Is de PvdA zelf
arbeidsonge schikt?
1
r
mal
Ie
Scotland
Yard
verwacht
nieuwe
gangster
oorlog
H
MUW
tl
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1991 PAGINA 21
iellen
)uurérieeft wao"
'discussie de PvdA
J
nweg ^arbeidsongeschikt
.59.99. gemaakt? Afgaande
op de verwarring in
:igen gelederen en de
itiek op de eigen
leiders zou het
ntwoord op die
|vraag 'ja' moeten
luiden. Maar de
verl«Pat'ént 'egt Z*C^'
zoals dat
fax jtegenwoordig hoort,
liet bij zijn lot neer.
iaagd |Met nieuwe
ladendrang en een
|reeks therapeutische
;esprekken hoopt
ice-premier Kok
;ijn club politiek
eer aan de bak te
i« «ii^rijgen. Of dat lukt is
fèbjvolgens de Leidse
oliticoloog prof. dr.
ndeweg nog maar
le vraag. „Als het
VNDElkabinet niet over de
apier ewao struikelt, zal
ver een tijdje weer
iets anders opduiken
Jdat de hopeloze
erdeeldheid van de
'vdA duidelijk
laakt". Een
lagnose.
Prof. Andeweg in het Pieter de la Court-universiteitsgebouw te Leiden.
g -EI DEN - De eerste dagen na het nach-
elijk kabinetsberaad van 13 op 14 juli
vas het nog relatief rustig. Maar toen be-
ï^iMon de opstand die deed denken aan de
ilmklassieker The Birds van Alfred
jjtchcock. Eerst streken een paar vogels
partni iecr jjg begonnen te kwetteren, ver-
rolgens meer, tenslotte hele zwermen en
ia een week kon geen rechtgeaarde
'vdA'er zich nog op straat begeven zon-
Ier zijn hoofd met beide armen te be-
20- 9 lekken.
|386 Uit alle hoeken kwamen de bijtende
aanvallen. „Een ongekende zelfvernie-
tigingsdrang kenmerkt de PvdA", con
stateerde Jan de Boer, PvdA-raadslid
in Achterkarspelen in een open brief.
„De PvdA moet uit het kabinet stap
pen", bepleitte het Rotterdamse ka
merlid Piet de Visser. Jaap van der
Scheur, toch geen kasplantje, bekende
vjdat hij de deur niet meer uit durfde
imdat hij zich langzamerhand
haamde voor zijn PvdA-lidmaat-
hap. En deze week nog drong het
Rotterdamse raadslid Ruud van Mid
delkoop aan op het vertrek van partij
voorzitter Marjanne Sint.
Hoog in het okergele Pieter de la
Tourt-universiteitsgebouw te Leiden
>uigt prof. dr. R. Andeweg, politico-
oog, zich over een stapeltje krante-
inipsels betreffende het jongste PvdA-
oproer. Nu de politieke gemoederen
verhit zijn en de media bol staan van'
inalyses en beschouwingen, verschaft
lijn vakgebied hem extra plezier. Het
ïijn dagen waarop de politiek voor het
iprapen ligt en zelfs bij de bushalte
•raatjes over de PvdA het kunnen
vinnen van het weer.
^an prof. Andeweg hadden we graag
iehoord of het beeld van totale ver-
varring en stuurloosheid dat door het
pao-getouwtrek wordt opgeroepen,
vel correct is. Kan hij dank zij de af-
Istandelijkheid die de wetenschapper
ligen is, wellicht beoordelen aan wel
ke centrifugaalkrachten de PvdA nu
ilootstaat en hoe groot of klein de
;ans is dat de partij die behandeling
iverleeft? Of moeten we met PvdA-
lamerlid Eric Jürgens vrezen dat de
iociaal-democratie aan zijn doods-
itrijd bezig is?
(\ndeweg haalt de schouders op. Hij is
zo somber niet. „Ach, die theorie van
lürgens. dat elke partij een bepaalde
maximale levensduur heeft, klinkt wel
aardig maar ik hecht er niet te veel
matische verlies dat de PvdA nu in de
peilingen lijdt zou je inderdaad zeg
gen: het gaat hard bergafwaarts. Maar
r mag ik er op wijzen dat de PvdA zes
mll,|aar geleden de op één na hoogste ver
kiezingsuitslag sedert zijn oprichting
behaalde? Toen kon je toch niet in ge-
1 moede beweren dat de partij bijna
dood was en wat is nou zes jaar gele
den?".
