Dansen, tot je erbij neervalt
S
George
Harrison,
de
mysterieuze
Beatle
final*
UNA J
ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1991 PAGINA 29
NIEUWE MUSICAL HOMMAGE AAN JOSEPHINE BAKER
fpt
L~~
Cheryl
Howard
speelt
Josephine
Baker in de
musical.
FOTO:
COR.\É
SPARIDAENS
Parijs de geestdrift voor haar fabelachtig
lenige oerdansen en haar sprankelende
aanwezigheid op het toneel.
Cheryl Howard, die de rol van Josephi
ne voor haar rekening neemt, heeft na
vijf weken trainen nog steeds moeite
met de 'danse sauvage' van Josephine.
Dat is ook niet vreemd. „Ze loopt als
een kolibri en haar achterwerk danst als
een kolibri achter haar aan", zei iemand
eens over Josephine. „Het achterwerk
bestaat. Ik vind niet dat ik me ervoor
hoef te schamen. Het is waar dat je ach
terwerken hebt die zo stom, pretentieus,
zo onbetekenend zijn dat ze alleen maar
deugen om op te zitten", zei de ster over
haar handelsmerk.
Het 'Theatre des Champs-Elysees' wordt
al snel te klein voor Josephine. De 'Fo
lies Bergère' is aan de beurt. Het ver
wende publiek gaat plat voor de 'Zwarte
Venus' in bananenrokje. Na de optre
dens in het beroemde theater zingt zij
nog tot diep in de nacht voor artistieke
nachtbrakers in haar nachtclub 'Chez Jo
sephine' aan de Rue Fontaine. Parijs is
tolerant, maar tot diep in de jaren dertig
veroorzaakt Josephine schandalen in Eu
ropa. Bijvoorbeeld in Wenen waar de
kerkklokken in 1928 luiden om de be
volking te waarschuwen dat ze in de
stad is. Vanaf de kansel probeert men
haar te overstemmen met preken tegen
zedenverwildering.
'Graaf Pepito' Abatino verovert de ze
ventien jaar jongere Josephine in de mu
sical op haar eigen terrein. Ze dansen de
tango en kondigen al vrij snel een
(schijn)huwelijk aan. Tegelijkertijd ver
schijnen de memoires van de 21-jarige
ster. Haar poging om Amerika via de
'Ziegfield Follies' te veroveren verloopt
echter minder succesvol. De Amerikaan
se critici en het publiek lusten de vol
wassen zwarte ster niet. Josephine zou in
de VS voor de rest van haar loopbaan
veroordeeld blijven tot de groteske en
stereotiepe act van het malle, schele,
dansende negerinnetje. De ellende begint
op musicalniveau in het hotel in New
York waar het paar in gescheiden ka
mers moet slapen. Josephine wordt
vriendelijk verzocht de dienstingang te
gebruiken. Het publiek is vervolgens ge
tuige van de eerste echtelijke ruzie.
Doorbraak
Een goed moment om het noeste repete
ren in het Amsterdamse Bavo-huis te
stoppen. De 25 dansers en danseressen
werken keihard, maken lange dagen om
de musical tot in de puntjes te beheer
sen. Choreograaf en regisseur Billy Wil
son weet dat hij veel van zijn gezelschap
vergt. Vooral van hoofdrolspeelster
Cheryl Howard, die hij ontdekte in New
York. „Ze moet zo hard werken, maar ik
weet dat deze musical belangrijk wordt
voor haar carrière. Ik voel een door
braak aankomen en niet alleen voor
haar". Doel voor hem is het bieden van
een gevarieerde melange van het volle
leven van Josephine Baker. „Maar wel
een melange die de mensen raakt", be
nadrukt hij.
