Protestantse kerken in Europa
willen krachten bundelen
Nieuwe formule voor kinderbijbel
k
sir
IKON en HV tegen verlaging budget COMMENTAAR
•)r
EeidócSommit
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
maandag 26 augustus 1!
'Vliegende kardinaal'
verkoopt helikopter
LOS ANGELES De Amerikaanse kardinaal
Roger Mahony heeft, waarschijnlijk op aanra
den van het Vaticaan, zijn helikopter van de
hand gedaan. Mahony wordt in zijn bisdom
Los Angeles vanwege zijn passie voor het vlie
gen wel „de vliegende kardinaal" genoemd. De
helikopter is verkocht voor ongeveer 400.000
dollar, meldde de New York Times zaterdag.
De kardinaal had het toestel in 1989 van goed
bedeelde gelovigen cadeau gekregen. Hij heeft
de helikopter vooral gebruikt voor zijn vele
pastorale bezoeken. Paus Johannes Paulus II
benoemde de aartsbisschop van Los Angeles
enkele maanden geleden tot kardinaal. Vol
gens de woordvoerder van de kardinaal heeft
Mahony „door zijn nieuwe verantwoordelijk
heden geen tijd meer om zijn vliegtechniek bij
te houden".
rras
fcoel
God dienen is de
ware vrijheid
HILVERSUM IKON en het Humanistisch Verbond
verzetten zich tegen een dreigende verlaging van de bud
getten met twintig procent. In een brief aan de Tweede
Kamercommissie voor welzijn en cultuur vroegen zij af
gelopen weekeinde om meer begrip voor de positie van
de kleine zendgemachtigden.
De niet aan leden gebonden zendgemachtigden zijn zeer
bezorgd over het voorlopige standpunt van het Commis
sariaat voor de media dat het uurbedrag wel omlaag kan.
Het Commissariaat vindt, zo blijkt i
aan de NOS, dat het uurbedrag
machtigden voor radio van ruim
jaar verlaagd kan worden tot eei
Het uurbedrag voor televisie zoi
128.000 naar 100.000 gulden
Het Commissariaat voor de media komt tot dit standpunt
op basis van een onderzoek door een accountantskantoor
naar de financiële positie van de kleine zendgemachtig
adviesaanvrage
van de kleine zendge-
12.000 gulden in drie
kleine 10.000 gulden.
x omlaag kunnen van
den. De onderzoekers concluderen dat het verschil in
uurbedragen tussen de omroepen en de kleine zendge
machtigden te groot is. De verschillen zijn het grootst bij
de kerkelijke en levensbeschouwelijke zendgemachtig
den.
De betrokken omroepen hebben ernstige kritiek op het
rapport. Volgens IKON-directeur R. Haan is een onjuiste
maatstaf gebruikt. In het omstreden rapport wordt een
vergelijking gemaakt met de A-omroepen. Deze omroe
pen hebben het uurbedrag zien dalen doordat de zendtijd
is uitgebreid, zonder dat de omroepen daar extra midde
len voor hebben kregen. Het is in zijn ogen niet terecht
daaraan de kleine zendgemachtigden te meten. Haan
meent verder dat IKON niet de vluchtweg naar een 'mix'
met goedkope programma's kan gebruiken. De specifieke
taak en positie van IKON brengt volgens hem mee dat
eigen programma's moeten worden gemaakt. De produk-
tie van documentaires of drama voor jongeren, waarin
IKON een eigen traditie heeft opgebouwd, kost veel geld.
BASEL Ruim zestig
protestantse bisschoppen,
synodevoorzitters en theo
logen uit zestien Europese
landen zijn dit weekeinde
in Basel bijeengekomen
om zich te beraden op be
tere samenwerking tussen
de protestantse kerken.
Namens de nederlandse
Hervormde Kerks is dr.
K. Blei, secretaris-gene
raal van deze kerk, aan
wezig.
Het gevaar bestaat dat in het
nieuwe Europa de stem van de
Reformatie niet meer gehoord
wordt, aldus de Zwitserse
theoloog Lukas Visscher. Pro
testants Europa heeft los van
de oecumenische beweging
een eigen kerkelijk forum no
dig, vindt hij.
De Italiaanse theoloog Paolo
Ricca wees op het historische
karakter van de ontmoeting
van de protestantse kerken,
volgens hem de eerste sinds de
Reformatie van vijf
geleden. Hij noemde het initia
tief „pro-protestants" en ,niet
anti-rooms-katholiek". Maar
het christendom wordt wel
„verlamd" als het alleen de
paus is die namens de Europe
se kerken spreekt.
