Seriemoordenaar wil steeds
meer
„Lubbers wil Japanners
te vriend houden;
hij is 'n grote ijdeltuit''
BINNENLAND BUITENLAND
FBI HEEFT DUIDELIJKE PROFIELSCHETS
EüdöeQowuvnt
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1991
Trouwe lezers van de in
gezonden-brievenrubriek
in onze krant en in ande
re dagbladen weten dat
premier Ruud Lubbers
het momenteel hard te
verduren heeft. Hij
wordt „een schobbejak"
genoemd, „een miezerig
kruideniertje" en „de
grootste schijnheilige van
Nederland". Het zijn niet
de wao-plannen van het
kabinet die deze emoties
opwekken, het is de
kwestie van de zogehe
ten Japanse ereschulden.
De uitspraak van Lub
bers dat deze zaak „is af
gedaan", wordt hem niet
in dank afgenomen.
SLACHTOFFERS JAPPENKAMPEN STEEDS BOZER OP PREMIER
Van den Broek. Premier Lub
bers is het roerend met hem
eens, want telk.ens als hem
vragen worden gesteld over de
Japanse ereschulden verwijst
hij naar de brief van minister
Van den Broek.
Wat staat er in dat verdrag en
dat protocol? In 1951 werd be
paald dat Japan schadevergoe
ding (264 gulden per persoon)
zou betalen aan een aantal ex-
krijgsgevangenen. Onder druk
van de Verenigde Staten zag
Nederland af van verdere
schadeclaims. Japan was er
economisch slecht aan toe en
mocht niet in de armen van de
Sovjetunie worden gedreven.
Voorbehoud
Minister Stikker maakte ech
ter een tweeledig voorbehoud.
Ten eerste: de Nederlandse re
gering mocht volgens de eigen
grondwet geen afstand doen
van particuliere schadeclaims.
Ten tweede: Japan werd uitge
nodigd uit eigen beweging
smartegeld te betalen aan de
Nederlandse burgers die in
een 'Jappenkamp' hadden ge
zeten. Na overleg tussen de
ministers Stikker en Yoshida
volgde het zogeheten protocol
van 1956. Daarin werd bepaald
dat Japan smartegeld (415 gul
den per persoon) zou uitkeren
aan burgers die in een kamp
hadden gezeten. Alweer ging
het hier om een beperkt be
drag, omdat men Japan econo
misch wilde ontzien.
Wat de Nederlandse regering
betreft was Japan sindsdien
feitelijk ontslagen van haar
verplichting tot het betalen
van smartegeld of schadever
goeding aan oorlogsslachtof
fers. Maar formeel gezien
werd met het protocol van
1956 slechts voldaan aan één
van de twee voorbehouden die
Stikker bij het vredesverdrag
van 1951 had gemaakt. Japan
had weliswaar 'vrijwillig'
smartegeld betaald, maar er
was geen sprake van een ver
goeding van de echte schade.
Dat voorbehoud staat dus -
formeel - nog steeds over-
Vooralsnog echter zonder ge
volg, want de opeenvolgende
Nederlandse kabinetten hiel
den de deur sinds 1956 pot
dicht. „Volkomen ten onrech
te", oordeelt Stolk, de oprich
ter van de Stichting Japanse
Ereschulden. „Van de 15.000
aanvragen die ons bekend zijn,
bestaat een groot gedeelte uit
schadeclaims. Ons is onnoeme
lijk veel leed aangedaan dat in
de verste verte niet gecompen
seerd wordt door die fooi van
415 gulden. Je moet niet ver
geten dat er ook sprake is van
veel materiële schade: huizen
die zijn opgeblazen, auto's die
in beslag zijn genomen en
banktegoeden die door de Ja
panners zijn ingepikt. Daar
hebben we nooit een cent van
terug gezien en dus staat het
voorbehoud dat Stikker toen
maakte, nog overeind. Tot op
de dag van vandaag is er dus
nog wel degelijk ruimte voor
schadeclaims".