„INTERNE VERDEELDHEID BLIJFT PARTIJ OPBREKEN"
Maar je krijgt toch de indruk dat de
partij door net wao-besluit nu van zijn
ankers is t
Andeweg: „Ja, dat klopt wel. Alleen is
die stuurloosheid geen nieuw ver
schijnsel maar een structureel pro
bleem bij de PvdA. Door de wao-dis-
cussie is het voor het eerst in lange
tijd weer aan de oppervlakte geko
men".
U bedoelt?
„Binnen de PvdA wordt onderhuids
al jarenlang een richtingenstrijd ge
voerd. Aan de ene kant heb je sociaal
democraten die willen opkomen voor
klassieke verworvenheden zoals de
koppeling en de verzorgingsstaat. Aan
de andere kant staan nieuw-linkse of
nieuw-flinkse PvdA'ers die vinden dat
er genoeg inkomens herverdeeld zijn
en dat de tijd is aangebroken om nieu
we problemen te tackelen zoals het
milieu, de democratisering en het ni
veau van collectieve voorzieningen.
Den Uyl kon die tegenstellingen
meestal redelijk toedekken. Hij had
veel gezag in beide kampen en was
een uitmuntend evenwichtskunste
naar. Niet voor niets begon hij vrijwel
elk antwoord met de legendarische op
merking: „Daarover wil ik twee din
gen zeggen". Het ene deel was dan ge
richt op de oude achterban, het twee
de was bestemd voor het andere
kamp".
„Dat Wim Kok de eerste paar jaar
weinig moeite had met die interne
verdeeldheid, kwam omdat de PvdA
nog in de oppositie zat en een helder
doel voor ogen had: weer gaan rege
ren. U moet zich realiseren: in de op
positiebankjes wordt elke partij een
hecht team. Je knokt namelijk samen
tegen een beleid dat je afkeurt, dat is
vrij gemakkelijk. Maar als je in de re
gering gaat zitten en zelf weer beleid
moet gaan maken, dan moet je met de
billen bloot".
En dan slaagt Kok er minder goed in
die interne tegenstellingen te overbrug
gen dan Den Uyl?
„Nou, we mogen niet vergeten dat
ook Den Uyl in een lastig parket
kwam toen hij in 1982 besloot de eer
ste twee dagen ziekte voor rekening
van de werknemers te laten komen.
De partij kwam in opstand en uitein
delijk waren de PvdA-ministers ge
dwongen uit het kabinet te stappen.
Maar het probleem waar Kok nu voor
staat is misschien nog groter. Aller
eerst heeft hij nog niet het gezag dat
Den Uyl had. Bovendien kun je zeg
gen dat de PvdA eigenlijk niet weet
wat ze wil. Dat komt omdat de rela
tief rustige tijd in de oppositie niet is
benut voor het ontwerpen van een sa
menhangend toekomstprogramma
waarmee iedereen in de partij zich
kon verenigen. Het is blijven steken
bij een interessant maar betrekkelijk
vaag stuk als Schuivende Panelen".
„Dat is jammer, omdat met een goed
programma veel ellende te voorko
men was geweest. Hoe heilzaam zo'n
blauwdruk kan werken voor de rust in
een partij is al gebleken ten tijde van
de grote depressie in de jaren dertig.
Toen lukte het de SDAP de partij op
één lijn te krijgen met haar 'Plan van
de Arbeid'. Van Den Uyl kennen we
het gezamenlijke streven naar sprei
ding van kennis, inkomen en macht.
Maar Kok had volgens mij nog maar
een vaag idee van wat hij wilde toen-
hij ging regeren. En omdat het CDA
meestal wél glashelder weet wat het
wil, was het voorspelbare gevolg dat
de PvdA overrompeld werd en onder
gesneeuwd raakte".
En dan valt het besluit alle arbeidson
geschikten onder de 50 jaar na verloop
van tijd terug te laten vallen op het bij
standsniveau. Enig idee waarom de
PvdA-top akkoord is gegaan met een
plan dat de eigen achterban zó radi
caal wordt verworpen?
„Ik heb er niet bijgezeten, dus ik moet
gissen. Maar het zou goed kunnen dat
het CDA in het kabinet de volgende
deal heeft voorgesteld: als jullie - de
PvdA-ministers - hiermee akkoord
gaan, dan kan de koppeling volgend
jaar in stand blijven. Je kunt je afvra
gen of de PvdA-ministers geen enor
me inschattingsfout hebben gemaakt
door daarmee akkoord te gaan. De
keuze andersom - wél ontkoppelen
maar niet korten op de wao - was
voor de achterban misschien accepta
beler geweest, want met de wao wordt
een wel héél kwetsbare groep over een
reeks van jaren getroffen. En Kok is
als oud-vakbondsman natuurlijk niet
in de positie om dat vierkant te verde
digen".