Paus Johannes Paulus II heeft
voor eind dit jaar een bijzon
dere bisschoppensynode over
Europa uitgeschreven. De sy
node gaat over de omwentelin
gen in Oost- en Midden-Euro
pa en de rol van de kerk bij de
opbouw van een nieuw Euro
pa. De paus benadrukt gere
geld dat de herevangelisatie
van Europa van groot belang
is en Europa zich moet bezin
nen op zijn christelijke wor
tels.
Veel deelnemers, met name
uit Oost-Europa en Scandina
vië, voelden niet voor het idee
van de Duitse theoloog Rein-
hard Frieling om tot een „Eu
ropese synode" te komen. „Wij
sluiten ons niet aan bij een
pan-europese club." Van Duit
se zijde werd gepleit voor een
„protestants forum" binnen de
Konferentie van Europese
Kerken (KEK), waarbij ook de
orthodoxe kerken zijn aange
sloten.
De bijeenkomst in Basel, die
vandaag is afgesloten, is een
initiatief van de lutherse bis
schoppen Henrik Christiansen
(Denemarken), Christoph
Klein (Roemenië), Martin
Kruse (Duitsland) en de Zwit
serse 'kirchenpresident' Hein-
rich Rusterholz. Zij hebben de
kerkleiders, onder wie de her
vormde secretaris-generaal dr.
K. Blei, op persoonlijke titel
uitgenodigd.
Mirakelspel
herleeft in
Staats
liedenbuurt
Amsterdam
AMSTERDAM De Am
sterdamse Staatslieden
buurt, in een recent verle
den nog het toneel van
krakersrellen, beleefde
zondagavond een nieuwe
versie van een middel
eeuws mirakelspel.
Voorafgaande aan de uitvoe
ring in de Nassaukerk was er
een processie door de buurt.
De bedoeling was niet om de
buurt te bekeren maar om de
kunst voor een breder publiek
toegankelijk te maken, aldus
regisseur Johnny Kuiper van
Studio Amsterdam.
Het moderne mirakelspel was
geschreven door Mohamed El-
Fers, medewerker van de
Groene Amsterdammer.
Het oorspronkelijke mirakel
spel was gebaseerd op het
wonder van Amsterdam: op 15
maart 1345 zou in de Kalver-
straat een hostie niet door het
vuur zijn verteerd. Ter ere
hiervan wordt nog jaarlijks de
Stille Omgang gehouden.
De aartsbisschop van Utrecht,
mgr. Simonis en de bisschop
van Haarlem, mgr. Bomers,
hadden niet gereageerd op de
uitnodiging het mirakelspel bij
te wonen. Kuiper koestert
plannen om van het mirakel
spel een traditie te maken. Hij
hoopt dat dit volgend jaar in
het centrum van Amsterdam
mogelijk zal zijn.
Kerkleiders
Joegoslavië
doen nieuwe
vredesoproep
BELGRADO De Servisch-
orthodoxe patriarch Pavle en
de Kroatische rk kardinaal
Franjo Kuharic hebben geza
menlijk de Serviërs en Kroa-
ten opgeroepen pogingen tot
verzoening tussen de twee vol
ken te ondernemen. Zij ont
moetten elkaar zaterdag in de
Kroatische plaats Slavonski
Brod. Het is noodzakelijk dat
er „een duurzame dialoog"
tussen de twee grootste kerken
van Joegoslavië op gang komt,,
aldus de kerkleiders in hun
tweede gesprek. Zij zouden el
kaar al eerder deze maand
hebben ontmoet, maar toen
kon de bijeenkomst niet door
gaan. Pavle en Kuharic over
wegen orthodoxe en rooms-
katholieke geestelijken te stu
ren naar de crisisgebieden in
Joegoslavië, die de mogelijk
heden voor een kerkelijke bij
drage aan de vrede moeten
onderzoeken. Zij vinden dat de
ïsen die voor de burgeroor-
Kroatië zijn ontvlucht,
i kunnen terugkeren.
BEROEPINGEN
te Nunspeet; te Ee en Oostrum-Jous-
wier(part-time) N.J. van Rijswijk te
Engwierum(part-time); te Gameren L.
Schaafsma te Doornspijk.
Lichtere straf
voor Jim Bakker
CHARLOTTE Een
rechtbank in Charlotte
heeft de gevangenisstraf
voor de Amerikaanse tele
visiepredikant Jim Bak
ker teruggebracht van 45
tot 18 jaar. Bakker is twee
jaar geleden veroordeeld
wegens fraude en samen
zwering.
