m
Reizen zonder
ontberingen
Plan aanval Pearl Harbour
kwam uit Brits marineboek
Vrouwen in de rij voor Karrespoor
Het gouden talent van -
Andrew Lloyd Webber^
BUITENLAND KUNST/RTV
Tinbergeipldei
uit armert
landen
neemt toef*
£eidóc6ou*a*it
DINSDAG 6 AUGUSTUS 19 tdóeC
PUBLICATIE WAS RESULTAAT VAN DISCUSSIE MET ROOSEVELT
WASHINGTON De Ja
panse verrassingsaanval
op Pearl Harbour in de
Tweede Wereldoorlog was
niet bedacht door de Ja
panners zelf, maar door
een vooraanstaand Brits
marinedeskundige. Dit
wordt gesteld in het on
langs in de Verenigde Sta
ten verschenen boek 'Vi
sions of Infamy' van Wil
liam Honan.
Tot voor kort werd admiraal
Isoroku Yamamoto, comman
dant van de keizerlijke vloot
van Japan, beschouwd als het
brein achter de aanval op de
Amerikaanse vloot bij Hawaï,
in december vijftig jaar gele
den. Door de aanval werd
Amerika betrokken in de
Tweede Wereldoorlog.
Volgens Honan zou Yamamoto
het plan echter hebben over
genomen uit het boek 'The
Great Pacific War' van de
Britse deskundige Hector By-
water. Het boek, een vervolg
op een eerdere verhandeling
van Bywater over de machts
verhoudingen tussen de Ame
rikaanse en Japanse marine en
verschenen in de jaren twin
tig, was het resultaat van een
lange transatlantische discus
sie van de auteur met de Ame
rikaanse president Roosevelt
in 1923. Bywater vocht Roose-
velts standpunt aan dat een
oorlog met Japan uitgesloten
In zijn boek probeerde hij te
bewijzen dat de twee machten
tegen elkaar opgewassen wa
ren en zette hij de beste strate
gieën voor beide partijen uit
een. Ondanks successen in het
begin zou Japan echter een
oorlog met Amerika uiteinde
lijk verliezen, zo stelde Bywa
ter.
Door een verrassingsaanval op
de Amerikaanse zeemacht in
de Stille Oceaan, de inname
van Guam en de Filipijnen en
de militarisering van de eilan
den die onder Japans mandaat
stonden zou Japan een prak
tisch onkwetsbaar eilandenrijk
kunnen vormen, aldus Bywa
ter. De Amerikanen zouden
echter een tegenaanval doen.
Na een roekeloze en kostbare
poging om door te dringen in
het Japanse schild van eiland
bases, zou Japan met een amfi
bische campagne over de Stille
Oceaan worden verslagen.
Bywaters boek had een heftige
discussie tot gevolg die nog in
volle gang was toen Yamamo
to. toen nog kapitein, in 1926
in Washington werd gestatio
neerd als marine-attaché. Uit
Honans research is gebleken
dat Yamamoto Bywaters idee
ën heeft doorgegeven aan zijn
superieuren. In 1934 sprak hij
in Londen met Bywater zelf.
In 1939 werd Yamamoto be
vorderd tot commandant en
begon hij de ideeën te vertalen
naar echte oorlogsplannen.
Honan beweert dat het vast
staat dat Yamamoto Bywaters
blauwdruk heeft overgeno
men. „Hij nam Bywaters oor
logsplan op de meeste punten
over, variërend van algemene
doelen en strategie tot kleine,
maar kritieke details als de
stranden waar de' invasietroe
pen moesten landen".
Honan betoogt dat Yamamoto
zich er van bewust was dat Ja
pan de oorlog waarschijnlijk
zou verliezen. Omdat hij zag
dat zijn leiders vastbesloten
waren te vechten, aanvaardde
hij dit risico en ging hij over
tot de aanval. Hij wilde Japan
verzekeren van een zo sterk
mogelijke positie bij eventuele
onderhandelingen.
