'finale
Krentewegge en ooievaar nog steeds in zwang
Zwoelte
Angst
Muggen
VEEL GEBOORTEGEBRUIKEN EN BAKERPRAATJES VERDWENEN
ii
Aan
huis gebonden
wikkelkinderen
CcklócGouAatit
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1991 PAGINA 25
a ver-
huis-
veken
artis-
ie as-
oman
Ie Ro-
;e hek-
endui-
het ge
in lei-
n haar
en ge-
idelijk
dat de
insloe-
Mas-
dat hij
onge-
eft ge-
k later
oorde-
let be-
£odra het zomert
jult Nederland
ich in de korte
jroek en
laardoor krijgt
iet straatbeeld
lirect een ander
lanzien. Het is
/erbazing-
vekkend hoeveel
nensen een
iomerbroekje
lantrekken,
:onder acht te
laan op de
edematen die
laardoor
ilotseling
evoorschijn
[omen. De bonte
deuren van
lermuda's en
indere tintrijke
ilternatieven
lebben stad en
and veroverd.
Veinigen kunnen
ir weerstand aan
heden, maar
nooi is anders.
rd be-
ement
[artelli
f Mas-
boek-
drugs,
itessa'
it kan
uiden.
pillen
cijnen
loeder
dberi-
loezie
lar de
jwon-
eerste
intens
te da-
e ver
is ge-
iet de
ip Ce-
berica
stad
lat hij
sbben
roble-
ïk als
itlicht
cono.
res is
n het
bruik
zaak
nacht
iet de
ussen
DEN HAAG - De korte broek siert
linds enkele weken weer het onderli-
:haam van velen, dus het zal wel weer
'.omer zijn. En zo komt 'alles' bloot wat
;edurende al die andere maanden voor
iet oog van de wereld verborgen bleef.
Dat heeft enkele nadelen: niet altijd bie-
ien dijbenen, schenen, knieén en kuiten
ren esthetische aanblik. Maar dat zal de
Iragers van de pijploze broek een zorg
:ijn. Lopen in de korte broek betekent
/rijheid voor de benen, die het in de
ichterliggende, zonloze periode, zo
noeilijk hebben gehad. En ze swingen,
lie benen, want ze weten dat die vrij-
leid maar zo bitter kort duurt. Dus hijst
Nederland zich massaal in de korte
)roek. Maar doen mannen dat wel van
larte? Volgens mij (man) niet, maar er
üestaat nu eenmaal een mysterieuze
drang om in het kort te gaan. Daaraan
runnen maar weinigen weerstand hie
len.
Wat maakt het kort gepijpte textiel toch
to bijzonder? Shorts zijn pas in deze
leze eeuw gepromoveerd tot kleding-
itukken waar je mee voor de dag kunt
comen. De korte broek had het zwaar te
/erduren in de negentiende eeuw, alleen
ongens hadden er een aan. Rond 1880
verd hun eindelijk de lange broek ge
dund. Die korte pijpen straalden teveel
laaktheid uit en daar hadden de 'jonge
leren' enorm de pest aan.
Misschien zuchten wij verder ook nog
vel onder de vroegere preutsheid. „Het
vel lijkt of de negentiende eeuwer het
iefst het feit dat de mens een lichaam
Dezit, geheel zou willen elimineren', al-
lus een wetenschappelijke studie over
deding. De studie is een doctoraalscrip-
;ie van K.P. de Leeuw, waarin staat dat
n het begin van de twintigste eeuw zelfs
log over nauwsluitende, onzedige kle
iing werd gediscussieerd. Dat we in het
(orte broekje kunnen lopen hebben we
volgens hem aan de sport te danken.
geaccepteerd zijn korte broeken intus
sen wel maar het blijft zo dat deze frivo
le kleding hier nauwelijks slijt, door het
Tuks verstrijken van de zomer. Daar
door is het modieuze gehalte van de kor
te broek nogal dunnetjes. Nou ja, wat
wil je met die zogenaamde zomers. En
tegen de avond, zo is mijn ervaring
noopt de vaderlandse zomer al snel tot
het aantrekken van degelijker kleding.
De korte broek kan hier ook nauwelijks
slijten.
