Bittere controverse rondom
film over activist Malcolm X
Franse abonnee-televisie
bloeit in dor omroepland
KUNST/RTV
André van Duin verhuist naar Ar
Rubens weer in Nederland
CcidócSoivtcmt
Beschadigde Newman terug in Stedelijk Museum
au
DONDERDAG 15 AUGUSTUS 1!
AMSTERDAM Het
schilderij 'Who's Afraid of
Red, Yellow and Blue III'
van de Amerikaanse
schilder Barnett Newman
is gisteren teruggekeerd
in het Stedelijk Museum
in Amsterdam.
Het werk werd op 21 maart
1986 vernield door een mu
seumbezoeker en is nu geres
taureerd, aldus een bekendma
king van het museum. Vanaf
vrijdag wordt het schilderij,
samen met vier andere wer
ken van Newman, voor het
publiek getoond. 'Who's Af
raid of Red, Yellow and Blue
III' werd vernield door een
Amsterdammer die met een
Stanleymes drie insnijdingen
in het schilderij maakte. De
man deed dit volgens eigen
zeggen als een uiting van mu
seumkritiek en als een ode aan
Carel Willink. De avond voor
zijn daad, zo bleek bij de
rechtbankzitting, had hij het
boek 'De schilderkunst in een
kritiek stadium' gelezen waar
in Willink zich heftig keert te
gen de abstracte kunst waar
van Newman een vertegen
woordiger is. De rechtbank
veroordeelde de vernieler tot
acht maanden celstraf, waar
van drie maanden voorwaar
delijk, met een proeftijd van
drie jaar waarin hij het mu
seum niet mocht bezoeken.
Tegelijk met 'Who's Afraid of
Red, Yellow and Blue III' is
'Right Here' uit New York
naar het Stedelijk Museum in
Amsterdam gekomen. Dit
schilderij is door de weduwe
van Barnett Newman, Anna-
lee Newman, aan de stad Am
sterdam geschonken als een
eerbetoon aan Edy de Wilde.
Hij uitte, toen hij directeur
was van het Stedelijk, zijn be
wondering voor het werk van
Newman in een aantal belang
rijke aankopen en tentoonstel
lingen. 'Right Here' werd door
Newman in 1954 geschilderd.
André van Duin
jklimaat...
..de Antillen vanwege het gunstige (belasting-
HOOFDDORP De ko
miek André van Duin
gaat op Aruba wonen. Hij
heeft inmiddels op dit Ca-
raïbische eiland een villa
gekocht, compleet met
zwembad en een groot
stuk grond. Zijn zeer lu
xueuze Engelse landhuis
aan de Vecht, op de grens
van Breukelen en Nieu-
wersluis, heeft hij te koop
aangeboden voor bijna
twee miljoen (1.950.000
gulden).
Met zijn vertrek naar Aruba
volgt André van Duin het
voorbeeld van zijn vroegere
medewerkster, de comedienne
Corry van Gorp. Zij woont al
langer op dit tropische eiland.
Het is de bedoeling dat Van
Duin samen met zijn vriend
Wim van der Pluym ongeveer
zeven maanden per jaar domi
cilie op de Antillen kiest. Re
gelmatig zal hij terugkeren
naar Nederland voor het ge
ven van shows, het maken
van radioprogramma's en het
opnemen van platen. André
van Duin is nog op zoek naar
een geschikt ondei
Amstelveen of dir<
ving om van daaru
tijd naar de nabijgf
dio's (in Aalsmeer
sum) te kunnen rijd
miek heeft besloten
Antillen te gaan \L
verband met het gt^^-
lasting-)klimaat. van h
Het landhuis aan d»uper(
recentelijk nog ver
staat op 5500 vierki
grond met een fraaJTJE
de tuin met exclusief
ting. Het kapitale
ook een aan de moi
aangepaste studio,
van Duin de
zijn radioprogri
N2(
Kunstwerk 'REGISSEUR SPIKE LEE HEEFT ZICH VERKOCHT AAN HOLLYWOOD'
van kerkhof
weggehaald
KORTENHOEF Het
kunstwerk dat de Korten-
hoefse gemoederen enkele
dagen in beroering heeft
gebracht, is in de nacht
van dinsdag op woensdag
door onbekenden van zijn
plekje op het kerkhof
weggehaald en voor het
gemeentehuis in 's Grave-
land neergezet. Daar is
het nu geregistreerd als
'gevonden voorwerp'.