(c) The Times
SUSKE EN WISKE
Die pummels houden er zelf ft'en rekening I
L mei da! ih trnjoviale ben 1J
HET WITTE WIEF
Standaard Uitgeverij/Wavery P
Bibliotheek genoemd
naar slachtoffer
decembermoorden
PARAMARIBO Suriname
heeft een nieuwe juridische bi
bliotheek, een gift van de twee
jaar geleden opgerichte stich
ting Juridische Samenwerking
Nederland-Suriname. Lilian
Goncalves, advocate in Am
sterdam en voorzitter van de
stichting, onthulde samen met
haar dochter gisteren in Para
maribo het naambord. De bi
bliotheek is genoemd naar
haar man Kenneth Goncalves,
die in 1982 door het militaire
regime om het leven werd ge
bracht. Hij was tot 8 december
dat jaar deken van de Suri
naamse orde van advocaten.
Kenneth Goncalves schreef
negen jaar geleden een brief
aan het militair gezag waarin
ernstige verontrusting over de
rechtzekerheid in Suriname
werd geuit. „Dat standpunt is
nog steeds van kracht", aldus
de weduwe van de vermoorde
jurist. De bibliotheek telt mo
menteel 2000 boeken.
'va*
Kaars voor Ceausescu
Een Roemeense vrouw brandt een kaars bij het vermeende graf van dictator Ceausescu op een
begraafplaats in Bukarest. Veel oudere Roemenen betreuren het verdwijnen van het vroegere regi
me, vanwege de huidige hoge prijzen op de vrije markt. foto: epa
De Vries: in dienst nemen buitenlanders bemoeilijken
t
DEN HAAG Het in dienst
nemen van buitenlanders
moet moeilijker worden. Mi
nister De Vries van sociale za
ken wil daarom de wetgeving
op dit gebied aanscherpen. De
minister gaat van bedrijven ei
sen dat zij zich eerst richten op
de Nederlandse arbeidsmarkt
en pas in tweede instantie
werknemers zoeken binnen de
Europese Gemeenschap.
Alleen als bedrijven aanneme
lijk kunnen maken dat zij ook
op deze Europese arbeids
markt geen geschikte werkne
mers kunnen vinden, mag
worden gezocht buiten de EG.
Maar De Vries wil in dat geval
wel weten of Nederland in dat
geval belang heeft bij dat spe
cifieke werk. Wanneer dat in
derdaad het geval blijkt te zijn,
mag de vacature, die minstens
drie maanden moet zijn ge
meld bij het arbeidsbureau,
worden vervuld door een bui
tenlander. Het kabinet heeft
hierover een adviesaanvraag
gestuurd aan de Sociaal Eco
nomische Raad (SER). De
nieuwe wet moet situaties zo
als met de Poolse verpleegsters
in het Amsterdamse VU-zie-
kenhuis voorkomen.
Het ministerie wil verder dat
de zogenaamde tewerkstel
lingsvergunning, die nu nog
gratis is, honderd gulden gaat
kosten. De minister overweegt
daarnaast de sancties wegens
het in dienst hebben van ille
gale werknemers te verzwa
ren. De beide regeringsfracties
in de Tweede Kamer hebben
daar eerder al op aangedron
gen. Werkgevers die illegale
werknemers in dienst hebben
moeten volgens de minister de
uitzettingskosten en de kosten
voor het in bewaring stellen
van de illegalen betalen. Mi
nister De Vries overweegt ver
der om van asielzoekers die
om humanitaire redenen tot
Nederland zijn toegelaten niet
langer een tewerkstellingsver
gunning te eisen.
.•izinl
immigratil
AMSTERDAM De
wikkelingshulp van d
ke landen aan de
Wereld is veel te wf
LONDE1
ieden va
•n week<
veiligh
aan bc
redding
ding op
hadd
ssagii
■een kor
werd
echt
hield co
»iers uiti
had ve
om de inkomensonge
heid tussen beide gro?TTT(
landen binnen een ree1-
ke termijn op te he
Het huidige niveau vall
ontwikkelingshulp zal I
den tot een verhoogde
migratie, legaal of
gaal, vanuit de mij
ontwikkelde landen.
Dit hield NobelprijswirjU VAN
professor Jan Tinbergen f
ren in Amsterdam zijn
voor op een internati^*-
symposium over besliskilhtelinj
Hij zei dat de tijd dringt aiovic
rijke landen zich moetenpd d<
zinnen op een substan
vergroting van hun steun u
de ontwikkelingslanden.'
ontwikkelingshulp van dövan
ke landen bedraagt momeferen.