Volgens een aantal van de
slachtoffers komt daar bij dat
zich sinds 1956 nieuwe ont
wikkelingen hebben voorge
daan die de schadeclaims ook
moreel gezien rechtvaardigen.
Japan is uitgegroeid tot de
grootste economische macht
ter wereld en is nu dus wel de
gelijk tot betaling in staat.
Duitsland heeft vrijwillig on
geveer 100 miljard mark
aan zijn oorlogsslachtoffers be
taald. Relatief gezien is Japan,
dat enkele tientallen miljoe
nen guldens betaalde, er dus
wel zeer goedkoop vanaf geko-
Amerika
Dan is er het opmerkelijke feit
dat de zogeheten Japanse
In de dit voorjaar uitgekomen film 'The silence of the
lambs' vilt de seriemoordenaar zijn slachtoffers om hen
tot onder meer vesten te verwerken.
Hoewel in de film een fictief verhaal wordt verteld,
liggen de gruwelen die erin worden getoond dichter bij
de waarheid dan menig argeloos bioscoopbezoeker
wellicht vermoedt. Dat bleek eens te meer, toen vorige
week de 31-jarige Jeffrey L. Dahmer uit Milwaukee
werd gearresteerd wegens de moord op ten minste ze-
middels zo omvangrijk gewor
den, dat de FBI een speciale
afdeling heeft waar men zich
louter bezig houdt met deze
misdrijven. In de Behavioral
Science Unit van de FBI-Aca-
demy in Quantico, Virginia,
proberen agenten de denkwe
reld van de seriemoordenaar
te doorgronden. De profiel
schets van de seriemoordenaar
is inmiddels opgesteld. Belang
rijkste kenmerken: hij is in
negen van de tien gevallen al
leenstaand, bijna altijd blank,
relatief jong wanneer hij met
moorden begint (tussen de 25
en 40 jaar) en heeft over het
algemeen een vrij hoge intelli
gentie. Verder is hij in het
maatschappelijk verkeer een
onopvallende persoon en komt
erg aardig over in de omgang
met andere mensen. Ten slotte
komt hij uit een gebroken ge
zin, heeft vaak zijn vader of
moeder niet gekend of is opge
voed in een kindertehuis. Is de
seriemoordenaar wel door bei
de natuurlijke ouders opge
voed, dan was vaak sprake
van mishandeling, seksueel
misbruik of verwaarlozing in
de jeugd.
Ontspoord
Mannen die later uitgroeien
tot een seriemoordenaar -
vrouwelijke serial killers zijn
tot op heden onbekend - blij
ken stuk voor stuk reeds in
hun jeugd te zijn ontspoord.
Het begint op jonge leeftijd al
met agressie en sadisme tegen
familieleden, klasgenootjes en
dieren. In de loop der jaren
wordt het van kwaad tot er
ger. De toekomstige serial kil
ler zal als klein kind meer dan
zijn leeftijdgenoten ruzie zoe
ken. De volgende stap is dat
hij mensen en dieren angst
gaat aanjagen en ze met opzet
pijn gaat doen. De meeste se
riemoordenaars begonnen al
in hun kinderjaren met het
doden van dieren, dikwijls op
beestachtige wijze.
De serial killer groeit lang
zaam naar zijn eerste moord
toe. Tegen de tijd dat hij de
straat op gaat met de bedoe
ling iemand om te brengen,
heeft hij in gedachten al vele
malen een moord gepleegd. De
eerste keer zal het zelden tot
een daadwerkelijke moord ko
men. De seriemoordenaar zal
een slachtoffer uitzoeken en
hem of haar achtervolgen. In
de loop der tijd durft hij steeds
dichter in de buurt te komen,
maar haakt telkens af voor
contact is gemaakt. Op een ge
geven moment zal hij een
drempel overstappen en dege
ne die hij achtervolgt durven
aanspreken. Verder gaat hij
nog niet.