Nee, dan het zuiden, de Rivièra, de
Spaanse costa's, waar hele menigten tot
diep in de nacht in minimale broekjes
op straat kunnen verkeren. Dat is daar
mogelijk door de zwoelte die volgt op
het ondergaan van de zon. Alle korte-
broekendragers zouden zich op emigratie
naar betere klimaten moeten bezinnen.
Zelf wacht ik het eerste sein om in het
broekje te stappen ongedurig af. Als het
eigenlijk nog niet kan, trek ik er een uit
een langzamerhand bonte collectie aan.
Maar de eerste stap in het kort is altijd
wat onwennig. De onbedekte benen
moeten plompverloren aan de buitenwe
reld worden getoond. Het gevoel dat ik
voortdurend ergens op betrapt word gaat
niet over, zodat ik eerlijk gezegd altijd
weer opgelucht ben als het weer weer
'normaal' wordt en mij de lange broek
voorschrijft. Dan lijken mijn benen op
schepen die een veilige haven zijn bin
nengevaren.
Niettemin blijft de drang om de benen
te exposeren de kop opsteken. Dat is bij
mij zo en bij duizenden anderen. Zie op
een warme dag een willekeurige binnen
stad eens aan: een uitstalkast van de
meest uiteenlopende soorten broeken en
benen. De korte broeker presenteert zich
op onnavolgbare wijze. Je hebt brpeken
waaruit slepende benen steken, vitale
rechte, wiebelende, knoestige, door de
jaren getekende... Al die vormen zijn
moeilijk te beschrijven, ze moeten ge
zien worden en genoten in al hun ver
scheidenheid.
Ik moet zeggen dat de mannenbenen,
die zich in warme dagen laten zien, mij
niet verleiden tot een groot gejuich.
Jammer, maar waar. Laat ik mezelf als
voorbeeld nemen. Mijn benen die zich
het hele jaar redelijk elegant in lange pij
pen voortbewegen, komen nu pas in hun
ware gedaante tevoorschijn. Nogal arm
zalig, moet ik zeggen. Daar waar beha
ring zou moeten groeien zitten stoppels,
als op een weiland dat te overdadig is,
maar gelukkig dat mannen zich alleen in
de zomer in de korte broek hoeven te
steken.
Iets moois laat je als man dus doorgaans
niet zien in een korte broek, maar als dit
kledingstuk nou complete vrijheid biedt,
dan valt gauw over dat probleem heen te
stappen. Helaas! Niets veroorzaakt zo
veel problemen als de korte mannen
broek. Ik spreek beslist niet alleen uit ei
gen ervaring als ik zeg dat een korte
broek gevoelens van angst oproept. Ik
zie toch hoe soortgenoten voortdurend
in een reflex aan de pijpen van hun
broek trekken. Angst dat het flodderige
zomertextiel toch niet aan zijn belang
rijkste taak voldoet: het bedekken van
de lichaamsdelen die voor expositie niet
geschikt zijn.
Ik heb een ervaring, die mij als zinnig
mens tot de pantalon had moeten beke
ren. Het begon met een nachtelijke voet
tocht in Zuid-Frankrijk, waartoe een
wakkere campinghouder ons, eenvoudi-
gen van geest en kledij, had opgeroepen.
Het slot van dit sportieve festijn zou een
wijn zijn. Daar gingen wij
langs paden, die door braamstruiken en
andere stekeligheden omzoomd werden.
Onze arme, aan de bescherming van lan
ge pijpen gewende benen werden hier le
lijk op de proef gesteld. En ook de Zuid
franse muggen weien van wanten. Die
wijn achteraf was dus wel nodig om het
verlies aan levensvocht te compenseren.
Trouwens, wat hoor ik Jean Nelissen tij
dens de uitzending van de Tour de Fran
ce op 24 juli zeggen: „Heel veel mensen
in het publiek lijden kou omdat ze in
hun korte broek door de regen zijn over
vallen". Daarom overvalt me deze ge
dachte: is het niet beter de korte broek
niet aan te trekken, hij brengt immers al
leen maar ongemak. Maar toch weet ik
dat, als de eerste warme dag daar is, het
schaarse textiel vanuit de kast ons toe
zingt als een sirene. En trekken we het,
huiverend van angst weliswaar, toch
maar weer aan. Hopelijk valt de winter
gauw in.