Waarom probeert hij het dan toch?
„Ik vrees dat dat voortkomt uit een
wat al te krampachtig streven naar
een imago van solide schatkistbewaar
der. De PvdA, dat is zonneklaar, wil
in dit kabinet aantonen dat met soci
aal-democraten ook in moeilijke tij
den een verstandig economisch beleid
gevoerd kan worden. De partij wil be
wijzen dat ze het geld niet over de
balk smijt. Maar, en dat is heel bitter,
hier is Kok het slachtoffer van een on
terecht beeld dat VVD en CDA er met
succes bij de kiezers hebben ingeha-
merd. Onterecht, want de overheids
uitgaven zijn niet uit de pan gerezen
tijdens de kabinetten Den Uyl, maar
tijdens het kabinet Van Agt/Wiegel!
De socialisten Lieftinck en Hofstra
waren de zuinigste ministers van fi
nanciën die we gekend hebben. Kok
hoeft zich dus niet voor het verleden
van de partij te schamen. Nu reageert
hij naar mijn smaak veel te sterk op
de valse beeldvorming die rond zijn
partij is opgeroepen".
Zouden Kok en Sint de felle reacties
tegen het wao-besluit onderschat heb
ben?
„Ik kan het me nauwelijks voorstel
len. Als oud-vakbondsman moet Kok
geweten hebben wat voor storm er in
het land zou opsteken. Ook Sint hoef
de geen helderziende te zijn om te
voorzien dat de poppen zouden gaan
dansen. Als je cynisch bent zeg je dat
de partijtop zich bewust schuil heeft
gehouden, namelijk om achteraf te
kunnen roepen: zie je wel! Men pikt
het niet! Wat Kok en Sint dan wél on
voldoende onderkend hebben, is dat
de meeste woede zich op de PvdA zélf
zou richten. Door wekenlang niet be
reikbaar te zijn heeft partijvoorzitter
Marjanne Sint haar eigen kuil pegra
ven. En het is natuurlijk bitter voor
de sociaal-democraten om te zien hoe
zeer het CDA tot dusverre buiten
schot blijft, als je de peilingen tenmin
ste moet geloven".
Volgens diezelfde peilingen verdrievou
digt D66 tot zesendertig kamerzetels.
De professor maakt een wegwuivend
gebaar. „Ach. die peilingen. Om te
beginnen worden de resultaten sterk
vertekend omdat in de huidige situa
tie vermoedelijk heel veel mensen niet
meer weten op welke partij ze zullen
stemmen. Dat verklaart ook de myste
rieuze groei van de RPF, GPV en
SGP omdat die kiezers wél precies we
ten waarop ze moeten stemmen en
dus bij veel blanco antwoorden een
relatief grotere groep vormen. En over
D66 zou ik willen zeggen: zo gewon
nen, zo geronnen. D66 is immers per
definitie de partij van de tweede keus.
Een redelijke partij bovendien, waar
de mensen ook nog beleefd met elkaar
omgaan. Dus als je het niet eens bent
met wat de PvdA doet, dan stem je
daarop. Maar als bij werkelijke verkie
zingen de machtsvraag wordt gesteld
en Wim Kok opnieuw een prima cam
pagne voert, dan verwacht ik dat veel
theoretische D66-kiezers naar de
PvdA zullen terugkeren".
Die verkiezingen hoeven misschien
niet eens zo lang op zich te laten
wachten. Door de sombere uitslagen
van enquête-bureaus als Interview en
Nipo brokkelt in het kabinet steeds
meer grond onder de voeten van de
PvdA-ministers weg.
„Ja, en daarom is het ook zo'n enor
me blunder geweest dat de PvdA er in
1989 in heeft bewilligd dat het CDA
de club van Van Mierlo buiten de
deur werkte!". Fel: „Die rekening
wordt nu gepresenteerd! Omdat D66
veilig in de oppositiebankjes vertoeft
en geen kleur hoeft te bekennen ziet
de PvdA zijn electoraat naar D66 weg
vluchten. Dat was niet gebeurd, of in
veel mindere mate, als D66 mede ver
antwoordelijk was geweest voor dit
wao-besluit. Een weeffout leun je het
rustig noemen, want door het grote
FOTO: CORNÉ SPARIDAENS
verlies van de PvdA is nu ook het ka
binet als geheel in gevaar. Dat kan een
kind op zijn vingers natellen".