Cyclus
Maar op een bepaald moment
stapt de serial killer de laatste
drempel over en doodt hij zijn
slachtoffer daadwerkelijk. Dan
is de rem eraf en is er geen
weg meer terug. De seriemoor
denaar lijkt op een roofdier
dat eenmaal een prooi heeft
gevangen en meer wil. De
moorden zullen elkaar blijven
opvolgen. Ze worden een ri
tueel, waar de moordenaar
niet meer zonder kan. Mensen
doden wordt als het ware iets
hormonaals, een cyclus die om
de zoveel dagen terugkeert.
Wanneer de fantasie die de se
riemoordenaar in de jaren
voor zijn eerste moord heeft
ontwikkeld, eenmaal werke
lijkheid is geworden, fanta
seert hij verder. Zijn eigen da
den verhogen het agressieve
gehalte van zijn fantasie. De
serial killer wil zijn nieuwe,
agressievere fantasie verwe
zenlijken. Hij zal zich niet lan
ger beperken tot de moord al
leen, maar verminkt zijn
slachtoffer, hetzij voor, hetzij
na de dood. Vaak ook komt er
seksueel misbruik van het
slachtoffer bij. Soms voor,
soms na de moord en in een
aantal gevallen zowel ervoor
als erna.
Is de nieuwe fantasie verwe
zenlijkt, dan zal de seriemoor
denaar opnieuw een nog af-
schuwwekkender scenario in
zijn hoofd ontwikkelen. Ook
dat zal hij uitvoeren. Zo ont
staat een spiraal van steeds
gruwelijker wordend geweld,
waaruit voor de moordenaar
geen weg terug meer is.
Geestesziek
De denkwereld van de serie
moordenaar is de afgelopen ja
ren in de VS bijna eindeloos
onderzocht. De FBI denkt dat
wanneer zij de psyche van een
aantal serial killers door
grondt, zij de gedachten van
alle seriemoordenaars kent.
Dat kan helpen bij de opspo
ring van degenen die nog vrij
rondlopen.
Er zijn twee theorieën over
waarom vijfhonderd Ameri
kaanse mannen er op los
moorden alsof het niets is. De
eerste, de zogenaamde conser
vatieve theorie, verliest steeds
meer aanhang. Deze gaat er
vanuit dat seriemoordenaars
geestesziek zijn. Maar dat
wordt door veel Amerikanen
als een te simpele verklaring
van de hand gewezen. Wan
neer dat de enige aanleiding
zou zijn, zouden overal ter we
reld seriemoordenaars moeten
rondlopen en dat is niet het
geval. De Verenigde Staten
herbergen maar ongeveer vijf
procent van de wereldbevol
king, maar van alle seriemoor-
den die er wereldwijd plaats
vinden, wordt 75 procent in
Amerika gepleegd.
De verklaring moet dus ty
pisch Amerikaans zijn, menen
aanhangers van de tweede, de
progressieve, theorie. Zij zoe
ken de oorzaak in de volmaak
te consumptiemaatschappij.
Dat verklaart niet alleen
waarom serial killers juist in
de VS zoveel voorkomen,
maar vormt tevens een plausi
bel antwoord op de vraag
waarom juist de afgelopen
twee decennia het aantal serie-
moorden zo'n gigantische groei
heeft doorgemaakt.
Seriemoordenaars uiten, vol
gens deze theorie, door middel
van het plegen van moorden
hun haat jegens de Ameri
kaanse samenleving. Serial
killers kunnen 'losers' (verlie
zers) zijn, die ten onder gaan
in de perfecte consumptie
maatschappij waarin geld,
macht en succes de enige za
ken lijken die tellen. Ze creër
en hun eigen wereldje, waarin
ze, in tegenstelling tot wat het
geval is in de echte wereld, de
sterkste zijn. Voor hun gevoel
is er geen duidelijker manier
om kenbaar te maken dat je
onoverwinnelijk bent dan
mensen te vermoorden.
Dahmer lijkt een representant
van deze groep. Wonend in de
armste buurt van zijn stad en
ontslagen door de chocoladefa
briek waar hij werkte, moet
hij zich een zwakkeling heb
ben gevoeld.