Regenboog
Het waar gebeurde verhaal van de 'Cleo
patra van de Jazz' biedt genoeg stof om
een musical te vullen. Tijdens de Twee
de Wereldoorlog verricht Josephine in
lichtingenwerk voor de Fransen in Por
tugal en Noord-Afrika. Als dank krijgt ze
het 'Croix de Guerre'. Het landgoed 'Les
Milandes' koopt ze in 1940. Daar kan ze
eindelijk beginnen aan haar ideaal van
menselijke gelijkheid, het uitroeien van
racisme, haar droom van de regenboog-
stam. Ze begint met het adopteren van
twaalf kinderen van de meest uiteenlo
pende rassen en nationaliteiten. Het
liefst tovert ze de hele wereld kleuren
blind.
Josephine trouwt in 1947 met orkestlei
der Jo Bouillon. Hij voedt de kinderen
op, zij treedt op om geld te verdienen.
Want dat heeft ze nodig om de miljoe
nen Franse francs aan schulden te kun
nen betalen. Bouillon verlaat haar, ze zet
alleen door, maar redt het niet. Met de
beroemde huisuitzetting in 1969 tot ge
volg. Het antwoord van Josephine op
haar ellende blijkt opnieuw dansen en
zingen tot de dood erop volgt. Terwijl ze
danst schudt ze haar leeftijd van zich af,
komt een vleugje terug van haar oor
spronkelijke levendigheid. Haar laatste
optreden is op 9 april 1975 in het Thea
tre Bobino. De volgende middag over
lijdt ze aan een hartaanval. Frankrijk,
dat Josephine nog steeds in het hart ge
sloten heeft, geeft haar een staatsbegrafe-
„Haar droom van de regenboogstam is
nog niet vervaagd. Het is misschien naï
ef om te geloven en te hopen dat alle
mensen harmonieus samen kunnen le
ven, maar Josephine geloofde er echt in.
Dat wilde ze laten zien in shows met
mensen van verschillende nationalitei
ten. maar de mensen zagen het niet. Dit
is een nieuwe poging om het te laten
zien. Deze musical is meer dan enter
tainment. Ik wil ook iets teruggeven aan
Holland, dat me in 1958 met open ar
men heeft ontvangen". Het zijn mooie
woorden waarmee Billy Wilson de repe
titiedag besluit.
elsmanatlVERPOOL - John, Paul, George
juw M.T;n Rjngo. Zo werden ze vaak in
ïraad, (Olgn adem genoemd. De volgorde
gelijke fj^t willekeurig, maar wie enigs
den van ,jns thuis is in de geschiedenis van
ïn geharde Beatles weet dat dit niet zo is.
.De eerste twee maakten de dienst
nVa'vf'1 en zorgden voor talloze onster-
advertenf^ Lennon-McCartney-compo-
tegem[hes> de laatste twee opereerden in
oofd sele schaduw, bijna als veredelde wa-
rsteemgnPrdragers. Een positie waarmee
oederen nummer drie zich allerminst geluk-
Koninkllig voelde. Na het uiteenvallen van
>0822, 25et kwartet kreeg George Harrison
jlsnog de ruimte om zijn muzikale
deeën uit te dragen. Met wisselend
el DEFEfrcc^
MACHT
phn Lennon is dood, de band is al 21
lar uit elkaar, boekenkasten zijn volge-
chreven over de Fabulous Four, maar
at betekent niet dat er een einde is ge-
omen aan de stroom lijvige epistels,
'elkens duiken er weer nieuwe feitjes en
tenswaardigheden op. In 'George Har-
on, de mysterieuze Beatle' van kenner
reoffrey Giuliano, wordt het mysterie
oor Harrisons bril bekeken. En ook al
het verhaal genoegzaam bekend, het is
n blijft fascinerend hoe vier jongens uit
iverpool er in slaagden de wereld een
nder gezicht te geven,
esplitst jrje Harrisons levensverhaal leest kan
iet anders concluderen dan dat George
F en toe knap gefrustreerd door het le-
pn moet zijn gegaan. Als jongste van
Et kwartet had de gitarist weinig in de
jelk te brokkelen. Maar alle misère uit
pn leven heeft hem er niet onder kun-
Pn krijgen en de laatste jaren lijkt
leorge Harrison zich gelukkiger dan
bit te voelen.