0,35 procent van hun brutnoom 1
tionaal produkt (BNP). AWijwil
situatie niet verandert, door a
het volgens Tinbergen 5381,
voordat de welvaart var|
ontwikkelde landen en onde
Derde Wereld op gelijk niTtoe n
is. De econoom denkt nietdoorsl
de bevolking van de onder oordi
wikkelde landen het geUenja,
kan opbrengen zolang i f
wachten. ai a<
e om
Tot en met juli zijn dit de Se
10.996 asielverzoeken igevall
diend, 292 meer dan in de
ste zeven maanden van 1
zo heeft het ministerie vankost e,
titie maandag meegedé1331" 3
Over het hele jaar 1990 në;
droeg het aantal asielaanP3n- 1
gen 21.208. Justitie signalde an
sinds mei een opmerke!3 var
stijging van het aantal al P13:
zoekers uit Vietnam. Het^lterl1-
treft vooral mensen uitPest3£
voormalige DDR en uit an<® °63'
Oost-Europese landen. d-
het aantal asielzoekers uitni3tj
goslavië is de afgelopen maêc
verder gestegen. ^e'
it ze d>
Great Journeys. Achtdelige docu
mentaire-serie. KRO-televi8ie. Ne
derland 1 om 19.25 uur. Woensdag.
HILVERSUM Televisie
is een mooi medium...
soms. Neem de achtdelige
documentaire-serie 'Great
Journeys', die de KRO op
het scherm brengt. Als
kijker mag je schaamte
loos meegenieten van acht
bijzondere reizen zonder
de ontberingen, die een
tocht door de Sahara of
door het verscheurde
Vietnam met zich mee
brengt. Zonder inentingen
tegen de meest vreselijke
ziekten en zonder de zor
gen van 'ben ik iets verge
ten' neemt de omroep de
kijker mee naar allerlei
uithoeken van de wereld.
Het zijn van die reizen
waar je stilletjes van
droomt, maar die nooit
waarheid worden, omdat
ander werk, een nieuw
huis, kinderen of andere
zaken steeds weer roet in
het eten gooien.
Met 'Great Journeys' is het
echt jammer dat zelfs het
grootste televisie-scherm ei
genlijk te klein is voor al die
bijzondere schoonheid in beel
den. De levensechtheid wordt
verstoord, maar goed, daar
voor is het televisie. De BBC,
die deze reeks vervaardigde,
nam geen halve maatregelen.
'Great Journeys' is dan ook
geen 'Rondje Europa' bijvoor
beeld. Hoe leuk die VARA-
reisverhalen ook zijn, ze mis
sen het doortimmerde karak
ter waarmee de BBC te werk
is gegaan. Als 'Rondje Europa'
een vakantiekaart naar huis is,
dan is 'Great Journeys' een
dikke brief met legio foto's.
Handelsroutes
Uitgangspunt voor de serie
was een reis over 's werelds
belangrijkste handelsroutes,
zoals de zilverroute in Bolivia,
de zijderoute in China of de
zoutroute in Afrika. Om de
reeks niet alleen visueel te la
ten schijnen, werden een aan
tal schrijvers, een fotograaf,
een historicus, een journalist,
een disk-jockey en een muzi
kant gevraagd elk een reis te
maken. Dat dit een gouden
formule is, bewees Boudewijn
Büch eerder tijdens zijn reis
naar Australië en laat schrij
ver Hugo Williams nog eens
zien in de eerste aflevering
van 'Great Journeys'.
Williams bereist de Pan-Ame
rican Highway, de enige weg
op het westelijk halfrond die
van Alaska tot het zuidelijkste
puntje van Panama loopt. Zo'n
reis levert een veelheid aan
veranderende landschappen
en indrukken op, die voor een
groot deel worden gekleurd
door het politiek onstabiele
karakter van de Middenameri-
kaanse landen als Mexico,
Guatemala, El Salvador, Nica
ragua en Panama. Voordeel
van het sturen van een schrij
ver is, dat het commentaar ex
tra inhoud krijgt. En het is
dan ook dankzij Hugo Willi
ams dat de eerste aflevering,
ook is die de zwakste van de
reeks, boven het gemiddelde
wordt uitgetild. Met een
scherp oog voor detail schetst
hij de verschillen tussen de
landen, becommëntarieert de
snelweg, tipt de belangrijkste
geschiedkundige feiten aan en
praat hij over zijn eigen ang
sten en gevoelens. „Ik ben
doodsbang voor deze reis van
wege de situatie in Midden-
Amerika" om even later op te
merken „Als ik maar geen
pech krijg op dit achtbaans
gekkenhuis".
