Ex-generaal wacht rehabilitatie
BUITENLAND
IEN
ht
Uitkijken
voor
pétanque
penose
Staatsgreep moest wachten voor oogst oom Mis ja
Angstige Jeltsin bunkerde een dag
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
qEeicfoe(Sou/uwt
DONDERDAG 29 AUGUSTUS 1991
zijn
Zwarte baretten dreigen
jetland met bloedbad
tlGA Een eenheid van de gevreesde
)MON-troepen van het Sovjet-ministerie van
linnenlandse zaken, de zogenaamde zwarte
laretten, heeft gisteren gedreigd in Letland
bloedbad aan te zullen richten als ze geen
1(4mnestie en een gegarandeerde aftocht met
•k amilieleden krijgen. De eenheid zei uiterlijk
Jr andaag een teken van goede wil van het
He arlement te verwachten. In januari hebben
e zwarte baretten het ministerie van bin-
lenlandse zaken aangevallen waarbij vijf do
en vielen. Ook in Estland en Litouwen oe-
jnden de OMON-troepen een ware terreur
it In de republiek Litouwen heeft president
andsbergis de OMON-troepen opgeroepen
et land onmiddellijk te verlaten. Andere
iovjet-eenheden moeten het land voor het
lind van het jaar verlaten.
CGB VERLIEST KOP EN VOETEN
spreker
rrbeeld
jeten w lovjet
Neder
;chien
Pankin opvolger
Bessmertnych
MOSKOU Sovjet-president
Michail Gorbatsjov heeft Boris
Pankin tot minister van bui
tenlandse zaken benoemd.
Pankin volgt Alexander Bess
mertnych op, die tijdens de
coup tegen Gorbatsjov een du
bieuze rol speelde. De 60-jarige
Pankin was ambassadeur in
Praag. De Sovjet-regering
heeft dertig ambassadeurs
„voor consultatie" naar Mos
kou geroepen die wordt ver
weten de coup actief onder
steund te hebben. Een woord
voerder van de ambassade in
Den Haag verklaarde desge
vraagd van niets te weten.
„Pentagon-geld
naar Sovjetunie'
WASHINGTON Les Aspin, de
de
r de
strijdkrachten van het Amerikaanse
Huls van Afgevaardigen, heeft giste
ren voorgesteld de defensiebegroting
met één miljard dollar te korten. Dit
bedrag zou als humanitaire hulp
naar de Sovjetunie moeten. Deze
hulp zou de stabiliteit dienen en de
chaos afwenden in een land dat over
30.000 kernwapens beschikt, aldus
Les Aspin die wees op het gevaar
dat deze wapens op de zwarte markt
verkocht gaan worden of in handen
van terroristen terecht komen. De
Amerikaanse defensiebegroting be
draagt ongeveer 992 miljard dollar.
Lenin mogelijk
uit mausoleum
MOSKOU Het lichaam van
Vladimir Iljitsj Lenin, de
grondlegger van de Commu
nistische Partij van de Sovjet
unie, wordt volgens de burge
meester van Moskou „vroeg of
laat" weggehaald uit het mau
soleum op het Rode Plein. Er
zouden „rechtmatige sugges
ties" zijn gedaan om Lenin bij
te zetten in het graf van zijn
moeder.
De graftombe waar Lenin
sinds 1924 gebalsemd ligt opge
baard, wordt jaarlijks door
tienduizenden
Radio Liberty krijgt
kantoor in Moskou
MOSKOU Radio Liberty krijgt een
kantoor in Moskou. President Jeltsin
van Rusland heeft hier per decreet toe
stemming voor gegeven. Radio Liberty
is een vanuit het Duitse Mün.chen uit
zendend Amerikaans station waaraan
jarenlang dissidenten verbonden waren
en dat er door de Sovjetunie lang van is
beschuldigd dat het voor de CIA werk
te. In het decreet dat het Russische
persbureau RIA gisteren publiceerde,
geeft Jeltsin het station het recht op het
grondgebied van Rusland te werken en
zijn journalisten te accrediteren. Jeltsin
verzoekt het gemeentebestuur van Mos
kou behulpzaam te zijn bij het vinden
van kantoorruimte voor Radio Liberty.