leoffrey Giuliano (auteur van de best-
[ller 'The Beatles: A Celebration' en co-
iteur van 'John Lennon: My Brother')
voor het samenstellen van deze bio-
afie niet over één nacht ijs gegaan. Hij
peft talloze boeken en tijdschrijften ge-
adpleegd, haalt ook nooit gepubliceer-
f citaten aan en ondervroeg tientallen
ensen die een belangrijke rol hebben
speeld in het leven van de ex-Beatle.
i een voorwoord over het 'mystery
prrison' zegt hij: „De man ontsnapt
feeds. Na een kwart eeuw zijn alle me-
atijgers en waarzeggers in de popmu-
/Va het uiteenvallen van The Beatles kreeg George Harrison als
nog de ruimte om zijn muzikale ideeën uit te dragen. Met wisse
lend succes. m FOTO: SP
ziek die zich hadden voorgenomen hem
levend te vangen, nog steeds geen stap
dichter bij hun doel. George is ze ge
woon te slim af'.
Sarcastisch
Van de ontmoeting eind '57 met John
Lennon, de Beatle met wie hij met
meeste ophad, herinnert George zich:
„Hij was vanaf het begin een verschrik
kelijk sarcastisch stuk vreten, maar ik
ging nooit voor hem opzij. Ergens was
dat emotionele ruige gedoe voor hem ge
woon een manier om de jongens van de
mannen te onderscheiden. Ik liet me
nooit door hem intimideren. Als hij mij
moest hebben gaf ik hem een koekje van
eigen deeg".
Over Hamburg: „Daar hebben we onze
beste live-optredens gehad. In die tijd
waren we niet zo beroemd, dus de men
sen die naar ons kwamen kijken werden
uitsluitend aangetrokken door onze mu
ziek en de sfeer die we creëerden. Als
band raakten we daar goed op elkaar in
gespeeld, omdat we de meeste avonden
tot in de kleine uurtjes speelden".
Over de Beatlemania zegt hij: „Nadat de
aanvankelijke opwinding en sensatie
eraf waren, werd ik depressief. Is dit al
les wat we van het leven kunnen ver
wachten? Achterna gejaagd te worden
door een menigte krijsende gekken van
de ene rot-hotelkamer naar de andere?"
Op z'n 21e was George al knap cynisch.
In 1966 stopten de Beatles met live-op
tredens. Niemand was daar meer tevre
den over dan George Harrison.
Tijdens één van de Amerikaanse tour
nees ontmoette hij Bob Dylan. Nog
nooit in z'n leven had George iemand
ontmoet die zo hip was en zo onaange
tast door het wereldse kwaad dat hij zo
welsprekend in zijn liedjes aan de kaak
stelde. „Voor mij is Bob altijd de mees
ter geweest. Met alle respect voor John,
ik geloof niet dat er iemand in het vak is
die Bob ooit maar kan benaderen", zegt
hij in een interview in 1988.
Dylan bracht hem in aanraking met ma
rihuana, een Londense tandarts zorgde
in 1965 voor de inwijding van George
en John in de wondere wereld van de
LSD. Ze werden onwillige gevangenen
van het monster, met name tussen 1966
en 1969.
Yokoono
Giuliano is duidelijk geen fan van de Ja
panse kunstenares en levensgezellin van
John Lennon, Yoko Ono. Hij noemt
haar een doordrammerige opportuniste,
die erin slaagde Lennon van zijn dierba
ren te isoleren. Ono's aanwezigheid in
hun leven was niet de enige reden voor
het uiteengaan van de Beatles, maar
heeft er duidelijk grote invloed op ge
had.