Verveling
Andere seriemoordenaars zijn
juist uitermate succesvol, maar
raken ontzettend verveeld
door de weelde waarin ze le
ven en gaan op zoek naar eni
ge spanning in hun bestaan.
Theodore Bundy is één van de
bekendste Amerikaanse serie
moordenaars. Hem stond vol
gens velen een glansrijke car
rière in de politiek te wachten
Maar Bundy vond zijn luxueu
ze leventje weinig aangenaam
en besloot te gaan moorden.
Ten minste 28 vrouwen bracht
hij om, maar de politie denkt
dat het werkelijke aantal
slachtoffers dat hij maakte ho
ger ligt, waarschijnlijk boven
de veertig.
Wanneer de aanhangers van
de progressieve theorie gelijk
hebben, rest de vraag waarom
de seriemoordenaar niet in
grote aantallen voorkomt in
Europa. Ook daarvoor is een
verklaring te vinden. Ver
moed wordt dat dit te maken
heeft met het feit dat geweld
in de Amerikaanse samenle
ving veel meer is 'ingebakken'
dan in de Europese. Amerika
nen hebben om hun land te
veroveren bijna een heel volk
moeten uitmoorden en dat
schijnt zijn sporen na te laten.
Niet voor niets ziin Amerika-
ind
nen vrijwel als enige volen in
de wereld bereid waarin Zc
ook militair in actie te koï>r da]
Het meest recente v0°rLaarl3
werd nog geleverd tijden n
Golfoorlog. Een vrucht?ulla
voedingsbodem voor de gltetro
killer is dus in de VS aafile p
zjg- 't, lui
Verder moet de rol van deancje]
dia volgens Amerikaanse
ciologen niet worden u'7~
vlakt. Door de media onts^ m«
rond seriemoordenaars ïCOntl
zelden een soort heldenvingei
ring, die anderen zou helaar
gestimuleerd ook te LarcJi
moorden. Het ergst was
heldenverering nog wel i1 u
Ted Bundy. Hij wist van i
zelf haast een heilige te Qor
ken j bliek
ischou'
;ressor
Epidemie >or he
De eindeloze onderzoeken F®
de FBI en de psychologif1^.
analyses ten spijt, moet ge/n in
stateerd worden dat tot nu"ant| a
nog nooit een serie moor* Wes
werd opgelost door alleen
speurwerk van de agenten.^
riemoordenaars liepen tot)r f\
heden tegen de lamp omda
een stommiteit begingen,
deren gaven zichzelf aan,
ze hun werk klaarblijki
hadden voltooid. Zoals Aln
DeSalvo, die vele vrou^
vermoordde en hun wonin!
doorzocht maar nooit iets r
nam. Tot hij op een geget!
moment kennelijk had ge\V
den wat hij zocht. Bij -het i
van zijn laatste slachto^^
plaatste hij een kaartje me^__
tekst 'Gelukkig Nieuwjaar'qjSï^
volgende dag gaf hij zich £3=
Hij was klaar.
Mogelijk hebben de psycmjwV
gische analyses van serial
Iers in de toekomst wel tof^^^
fect dat de FBI er in sl|N828 -
hen op te sporen. Het is an Holl
nodig ook, want het is inievensn
dels zo erg gesteld, datioeten
Amerikaanse politie wane oorde
zij het heeft over seriemlerd he
den, zonder overdrijven dhirurgij
te spreken van een epiden
Idoor
STAN VAN HAASTEREN
DEN HAAG Bij het re
cente bezoek van premier
Kaifu aan Nederland
maakte minister-president
Lubbers bekend dat zijn
Japanse collega excuses
had aangeboden voor het
leed dat de Japanners tij
dens de Tweede Wereld
oorlog Nederlanders heb
ben berokkend. Ook leg
de Kaifu een krans bij het
Indisch Monument in Den
Haag ter nagedachtenis
van de vele slachtoffers.