De bakerpraatjes rondom een
geboorte mogen dan
grotendeels verleden tijd zijn,
veel gebruiken uit vroeger
tijden leven nog steeds voort,
zij het in een hier en daar
wat aangepaste vorm. Want
de enorme krentewegge waart
nog steeds door Twente,
maar het bijbehorende vaatje
brandewijn voor degene die
het kind gehaald heeft,
ontbreekt tegenwoordig.
Deze en andere gebruiken en
bakerpraatjes staan
opgetekend in het onlangs
verschenen boekje 'Beschuit
met muisjes'.
:hten
s tel-
justi-
lader
ïpre-
ik is
GLANERBRUG - Mevrouw M.
Th. Blom, 64 jaar, kent de baker
praatjes. Ze is al 36 jaar vroed
vrouw en heeft een indrukwekkend
aantal bevallingen achter de rug.
Zeker weet ze het niet, maar het
moeten er meer dan 4000 zijn.
Met de inhoud van het nieuwe boekje
'Beschuit met muisjes' is ze het niet he
lemaal eens. Zo constateert ze dat de
krentewegge niet, zoals de schrijfster
suggereert, van het toneel is verdwenen.
Ook de ooievaar is nog vaak in het
straatbeeld te vinden. „Die hadden ze er
wat mij betreft wel wat eerder neer mo
gen zetten, want soms kon ik een adres
heel slecht vinden", grapt de vroed
vrouw uit Glanerbrug.
Het verdwijnen van de bakerpraatjes
noemt ze logisch. „Tegenwoordig is alles
beter medisch te verklaren. Bovendien
kennen we de zwangerschapsgym, de ou
dercursussen en lezen de mensen veel
boeken. Het is geen taboe meer en dat
was vroeger wel heel anders. Tegenwoor
dig zit de vader bij de bevalling, maar
vroeger mocht het onderlichaam van de
vrouw niet eens ontbloot worden en zat
de vroedvrouw maar wat onder de rok
ken te werken. Hoewel het bij buiten
landse gezinnen nog wel eens voorkomt,
daar gaat de man meestal de kamer uit.
Soms blijven ze erbij om te tolken, maar
dan met de rug naar de vrouw toe. Ik
heb wel eens meegemaakt, dat de vader
achter een gordijn stond te vertalen wat
er tussen mij en de vrouw werd gezegd,"
vertelt de van oorsprong uit Amsterdam
afkomstige vroedvrouw.
Uit 'Beschuit met muisjes' blijkt, dat de
zwangere vrouw vroeger met handen en
voeten aan huis en haard was gebonden.
Ze mocht de was niet ophangen, want
dan zou het kind in de buik worden om
strengeld door de navelstreng en dood
gaan. Ze mocht haar haar niet knippen
anders kreeg ze een kaal kind. Als een
zwarte kat haar pad zou kruisen, zou
haar kind vrijwel zeker zwaar behaard
worden geboren. Hevige emoties en
vooral schrikken moesten vermeden
worden. Het verschieten, plotseling erg
schrikken, werd zeer gevaarlijk geacht.
Overigens schijnt dit laatste bakerpraatje
ook tegenwoordig nog steeds de ronde te
doen.
Ook het gedrag van de moeder was be
langrijk, want dat kon rechtstreeks in
vloed hebben op de baby. Op die manier
werden vaak aangeboren afwijkingen
verklaard. „Ik heb meegemaakt, dat in
een gezin een mongooltje werd geboren.
De familie verklaarde dat dat wel moest
zijn gekomen, doordat de moeder tij
dens de zwangerschap erg geschrokken
was. Want het kwam niet voor in de fa
milie. Terwijl aan tafel een zusje zat dat
duidelijk ook mongool was".