door BOB VAN HUÉT
^d< ÜOSKOU Voor het ge-
2%uw van de Opperste
in het Kremlin
een glunderende
methieg Kaloegin. Vorig jaar
uni beroofden de leiders
ran zijn land deze voor-
nalige KGB-chef in Was-
'r rington van zijn gene-
aalsrang, onderscheidin-
en en pensioen. Nu
^rdiew/acht hem rehabilitatie.
i opperbeste
IGB-chef Bakatin heeft hem
i dat president Gorba-
^Jjov op het punt staat hem
lU| ersoonlijk te rehabiliteren.
)e rollen zijn ineens omge-
eerd. KGB-chef Kroetsjkov
isvoorv}1 in het gevang en Kaloegin
terug.
!en van de eerste dingen die
3X-generaal deed toen hij
de coup vernam, was Gor-
atsjovs oude rechterhand Ja-
ovlev opbellen, om hem voor
ogelijke arrestatie te
raarschuwen. Jakovlev, de
|j'e eestelijke vader van de glas-
.i u osl en Perestr°jka, keek
n 11 het raam- Geheel in de stijl
in het terreurjaar 1937, toen
lin vriend en vijand weg-
aaide, stonden daar twee
Volgas. Jakovlev belde
.middellijk een bevriende
el van Jeltsins Russische
op. Toen auto's van deze
I «m •Mpsische KGB zijn straat bin-
I L Mienreden, maakten de eerste
zich uit de wielen.
>e voormalige superagent Ka-
p ou oegin begreep dat hij zelf ook
van de eerste doelwitten
zijn oude, wraakzuchtige
erkgever moest zijn. Hij
ierkte dat hij gevolgd werd,
(aar schudde zijn schaduw
oeiteloos af. Temidden van
ïn groep Amerikaanse toeris-
kosten
se-auto
lease-b<
erechtil
llekoek
rr^Kok,
het kab
le heibt
machines van Alfa niet onbe
roerd gelaten. De staatsgreep
was daarmee over en Alfa eis
te namens de KGB de eer voor
zich op. Daar lijkt Kaloegin
het niet helemaal mee eens:
„De mensen zijn hun angst
verloren, althans in Moskou
en Leningrad. In de provincie
misschien nog niet".
Ook ex-premier Ryzjkov
wrijft zich, staande voor het
parlementsgebouw, de ogen uit
over de grandioze misrekening
van de coupplegers: „Ongelo
felijk! Het is geen 1964 meer,
het is 1991. Wat een onbegrip".
In 1964 zette een handjevol sa
menzweerders in de partijtop
geruisloos de hervormingsge
zinde Sovjet-leider Chroesjt-
sjov af.
Tot een week geleden kon Ka
loegin volhouden dat de KGB
de dans der perestrojka vrij
wel volkomen was ontspron
gen. Sinds het mislukken van
de staatsgreep deelde de Sov
jet-president echter harde
klappen uit.
Het totale hoofdbestuur van de
veiligheidsdienst heeft nu van
Gorbatsjov de bons gekregen.
Als klap op de vuurpijl heeft
de president de ooit gevreesde
'tsjeka' beroofd van een hon
derdduizenden koppen tellend
leger, door dit over te hevelen
naar Defensie.
Daarbij heeft Gorbatsjov giste
ren een onderzoek bevolen
naar de activiteiten van de
KGB. Er is een commissie be
noemd die de rol van de KGB
moet onderzoeken tijdens de
staatsgreep vorige week. De
zal ook
de
Het Lenin-monument in de Oekraïense hoofdstad Kiev is volgeschilderd met anti-communistische leuzen.
ten glipte hij een hotel binnen,
waar hij de nacht doorbracht.
