Jan vriendenclubje tot
sevaarlijke organisatie
Tunesische vrouwen
raken voorsprong kwijt
BUITENLAND
Loonsverhoging voor
Iraakse legerofficieren
„Aids is al
160 jaar oud"
ilVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
iQowiant
VRIJDAG 16 AUGUSTUS 1991
=)erde barbecue
HE^igië
l Zo'n honderd personen die
hen aan een barbecue in de
club van Huy aan de Maas
Luik heben afgelopen
nedische verzorging gekregen
ind een voedselvergiftiging. De
e was georganiseerd ter gele
van de zevenjaarlijkse feesten
|y en werd bijgewoond door
J tot 250 personen. Even voor
Jiacht begon een eerste persoon
ïvige buikkrampen te klagen,
t de laatste in de rij, want
de nacht werden in to-
i opgenomen in de zie-
Huy, Luik en Namen.
i begaven zich op eigen initia-
i ziekenhuis.
BAGHDAD De Iraakse regering
heeft een salarisverhoging en een ver
betering van de voorzieningen voor le
gerofficieren aangekondigd. Het is ze
ker de derde keer sinds de invasie van
Kuwayt dat de steunpilaren van het re
gime van Saddam Husayn een geldelij
ke beloning ontvangen.
Tevens is gisteren in Baghdad het
voedselprogramma van de VN van
start gegaan. Honderden weduwen, ou
deren en invaliden stroomden de kan
toren van de sociale diensten binnen
om hun deel in ontvangst te nemen.
Terwijl de voedseldistributie begon
stemde de VN-Veiligheidsraad gisteren
in New York in met een voorstel om
Irak olie ter waarde van 1,6 miljard
dollar (3,2 miljard gulden) te laten ver
kopen zodat het land voedsel en medi
cijnen kan kopen. Van de opbrengst
van de olieverkoop zal 30 procent ge
bruikt moeten worden voor herstelbe
talingen.
Gisteren onstond in de door de Vere
nigde Naties gecontroleerde gedemilita
riseerde zone aan de grens met Kuwayt
een schietpartij, toen Iraakse politie
een Kuwaytse patrouille onder vuur
nam. Er vielen geen gewonden. Vol
gens de VN-troepenmacht die toeziet
op het bestand, berustte de schietpartij
op een vergissing.
Doden bij herdenking
Kurdisch verzet
DIYARBAKIR De herdenking van de
laatste gewapende campagne van het Kurdi-
sche verzet tegen de Turkse regering is gis
teren gepaard gegaan met zes doden, tiental
len arrestaties en winkelsluitingen in het
zuidoosten van Turkije.
De ongeregeldheden deden zich voor op de
zevende verjaardag van het laatste gewa
pende offensief voor een onafhankelijke
Kurdische staat in Zuidoost-Turkije. Sinds
1984 strijdt met name de verboden Kurdi
sche arbeiderspartij PKK in Zuidoost-Tur
kije tegen het Turkse gezag.
Daarbij zijn tot nu toe zeker 3200 militairen,
rebellen en burgers om het leven gekomen.
Onlangs nog trok Turkije Irak binnen om
daar stellingen van de PKK uit te schake-
LONDEN Het aids-virus is volgens Britse we
tenschappers al 160 jaar oud, zo heeft de Britse
krant The Guardian gisteren gemeld. De onderzoe
kers hebben wiskundige modellen over geslachts
verkeer in plattelandsdorpen gebruikt om na te
gaan over welke periode aids zich in Afrika heeft
verspreid. Indertijd was slechts een handjevol
mensen in een of twee Afrikaanse dorpen besmet,
stellen de wetenschappers. Mogelijk is de besmet
ting het gevolg van beten door apen. Uit bloed
proeven blijkt dat momenteel in de zwaarst door
aids getroffen gebieden twintig tot dertig procent
van de bevolking met de ongeneeslijke ziekte is
besmet. Het Britse onderzoek is geleid door profes
sor Roy Anderson, hoofd biologische statistiek van
het Imperial College in Londen.