V erbazing
Dat het CDA er in de peilingen niet of
nauwelijks op achteruit gaat heeft An
deweg overigens wel verbaasd. Een
groot deel van de CDA-achterban
voelde immers in 1989 nog bitter wei
nig voor samenwerking met de soci
aal-democraten. De algemene opinie
was dat Lubbers de steven al te snel
naar links wendde. Andeweg had dan
ook verwacht dat veel 'rechtse'
CDA'ers in de armen van de nieuwe
VVD-baas Bolkestein zouden lopen.
„Maar dat is niet gebeurd. Misschien
oefent de VVD nog niet zo'n aantrek
kingskracht uit op de niet-kerkelijke
CDA-achterban. Je zou ook kunnen
zeggen dat de rechtervleugel van het
CDA het gevoel heeft met dit kabinet
nog aardig aan zijn trekken te ko
men".
Daar kan een einde aan komen. Kok
is in het offensief gegaan. Er komt een
partijcongres en het CDA wordt onder
druk gezet flink wat water bij de wijn
te doen. Geeft u hem kans van slagen?
Andeweg rommelt wat in zijn papie
ren. „Ja, ja, dat heb ik gelezen". Ci
teert uit Parool en NRC: „Hier staat
het: Dramatisch offensief van Kok".
Maar hij laat er meteen op volgen: „Ik
zie het bijeenroepen van het congres
niet als een offensief maar als een po
ging de schade wat te beperken. Het
PvdA-congres is doorgaans wat gema
tigder dan de partijraad, dus dat was
geen onverstandige zet. En dat de
zaak nu opnieuw in het kabinet wordt
besproken is mooi, maar het zegt niet
zo veel zolang er geen nieuwe voor
stellen zijn gedaan hoe het dan wél
moet met de wao".
Als de CDA-ministers in het kabinet
het been stijf houden en niet willen
zwichten voor de bezwaren van de
PvdA kan een kabinetscrisis bijna niet
meer afgewend worden, vreest Ande
weg. Rolt er een compromis uit de
bus, dan is het nog de vraag of het
partijcongres eind oktober niet mas
saal in opstand komt. „Temeer omdat
we misschien vóór die tijd te horen
krijgen dat de koppeling, het water
merk van dit kabinet, losgelaten moet
worden. Want de sterk oplopende in
flatie belooft wat dat betreft weinig
Heeft het kabinet de PvdA nog wel vol
doende te bieden, begin je je af te vra
gen.
„Die vraag is heel belangrijk. Er komt
een moment waarop de ministers, de
fractie en de partij de balans opma
ken. Wat hebben we bereikt en wat zit
er nog in 't vat? Valt er nog wel wat te
regeren?, dat soort vragen. Als de uit
komst is: we moeten meer pijn lijden
dan we kunnen scoren, dan hoop ik
maar voor de PvdA dat ze een goed
issue uitkiezen waarop ze willen bre
ken, een issue dat de partij kan ver
enigen. Dat issue zou de koppeling
kunnen zijn...".
Andeweg filosofeert verder: „Met een
stevige campagne zal de PvdA wel
weer opveren. Daar durf ik een goede
fles wijn om te verwedden. Maar dan
begint het pas. Kok zou mensen met
ideeën zoals Pronk en Vermeend aan
het werk moeten zetten om een nieu
we visie op de sociaal-democratie te
ontwerpen. Want met een hervorming
van je partijorganisatie alléén, zoals
de commissie Van Kemenade heeft
voorgesteld, kom je er niet. Zonder
een stevig program, dat de interne
verschillen binnen de PvdA over
brugt, hoeven we alleen maar te wach
ten op de volgende crisis in de partij".
Idoor
ROGER SIMONS
LONDEN - De ruikers, netjes ver
pakt in cellofaan, liggen opgesta
peld tegen de voormuur van The
Bell'. Iemand heeft een bordje op
de gevel geplakt. Het draagt de
boodschap: 'David Brindle: on
schuldig slachtoffer van deze bruta
le aanval. Zal je nooit vergeten.
God zegene je, maat. David I.\ ge
volgd door drie kruisjes die zoenen
verbeelden.
Naast de ingang van The Bell. een volks
kroeg van het klassieke type in East
Street in Walworth, een gemeente aan de
overkant van de Theems in Zuid-Oost-
Londen, hangt een andere mededeling.
Die luidt: 'Het cafe is open'. Want het
leven gaat verder. De schietpartij on
langs in 'The Bell' is al verleden tijd.