De tweede dag van de coup
sloot hij zich aan bij het Russi
sche verzet in het Witte Huis
van Rusland, waar zich ook
president Jeltsin ophield.
Inmiddels
Witte Huis
plaats in Moskou
week woensdag, om drie
de morgen, had de anti-t
stormen Van nu ex-KGB-chef
Kroetsjkov moest het keur
korps de twee onderste verdie
pingen bezetten, schieten op
alles wat zou bewegen
reurgroep Alfa het Russische zetsleider Jeltsin met elf ande
parlementsgebouw moeten be-
i liquideren.
FOTO: AP
Het onmogelijke bleek moge
lijk: voor het eerst in de ge
schiedenis van de geheime
dienst weigerden onderge
schikten het bevel van hun su
perieuren op te volgen. Zes
jaar perestrojka had de vecht-
dienst opstellen en
stellen ontwikkelen waarin de
toekomstige taak van de KGB
staat' omschreven. De commis
sie moet voor 26 oktober klaar
zijn met de werkzaamheden.
Vier KGB-generaals, onder
wie KGB-voorzitter Vladimir
Krjoetsjkov, zijn gearresteerd
en aangeklaagd wegens hoog
verraad omdat zij aan de coup
hebben deelgenomen.
PARIJS Pétanque of 'jeu de boules' hoort bij
Frankrijk als tafelwijn en camembert. Tot in het
kleinste gehucht gooien jong en oud de metalen
kogels naar de cochonnet. het balletje dat als
mikpunt fungeert. Tijdens de vakantie willen
Nederlandse toeristen graag een balletje meegooien
in het van origine Zuidfranse spel. Pétanque zou
rond 1910 voor het eerst zijn gespeeld in La Ciotat,
het scheepswerfstadje naast Marseille. In het
lokale dialekt betekent 'pieds tanqaues' zoiets als
'voeten naast elkaar, op de grond'. Het is de
correcte houding van de pétanque-speler.
Bedoeling van het spel is uiteraard de cochonnet zo
dicht mogelijk te benaderen. Met 800 gram zware
ballen is daarbij een stevige pols gewenst.
Hoewel bedacht als ontspanning en goede
aanleiding om na afloop enige glaasjes
Anisette soldaat te maken, nemen de petankers
hun liefhebberij doorgaans buitengewoon serieus.
In Saint-Tropez werd ik een keer hartgrondig
uitgekafferd door een stel hoogbejaarde opa's toen
ik een zo dacht ik afgedwaalde bal
terugrolde in hun richting. Helemaal verkeerd,
natuurlijk. Het spel was nog niet afgelopen en die
verste bal kon nog best eens winnend blijken, zo
leerde ik bij die gelegenheid. Echt goede spelers
kunnen een ogenschijnlijk verloren situatie redden
door bovenop de cochonnet te gooien. Theoretisch
kan het balletje worden weggekaatst tot vlak bij de
kogel die tot dan waardeloos leek. De bal dus die
ik zo vriendelijk terugrolde.
In het onvriendelijke pétanque-circuit van Parijs
zou een dergelijk goedbedoelde geste wel eens
slecht kunen aflopen. Op verschillende plaatsen
(Auteuil, Nation, het Bois de Vincennes) worden
min of meer illegale partijen gespeeld, om grof
geld. Zowel de spelers als het kennerspubliek
zetten hoog in voor potjes waarbij het soms kan
gaan om tienduizenden guldens. De sfeer bij die
partijen is vergelijkbaar met die rond professionele
biljarters in Amerikaanse films. Rond het gravel
heerst het nodige wantrouwen Er waren
legendarische vedetten als 'Bebert uit Cagnes' of
Michel de Armeniër Jongens met gouden polsen.
Ongeveer als Paul Newman in 'The Hustler' en
later in 'The Colour of Money' leggen ze hun boule
daar neer waar ze willen. Ze kunnen een superieur
partij winnen, maar ook fenomenaal verliezen als
dat meer oplevert. Het is geen uitzondering dat
twee door de wol geverfde vedetten samen spelen
met een naïeve nieuwkomer en express verliezen
als de inzet een toppunt heeft bereikt. De 'winst'
wordt gedeeld met de tegenpartij.