Bakker, die geboeid de rechts
zaal betrad, zei oprecht spijt te
hebben van zijn daden, die
hem naast een zeer lange ge
vangenisstraf ook een boete
van 500.000 dollar opleverden.
Het hof van beroep in Rich
mond had in februari bepaald
dat het vonnis herzien moest
worden, omdat rechter Robert
Potter zich destijds bevooroor
deeld zou hebben uitgelaten.
De oprichter van het televisie
station PTL (Praise the Lord)
had met behulp van enkele
medewerkers 3,7 miljoen dol
lar uit giften op zijn eigen re
kening gestort. Van dat geld
kocht hij enkele peperdure
huizen en bontjassen en juwe
len voor zijn vrouw Tammy.
In 1987 werd bekend dat hij
zijn secretaresse had verkracht
en haar een kwart miljoen
zwijggeld had betaald.
Bakker gedraagt zich in de ge
vangenis van Rochester (Min
nesota) voorbeeldig. Overdag
werkt hij op de poetsafdeling,
in zijn vrije tijd helpt hij me
degevangenen om van het ro
ken af te komen. Zijn vrouw
Tammy probeert in Orlando
(Florida) een nieuw religieus
televisieprogramma op poten
BIJBEL VERTELD IN TIEN AFLEVERINGEN
OLDENZAAL Het
heeft wel wat weg van het
Margriet Groot Winter
boek van vroeger. Een
kinderbijbel vol met ver
halen, zoekplaatjes, recep
ten, kruiswoordpuzzel en
andere opdrachten. Als
Jezus geboren wordt, be
schuit met muisjes eten en
daar middenin een mooie
ster. Om het scheppings
verhaal levend te maken,
kunnen de jongens en
meisjes een boon in een
pot stoppen.
'Heb je wel gehoord...' is een
moderne versie, geschreven
door Mies Westera-Franke te
Oldenzaal en haar dochter
Bette Westera (Stoutenburg).
Beiden erkennen dat uitgevers
niet direct staan te trappelen
als het gaat om weer een nieu
we kinderbijbel. Zo veel zijn
er de laatste tijd op de markt
gekomen dat je bijna door de
bomen het bos niet meer ziet.
Maar 'Heb je wel gehoord...' is
een eigentijdse serie kinderbij
bels, bestaande uit tien delen
voor drie- tot twaalf jarigen.
Voor elk kindeijaar dus één
aflevering en dat is iets
nieuws. Want de meeste jeugd
bijbeis richten zich op pakweg
een gemiddelde leeftijd van
acht jaar. „Kinderen die daar
onder of boven zitten, moeten
zich maar wat schikken," zegt
Mies Westera (61).
Predikant
Ze aarzelde in haar jeugd tus-
laatste en woont sinds begin
dit jaar, als emeritus-predikant
van de Nederlands Hervormde
Kerk, in Oldenzaal. Naast
haar voorgangerschap vond ze
in het verleden tijd voor co
lumns in kranten als de Graaf
schapsbode en Rijn en Gouwe
en ook in de kerkelijke pers.
„Ik heb altijd graag willen
schrijven, er zijn ook wel en
kele kinderboeken van me
uitgekomen. Maar als predi
kante heb je toch een te druk
bestaan om daar veel tijd voor
vrij te maken. Mijn laatste ge
meente in Katwijk kende vrij
veel jonge gezinnen. Er waren
heel wat kinderen en we
moesten echt zoeken om voor
hen aan goede bijbelse verha
len te komen, verhalen die
aansloten op hun eigen leef
wereld. Uiteindelijk is dat de
aanleiding geweest om met die
nieuwe serie kinderbijbels te
beginnen."
De vrije tijd daarvoor brak pas
aan toen zij, evenals haar man
(econoom) met de VUT ging
en in Oldenzaal, de plaats
waar haar vader opgroeide,
ging wonen.
Dochter Bette assisteert haar
bij de samenstelling en schrijft
de gedichtjes die veelvuldig in
elk deel van de kinderbijbel
aan bod komen. Ze is stafme
dewerker bij het Centrum
voor Edukatie van de Neder
lands Hervormde Kerk te
Driebergen en woont met haar
echtgenoot en kinderen in het
Franciscaanse Milieu Klooster
Stoutenburg bij Amersfoort.
