhaald en
tiara na de geslaagde première.
FOTO: PERS UNIE
vervelend beschouwd. Regis
seur Dominik Neuner maakte
daarom van de Aida een ge
droomd verhaal vol symbo
liek, krachten en tegenkrach
ten. Radames was geen jonge
held meer, die hoopte op roem
en eer en de liefde van Aida,
maar een naïeve dromer, die
tegen zijn zin door de priester
Ramfis werd gedwongen de
oorlog in te gaan. De Ethiopi
sche gevangenen werden niet
in vrijheid gesteld, maar het
koningsmasker binnengedre-
ven, dat daarna, als symbool
van de sinistere macht van de
priesters, in brand werd gesto
ken. Aan het slot bevond Aida
zich niet bij Radames in de
graftombe, maar voegde zich,
na het hele speelveld overge
lopen te zijn, onder de ogen
van Amneris op een onver
klaarbare manier bij haar ge
liefde. Door de hele opera
heen zaten mensen verstrikt
in lange touwen en doeken,
die de symbolen vormden van
de opgeroepen krachten en te
genkrachten en van de eroti
sche uitstraling van sommige
karakters. Even zinneliik was
ook het bloed, waar soldaten,
gevangenen en geofferden rij
kelijk mee besmeurd waren.
Dwaalspoor
Zelfs doorgewinterde Aida-
kenners werden voortdurend
op een dwaalspoor gebracht en
begrepen tenslotte dat ze niet
naar de Aida van Giuseppe
Verdi keken, maar naar de
Aida van Dominik Neuner.
Toeschouwers, die de Aida nog
niet kenden, waren vooral on
der de indruk van de massas
cènes en het vuurwerk dat de
tweede akte afsloot, maar be
grepen door de te ver doorge
voerde symboliek zo goed als
niets van het verhaal. De
meest bekende aria's en en
sembles werden weliswaar af
gesloten met een welgemeend
applaus en bravo-geroep, maar
de derde en vierde akte kwa
men toch enigszins als een
anti-climax over. En juist in
deze gedeelten toont zijn
grootste dramatische kracht.
Zijn diepgaande analyse van
het menselijk wezen is geheel
verweven in het rijk gescha
keerde coloriet van de muziek,
die geen uitbundige of opdrin
gerige regie nodig heeft, maar
voor zichzelf spreekt. De bi
zarre vondsten van Neuner
leidden de aandacht af en ver
drongen de muziek voortdu
rend naar een wel zeer onver
diende tweede plaats. Verdi
zette mensen van vlees en
bloed neer, maar diezelfde
mensen verwerden bij Neuner
tot onwezenlijke, zich spastisch
voortbewegende en daardoor
de lachlust opwekkende ge
stalten, die, belemmerd in hun
natuurlijke interpretatie, niet
vermochten te ontroeren, hoe
wonderschoon er ook door
Maria Chiara, Alexei Steblian
ko en alle andere medewer
kenden gezongen en gemusi
ceerd werd.