Cynisch
Hugo Williams' stemmingen
veranderen met het verstrij
ken van de minuten. Hij is nu
eens cynisch, dan weer ly
risch, wisselt koude feiten af
met warme poëtische observa
ties. Wat dat betreft is het jam
mer dan hij gedurende de zes
tig minuten durende docu
mentaire niet constant aan het
woord blijft. Zijn reis wordt
'onderbroken' door interviews,
die weliswaar het verschil tus
sen de twee Amerika's scherp
neerzetten, maar die in de rit
miek van de film licht storend
werken. Zo vertelt een jonge
vrouw uit El Salvador hoe ze
tot God heeft gebeden om
werk voor haar en haar zoon.
Als miljoenen voor haar is ze
illegaal de grens naar de Vere
nigde Staten overgestoken. Ze
heeft het stuk gezwommen,
maar is gearresteerd. Wanneer
de camera haar in beeld
neemt, is ze verdrietig. Even
eerder heeft Williams laten
weten hoe gemakkelijk het
voor hem is om in zijn sport
wagen van noord naar zuid te
rijden. Hij ziet de grenzen als
een litteken. „De grens tussen
Amerika en Mexico is een oor
logswond. Vroeger behoorde
een derde van de Verenigde
Staten bij Mexico en dat is nog
altijd te zien".
Derde Wereld
Voor Williams is zijn reis over
de Pan-American Highway er
één van de eerste naar de Der
de Wereld, van blank naar
zwart, van proza naar poëzie,
maar ook van kapitaal naar
schuld. Die sociale bewogen
heid blijft in zijn teksten en de
beelden zichtbaar. Hij noemt
Nicaragua 'het land van de
dromen', vertelt bij beelden
van een Maria-processie in
Mexico „dit is religie voordat
Rome er vat op kreeg" en
wijst even later op het verlies
van tradities. Hoewel de ge
schiedenis van de landen,
waar Williams doorheen rijdt,
niet tot vrolijkheid stemt, is
het geen sombere documentai
re. Er zitten bijvoorbeeld
adembenemende natuurbeel
den in. Na twaalfduizend kilo
meter, gerekend vanaf de
grens met Mexico, eindigt de
Pan-American Highway in
een zandpad. Het is het aller
laatste staartje van de weg de
jungle in. Dat oerwoud vormt
de natuurlijke barrière tussen
Noord- en Zuid-Amerika en
dat wil de Verenigde Staten zo
houden. Zij ziet het als een be
scherming tegen de plunde
rende horden, die drugs en re
volutie met zich meebrengen.
HILVERSUM Maar
liefst 600 reacties in de
vorm van brieven en
kaarten kreeg Folkert
Munsterman, lid van het
Mannenkoor Karrespoor
uit Tuk, naar aanleiding
van een radioprogramma
van de VARA, waarin hij
zich beklaagde over het
gebrek aan huwbare boe
renvrouwen op het platte
land.
Folkert had geen idee waar hij
aan begon toen hij samen met
Gert Jan ter Schure een week
geleden op dinsdag in het pro
gramma van Henk Westbroek
uitlegde waarom het voor boe
renjongens zo moeilijk is om
aan de vrouw te komen. De
afspraak was dat de VARA
mogelijke reacties door zou
sturen. Dat heeft Folkert ge
weten. Vanaf woensdag stond
de telefoon roodgloeiend en
moest Folkert de meest zinni
ge en onzinnige vragen over
het boerenbedrijf beantwoor
den. Ten einde raad heeft hij
de Vara gebeld en gevraagd
zijn nummer niet meer door te
geven. 'Ik ben tenslotte geen
psychiater in boerenzaken
zegt Folkert. Bovendien ging
het er Folkert en kornuiten ei
genlijk alleen om het nummer
'Mooi Man' ook bij de Vara ge
draaid te krijgen. Alleen als ze
er een sociaal tintje aangaven
konden ze in een programma
komen, hadden ze uit eerder
contacten met Westbroek be
grepen. Via het probleem van
het tekort aan boerinnen lukte
de opzet.
Met het stoppen van de tele
foontjes was de zaak nog niet
van de baan, want bij de Vara
stroomde de post binnen. Brie
ven met foto's van huwbare
meisjes uit alle delen van het
land. Aanzoeken en vragen
over de boerderij bleven bij de
postkamer binnenkomen. Het
was zelfs zo erg dat de Vara
besloot een vervolguitzending
aan het onderwerp te wijden.