Man gedood bij
IRA-bomaanslag
BELFAST Bij een bomexplosie in
het westelijk deel van de Noordierse
hoofdstad Belfast is gisteravond een
man om het leven gekomen. De explo
sie deed zich voor om 21.15 uur in de
buurt van een politie- en legerbasis, op
een moment dat legerdeskundigen be
zig waren een apparaat in de buurt
van de basis te onderzoeken, waar het
Iers Republikeins Leger (IRA) naar ei
gen zeggen een bom had geplaatst. De
omgeving van de basis was geëva
cueerd in verband met de bommel
ding. De IRA zei gisteravond in Bel
fast op meer dan dertig plaatsen bom
men te hebben geplaatst. Het openbare
leven in de hoofdstad kwam daardoor
vrijwel stil te liggen.
[IKANER WEERSTANDS BEWEGING KLAAR VOOR REVOLUTIE
f
3Uderd *)QND HASSELERHARM
bouw vqNNESBURG „Jij
taat wagen demagoog, een
lienissenuiï. Veel woorden,
scheen n acties", zei de
veer ig^e hoofdredacteur
een progressieve
vori6e week tegen
Hon<je Terreblanche tij-
verschjen rechtstreekse tv-
iiding. Twee dagen
bijgjng de Afrikaner
Beweging
e Groni) onder leiding van
poloog ,e Terreblanche een
slag aan met de
frikaanse politie.
V ^rtoden en meer dan
sponden gewonden bleven
itaïte en' *n de straten van
ïste 1.75rsdorp.
I bij eei
nen van» Terreblanche laat niet
:e, lansch spotten, zeker niet
g verwen progressieve journa-
t meent hem de waar-
moeten vertellen. De
van de AWB reageerde
op de opmerkingen
e hoofdredacteur: „Jij
jen Afrikaner, want jij
hent je eigen volk",
breidde Terreblan-
ruime Zuidafrikaanse
•oordenbestand uit
e man uit te maken
iternationalist".
Akkoord over vredespact
JOHANNESBURG In Zuid-Afrika zijn de blanke minder
heidsregering, het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) en de
Zulu-beweging Inkatha Vrijheidspartij het eens geworden over
een plan om een eind te maken aan het geweld in de zwarte
woonwijken. Het pact moet op 14 september worden onderte
kend op een 'vredesconferentie' door de drie betrokken partijen.
Het vredesplan is opgezet door het Initiatief voor Nationale
Vrede (NPI), een comité van geestelijken en zakenlieden. Die
slaagden erin regering, ANC en Inkatha voor het eerst rond de
tafel te krijgen om het geweld in de woonwijken te bespreken.
De machtsstrijd daar tussen de twee rivaliserende zwarte bewe
gingen heeft sinds vorig jaar aan meer dan 5.000 mensen het le-
De AWB beschouwt de raciale
hervormingen van de rege
ring-De Klerk als extreem
links en gevaarlijk. De organi
satie strijdt voor een blanke
Afrikaner staat waaruit joden
zouden moeten worden ver
wijderd omdat ze als niet-
christenen niet aan de AWB-
criteria voldoen. Zwarten mo
gen alleen als tijdelijke werk
krachten de staatsgrenzen pas
seren en blanke niet-Afrika-
ners mogen in de boerenstaat
wonen als zij bereid zijn zich
volledig aan te passen aan boe-
rentraditie en -cultuur. Be
langrijkste kenmerken daar
van zijn de Afrikaanse taal,
christelijke vroomheid en na
tuurlijk een blanke huids
kleur.
De AWB is de grootste van de
para-militaire blanke organi
saties en heeft een eigen poli
tieke partij, de blanke Volks-
staatpartij, maar heeft daar
mee nooit deelgenomen aan
verkiezingen. De AWB bestaat
bij de gratie van Eugène Ter
reblanche, een voormalig poli
tieman, die de organisatie in
1973 oprichtte. Hij is een cha
rismatische leider die met
priemende ogen en bulderende
stem zalen weet op te zwepen
als hij Afrikaner traditie, ra
cisme en onverzettelijkheid
preekt.