„Maar dat is 't dan. Daar-
mee is de kous af", aldus
Lubbers.
Een misvatting van de pre
mier, want nu staat al vast dat
op 29 augustus over zijn uit
spraak harde woorden zullen
vallen in de Tweede Kamer.
Een overgrote kamermeerder-
heid heeft nu al laten weten
dat de Japanse kwestie nog
niet is afgedaan. En er staat
een officieel staatsbezoek op
de agenda; in oktober gaat ko
ningin Beatrix op visite bij
keizer Akihito.
Maar allereerst is er nog een
binnenlandse gebeurtenis
waarbij de emoties hoog kun-
nen oplaaien. Dat is de her
denking van de Japanse ne
derlaag, op 15 augustus, waar
bij vooral ook de oorlogsslacht
offers worden geëerd. „Ik raad
Lubbers aan zich daar niet te
vertonen", zei J.C. Stolk, op
richter van de Stichting Ja
panse Ereschulden, eerder
deze week al. „Als hij wel
komt zullen we hem in het
water gooien, net als de krans
die Kaifu legde".
van het dodenherdenkingsco
mité is de premier net als an
dere jaren uitgenodigd voor
deze plechtigheid. „Tot nu toe
is hij altijd gekomen, maar ik
heb geen idee of hij het dit
jaar weer doet. Ja, ik ben bang
dat de gemoederen daar flink
verhit kunnen raken". Vol
gens de Rijksvoorlichtings
dienst is de kans groot dat
Lubbers gewoon present zal
zijn bij de dodenherdenking.
Gevoelens
Hoe komt het nu dat zoveel
mensen zulke negatieve ge
voelens hebben tegen de pre
mier? Er is een grote groep
Nederlanders die vindt dat Ja
pan een vergoeding moet beta
len voor het leed dat hun in de
oorlog is aangedaan en voor de
materiële schade die hun is be
rokkend. Deze mensen, die fel
worden gesteund door familie
leden en vrienden, zijn van
mening dat Lubbers hun kant
had moeten kiezen door tij
dens het bezoek van de Japan
se premier Kaifu op betaling
van de ereschulden aan te
dringen.
„Minister Van den Broek van
buitenlandse zaken heeft ons
trouwens vorig jaar een brief
geschreven waarin hij belooft
onze gevoelens over te bren
gen aan de Japanse regering",
zegt Stolk. „Dat heeft hij dus
nog steeds niet gedaan". In
een brief aan de Tweede Ka
mer legt Van den Broek uit
waarom hij dat ook niet zal
doen. Nederland is gebonden
aan het Vredesverdrag van
San Francisco van 1951 en aan
het protocol dat de toenmalige
Nederlandse minister Stikker
(buitenlandse zaken) met zijn
Japanse collega Yoshida in
1956 overeenkwam. „Er be
staat dus geen ruimte meer
voor het indienen van verdere
eisen tot schadevergoeding bij
de Japanse regering", schrijft
SUSKE EN WISKE HET WITTE WIEF
Haar 21 hebben er mei veel verstand
van. xe fooien er alhjd naast J
Het leven in de 'Jappenkampen' in Nederlands-lndië was hard, mede als gevolg van de vaak onmenselijke behandeling.
FOTO:;
Amerikanen, die in de oorlog
op last van Washington wer
den geïnterneerd, maar liefst
twintigduizend dollar per per
soon ontvangen. „Mede door
bemoeienis van de Japanse po
litiek is deze regeling vorig
jaar tot stand gekomen", zegt
Stolk. „De Japanners willen
dus wel ontvangen; alleen als
het op betalen aankomt, zijn ze
niét thuis".