Haar moeder: „De meeste kin
derbijbels geven enkel bijbelse
verhalen weer. De meeste
mensen gebruiken voor hun
kinderen dezelfde bijbel als
waaruit hen vroeger zelf ook
voorgelezen werd. Daar zwe
ren sommigen bij. Maar de
theologische opvattingen ra
ken wel veranderd. Niet in al
les wat er gebeurt, heeft God
de hand, zoals in de bijbels van
Anne de Vries werd veronder
steld. De mens is zelf ook ver
antwoordelijk voor de samen-
De echte revolutie
Geschiedenis, zo luiden aile theorieën, is een
en cyclisch proces dat pas over het verloop van jaren I,
gaande veranderingen vertoont. Het is een wisselweij
tussen actie en reactie die een grote wetmatigheid heet"
evolutie wordt nooit stopgezet, hoogstens vertraagd,
vooral nooit teruggedraaid. Hoe langer de vertraging^
brutaler de volgende stap. Evolutie wordt dan
waarbij de geschiedenis binnen enkele uren wordt hersi
WAT nu in Moskou gebeurt is een dergelijk herschrijven
De mislukte coup van het sinistere Staatscomité voq
Noodtoestand heeft eindelijk de laatste remming van de!
men. Nu zelfs Michaïl Gorbatsjov, in een vermoedelijk
poging zijn politieke huid te redden, is opgestapt als sec|
ris-generaal van de Communistische Partij en deze pa:
een aanloop naar een volledig verbod haar activiteitei
heeft beperkt, worden de volle implicaties van deze
teling duidelijk: dit is de echte Russische revolutie.
De staatsgreep van Lenin van 1917 heeft de Sovjetunil
gesneden van alle democratische ontwikkelingen die
Europa nadien wèl heeft doorgemaakt. Het leninisme 1
de inertie van het tsarenrijk met nog eens zeventig jaarf
lengd, met een partij-nomenklatura als nieuw
vervreemde, elite. Gorbatsjovs perestrojka had de opgeh)
te frustraties al losgewoeld. Maar het is de vrees voor nia
verstarring, die de bevolking onweerstaanbaar heeft geniervo J
liseerd. De schok daarvan is zo hevig dat Gorbatsjov^ tta
ten onder te gaan. Daar ligt zijn fragielu^^
ni|
[eraac
bes<
naai
Brir
doemd
had de visie dat alleen een totale hervorming de Sovjet),..,
naar nieuwe tijden kon leiden, maar heeft de fatale vel 1
sing begaan zich te lang vast te klampen aan de partij,
licht kon hij haar niet eerder ontbinden, maar hij had
wel veel eerder aan de kant van de 'radicalen' kunnen i
len. Beter dan wie ook wist hij dat de partij het verleden I V1,11
tegenwoordigde. Door de breuk uit te stellen, heeft hijR^
kansen verspeeld de toekomst te beïnvloeden.
TV/T CDA
1V1ET het aanstormende einde van de Communistische R zou
heeft ook de Sovjetunie opgehouden te bestaan. Zij wajgn d
enige basis waarop de Unie rustte. Nu zij haar macht l»k te
verloren, belet niets de republieken nog hun eigen gaq beh(
gaan. Vragen in welke richting de 'Sovjetunie' zal evolu^-de b
hebben daarom amper zin. Zij zal verdwijnen, de geschij
nis in, maar wat dan zal komen weet momenteel niemi
Dat houdt een even groot gevaar in als wanneer de coup
de hardliners was gelukt. De krachten van de nation yt Do!
sche explosie zullen onvermijdelijk veel verder reiken gereis
Moskou of Leningrad. De Centraalaziatische republic Kok,
zullen wellicht een samenwerkingsverband zoeken, maarfrinkrr
is voor ons minder belangrijk. Wat hier vooral telt is he?*1®^
van de Europese republieken. Zij willen allemaal onafha^ez^s
lijkheid, met alle risico's die dat meebrengt. Vooral voo'^g mjt
vroegere Oostblok-landen brengt dat onzekerheden. Diuk ge
het veiligheidsvacuüm, waarvoor de Tjechoslowaakse pbers n<
dent Vaclav Havel heeft gewaarschuwd, in zijn angstvkhedei
kende realiteit. De NAVO en de EG zullen nu meer danll,u
hun geloofwaardigheid moeten bewijzen, want het is
achtig of de CVSE-structuren al sterk genoeg zijn i
dreigende chaos in de internationale verhoudingen
vangen.