Dat dit vagelijk criminele boulescircuit er
maffiapraktijken op na houdt, bleek onlangs uit
een reportage op de Franse televisie. Een zeer
getalenteerde speler. Michel, waren beide polsen
gebroken na een uit de hand gelopen combine.
Michel, die volgens de kenners een vlieg van de
cochonnet kon gooien zonder het balletje te raken,
is nog slechts een gefrustreerd toeschouwer. Zijn
vervormde polsen zijn een waarschuwing voor
degenen die slimmer denken te zijn dan de
pétanque-penose. Dreigementen van gokkers naar
de spelers zijn in dit milieu geen zeldzaamheid. „Je
kunt dan beter verliezen", aldus een speler.
De officiële en respectabele Franse Pétanque
Federatie is uiteraard niet gelukkig met de boule-
maffia. ..Maar wat kunnen we er aan doen?", zo
vraagt een woordvoerder zich ietwat vertwijfeld
af. Talentvolle spelers zullen zich altijd
aangetrokken voelen tot het wilde circuit, waar
veel meer te verdienen valt dan op officiële
wedstrijden.
Uitkijken dus voordat u op de Place de la Nation
een verdwaalde boulebal teruggooit. In het beste
geval ruïneert u iemand met uw vriendelijkheid.
t Gorbi
filosofe
it hebbe
pamfli
teerden
len. Nu
;vreden
illega's'
.arschij
bi,
e de pi
ap zijn
e weg
nfletti
(verbo
du
ln ter
putscl
De pam
;opieerd
doo!;'at
1GORI Oom Misja, een
weeenzeventigjarige klusjes-
1 n, was de eerste in het afge-
en dorpje Ugori, zo'n dui-
id kilometer ten noorden
Moskou, die vorige week
oorde van de conservatieve
de Sovjetunie. Hij
oorde het nieuws vorige
aandag vroeg in de
lorgen op de staatsradio,
aar had andere dingen aan
|n hoofd.
test Max gepakt wor-
zwerfho-nd die slacht-
aanrichtte onder de
tippen in het dorp; dan was er
tocht door de wouden met
groep Moskouse vakantie-
angers die paddestoelen en
n wilde zoeken. Pas op
einde van de dag lipt hij
nieuws dat Michail Gorba-
niet meer aan de macht
op zich inwerken.
deed oom Misja
net veel. Zijn reactie en die
veel van de dorpelingen
er een van onverschillig-
1, met een sprankje hoop
de dingen nu zouden ver-
,n leteren. De verlammende
mgst in Moskou en Leningrad
de vrijheden
iin «"'Je"
en «en
•eilet
Iet
hadden gevochten nu
weer ingebonden zouden wor
den, ging aan Ugori voorbij.
Ook het latere nieuws dat de
coup mislukt was werd met
gelatenheid ontvangen. De
mensen zijn bezig met het bin
nenhalen van de oogst en be
reiden zich voor op de winter.
Plaatselijke roddels staan der
de op de agenda. Over natio
nale politiek wordt bijna nooit
gepraat.
„De Russische boeren hebben
een horigenmentaliteit, en dat
is al honderden jaren zo", zegt
sociologe Tatjana Kutkovets.
Ze waarschuwt voor de eufo
rie over de naderende hervor
mingen nu de coup mislukt is.
De mensen moeten zich ervan
bewust zijn dat er weinig is
veranderd op het platteland
dat de kern van Rusland
vormt. Nieuwe hervormings
wetten zullen op het platte
land nog steeds koppig verzet
ontmoeten. Bij nieuwe verkie
zingen zullen in landelijke ge
bieden nog steeds de conserva
tieve kandidaten worden ge
kozen.
De verzakte houten hutten in
Ugori hebben geen stromend
water, toiletten of telefoons.