Het glasvezel-kunstwerk van
de Haagse kunstenares Tineke
van Veen, was onderdeel van
'Aanraken geboden', een expo
sitie voor blinden en slecht
zienden in en om een randge-
meentelijke kerk aan de Kor-
tenhoefsedijk in Kortenhoef.
De bloemen waren door de
kunstenares bedoeld voor en
dan ook neergezet op het
kerkhof, als hommage aan de
doden. Er liggen daar tien
mensen begraven. Volgens de
gemeente was plaatsing van
het kunstwerk op het kerkhof
in strijd met de verordening
op de begraafplaatsen. Ds. H.
Abma, organisator van de ex
positie, kreeg een ultimatum
van de gemeente om de bloe
men voor woensdagochtend
09.00 uur te verwijderen, an
ders zou „bestuursdwang"
worden toegepast.
's Nachts namen vermoedelijk
Kortenhoevers het recht in ei
gen hand. Burgemeester Ko
zijn betreurt dat ten zeerste.
Ds. Abma overweegt wel juri
disch uit te laten zoeken of de
aanschrijving door b en w de
bloemen weg te halen hele
maal correct was.
Teddyberendag
in Artis
AMSTERDAM De Amster
damse dierentuin Artis organi
seert 17 oktober voor de vier
maal een Teddyberendag. Be
kende VIB's (Very Important
Bears) zoals Bob, Sabientje,
Bolke de Beer en Zwarte Beer
tje zullen samen met Donald
Duck, Mickey Mouse, Bobo,
Loekie de Leeuw, Pino de Pa
pegaai en de Railrunnerhaas
om half elf hun opwachting
maken bij de hoofdingang van
Artis. De Teddy Jazz Band is
eveneens van de partij. Alle
kleine en grote beertjes kun
nen gratis meedoen aan de
wedstrijd 'Wie is de liefste
beer', terwijl zieke beertjes
vanaf elf uur het spreekuur
van de berendokter kunnen
bezoeken. Grote en de Kleine
Beer geven in het Artis Plane
tarium 's middags elk half uur
acte de présence in een spe
ciaal programma. Na de Grote
Berenparade die om drie uur
begint en leidt langs de echte
beren, volgt om vier uur de
prijsuitreiking van de wed
strijd. Vorig trok het evene
ment ruim 16.000 bezoekers
met bijna evenzoveel teddybe-
Nederland heeft
goede hoop op
teruggave
Mauerbach-
collectie
DEN HAAG De Rijks-
dienst Beeldende Kunst
verwacht dat dit najaar
definitief zal worden be
slist over de teruggave
van negenenvijftig schil
derijen die zich bevinden
in het klooster in het Oos
tenrijkse Mauerbach. Dat
heeft de Rijksdienst giste
ren bekendgemaakt.
De schilderijen zijn al vele ja
ren onderwerp van een ge
rechtelijke procedure in We
nen. De kunstwerken werden
tijdens de Tweède Wereldoor
log door de Duitse bezetter uit
Nederland geroofd en bevin
den zich sindsdien met enkele
duizenden kunstvoorwerpen
uit andere landen in het kloos
ter in Oostenrijk.
In 1989 werd Nederland vol
kenrechtelijk erkend als de fi-
duciair eigenaar van de schil
derijen. Dat wil zeggen dat de
Nederlandse overheid na over
dracht van de schilderijen ver
der kan uitzoeken welke Ne
derlanders aanspraak kunnen
maken op de schilderijen. Top
stukken zitten daar overigens
niet bij.