„Een kind is natuurlijk in aanleg goed of
niet. Maar het komt natuurlijk wel voor,
dat een nerveuze moeder ook een ner
veus kind krijgt. Als zwangere moet je
normaal gezond leven, alles doen wat je
deed. Maar speel je bijvoorbeeld tennis,
dan kun je maar beter geen wedstrijd
spelen. Want tijdens een gewone partij
kun je tenminste nog even aan de kant
gaan zitten. Een kind heeft ook zuurstof
nodig en wat wil je als de moeder al
staat te hijgen. Maar de nieren en de
bloeddruk moeten natuurlijk goed in de
gaten worden gehouden, want daardoor
kunnen dingen misgaan".
Ook het wikkelen en inbakeren, zoals
dat vroeger gebeurde, is gelukkig verle
den tijd. Dat heeft een tegenoversteld ef
fect van wat men ermee beoogde te be
reiken, namelijk het verkrijgen van ste
vige spieren, ,,'t Is juist goed als een
been beweegt, dat is nodig voor de ont
wikkeling van de spieren. Ga maar na:
als je een been breekt en daarna weer
gaat lopen, dan is dat been nog heel erg
slap. omdat het al die tijd niet bewogen
heeft", vertelt mevrouw Blom uit eigen
ervaring. In Nederland heeft zij het wik
kelen. waarbij een kind van voeten tot
hals strak in doeken werd gepakt, niet
meer meegemaakt. Maar toen ze in 1966
tijdens een congres een bezoek bracht
aan een Berlijnse kliniek, bleken daar de
kinderen nog gewikkeld te worden.
De tendens 'terug naar de natuur', die
zich ook rond de geboorte afspeelt, is
volgens mevrouw Blom een goede zaak.
Hoewel zij zich als vroedvrouw niet echt
kan vinden in de hang naar het vertica
le, zittende baren. „Als de vrouw ligt,
kan ik m'n werkterrein overzien. Verti
caal bevallen is heel slecht voor de rug
van de vroedvrouw. Het werd vroeger
altijd gedaan, maar je zou ze de kost
moeten geven die na de bevalling incon
tinent werden, omdat ze een totaalrup
tuur (totale inscheuring) opliepen, die
niet gezien werd en dus niet gehecht".
Maar een kind direct na de geboorte op
de buik van de moeder leggen, daar is
mevrouw Blom een warm voorstander
van. „Ik heb het altijd gedaan, ook toen
ik pas begon en de meeste kinderen di
rect na de geboorte bij de moeder wer
den weggehaald om gewassen en aange
kleed te worden. Je moet natuurlijk wel
eerst goed kijken of het kind goed is,
want je kunt niet zomaar een kind met
een hazelip plompverloren onder moe
ders neus duwen. Die schrikt zich een
ongeluk. En de vader moet erbij zijn
vind ik."
„Die nestwarmte is heel belangrijk, want
het is niet niks om geboren te worden.
Stel je voor, het zou een enorme erva
ring zijn om bewust geboren te worden.
Gelukkig gebeurt dat niet. zelfs moeders
zijn zich tijdens de bevalling niet eens
van alles bewust, laat staan het kind.
Maar je maakt als kind heel wat mee: de
druk op het kind tijdens de contractie is
25 kilo per vierkante centimeter, je komt
uit warm vruchtwater. 37 graden, in de
kou, 20 graden. Je moet opeens gaan
ademhalen, er zitten allemaal grote, dro
ge handen aan je. die bovendien je
mond en je neus leegzuigen, je wordt ge
wogen, er wordt gekeken of je goed func
tioneert en ga zo maar door. Daarom is
het ook goed, dat een baby direct bij de
moeder op de buik komt te liggen en
binnen een half uur na de geboorte
wordt aangelegd aan de borst"
Mevrouw Blom vindt het een pluspunt,
dat de mensen tegenwoordig veel meer
ter zake kundig zijn („een kind komt uit*
de navel, dat hoor je niet meer"), maar
stoort zich aan de opmerking 'we nemen
een kind'. „Dat vind ik vrij arrogant,
want een kind knjg je, dat neem je niet,"
aldus mevrouw Blom.
Beschuit met muisjes, en andere gebrui
ken rond geboorte. Auteur: Ineke Strou-
ken. Uitgeverij: Kosmos, Utrecht/Ant
werpen. ISBN-nummer: 90 215 1687 X.
Prijs: 14,90.