Het voedsel is schaars en de
dorpelingen zijn, noodgedwon
gen, zelfvoorziend. Zij zijn
slechts van de staat afhanke
lijk voor een aantal primaire
levensbehoeften als gerantsoe
neerde suiker, zout en meel.
Grootmoedertje Zoja, een oude
vrouw met een hartkwaal,
sloeg de worst die een bezoe
ker haar aanbood af. „Heb ik
al in geen twintig jaar meer
gegeten", zei ze. Ze heeft geen
kinderen en haar oudere zus
ter en nichten moeten haar
stukje grond voor haar bewer
ken. Terwijl ze een schamele
lunch van gekookte aardap
pels uit een roestige pot bijeen
schraapte, sprak ze haar angst
voor de coup uit. „Laat er als
jeblieft geen oorlog komen, o
God, dat niet". Maar haar
grootste zorg is wie haar de
komende winter zal helpen
om het ijs in haar put te bre-
Er is geen democratische be
weging in Ugori. Een van de
redenen hiervoor is dat er
nauwelijks jonge
De
- de
de kolchoz, de
van de communistische partij,
de militie en de KGB-functio-
narissen - hebben nog steeds
het heft in handen en de her
vormingen zijn gestrand. Gris-
ja Tsizyn, een jonge Moskoviet
die een huis heeft gekocht in
Ugori, probeerde te profiteren
van nieuwe Russische land
wetten om een stukje grond te
kopen. „De mensen keken me
aan alsof ik gek was; ze wisten
niet waarover ik het had".
Kutkovets is van mening dat
de doorvoering van de Russi
sche wet op particulier landbe
zit de sleutel tot veranderin
gen zal zijn op het platteland.
„Wanneer de boer zijn land
werkelijk bezit en moet na
denken over dingen, zoals hoe
men, pas dan zal hij geïnteres
seerd zijn in politiek en lei-
Dat de dorpelingen zo moeilijk
warm te maken zijn voor her
vormingen komt ook door een
gebrek aan communicatie met
de rest van het land en de rest
van de wereld. De inwoners
van Ugori kunnen maar een
paar kranten krijgen - van
zelfsprekend geen van de Mos
kouse onafhankelijke publica
ties. Radio's en televisies zijn
ook schaars.
Toen Maria, de zus van groot
moedertje Zoja, hoorde dat de
coupleiders gearresteerd wa
ren werd ze even stil. Toen
klaarde ze op. „Misschien
moeten ze ze als straf hierheen
sturen en ze laten helpen met
de aardappeloogst".
(c) The Times
Ontkenning
Met omhoogge-
heven armen
lijkt Anatoly
Loekjanov, de
voormalige voor
zitter van de Op
perste Sovjet,
zich te willen
verdedigen te
gen de beschul
digende blikken
uit het Sovjet-
parlement.
Loekjanov, die
van zijn functie
is ontheven we
gens zijn ver
meende betrok
kenheid bij de
couppoging van
vorige week,
heeft gisteren in
het nationale
parlement ont
kend dat hij een
samenzweerder
zou zijn.
FOTO: AP
tudinfo!
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
hetf)N850 En op deze thuisreis maakt Van Riebeeck voor het
ontbre lerst kennis met Kaap de Goede Hoop. Want ,,De Coningh van
Dtief is Polen", in convooi varende met een paar andere schepen, moet
e de tec da Tafelbaai aandoen om daar de goederen op te bergen van de
appelenNieuw Haarlem", die op deze kusten is vergaan. Eind januari
yseren 1648 loopt de vloot de Tafelbaai binnen en laat de ankers vallen.