NEW YORK Toen Spi
ke Lee, de meest contro
versiële zwarte regisseur,
besloot een film te maken
over Malcolm X, de meest
controversiële zwarte lei
der, besefte Hollywood
dat de film zou inslaan als
eèn bom. Warner Bro
thers kwam met een bud
get van veertig miljoen
dollar en Denzei Was
hington, een van de popu
lairste zwarte acteurs,
werd aangetrokken voor
de hoofdrol.
Nog voordat er ook maar één
scène is opgenomen, is de film
echter ten prooi gevallen aan
de groeiende verdeeldheid in
zwart Amerika en de bittere
afkeer van Hollywood onder
veel zwarte activisten. Lee, die
zijn reputatie verdiende door
de blanke gevestigde orde van
Hollywood aan te vallen, zou
zichzelf nu hebben verkocht
aan het systeem.
Honderden demonstranten
hielden vorige week een pro
testmars door Harlem en eis
ten dat Lee gestopt zou wor
den. Ze beschuldigden de jon
ge regisseur ervan dat hij de
erfenis van Malcolm X, de lei
der van de Black Muslims die
in 1965 werd vermoord, pro
beert te begatelliseren en ver-
commercialiseren.
De controverse heeft de
schijnwerpers gericht op de
steeds grotere kloof in de
zwarte gemeenschap tussen de
succesvolle, rijke minderheid -
die voorheen blanke bolwer
ken als Hollywood heeft be
stormd - en de verbitterde,
arme meerderheid die vast zit
in de stedelijke ghetto's.
Amari Baraka, een dichter uit
New York die het protest aan
voert, noemt Spike Lee een
kleinburgerlijke dilletant die
maar weinig afweet van de
ghettobewegingen waar' lei
ders als Malcolm X uit voort
zijn gekomen. „We zullen niet
toelaten dat het leven van
Malcolm X wordt gekleineerd
opdat kleinburgerlijke zwarten
beter kunnen slapen", ver
klaarde een boze Baraka vori
ge week. Hij zei dat Lee on
vermijdelijk zou komen met
een geromantiseerde versie
van Malcolm X, waarbij zijn
militante boodschap van zwar
te macht en zijn oproep tot po
litiek geweld zou worden afge
zwakt.
Stereotypen
Andere critici zeggen dat Lee
de film nooit zou mogen regis
seren omdat zijn eerdere werk,
zoals 'Do The Right Thing' en
'Jungle Fever', negatieve ste
reotypen van zwarten bevat.
„Zijn mannelijke rollen zijn
paljassen, roetmoppen - ver
draaid en verwrongen. Hij zou
van Malcolm af moeten blij
ven", aldus schrijver en acti
vist Yusuf Salaam.
Spike Lee weigert echter zich
terug te trekken. Hij heeft vo
rig jaar de filmrechten ge
kocht van de autobiografie
van Malcolm X en het scena
rio van de film geschreven. De
opnamen zullen over een paar
maanden beginnen en de film
zal eind volgend jaar in de bio
scopen verschijnen. „Ik ga de
film maken zoals ik dat wil.
Deze rolprent zal niet worden
gemaakt door een comité", zei
hij vorige week.
Zolang Warner Brothers Lee
blijft steunen, kunnen de radi
calen weinig doen om hem te
gen te houden. Wel is de kans
groot dat de opnamen, vooral
die in de wijk Harlem in New
York waar Malcolm X woon
de, zullen worden verstoord
door demonstraties.
Lee is wel gewend aan kritiek.
Gewoonlijk wordt hij echter
aangevallen door blanken als
zwarte extremist. Toen 'Do
The Right Thing' in 1988 uit
kwam, werd hij ervan be
schuldigd dat hij aanzette tot
rassenrellen. Een jaar later
werd hij beschuldigd van anti
semitisme wegens zijn portret
tering van Joodse nachtclubei
genaars in 'Mo Better Blues'.