CZv ertien
LONDEN Andrew
Lloyd Webber (43) is één
van de rijkste jonge Brit
ten onder de zon. Zijn
persoonlijke fortuin wordt
geraamd op zo'n 300 mil
joen pond. Hij heeft acht
kassuccessen en nog maar
één flop op zijn naam
staan. De gemiddelde op
brengst van zijn musicals
is ruim 500.000 pond per
week.
„Alles wat met Lloyd Webber
in aanraking komt, verandert
in goud", zeggen de Britten.
Geld verdienen met lichte mu
ziek is heel mooi, vindt hij
zelf, maar het serieuze genre
trekt hem ook aan, zelfs wan
neer dat, commercieel gezien,
minder lucratief is.
Dit verlangen om eens wat an
ders te doen was de hoofdre
den waarom Lloyd Webber
anderhalf jaar geleden 50 mil
joen pond leende van Coutts,
de bankiers van de Britse ko
ningin („Ik ben hun klant
sinds ik de middelbare school
verliet; ze kennen mij heel
goed"). Hij wilde opnieuw de
belangrijkste aandeelhouder
zijn van de "Really Useful
Company".
Financieel imperium
Andrew Lloyd Webber had
enkele jaren voor die tijd met
deze onderneming zijn finan
cieel imperium overkoepeld.
Een ander streefdoel was fi
nanciering van de restauratie
van het bouwvallige Palace
Theatre aan Londens Cam
bridge Circus dat hij had ge
kocht. In januari 1986, toen
bleek dat zijn musicals, waar
onder Cats en Phantom of the
Opera, ontzettend veel geld
opbrachten, besloot hij de
RUC te laten opnemen in de
vaste koerslijsten van de
beurs.
Robert Kretowicz van Salo-
man Brothers is Lloyd Web
bers financiële adviseur. Het
was Kretowicz die hem afgelo
pen jaar aanraadde van de Re
ally Useful Company weer een
particuliere holding te maken.
De krantenmagnaat Robert
Maxwell was in het bezit van
14,4 procent van de aandelen.
Lloyd Webber kocht die terug
met een flinke portie van het
geleende geld (hij is van plan
zijn schuld bij Coutts af te los
sen in vijf jaar) en had daar-
Andrew Lloyd Webber met zijn
door met 52,6 procent van de
aandelen de RUH die toen zo'n
77 miljoen pond waard was op
nieuw in zijn macht.
„Het zal nu wel een poosje du
ren eer ik weer een populaire
musical schrijf", zei Lloyd
Webber. Hij was van plan zich
wat bezig te houden met 'het
serieuze' genre en ook met
film en tv.
Vooral de muziek zit hem in
het bloed. Zijn vader, dr. Wil
liam Lloyd Webber, was een
bekwaam organist en direc
teur van het Muziekcollege
van Londen. Zijn moeder gaf
pianoles. Zijn broer Julian is
een uitstekend cellist.
Andrew en Julian Lloyd Web
ber groeiden op boven het me
trostation van Londens South
Kensington. Westminster Col
lege was hun middelbare
school. Hoewel Andrew al van
kindsbeen af muzikale shows
produceerde, ging hij naar de
universiteit van Oxford om ar
chitectuur en geschiedenis te
studeren. Maar na een trimt®1"1
ter had hij daar al genoeg va
Hij bleef thuis en zijn vaa
stuurde hem naar de muzi^-
school.
Jesus Christ Supersta
Lloyd Webber begon zijn i
zikale carrière met het
oratorium 'Joseph and
Amazing Technicolor Dreal
coat'. Zijn eerste grote toppT
was 'Jesus Christ Supersta
Daarna zouden nog veel sii
cessen volgen, zoals Evita, Cf!
en Starlight Express. Alles vl
Andrew voortbracht scheen
hoge toppen, behalve "Jeevi
die zo hard flopte dat in Lef
den iedereen er verbaasd 1
opkeek.
Andrew Lloyd Webber hei
ook een zwak voor vrouwJ
Sinds afgelopen februari is J
aan zijn derde eega toe.
huwde de 28-jarige Madeleijj
Gurdon Sarah Brightman f
Sarah Jane Tudor gingen har
Ir