Riebeeck aanschouwt met welgevallen het woeste, maar
aantrekkelijke land. En hij herinnert zich het gesprek, dat hij op
de uitreis had met zijn vriend Robert Janszoon. Ja, waarom zou
de Oost Indische Compagnie hier eigenlijk niet een kleine neder
zetting stichten? De baai is prachtig gelegen en voor de Holland
se schepen zou dit een mooie aanloophaven kunnen worden om
hun water te verversen, reparaties te laten verrichten en voedsel
aan boord te nemen. Ook zou een hospitaal gebouwd kunnen
worden voor de zieken
MOSKOU Iedere dag
die voorbijgaat komen er
meer intrigerende details
op tafel over hoe de Sov
jet-coup was georgani
seerd, over hoe de coup
werd verslagen en over de
omvang van de chaos na
de putsch.
Zoals dinsdag, toen onthuld
werd dat Boris Jeltsin, de Rus
sische president, tijdens de
coup een alternatief hoofd
kwartier zou hebben opgezet
in de omgeving van Sverd
lovsk voor het geval hij gear
resteerd zou worden of het
Russische parlementsgebouw
zou moeten ontvluchten.
Jeltsin zou een team hebben
gevormd van vier van zijn me
dewerkers, onder wie de Rus
sische vice-premier Olèg Ja-
blokov. Bij zijn arrestatie
moest dat de leiding i
vierentwintig-koppige Russi
sche regering overnemen.
Het was de bedoeling dat de
mannen Moskou op 19 augus
tus 's avonds per vliegtuig
zouden verlaten. De Russische
leiders besloten geen gebruik
te maken van een Russisch re
geringsvliegtuig. Ze bespraken
een vliegtuig bij een net opge
richte Russisch-Turkse maat
schappij. De luchthaven-auto
riteiten in Moskou gaven ech
ter geen toestemming voor de
start. De mannen moesten de
volgende dag een Aeroflot-
vlucht nemen.
Het stadsbestuur van Sverd
lovsk verzorgde het transport
voor de zeventig kilometer
door de wouden naar het
dorpje Sysert, waar zich negen
meter onder de grond gelegen
bunkers bevinden. De commu
nicatiesystemen waren volgens
Jablokov goeddeels intact. Het
gebruik va,n de twaalf aanwe
zige telefoons leverde enige
problemen op, omdat de man
nen de vereiste codes voor een
aantal ervan niet kenden. De
volgende dag was de coup
voorbij en kon de alternatieve
regering weer naar huis.
Even opmerkelijk was het
verhaal van de zojuist tot mi
nister van defensie bevorderde
maarschalk Jevgeni Sjaposjni-
kov. Hij vertelde in de jonge
renkrant Komsomolskaja
Pravda hoe hij en de bevel
hebber van de luchtlandings
troepen Gratsjev besloten had
den de bevelen niet langer op
te volgen en plannen hadden
gemaakt o'm het coupcomité
gevangen te nemen of met ge
weld af te zetten.
„Ik werd om half vijf 's och
tends wakker gemaaktzei
hij. Minister Jazov van defen
sie (een van de coupleiders) zei
dat de situatie in het land was
verergerd, dat president Gor
batsjov ziek was en dat vice-
president Janajev zijn taken
had overgenomen. Ik voelde
me de eerste seconde van die
verklaring al niet op mijn ge
mak. Maar met wie kon ik
praten0 Het bleek dat het
moeilijk voor me zou worden
om bondgenoten te vinden"
Uiteindelijk vond hij een me
destander in Gratsjev. „We
kwamen overeen om, zelfs
wanneer we met de dood be
dreigd zouden worden, geen
bedelen op te volgen die on
grondwettelijke acties zouden
kunnen versnellen".
Andere onthullingen hadden
betrekking op de KGB. De
speciale 'bunker' divisie van
de KGB (het vijftiende direc
toraat) zou al een dag voor de
coup om tien uur 's morgens in
staat van paraatheid zijn ge
bracht. Het plaatsvervangend
hoofd van de KGB, Nikolai
Groesjko, werd aan het eind
van de dag gearresteerd en de
staf van de speciale veilig
heidsdivisie, voorheen het ne
gende directoraat, zou ontslag
hebben gekregen. Op 20 en 21
augustus zouden KGB-archie-
ven zijn vernietigd.
(c) Th« Times