De beschuldigingen waren
overdreven, maar Lee heeft de
controverse ook vaak zelf ge
zocht. Zo beschuldigde hij het
Oscar-comité en de jury van
het filmfestival van Cannes
van racisme omdat ze zijn
films niet hadden genomi
neerd.
Deze keer is Lee in het defen
sief, een bewijs van het groei
ende extremisme van veel
zwarten en de voortdurende
controverse rondom Malcolm
X. Sinds hij 26 jaar geleden
werd doodgeschoten is de mos
limleider uit Harlem een wel
haast mythische figuur gewor
den.
Malolm X begon als sjacheraar
en pooier. Hij bekeerde zich in
de gevangenis tot de Islam. Hij
sloot zich aan bij de 'Nation of
Islam', een beweging die toen
nog in de kinderschoenen
stond, en verkondigde de
boodschap van de groep dat de
blanken erop uit waren de
zwarten te vernietigen.
Hoewel Malcolm X bij zijn le
ven nooit zo populair werd als
Martin Luther King, heeft hij
binnnen de zwarte politieke
en artistieke kringen van te
genwoordig meer aanhang. Hij
is gebombardeerd tot de be
schermheilige van het 'multi
culturalisme' en het 'Afrocen-
trisme', twee stromingen die
de nadruk leggen op zwarte
onafhankelijkheid.
Veel zwarte radicalen zijn van
mening dat Lee zijn ideaal
heeft verraden door aan te
pappen met de gevestigde orde
van Hollywood. Zijn recente-
lijke overstap van Universal
Pictures naar Warner Brothers
heeft hem miljoenen opgele
verd, en hij heeft een zomer
huis gekocht op Martha's Vi
neyard, een exclusieve blanke
enclave bij de kust van Massa-
chusettes. Dat Lee nog steeds
werkt vanuit Brooklyn en dat
hij de deuren van Hollywood
heeft geopend voor jonge
zwarte regisseurs wordt voor
het gemak maar vergeten.
Er komt nog iets anders kijken
bij de controverse rondom Spi
ke Lee: zwart anti-semitisme.
Door succesvolle Hollywood-
films te produceren, heeft Lee
zich een plaats veroverd bin
nen een systeem dat volgens
veel zwarten deel uitmaakt
van een Zionistische samen
zwering om zwarten te onder
drukken.
Hoe vergezocht het ook moge
klinken, dit idee werd onlangs
omarmd door een vooraan
staand zwart multiculturalist,
professor Leonard Jeffries van
het City College van New
York „Er was een samenzwe
ring op stapel gezet en gepro
grammeerd vanuit Hollywood,
met mensen als Greenberg en
Weisberg en noem maar op",
zei hij op een multiculturele
conferentie te New York.
„Russiche joden en hun finan
ciële partners, de mafia, heb
ben een systeem bedacht om
het zwarte volk te vernietin-
gen."
Mijnenveld
De professor, die ooit beweer
de dat zwarten sterker en ih-
telligenter zijn dan blanken
omdat ze meer van het pig
ment melanine in hun huid
hebben, kreeg een staande
ovatie van de zwarte academi
ci die de conferentie bezoch
ten. De gouverneur van New
York, Mario Cuomo, eiste Jef
fries ontslag, maar tevergeefs.
Spike Lee heeft geen com
mentaar gegeven op Jeffries'
theorie. Middenin een raciaal
mijnenveld heeft hij besloten
belediging met belediging te
beantwoorden. Hij stelde de
politieke levenswandel van
zijn voornaamste criticus Bara
ka aan de kaak: „In 1965 was
Baraka nog LeRoi Jones en
leefde hij met een blanke
vrouw in Greenwich Village.
Hij rende pas naar Harlem
toen Malcolm doo<P
was acht. Wat waj)||16
excuus?" Skip V(
Misschien zou Lee
moeten klagen. Hij oo-c
met het Malcolm X i
dat hij hartstochteliP1"14
klaagd dat een bla1e"atiJ
seur, Norman JewK^
geloofwaardige filnfe 21.0
zwarte martelaar zo
maken. Nu heeft h
dat de gedachtenp'^
zwarte regisseurs aa^aar^
'Perseus en An
dromeda' ...terug
in Nederland...
