Met één been
in Wassenaar,
met het andere
op Kreta
Als je ziek bent, neem je maar gewoon een dag vrij"
y
X
finale
Se
Ja
x"
tten font
in 15.000
het hoofd-
geven
uit,
tstekend
man-
tunc
issen de
aand,
ing en
en 13e
e secun
der een
en gun-
deel
n, kunt
of
64370.
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1991 PAGINA 25
MOEDER EN ZOONS SUCCESVOL
IN GRIEKSE TOERISTENINDUSTRIE
;LOUNDA - Adriana van Laar
50) behoort met haar zoons Maar-
(:n en Robbert de Jongh (27 en
sinds kort tot de succesvolle
leristische ondernemers op het
opulaire Griekse eiland Kreta. In
et plaatsje Elounda, zo'n 70 km
:n westen van de hoofdstad Her-
klion, gelegen aan een baai van de
legeïsche Zee, runt Adriana van
aar hotel Sofia. Het door haar ge-
ochte hotel heeft 19 kamers met
totaal 40 bedden. Op een steen-
orp afstand exploiteren haar
oons Maarten en Robbert de aan
et water gelegen bar/taverne
)utch Inn.
Ie kiem van het succesverhaal van
loeder en zoons werd zes jaar geleden
rlegd, toen Adriana met vakantie was
het hotel waarvan ze zich nu eigena-
s mag noemen. Ze raakte helemaal in
ban van het gezellige plaatsje Eloun-
het heerlijke klimaat en de prachtige
auwe zee. De hoteleigenaar bood haar
in als receptioniste te komen werken,
oen haar vakantie erop zat, vertrok
driana met die toezegging op zak weer
lar Wassenaar om haar zaakjes te rege-
n: huis verkopen, baan opzeggen enzo-
aort. Ze was ambtenaar bij Binnen-
ndse Zaken.
oktober 1986 vertrok Adriana voor-
oed aar Kreta. „Het seizoen was net
fgelopen, zodat ik in het begin mijn tijd
olledig kon besteden aan het kennisma-
:n met de bevolking - niet meer dan
10 a 800 mensen - en het regelen van
n appartement naast het hotel". In
>ril 1987 ging ze aan de slag als recep-
iniste. Sinds zij afgelopen april is zij
genaar en zij runt de zaak - „kamers
met ontbijt" - met een tweetal meisjes
uit Elounda. Eten doen haar gasten bij
Dutch Inn, de zaak van Maarten en
Robbert.
Korte vakantie
Het verhaal begint voor Maarten in sep
tember 1987 en voor Robbert een half
jaar later toen ze bij hun moeder kwa
men logeren. Maarten voor een vakantie
met zijn vriendin, Robbert om te surfen.
Ook zij raakten aan het leven in Eloun
da verslingerd.
Voor Maarten, die monteur was bij gara
ge Van Wijk in Den Haag, werd het
..een vakantie die tot nu toe duurt". Hij
kon op Kreta zo aan het werk: deels als
automonteur, deels in de horeca. Op
deze manier kwam hij als part-time bar
man terecht in Dutch Inn. Robbert,
werkzaam in de horeca, deed het op zijn
manier: 's zomers werken in de horeca
op Kreta en 's winters in Wassenaar en
Den Haag. In Nederland werkte hij on
der meer als ober/kelner bij Auberge De
Kieviet, Duinoord en Hotel Atlantic. In
Elounda raakte ook hij verzeild in
Dutch Inn. Wat de broers aan het einde
van dit seizoen gaan doen weten zij nog
niet.
Robbert: „Dat hangt ervan af. Als de
winst meezit ga ik een paar maanden
naar Zuid-Afrika om te surfen. Maar als
het tegenvalt zoek ik voor de winter
maanden een baantje op Kreta, net als
Maarten. In de bouw kun je zo terecht.
Of anders als hulp op een vissersboot".