Vriendenclubje
Terreblanche heeft de AWB
doen groeien van een vrien
denclubje van zeven tot een
organisatie met naar schatting
tienduizend aanhangers. Het
officiële ledental is geheim. De
AWB heeft vertegenwoordi
gingen in bijna iedere stad
waar leden worden getraind in
het gebruik van vuurwapens.
Ze worden aangemoedigd wa
pens te kopen en deze altijd te
dragen. Er bestaat een elite
eenheid, 'De Stormvalke', en
een lijfwacht. Bijna iedere za
terdag worden in plattelands
gemeenten militaire trainin
gen gehouden waaraan zowel
mannen als vrouwen deelne
men. Na afloop worden er tij
dens de traditionele 'braai'
(barbecue) militante liederen
gezongen.
„De AWB maakt zich klaar
voor de revolutie", oreert Ter
reblanche tijdens bijeenkom
sten. Hij verwacht dat de hui
dige regering de macht uit
handen zal geven ten gunste
van de zwarte bevolking en
dat vervolgens Zuid-Afrika
ten prooi zal vallen aan chaos
en wanorde. „Dan zullen wij
recht en orde herstellen. Als
zij onze huizen platbranden en
onze vrouwen verkrachten,
zullen we niet weerloos toekij
ken. We kunnen nergens
heen, dit is ons land en we zul
len vechten om het te behou
den", aldus Terreblanche.
De AWB en soortgelijke orga
nisaties als 'Ordeboerenvolk'
en de 'Boerenstaatpartij' ver- 1
AWB-leider Eugène Terreblanche.
zetten zich hardnekkig tegen
raciale hervormingen in het
land. Kortgeleden werden een
paar zwarte kinderen in el
kaar geslagen door AWB'ers
omdat zij het voorheen blanke
zwembad in Ermelo wilden
bezoeken, en de lijst van voor
vallen groeit. Een zwarte werd
invalide geslagen omdat hij in
het openbaar zou hebben ge-
ook, omstreden is bij veel
Afrikaners. Hij zou een affaire
hebben met een Engelse rod
deljournaliste en ook zijn
drinkgewoonten laten te wen-
,Eie land, Eie volk", staat op
affiches in veel straten waar
AWB'ers wonen.
De steun voor de AWB be
perkt zich grotendeels tot de
bevolking van het platteland
en is in verhouding met ande
re politieke partijen beperkt
van omvang. Het is geen orga
nisatie die in staat is een bur
geroorlog te ontketenen, want
daarvoor is de aanhang te
klein en de samenwerking
met andere rechtse groeperin
gen te gebrekkig. Een ander
probleem is dat leider Terre
blanche, hoe charismatisch
Niet illegaal
Tot voor kort zou de regering
na de bloedige slag in Venters-
dorp de AWB illegaal hebben
verklaard. Maar de tijden zijn
veranderd. De regering-De
Klerk is zelfs niet bereid om
vanaf nu privélegers te verbie
den zoals die van de AWB.
Dat verbod zou dan namelijk
ook moeten gelden voor de
militaire tak van het ANC en
daardoor zou het kwetsbare
onderhandelingsproces weer
in gevaar komen. Ook reali
seert De Klerk zich dat het
onverstandig is om organisa
ties als de AWB ondergronds
te laten voortwoekeren.
De blanke rechtse organisaties
in Zuid-Afrika zijn niet onge
vaarlijk. De Conservatieve
Partij, met eenderde van de
blanke stemmen tijdens de
blanke verkiezingen, radicali
seert haar standpunten steeds
meer. Ook zij is tegen hervor
mingen en rassenintegratie en
is politiek uitgestreden. Presi
dent De Klerk heeft gezegd
dat er geen verkiezingen meer
komen voor alleen blanken en
daardoor zien de conservatie
ven zich de kans ontnomen
om de klok terug te draaien.