Over het uit elkaar gaan van de Beatles
is George allesbehalve rouwig. „Het
deed me meer plezier dan wat ook in
mijn carrière. Het was een nachtmerrie
om Beatle te zijn. Ik wil er niet eens
meer aan denken". Toen ze hun eigen
weg gingen trachtte George de mythe
van de groep bij iedere gelegenheid te
kleineren. „Ik realiseer me dat we in de
jaren zestig een grote leegte opvulden. Ik
zie wel dat de Beatles een paar leuke
dingen hebben gedaan, maar het wordt
een probleem als je in het verleden wilt
gaan leven", zei hij eens. Pas tegen het
midden van de jaren zeventig was Harri
son in staat met enige humor tegen die
verbijsterende periode aan te kijken.
Harrisons solocarrière, die nu al meer
dan twintig jaar duurt, komt ruim
schoots aan bod. Met de driedubbele el
pee 'AH things must pass', met daarop
onder andere de hit 'My sweet lord', kon
hij eindelijk z'n creatieve ei kwijt. Met
zijn volgende onderneming, het concert
voor het geteisterde Bangladesh, legde
George veel eer in. Het was de eerste
keer dat popmuzikanten zich op grote
schaal financieel inzetten voor een goed
poging het geloof in Krishna op grote
schaal uit te dragen. Een jaar daarop
raakte George zijn vrouw Pattie kwijt
aan Eric Clapton. De wereldtournee
'George Harnson and friends' verliep
rampzalig, de elpee 'Dark horse' werd
een complete flop en de ex-Beatle raakte
verwikkeld in een rechtszaak omdat hij
de melodie voor 'My sweet lord' gesto
len zou hebben. De rechter stelde hem
in het ongelijk.
Door al deze tegenslagen belandde hij in
een diepe depressie. Maar hij kwam er
weer bovenop. Zijn huwelijk met Olivia
Trinidad Arias is volgens insiders geluk
kiger dan zijn eerste. Zijn nieuwe part
ner schonk hem een zoon, Dhani, en z'n
nieuwe elpees werden goed ontvangen.
In '80 kreeg Harrison echter weer twee
klappen te verwerken: de dood van John
Lennon en die van een andere vriend,
Peter Sellers.
Films
Harrison stortte zich ook op de film. Hij
werd de drijvende kracht achter Hand
made Production Ltd. Het eerste project
van het Londense bedrijf was de contro
versiële Monty Python-parodie 'The life
of Brian' uit de problemen te helpen.
Die film werd een groot succes, evenals
'Mona Lisa' met Bob Hoskins in de
hoofdrol. 'Sjanghai Surprise' met Ma
donna en haar toenmalige partner Sean
Penn daarentegen werd een regelrechte
flop.
Naarmate de jaren tachtig vorderden le
ken de dagen van Harrisons pensione
ring niet ver weg meer. Maar met het al
bum 'Cloud nine' vierde hij een geslaag
de come-back en scoorde een wereldhit
met 'Got my mind set on you'. Begon
nen als een soort grap formeerde hij sa
men met Bob Dylan. Jeff Lynne, Tom
Petty en Roy Orbison de Traveling Wil-
burys, dat een schot in de roos bleek te
zijn. Met de dood van Orbison viel het
doek voor de Wilburys, maar het onge
looflijke succes van het gezelschap was
voor Harrison een zegen na zoveel jaar
van tobben.
Eeuwig
Dat het boek bij de Beatles eindigt ligt
voor de hand en is voorspelbaar. De ein
deloze fascinatie van het publiek voor
de Beatles is een frustrerend raadsel
voor George. Een hereniging van de drie
lijkt hem onwaarschijnlijk. Zo vertelde
hij in '89 dat hij Paul McCartney nog
steeds 'te humeung' vindt. Toch weet
George ook wel dat de fans altijd zuUen
blijven dromen van die hereniging, zelfs
als het maar driekwart van de eigenlijke
groep betreft. Ringo heeft daar al eens
een bittere grap over gemaakt. „Zelfs als
er maar één Beatle over is zullen de
mensen nog vragen: „Wanneer komen
jullie weer bij elkaar?"