De grootste verantwoordelijkheid blijft echter bij de Soj^raCj
volkeren liggen. Als hun euforie wordt gebroken door de[
tere waarheid dat de betere toekomst nog ver weg is, kajvond
schok pijnlijk zijn. Voor hen en de rest van de wereld jen. „1
het een noodzakelijke voorwaarde dat het historisch ftaatssi
chronisme van de Sovjetunie werd opgeblazen. Nu dat is3^ Zi
beurd, mag de hoop geen vluchtige illusie zijn. Het
daarvan is veel te groot. jgrote i
-(ie tot
ngrijkt
ebracl
plan v<
Jdie hi
leving en moet er wat van zien
te maken."
Mies Westera kiest voor een
moderne bijbeluitleg en zegt
op de lijn te zitten van de
schrijver Karei Eykman. „Al
leen hebben wij er spiegelver
halen aan vastgekoppeld die
uitgaan van de hedendaagse
tijd, zodat kinderen zich een
en ander makkelijker voor de
geest kunnen halen. Naast
deze verhalen staan er op-
drachtjes in voor zowel de kin
deren als ouders die gespreks
thema's aangereikt krijgen."
Recept
Juist aan speelsheid ontbreekt
het volgens haar bij de 'oude'
kinderbijbels. Eén uitzonde
ring wil ze maken voor Joan
na Klink die zingen en spelen
wèl in haar kinderbijbels heeft
opgenomen. In 'Heb je wel ge
hoord' krijgen de kinderen bij,
het verhaal over het verloren
schaap de opdracht zich goed
te verstoppen en net zo lang te
wachten tot ze gevonden wor
den. En hoe smaken ongezuur
de koeken eigenlijk. Die kun
)e dus zelf bakken, zie recept,
en dan maar proeven.
Omdat christendom niet de
enige godsdienst is waar de
hedendaagse jeugd mee te ma
ken krijgt, zijn in een aantal
boeken niet-christelijke ge-
loofsverhalen opgenomen en
krijgt de oudere jeugd infor
matie aangereikt over andere
wereldgodsdiensten. Zo blijft
de bijbel als geloofsboek niet
beperkt tot 'vaderlandse' ge
schiedenis en krijgen ook ont
wikkelingen elders de aan
dacht.
Inmiddels zijn er twee van de
tien delen, geïllustreerd door
Loes van der Mark van de Fa
mous Artist School, uitgeko
men bij uitgeverij Narratio in
Gorinchem.
CcidóeSowurnt
Uitgave Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Pers bv).
Kantoor: Apothekersdijk 34. Leiden.
Telefoon- 071 -122 244.
Telefax 071 - 134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
070-3190 933
070-3906 717.
Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Telefax"
Postadres:
Directeur/hoofdredacteur: J. Leur
Adjunct-hoofdredacteur J. Timm
Chef-redacteur: G.-J. Onvlee
Secretariaat directie/hoofdredacti
Stadsredactie Leiden (tel. 071 - 1
•jldoent
defini
jhet w£
jangt v
(tel. 070-3190 808):
4 046 Of 071 - 144 04"
ving Leiden (tel. 071 -144 048): K v
- '1. Kroft.T. Pieters.
Koldenhof, f
Sport Leiden e o. (tel. 071 -
R. Kleijn (chef), M. I
Herpen (chef), F. Buurman,
ran Rijn (chef),
Kesteren
(tel'070 - 3190 815):
inschoten, drs. C. van Haersma Buma, A van h
drs J van Leeuwen - Voorbij. R. de Roo, drs f
Sport algemeen (tel. 070 - 3190 826): F. Werkman (chef), P Alleblas, D. Dijkhui
D. Kiers, R. Langeveld, drs. H.-F. Ruijl.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G Ansems (coordinator), B. Jansma, H. Piet
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835) L. Kooistra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis. S Pieterse.
Opmaak (tel 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef). A. de Bruijn, W. Diekstra, L I
B. Hermans, J. Hofmeester. C de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneider.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van-
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied,
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nedei
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K Swiers en M
Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout (chef), H Bijleveld,
land, P Koopman. D. van Rietschoten en K. van Wees
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: S. Akkerman (Praag),
drs. D. J van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene). I
R Hasselerharm (Johannesburg), T Heard (Kaapstad), drs. A Heering (Rom
B van Huét (Parijs), M de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi),
amp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R Vunderink (Moskou)jster VS
F.
Tijdens de processie werd volgens zeggen een reliek meegedragen van de Nederlandse paus Adrianus.
FOTO: ANP