Daarnaast hebben ze dan nog de zorg
voor hun bar. die ook in de winter 's a-
vonds open blijft. In de wintermaanden
zullen moeder Adriana en haar zoons
sowieso meer tijd aan hun zaken moeten
gaan besteden. Adriana: „Dit jaar is het
hotel voor het eerst ook in de winter
maanden geopend. Ik heb een arrange
ment afgesloten met het Amerikaanse le
ger, dat bij Heraklion een basis bezit. De
militairen krijgen regelmatig een uitje
Adriana van Laar (met hond) en haar zoons Maarten en Robbert zijn verslingerd geraakt aan het leven in Elounda op Kreta.
van hun baas. Eén daarvan is een week
end vissen en diepzeeduiken in Elounda.
Ze overnachten in hotel Sofia en Dutch
Inn verzorgt de maaltijden". Daarnaast
blijft Dutch Inn open voor de lokale be
volking. Maarten: „Die komen in de
rustige periode bij ons 's avonds hun
ouzo'tje of biertje drinken. En ook onze
snacks, inclusief saté, gaan er in als
koek".
Ongeloof en angst
Het ondernemen is moeder en zoons
niet helemaal vreemd, ondanks het feit
dat zij tot voor kort in dienstverband
werkten. De vader van Adriana en de
grootvader van de jongens is de vroeger
bekende Wassenaarse aannemer Van
Laar, inmiddels 74 jaar en 'in ruste'.
Zijn bouwbedrijf lag naast het voormali
ge dierenpark Wassenaar. Toch hebben
familie en kennissen de activiteiten van
moeder en zoons in het begin met verba
zing. ongeloof en angst gadegeslagen.
Adriana: „Ze dachten: dat wordt niks.
Maar nu ze zien dat het goed gaat en dat
we iets bereikt hebben, helpen ze ons
vanuit Wassenaar op alle mogelijke ma
nieren". Zoals? Maarten: „Sommige arti
kelen zijn op Kreta niet of nauwelijks te
krijgen, zoals geluidsapparatuur en mo
derne muziek. Dat geldt ook voor spece
rijen en voor sommige keukenartikelen.
Die worden dan vanuit Nederland ver
stuurd".
Groei
De ondernemende Wassenaarders in de
toeristenindustrie op Kreta zijn zeker
nog niet aan het einde van hun groei. Zo
zijn Maarten en Robbert in onderhande
ling over de overname van een hotel
met 40 kamers aan de andere kant van
Elounda. Ze hopen het aan het begin
van het nieuwe seizoen te kunnen ope
nen. De naam van hun nieuwe hotel
wordt waarschijnlijk Albatros, een ver
wijzing naar hen als vliegende Hollan
ders. Ook andere nieuwe mogelijkheden
om hun activiteiten uit te breiden zullen
ze serieus bekijken.
Hoe kijken de plaatselijke ondernemers
aan tegen deze concurrerende 'indrin
gers' uit Wassenaar? Robbert: „In het
begin reageerden ze wat zuur. Vooral
omdat ze beseften dat zij dus blijkbaar
kansen hadden laten liggen. Maar dat is
helemaal bijgedraaid. Ieder van ons
wordt beschouwd als één van hen. Met
onze Nederlandse ervaring introduceren
wij soms nieuwigheden van snacks of
vermaak. Zo hebben wij sinds kort op
vrijdagavond een soort play-back show
met video en laser-disk. Omgekeerd le
ren zij ons meer van de Griekse keu
ken". De communicatie met de lokale
bevolking levert nauwelijks meer proble
men op. Het drietal uit Wassenaar
spreekt intussen redelijk Grieks, terwijl
veel inwoners van Elounda zich aardig
verstaanbaar kunnen maken in het En
gels of Duits.