„Het was geen vakwerk", zegt de politie.
„De twee mannen die die zaterdagmid
dag met hun vuurwapens in The Bell
kwamen, schoten er maar op los. Be
roepsmoordenaars zouden recht zijn af
gegaan op de persoon die zij om het le
ven moesten brengen".
Er vielen twee doden: Stan Silk, een
grootvader van 47 en volgens de sterke
arm volledig onschuldig, en David
Brindle (23), de man op wie volgens
Scotland Yard de 'killers' het hadden ge
munt. Brindles moeder, Grace, huilt en
zegt dat haar jongste zo'n goeie jongen
was. Hij zou geen vlieg kwaad hebben
gedaan.
Wraakmoord
Maar de politie denkt er anders over.
„Dit was een wraakmoord", zegt ze. Af
gelopen maart werd bij een bookmaker
in Walworth de 30-jarige drugshandelaar
Abi Abdullah doodgeschoten. David
Brindles broer Anthony (27) zit daar
voor in voorlopige hechtenis. Een ande
re Brindle, Patrick, wordt verdacht van
medeplichtigheid. Hij is spoorloos.
Twee doden, maar slechts drie van de
tientallen boeketten tegen de voormuur
van The Bell zijn opgedragen aan Stan
ley Silk. „David was hier erg gezien",
zegt Reg Hunt, kastelein van The Bell.
De East Street van Walworth is een typi
sche Zuidoostlondense marktstraat. Da
vid Brindle stamt uit een familie van
marktkramers. Maar zijn levensstijl was
royaal. Zoveel geld verdien je niet achter
een kraampje. De politie vermoedt dat
David in drugs handelde.
Was hij een geduchte concurrent van
Abi Abdullah, die eerder door (of met
medewerking van) zijn broers naar de
andere wereld werd geholpen? De drugs
handel tiert in de onderwereld van Zuid-
Oost-Londen. Boeven zijn bijzonder ac
tief in een strook van ongeveer 3 km
breedte op de zuidelijke kant van de
Theems, in de bocht tussen de Waterloo
Bridge en de wijk Arsenal van het dis
trict Woolwich.
Vooral de gemeenten Walworth en Ber-
mondsey zijn berucht. Een heel bekend
gangsteradres is Old Kent Road, de
straat met het geboortehuis van wijlen
Charlie Chaplin. Gangsterisme zit daar
bij de bewoners in het bloed. Het die
venvak gaat er over van vader op zoon.
Tot in de jaren zestig had je in die buurt
de Londense dokken, die de boeven aan
trokken. Nu is dat verleden tijd. Tegen
woordig werken de vreselijk drukke
Londense vlieghavens Heathrow en Gat-
wick als ware magneten op nieuwe gene
raties Londenaren met lange vingers.
Maar in Zuidoost-Londen zitten de ech
te gangsterfamilies, die er niet voor te
rugschrikken hun grootste rivalen te ver
moorden. Vroeger waren deze boeven
vies van drugs. Gewapende overvallen
plegen en af en toe eens iemand koud
maken, ja, dat wel, maar 'stuff versjac
heren waarmee je honderden onschuldi
ge slachtoffers treft, nou, dèt vonden ze
immoreel.
Mening herzien
Maar de gangsters hebben hun mening
herzien. De handel in drugs is te gemak
kelijk en te lucratief om links te laten
liggen. Bovendien zijn de straffen die je
krijgt als je gepakt wordt te klein om
diep over na te denken. Ze schrikken
niemand meer af. De meeste gezinnen in
het Zuidoostlondense 'land van de fami
liebenden' hebben minstens een of twee
bloedverwanten die in de bajes zitten.
Telkens als er iemand vrijkomt, is het
feest in de buurt.
In deze wijken van Londen kun je altijd
wel iets kopen dat zogezegd 'van een wa
gen is gevallen'. Vraag liever niet waar
het vandaan komt: de bewoners kijken
alle vreemdelingen scheef aan en laten
niets los. Sedert de schietpartij in The
Bell is 'horen, zien en zwijgen' er trou
wens helemaal de boodschap.
De politie weet er geen raad mee. Ze
komt alleen met grote moeite iets aan de
weet en vreest een forse uitbreiding van
de 'gangland killings' (moordpartijen in
het land van de gangsters). Sir Peter Im-
bert, hoofdcommissaris van de Londen
se politie, stuurt versterking. Hij zegt dat
Scotland Yard de strijd tegen de gang
sters niet kan winnen zonder extra man
schappen en geld.
fieidóc Soutcwil