Als de Conservatieve Partij
zich samen met andere organi
saties, zoals de AWB. gewa
penderhand gaat verzetten,
zijn de gevolgen niet te over
zien. Voorlopig lijkt dat echter
een onwaarschijnlijk scenario
omdat uit opiniepeilingen
blijkt dat president De Klerk
met zijn hervormingsbeleid in
toenemende mate steun onder
vindt van de Zuidafrikaanse
bevolking. Hoopgevend is ook
dat de conservatief geachte po
litie heeft getoond dat zij be
reid is hard op te treden tegen
rechtse blanke groeperingen.
Weer gevangenen
uitgewisseld in
onrustig Kroatië
ZAGREB In Kroatië
zijn gisteravond 43 Servi
sche en 34 Kroatische ge
vangenen tegen elkaar
uitgewisseld.
De gevangenenruil kwam tot
stand onder auspiciën van en
kele leden van de federale
Joegoslavische wapenstil
standscommissie, die in allerijl
voor overleg met de strijdende
partijen waren afgereisd naar
de oostelijke regio Slavonië,
omdat het acht dagen oude
staakt-het-vuren zijn langste
tijd leek te hebben gehad.
Eerder deze week werden al
zo'n 100 gevangenen van beide
zijden tegen elkaar uitgewis
seld. Bij gevechten in het zui
den van Kroatië kwam giste
ren een Kroatische gardist om
het leven en in het oosten
hadden felle mortierduels
plaats. De Kroatische televisie
meldde dat de lijken van twee
burgers waren aangetroffen in
de buurt van de plaats Petrinja
in het zuiden. Het Kroatische
ministerie van defensie maak
te bekend dat Servische op
standelingen en het federale
leger de belangrijkste televi
siezender in westelijk Kroatië
hebben bezet en zijn begonnen
met het uitzenden van TV-
Belgrado. De leiders van de
zes Joegoslavische republieken
en leden van het achtkoppige
collectieve federale president
schap praten zoals bekend vol
gende week dinsdag verder
over de toekomst van het land.
De EG stuurde gisteren de Ne
derlandse diplomaat Henri
Wijnaendts naar Joegoslavië
voor gesprekken. Wijnaendts
zal de hulp van de EG aanbie
den voor een „hele serie van
mogelijke onderwerpen", in
clusief bemiddeling tijdens de
gesprekken.
aden bij
epsramp
VOO
nie
bemanningslid
de me? oliesch'P dat
■disehe f in de Zuid"
uren ine Zee ver9in9.
Nederli1 °m hu"P naar
assisch («Mmgshelicop-
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
Met belangstelling bekijkt Rob de wapens, die de heer
?iebeek nog in zijn bezit heeft. „Dit zwaard komt uit Atjeh",
jij. „Ja", antwoordt de heer Van Riebeek, „ofschoon de
fneur-generaal hem eerst niet wilde ontvangen, wist hij op
uur toch tot hem door te dringen. En na enige tijd werd hij
'steld tot secretaris van Pieter Soury, die met het schip de
t' een reis maakte naar Atjeh". Ja, zo was het. De zaken
van de Oost-Indische Compagnie breidden zich steeds meer uit
en het is zaak voortdurend nieuwe gebieden te ontsluiten voor
de handel. Pieter Soury krijgt de opdracht onderhandelingen aan
te knopen met de vorsten op Sumatra's Oostkust. De „Otter"
wordt begeleid door de fluit „Anna" en allereerst wordt de ste
ven gewend naar de kust van Atjeh, waar een beeldschone vor
stin de scepter zwaait.
Sji'itische
voorman pleit
voor
overdracht
van vermiste
Israëliërs
BAYRUT De hoogste
sji'itische geestelijke van
Libanon, sjeik Mohammed
Mehdi Shamsheddine,
heeft er gisteren bij zijn
militante geloofsgenoten
op aangedrongen de ver
blijfplaats van vermiste Is
raëlische soldaten te ont
hullen en zo een ruil van
gijzelaars en gevangenen
mogelijk te maken.