Elounda
Per seizoen ontvangen Hotel Sofia en
bar/taverne Dutch Inn duizenden toeris
ten. vooral uit Nederland. Belgié, Enge
land en Duitsland. De sfeer in het
plaatsje is zeer gemoedelijk, aldus de
jonge Wassenaarse ondernemers. „Het is
hier niet zo hard en commercieel als in
zoveel andere toeristenplaatsen. De prij
zen zijn betrekkelijk laag en jé wordt er
niet bedonderd". Volgens Maarten is de
I criminaliteit er „nul procent". De Ne
FOTO: PR
derlanders staan bij Adriana en haar
zoons bovenaan het lijstje van geliefdste
toeristen. Niet uit chauvinisme, maar
omdat de Nederlandse toerist zich er
rustig en ontspannen gedraagt. Robert:
„Bovendien kijken ze niet op een dub
beltje, in tegenstelling tot wal men vaak
beweert".
Geen stress
Adriana van Laar en haar zoons be
schouwen hun verblijf op Kreta als één
grote vakantie. „Je raakt hier nooit ge
strest, ook al werken we zomers zeven
dagen per week, zestien uur per dag. Bo
vendien sta je, zoals in Nederland, niet
zo onder druk van sociale controle. Die
is hier gewoon niet". Hebben ze voorlo
pig nog de tijd van werken en leven op
Kreta, ze gaan er van uit later weer naar
Wassenaar terug te keren.
Adriana: „Als ik later te oud ben om te
werken zal ik waarschijnlijk verzorging
nodig hebben. In Griekenland worden
de oude mensen thuis .bij hun kinderen
verzorgd. Bij ons ligt dat anders. Dus
straks zul je mij in Nederland zeker te
rugzien".
VAKANTIEWERK IN FRANKRIJK VOORAL GÉÉN VAKANTIE
SEEN
art, die
3ILLY LES GIEN - Nine, Nina,
'onne, Georgia, Annemiek en
ikis hadden eind februari de ad-
irtentie gelezen. France Personnel
jette het in Amsterdam gevestigde
middelingsbureau dat vakantie-
inen aanbood in Frankrijk. Geor-
a Reddemann (20) uit Aalsmeer
ek het wel wat als stage ter afslui-
van haar toeristische opleiding,
ine Decker (22) uit Utrecht zag
wel wat in omdat er voor haar
udie personeels-management aan
sociale academie een scriptie
m haar verwacht werd. De ande-
:n leek het gewoon „best een tof'
ikantiebaantje.
voorwaarden waaronder gewerkt
oet worden in het toffe vakantiebaan-
is door France Personnel keurig in
n contract vastgelegd. Werktijden, be-
lizing, (warme-)maaltijdregelingen, al-
s. In Frankrijk blijkt er zeven dagen
r week gewerkt te moeten worden,
ordt er onderdak gevonden in een
orpje' van vijf krakkemikkige caravans
in de rand van de camping en als de
ïtron om een of andere reden boos op
is, tref je op je dienblaadje de inhoud
n een koud blik rijst met worteltjes
in met eén plak worst, twee blaadjes
i en een halve tomaat. „Die halve to-
aat is dan wel het enige dat vers is",
gt Mikis Maathuis (21) uit Raalte.
at van die zeven dagen werken per
eek leek hem niet zo erg. 't Was im-
lers maar zeven uur per dag en dan
as er voldoende vrije tijd over om nog
n beetje vakantie te vieren. Dat het
ke dag wat langer werd zat hem dwars,
aar niet zo dwars als de koude hap en
toral het volume ervan. „Mikis heeft
niet genoeg aan. Hij is onze vuil-
vreet alles op wat wij overhou-
tn", roept de rest van de club. Want
in de teamgeest ligt het niet in het
arp. Die is voortreffelijk, zoals je wel
aker aantreft bij lotsverbondenen.