FOTO: ANP
NIGH
M (BR
PARIJS - In het audiovisuele
landschap van Frankrijk
bloeien nog maar weinig bloe
men Van de zes televisiezen
ders zijn er liefst vier verdord.
De beide staatszenders Anten
ne en het regionalere FR-3
doen hun best enige kwaliteit
te bieden, maar hikken aan te
gen een tekort van bijna 400
miljoen gulden. De commer
ciële tv's La Cinq - niet te ver
warren met de Franse satel
lietzender TV-5 - en M6 ver
gaat het nauwelijks beter. Ze
hebben zulke magere kijkcij
fers én durven niet uit te stij
gen boven oneindige herhalin
gen van Amerikaanse series of
non-stop clips.
Twee Franse zenders staan
daarentegen in bloei: het ge
privatiseerde TF-1, dat bijna
de helft van de kijkers haalt
en - de grote verrassing - het
abonneenet Canal Plus. Ter
wijl de abonnee-televisie in
Nederland niet van de grond
wil komen, beleeft Canal Plus
gouden tijden. De winst van
de zender zal dit jaar de 300
miljoen gulden overtreffen.
Gesterkt door het succes heeft
de zender inmiddels 'kleintjes'
gemaakt in Duitsland, Spanje
en België. Een abonnee-televi
sie voor het Afrikaanse conti
nent wordt overwogen.
Kinderziekten
Het succes van Canal Plus is
niet uit de lucht komen vallen.
Toen de zender zeven jaar ge
leden werd opgericht maakte
de concurrentie zich vrolijk
over alle kinderziekten. De
'decodeurs'. de apparaten
waarmee de gecodeerde beel
den worden gefilterd, waren
onvindbaar voor de weinige
geintereseerden. Maar Canal
Plus beschikte met het staat-
spubliciteitsconcern Havas (ge
privatiseerd in 1986) echter
over een sterke financiële ba
sis. Zelfs de komst van nieuwe
zenders La Cinq en M-6 kon
de abonneezender niet meer
stoppen toen deze in 1986
doorbrak.
Canal Plus steunt op de klas
sieke pilaren: film en sport.
Een jaar na hun bioscooppre
mière worden populaire kas
successen getoond, maar ook
kwaliteitsfilms; Horror en een
maandelijkse pornofilm be
waart Canal Plus voor de
nacht. Voor de sport zijn ex
clusieve contracten afgesloten
met de Franse en andere Eu
ropese voetbalbonden. Maar
het zijn vooral de documentai
res, het NBC-journaal, de talk
shows, de speciale thema
nachten (mode, filmgeschiede
nis, humor) die de zender een
trouw publiek hebben bezorgd
Twee programma's springen
er uit: de actualiteitenrubriek
'24 heures' en het satirische
'Nulle part ailleurs' (Nergens
anders). De formule van '24
heures' is ijzersterk. Zes came
raploegen behandelen gedu
rende een etmaal een onder
werp dat dan van zes kanten
wordt belicht. Het kan een
aidskliniek zijn, maar ook de
grote kermis van Parijs. Rode
draad is de klok. Het is vaak
verbluffend te zien wat de
verschillende partijen op een
zelfde uur uitvoeren.
Provocerend
'Nulle part ailleurs' herbergt
de meest provocerende figuur
van de Franse televisie, Karl
Zero genaamd. Zijn 'gekaapte'
reclamespots zijn berucht. Af
grijselijke oorlogsbeelden wor
den door Karl Zero becom-
mentarièert met de meest cy
nische teksten Vaak gaat hij
te ver, maar Canal Plus is de
enige zender die zich een Zero
durft te permitteren. Onge
twijfeld is het contrast met de
geliktheid van de andere zen
ders een reden voor het suc-
DEN HAAG De olieverf-
schets Perseus en Andromeda
van Peter Paul Rubens is weer
terug in Nederland, nadat het
sinds de tweede wereldoorlog
vermiste kunstwerk was te
ruggevonden in Oostenrijk.