Shamsheddine zei dat het niet
realistisch was spoedig nieuwe
vrijlatingen van westerse gij
zelaars te verwachten. Daar
mee onderschreef hij eerdere
waarschuwingen van VN-se-
cretaris Perez de Cuellar en de
Israëlische onderhandelaar
Uri Lubrani dat een oplossing
van de gijzelkwestie de nodige
tijd tijd zal vergen. Hoewel
Lubrani gisteren verklaarde
dat Israël „zeer soepel" zou
zijn bij het ruilen van gevan
genen zodra het de gevraagde
aanwijzingen over het lot van
zeven vermiste soldaten zou
hebben ontvangen, waar
schuwde een regeringsfunctio
naris in Jeruzalem dat er nog
een „lange, afmattende en
wrange geschiedenis" voor de
deur stond. Israel heeft zich in
beginsel bereid getoond de on
geveer 375 Libanese en Pale
stijnse gevangenen die het
vasthoudt en de in 1989 door
Israëlische para's ontvoerde
sjeik Abdul-Karim Obeid vrij
te laten in ruil voor de gijze
laars. Het heeft echter als
voorwaarde gesteld dat harde
bewijzen worden overgelegd
over de verblijfplaats van de
in Libanon verdwenen Israëli
sche soldaten of hun stoffelijke
Twee YS-divisie
weg uit BRD
WASHINGTON De Vere
nigde Staten gaan in 1992 twee
legerdivisies van in totaal on
geveer 71.000 manschappen te
rugtrekken uit de Bondsrepu
bliek. Washington haalt de
twee gevechtsdivisies terug
van het Zevende Legerkorps,
die bestaat uit de 8e infante
riedivisie (hoofdkwartier in
Bad Kreuznach) en de 3e
tankdivisie (opperbevel in
Frankfurt).
TUNIS Deze week heb
ben de ruim vier miljoen
Tunesische vrouwen voor
de 35e keer hun jaarlijkse
feestdag kunnen vieren.
Luid gejubeld is er daarbij
niet. Premier Kraoui
opende een tentoonstel
ling, president Ben Ali
hield op de televisie een
toespraakje en de over
heid sloot haar kantoren,
zoals het op een feestdag
hoort. Daar bleef het een
beetje bij, want de vraag is
wat er voor de vrouwen
'in Tunesië te vieren valt.
In 1956, 35 jaar geleden, was
dat anders. Toen voerde Bour-
guiba het moderne Tunesische
familierecht in, een revolutio
naire daad waarmee Tunesië
alle andere Arabische landen
ver vooruit was. Als enig isla
mitisch land zette Tunesië
toen een streep door belangrij
ke delen van het traditionele
islamitische familierecht. Po
lygamie werd afgeschaft en er
kwam gevangenisstraf op te
staan. Het recht van de man
zijn vrouw zonder opgaaf van
redenen te verstoten werd
vervangen door echtscheiding
via de rechter. Het uithuwelij
ken van minderjarige kinde
ren werd verboden en de
vrouw kreeg passief en actief
kiesrecht.
In 1991 is van die voorsprong
weinig meer over. Het Syri
sche, Egyptische, Iraakse en
Marokkaanse familierecht is
in een aantal opzichten moder
ner dan het Tunesische en als
er wat te stemmen valt, mogen
in de meeste Arabische landen
nu ook vrouwen naar de stem
bus. Toen Bourguiba in het be
gin van de jaren tachtig 'zijn'
familiewet wilde modernise
ren kreeg hij zelfs zoveel te
genwind vanuit traditionele en
fundamentalistische islamiti
sche hoek. dat het sindsdien
bij plannen is gebleven. Van
gelijkheid in het huwelijk tus
sen man en vrouw is er in het
Tunesische familierecht daar
om nog steeds geen sprake. De
man is het hoofd van het gezin
en zijn vrouw is hem volgens
de wet nog steeds onderdanig
heid verschuldigd. Tenzij zij
dat in het huwelijkscontract
In 1956 voerde Bourguiba het
moderne Tunesische familie
recht in, een revolutionaire
daad.