Is Nina Bielau tien uur heeft moeten
erken omdat de pony's onwillig zijn en
:n gevaar voor de kinderen gaan bete
enen, voelt ze zich ziek. Maagpijn. „Als
ziek bent, neemt je maar een dag
rij", was wal ze te horen kreeg. „Of ga
laar terug naar je ouders",
let enige waarover niet geklaagd wordt
zijn de verdiensten. Met 850 francs
vindt niemand zichzelf slecht betaald en
kan iedereen zich in de disco aardig red
den. Wel is er onvrede omdat er geen
water bij de caravans is. Wél stroom,
maar ze hoefden geen lakens mee te ne
men, had France Personnel gezegd. En
nu liggen ze hier onder oude dekens en
moesten ze eerst de dode vliegen van het
matras vegen.
Sollicitatie
De sollicitatie-procedure was van een
verbluffende eenvoud. Een briefkaart
naar France Personnel en de gegadigde
krijgt bliksemsnel een inschrijfformulier
thuisgestuurd. Tot de procedure behoort
ook een telefoongesprek van ongeveer
tien minuten. In het Frans, omdat een
behoorlijke en operationele kennis van
de taal tot de doorslaggevende criteria
zou behoren. Mikis Maathuis, de enige
knul in het Nederlandse kolonietje, heeft
niet zo'n hoge pet op van die proeve van
bekwaamheid. „Ik spreek voor geen me
ter Frans, maar ik ben er niettemin
doorgerold. Ik denk omdat ik een jongen
ben."
Die paar centimer Frans zouden hem la
ter bij zijn bazin, madame Michelle Pi
geon, beheerster van de camping Les
Bois du Bardelet in Poilly les Gien, nog
aardig opbreken.
„Je zorgt eerst maar dat je voldoende
Frans spreekt", bleek de vaste opmaat te
zijn voor elke ruzie met mevrouw Pige
on. En die waren er na verloop van tijd
dagelijks. De Hollanders waren niet ge
motiveerd genoeg, deden hun werk niet
naar behoren, traden te weinig als team
naar buiten en er was altijd wel wat.
Madame is grillig en beschikt over een
breed scala aan scheldwoorden, daarover
is de club het wel eens. Alleen de wijze
waarop ze haar werknemers aanpakt
verraadt enige stelselmatigheid. De eer
ste die aan de beurt komt, is Georgia
Reddemann. Zij was op de receptie inge
deeld, maar wordt na twee weken zon
der veel uitleg 'gedegradeerd' naar de
keuken en het restaurant. Georgia had
het receptiewerk nodig voor haar stage
verslag. Madame Pigeon had er geen be
grip voor, maar was wel bereid haar sta
geverslag 'aan te passen'. Georgia Red
demann wachtte het niet af en liftte
voortijdig naar huis.
Nina Bielau is 17 en komt uit Hamburg.
Zij heeft misschien wel de ondankbaar
ste taak: het schoonhouden van de dou-
v
^b
v vb
1, ï,rr
v
■k- #jrg
hhbhk
Michelle Pigeon, de bazin van de camping, laat Mikis Maathuis zien dat zij de pony wél aankan.
FOTO: TOM VAN DUKE
che- en toiletruimten. Maar ze doet vol
gens madame niets goed.
Niet
voorbereid
De Hollandse vakantiewerkers zijn het
er roerend over eens: ze zijn door het be
middelingsbureau niet voldoende voor
bereid op de Franse arbeidsverhoudin
gen. Iedereen is weliswaar in het bezit
van een (overigens slecht leesbaar) sten
cil waarin waarschuwingen staan over
het niet-partij kiezen bij onenigheid en
de baas die in Frankrijk nog echt de
baas is, maar dat heeft iedereen gekregen
ruimschoots nadat de arbeidscontracten
getekend waren.