Het olieverf-werkje, dat deel
uitmaakte van de collectie
Mannheimer, is gisteren over-,
gedragen aan het Rotterdamse
museum Boymans van Beu-
ningen.
De Rijksdienst Beeldende
Kunst kwam het schilderijtje
vorig jaar tegen op een kunst
veiling in Wenen, waar het
door de verkoper werd aange
boden voor zevenduizend gul
den. Die waarde werd bepaald
doordat de mening leefde dat
het om een werk van een na
volger van Rubens ping. De
Nederlandse Staat claimde het
schilderij maar was te laat. Het
schilderij was inmiddels van
de hand gegaan voor een half
miljoen gulden. De koper trok
zich terug toen hij hoorde dat
het schilderij aan de Neder
landse Staat toebehoorde.
Daarna is een financiële rege
ling getroffen tussen het vei
linghuis en de Nederlandse
Staat. Om welk bedrag het
gaat, wilde drs R.R. de Haas,
directeur van de Rijksdienst
Beeldende Kunst, niet zeggen.
Volgens De Haas kwam de
Rubens in 1941 op illegale wij
ze in handen van Duitse nazi's,
die het werk van de failliet
verklaarde verzamelaar Fritz
Mannheimer overnamen. Zij
verloren het vervolgens weer
omdat het werd gestolen. Ru
bens maakte het schilderijtje
(25 bij 19 centimeter) in 1638
in opdracht van Philip van
Spanje. Het is een van de zes
tig bestaande studies voor een
serie schilderijen met mytho
logische voorstellingen die wa
ren bestemd voor een Spaans
jachtslot.
Museum Boymans van Beu-
ningen, die de Rubens in
bruikleen heeft gekregen, is
heel blij met de aanwinst om
dat het museum al zes andere
schetsen uit die serie heeft
hangen. Het zal overigens nog
wel even duren voordat het
publiek het paneel kan be
wonderen. Om het werk zijn
juiste plaats te geven, moet de
overvolle Rubens-zaal eerst
opnieuw worden ingericht.
Kunstnijverheid
De eerste veiling
van het nieuwe
seizoen staat bij
Gijselman in
Amsterdam in het
teken van de
kunstnijverheid.
Een grote
particuliere
verzameling
merk- en
stoflappen wordt
op zes, zeven en
acht september
geveild.
FOTO: ANP
o' #Sfn16 3i
- v%°
Karakti
f.30 Gil
Poster van de RussÉJIrker
i Recht:
(3.05 N
/~i 1 I achteg
Clownesk^
Jikovsk
variete-r(bpn
AMSTERDAM
twintig Russische dl
gers, acrobaten, clo*J
mespelers zorgen dB
maanden vo<
familie-spektakel,
tel 'Moscow nigh
theaterproject op
in première in thej
in Amsterdam.
Stichting Carré ras
de indruk van dit gl
het zien van een
maar had het idee d
stelling pas echt gf
zijn voor de Nederld
als een Westerse r|
puntjes op de i zou
ontstond een Russi
landse samenwerki!
eindelijk resulteeré ore
vijf weken durende
in Moskou onder t
de Amerikaan Rifl0Per
Door middel van rPaeni
werkte hij met drir9"
theatergroepen aanfht pe
tie. Tot in de vroe) °os I
werd gediscussieer# betel"
naderingswijze erffSlden
Daarna werd een IP'aats
maakt uit bestaand
van de groepen. Ga
een duidelijke voorLom
de Russische culti
derstelden, werden
of vervangen. Zo f0N
een clowneske vsP^N
voor het hele geziflND
voorproefje wil zied
dag 23 (21.00 uur) ej
augustus (15.15 uur.,
het Openluchtthea^en
Vondelpark in
Daarna staat de revPP
19 september in hef
ater in ScheveninP°P
september in <r
schouwburg.