Voor de vele Nederlandse
kampslachtoffers is het argu
ment dat het allemaal zo lang
geleden is, ook al niet het
sterkste. Dagelijks moeten ve
len nog terugdenken aan de
ontberingen in de Jappenkam
pen, waaruit blijkt dat de won
den nog bepaald niet alle zijn
genezen. „Daar komt bij dat
Oost-Duitsland ook pas sinds
vorig jaar uit eigen wil is be
gonnen met het betalen van
schadevergoeding", aldus
Stolk. De voormalige Oostduit-
se communistische machtheb
bers weigerden elke verant
woordelijkheid voor de door
het nazi-regime begane misda
den, maar de regering die hen
opvolgde nam die verantwoor
delijkheid wél. „Blijkbaar is
het dus toch mogelijk om 45
jaar na de oorlog tot een recht
vaardige regeling te komen".
Volgens Stolk en vele anderen
is er juridisch gezien niets dat
de Japanse regering in de weg
staat uit eigen vrije wil tot een
aanvullende regeling te ko
men. Verder zou er geen ver
drag ter wereld zijn dat Lub
bers belet tegen zijn collega
Kaifu te zeggen dat hij een
dergelijke stap op prijs zou
stellen. „De regering heeft ge
lijk als zij zegt dat zij niets kan
eisen. Maar dat betekent niet
dat zij niets hoeft te doen",
zegt het VVD-kamerlid Wie-
benga. Stolk meent dat Lub
bers het Verdrag van 1951 en
het protocol van 1956 gebruikt
om zich achter te verschuilen.
„Hij laat de mensen geloven
dat hij juridisch gezien niet an
ders kan, hoezeer het hem ook
spijt. Daarom vind ik Lubbers
zo schijnheilig".
De Nederlandse minister-pre
sident heeft steeds gezegd dat
het oorlogsverleden een goede
economische samenwerking
tussen Japan en de EG niet in
de weg mag staan. Nu M
land voorzitter is van de I
pese Gemeenschap zal
bers nog vaak met Kai
maken krijgen. De ondei
delingen met Japan overF
delsovereenkomsten
nog lang doorgaan.
Stolk komt daarmee de e
de mouw. „De ware
waarom Lubbers KaifuJ
meer wil lastig vallen i
zaak van de ereschuld^
dat hij de Japanners te 1
wil houden. Als hij alsl
voorzitter kans ziet JT
overeenkomsten te sluiter^
Japan, stijgen zijn kanset
straks voorzitter van de 1
pese Commissie in Bruss
worden. Dat is wat Lui
eigenlijk wil; hij is een
ijdeltuit".
ventien mannen. Mannen die hij niet alleen op af
schuwwekkende wijze doodde, maar die hij vervolgens
ook ontleedde en van wie hij lichaamsdelen kookte,
oploste in zoutzuur of bewaarde in zijn koelkast.
vijfhonderd types als Dahmer vrij rond in de VSU
seriemoordenaar is in Amerika een fenomeen. DalSilÉ
tegenstelling tot andere westerse landen, waar hij i,ee Kr
welijks voorkomt. t ze d
De praktijken van Dahmer zijn in de Verenigde Staten
geen uitzondering. Ze behoren er zelfs zo ongeveer tot
de orde van de dag.
Er lopen volgens een schatting van de FBI ongeveer
Wat drijft de seriemoordenaar? Wat zijn de oven
komsten tussen de vijfhonderd moordende Amerikl
se mannen? En waarom komt de seriemoordenaar 1
in de Verenigde Staten zoveel voor?
MILWAUKEE Het
aantal seriemoorden in de
Verenigde Staten is de
laatste jaren explosief toe
genomen. Sinds de jaren
'50 is het aantal zeker ver
honderdvoudigd. Veertig
jaar geleden werd gemid
deld eens in de tien maan
den een moord gepleegd
die deel uitmaakte van
een serie. Tegenwoordig
slaat gemiddeld eens in de
drie dagen ergens in de
VS een zogenaamde serial
killer toe.
De hoeveelheid seriemoorden
in de Verenigde Staten is in-
Volgens een schatting van de FBI lopen er in de VS ongeveer
vijfhonderd types rond als Jeffrey L. Dahmer (31), de vorige week
gearresteerde seriemoordenaar uit Milwaukee. FOTO: AP