De werkelijkheid is nog veel harder dan
waarvoor het stencil al waarschuwt. De
laatste regels van het foldertje zijn teke
nend: „We hopen je voorpret niet bedor
ven te hebben. Na dit gelezen te hebben
weet je een beetje wat je in het ergste ge
val te wachten kan staan. Bovendien
hoef je niet het gevoel te hebben dat jij
het speciaal zo slecht getroffen hebt. Wij
hopen dat het alleen nog maar meevalt
na dit relaas. Toch nog veel plezier toe
gewenst!"
France Personnel wil niets horen van
verwijten. Mevrouw Gerrel Wissing, in
haar persoon France Personnel in haar
eenvrouwsbedrijf aan de Amsterdamse
Binnen Kadijk, zegt de informatie juist
dit jaar voor het eerst te leveren. „We
bemiddelen al voor het derdejaar en het
is de eerste keer dat we zo massaal pro
blemen hebben. Vorig jaar heeft zich op
de camping Les Bois du Bardelet één
probleem voorgedaan met een jongen;
dit jaar schijnt het echter massaal te
zijn".
France Personnel bezoekt elk jaar de
campings waarnaar mensen zijn uitge
zonden. „En als je dan twintig keer on
geveer hetzelfde verhaal hoort over een
andere arbeidscultuur, dan maak je een
keer zo'n voorlichtingspapier". Gerrel
Wissink erkent dat het tijdstip waarop
de informatie verstrekt wordt aan de late
is. Een deel van de Hollandse kolonie
verklaarde dat zij van uitzending zou
hebben afgezien als ze eerder gewaar
schuwd waren.
Mevrouw Pigeon wil van problemen
met personeel niets horen. „Personeel is
personeel en de baas is de baas. zo hoort
dat", zegt ze. Nog dezelfde avond stuurt
ze gasten van Mikis Maathuis zonder
pardon van de camping, hoewel er een
bezoekregeling in de contracten staat.
Het campinggeld wordt van Mikis' sala
ris afgetrokken. Hij houdt het voor ge
zien en vertrekt. Annemiek Mol (21) uit
Rosmalen en Yvonne Blankhorst (21)
uit Raalte hebben relatief minder last
van de bazin. Zij doen de receptie, maar
zijn haar grilligheid na verloop zo
spuugzat dat ze nieuwe gasten bij bin
nenkomst een soort passe-partout aan
bieden a raison van 150 francs. Dat
moet dan verder vrije toegang bieden tot
de diverse aanwezige attracties met tek
sten als: „Ik heb nog een aanbieding
voor u. maar ik zou het niet doen, want
de pony's willen niet lopen, de fietsen
zijn er niet of zijn stuk, het zwembad
wordt niet gecontroleerd en de wasma
chine doet het niet".
De ANWB die de camping een erken
ning heeft verleend, neemt na afloop
van het seizoen de klacht in onderzoek
dat er niet de tachtig tenten per twaalf
hectare staan zoals de folder zegt, maar
zeker meer dan tweehonderd. Hiermee
is een groot deel van de werkdruk voor
de meisjes ook verklaard.
Omslag
Maandagmorgen belt Nine Deckers. De
dag na het vertrek van de verslaggever
heeft mevrouw Pigeon de ploeg bijeenge
roepen. Nine mag meer tijd uittrekken
voor haar voorbereidingen. Zij is aange
steld als kinderjuf, animatrice volgens
het contract, en is mateloos populair on
der de kinderen en de ouders. Madame
heeft nog veel meer concessies gedaan
en gezegd weer op goede voet met het
restant van de ploeg verder te willen.
France Personnel heeft nu ook echt be
middeld-en toegegeven de problemen
misschien wat te lang te hebben laten
voortwoekeren.
„Het lijkt nu beter te gaan, maar ik weet
nog steeds niet of ik mijn contract tot 31
augustus wel uitdien". Mikis Maathuis
en Georgia Reddemann zijn dan dank
zij hun lift al weer thuis. Nina Bielau is
door haar bezorgde ouders opgehaald en
is met hen op vakantie. In Frankrijk.
CeidócSouAOtit'