FOTO: ANP
uitdrukkelijk heeft laten vast
leggen mag zij zonder zijn toe
stemming niet werken of rei
zen en is hij als enige verant
woordelijk voor de opvoeding
van de kinderen. Bij echt
scheiding houdt hij het recht
op voogdij en kan zij slechts
een tijdelijk recht op verzor
ging doen gelden voor heel
kleine kinderen. Westerse am
bassades in Tunis worden, zo
als overal in de Arabische we
reld, keer op keer weer gecon
fronteerd met westerse moe
ders van wie de ex-man zijn
kinderen naar het Arabische
land van herkomst heeft mee
genomen. Volgens de Tunesi
sche wet, in dit soort zaken ge
baseerd op het islamitische
plichtenrecht, is daar weinig
of niets tegen te doen. Kinde
ren volgen de man, zegt dat
recht, en de vrouw heeft het
toekijken. Sommige Tunesiërs
vinden zelfs dat de polygamie
weer moet worden ihgevoerd
omdat het niet van pas komt
dat de mens verbiedt wat God
in zijn wijsheid in de Koran
heeft toegestaan.
Maar vergeleken met de mees
ten van haar Arabische zusters
blijft de Tunesische bevoor
recht. Tenminste, als ze in de
stad woont en tot de 'geletter
de klasse' behoort. Vrouwen
en meisjes kunnen in Tunesië
rustig in badpak op het strand
gaan zitten of in zee gaan ba
den zonder onmiddellijk om
stuwd te worden door een hor
de knijpgrage mannen, zoals
in Egypte. Ze hoeven ook niet
bang te zijn op straat over
spoeld te worden door obscene
opmerkingen zoals in Algerije,
of door de politie met een roe
ping ervan langs te krijgen als
ze auto willen rijden, zoals bij
bondgenoot Saudi-Arabië. Er
zijn in Tunesië vrouwelijke
rechters, vrouwelijke ver
keersagenten en vrouwelijke
bedrijfsleiders. In de lange
lijsten die de Tunesische kran
ten afdrukken van geslaagden
voor het zo belangrijke eind
examen komen evenveel meis
jes als jongens voor.
Maar vergeleken met de Tu
nesische man blijft de Tunesi
sche vrouw een fikse achter
stand houden. De Tunesische
overheid zelf merkte onlangs
geschrokken op dat zij bij het
in elkaar zetten van het ambi
tieuze nieuwe nationale ont
wikkelingsplan die Tunesische
vrouw zelfs vergeten had. Dat
leverde de benoeming op van
de enige vrouw in de regering,
die als staatssecretaris is belast
met het opvullen van die lacu
ne. Dat mag ook wel, want de
huidige economische ontwik
keling van het land is voor
een belangrijk deel aan de Tu
nesische vrouw te danken. Het
Tunesische bureau voor de sta
tistiek rekende onlangs voor
dat op het platteland vrouwen,
hoewel ze maar 35 procent van
de arbeidskrachten vormen, 68
procent van al het werk ver
zetten en dus vier keer zo pro-
duktief zijn als mannen. En
dat terwijl het platteland be
paald geen vrouwelijk paradijs
is. Twee op de drie platte
landsvrouwen kan niet lezen
of schrijven. De kraamvrou-
wensterfte ligt maar liefst vijf
tien keer hoger dan in de
hoofdstad Tunis. Wat de uit
hoeken van het platteland be
treft, blijft Tunesië in alle op
zichten een arm en achterlijk
land, de cijfers bevestigen het.
Zoveel redenen om feest te
vieren hebben Tunesische
vrouwen dus ook weer niet,
het oppeppende toespraakje
van hun president ten spijt.