'CcidócSouAOtit'
radings
Di recti]
ndmacli
Dordelij
ïoud e
en ze«
vijf pre
produk
een dei
ket. D
eskundi
ding e
fafdelin
e Perse
ïeelszor
>emt. E
el plaa
MBO'i
Josehine Baker, getooid met veren, tijdens haar succesperiode in Parijs. FOTO: PR
de miserabele omstandigheden luidt:
dansen, tot ze erbij neervalt. Zolang ze
maar geen werkster wordt zoals haar
moeder, is haar drijfveer.
Op audities valt ze op met haar idiote
bewegingen met bijbehorende gekke ge
zichten. Ambitie en talent brengen haar
na twee mislukte tienerhuwelijken op
zestienjarige leeftijd bij de zwarte show
'Shuffle Along'. De tweede transformatie
in de musical. Daar wachten aanbidders
met bloemen bij de artiesteningang. Ook
blanke jongemannen liggen aan haar
voeten en daarbij komt in de show op
nieuw het racisme -ditmaal in de vorm
van weigerachtige ouders en opmerkin
gen van een blank stelletje- om de hoek
kijken.
Kolibri
Josephine vertrekt teleurgesteld naar Pa
rijs, waar ze met open armen, maar
vooral open monden wordt ontvangen.
Zij waagt het halfnaakt met alleen veren
om de heupen op te treden in de 'Revue
Nègre'. Het optreden wordt net geen
schandaal, omdat kunstenaars, intellec
tuelen en rijke bohémiens haar liefdevol
opnemen in hun midden. Frankrijk ver
keert in de uitbundige jaren twintig: 'les
folies annees'. Het kan allemaal niet exo
tisch genoeg zijn. Al gauw overheerst in
jeeft u <j|
ihting tl
kwestiiE
iele en/i|
ggen. I
lelsmanil
dt èn al
ïeelsvoal
ïssort. E
de vooif
maakt c|
kaspect I
ersoneel
jmentati
j afwezi
smanag
•ste aa
i, bij voc
ng, of h
ormt hi<| ,j00r
]ke bas| KARIN SWIERS
iet pers
"dTzTkAMSTERDAM - Zeven uur zat zij
rerk legt°P het trapje voor de keukendeur
iccuratesin de stromende regen. Een 62-jari-
zaken ige vrouw in een nachtpon met een
aan. Nacdeken om haar blote voeten en een
ver goeidouchemuts op haar hoofd: Jose-
inele vacphine Baker.
|Het is een triest protest tegen de ge
dwongen verkoop van haar landgoed
jLes Milandes in de Dordogne. De foto's
•„--i^Jyan dit protest en de ziekenhuisopname
7 erop volgde haalden in 1969 alle
"w.-Vjliranten. Het is tevens het begin van de
in .yiusical 'Josephine' die 19 september in
nventivi|)rerTnère gaat in Rotterdam. Try outs
:htings- kvorden vanaf 5 september gehouden in
cunt u Hoorn, Laren en Óss. Vervolgens toert
ontplooide zes miljoen kostende Engelstalige
jrige weproduktie door Nederland, Groot-Bri-
ito maarlann'e en Duitsland.
i uw we^et leven van Josephine neemt in de
1 754 pusical een andere wending dan in wer-
kelijkheid. De oude gebroken vrouw
3 per la[ransformeert in de oefenruimte van het
jgen is, >ezelschap in het kind Josephine temid-
ek, gest
tien van rassenrellen en bittere armoede
per ja|n het St. Louis-getto van 1917. Het ant-
ruik makvoord van het scharminkelige meisje op
akket a
