„Ik ga af op de fractievoorzitter'
CcidócSommit
BINNENLAND
Waddenvereniging verontrust
over levenloze vlekken
Tai
WAO BRENGT CDA NAUWELIJKS IN BEROERING
Fietstocht door tunnel
van bomen onvergetelijk
li
VRIJDAG 2 AUGUSTUS 1991
Hartransplantatie alleen
in Utrecht eVi Rotterdam
DEN HAAG Alleen de academische
ziekenhuizen van Rotterdam en Utrecht
komen in aanmerking voor het verrichten
van harttransplantaties, zo hebben de mi
nisters d'Ancona (volksgezondheid) en
Ritzen (onderwijs) besloten. De bewinds
lieden willen met de aanwijzing wildgroei
voorkomen.
Voor de harttransplantaties kunnen de
ziekenhuizen samenwerken met het Aca
demisch Ziekenhuis van Leiden of van
Groningen en het Sint Antonius Zieken
huis te Nieuwegein. Door die samenwer
king moeten de ziekenhuizen, aldus de
ministers, redelijk kunnen voldoen aan de
hulpvraag tot 1994. Voor indicatie en se
lectie van patiënten die in aanmerking
komen voor harttransplantatie komt een
speciale regeling.
Schadevergoeding voor ex-
pupillen Heldringstichtingen
ZETTEN Het bestuur van de Heldringstich
tingen in Zetten heeft woensdag aan vier ex-
pupillen schadevergoeding betaald voor de
„geleden materiële en immateriële schade ten
gevolge van door hen gesteld seksueel mis
bruik gedurende een verblijf in de Heldrings
tichting", zo heeft het bestuur gisteren bekend
gemaakt. Het bestuur noch de advocaten van
de ex-pupillen willen op dit moment zeggen
hoe hoog het bedrag van de schadevergoeding
is. De ex-pupillen spanden eerder een kort ge
ding aan tegen de tot zes jaar veroordeelde ex-
psychiater Finkensieper, wiens zaak inmiddels
bij de Hoge Raad ligt. Hij werd veroordeeld tot
het betalen van vijftienduizend gulden schade
vergoeding aan zeven ex-pupillen. Aangezien
de ex-psychiater failliet is, eisten vier van de
zeven slachtoffers dat het bestuur de schade
vergoedingen zou betalen.
Petje af
Twee conducteurs
van de Nederlandse
Spoorwegen kijken
toe bij het opplak
ken van een wer
vingsaffiche. Giste
ren zijn de NS be
gonnen met de ac
tie 'NS zoekt con
ducteurs (m/v) waar
je je pet voor af
neemt'. Om de res
pons te vergroten
hebben de spoor
wegen de leeftijds
grenzen veranderd.
Met de gehele cam
pagne is twee mil
joen gulden ge
moeid.
foto: anp
HARLINGEN De Landelijke Vereniging tot Behoud van de Waddenzee is eij
verontrust over het toenemend aantal zwarte vlekken op de bodem van deze|
Op deze plaatsen komt geen leven meer voor. „Zelfs als nu onmiddelijk maatrejj
worden getroffen, kan men slechts hopen dat een milieuramp wordt afgewend",
bioloog Roel Bulthuis van de vereniging. De directe oorzaak voor het ontstaan
de zwarte vlekken is nog niet bekend. Wetenschappers leggen een direct verj
met de sterke toename van de hoeveelheid meststoffen in het zeewater, afkoij
van de landbouw. Naast deze blijvende zwarte vlekken zijn ook niet-perman
vlekken geconstateerd. Deze worden veroorzaakt door het afsterven van grote
veelheden algen en wieren en verdwijnen op den duur weer. Als de zwarte vlej
zich uitbreiden, wordt de Waddenzee als kinderkamer voor vissen en voedselgd
voor vogels ernstig bedreigd, aldus de Wadden vereniging. De milieu-organisatie
daarom dat de verantwoordelijke ministers direct een onderzoek laten instellen!
dit verschijnsel. Ook is de vereniging van mening dat er in 1995 een reductie
negentig procent op de lozing van stikstof en fosfaat moet zijn behaald. Op de ra
terconferenties over de Noordzee is een reductie van „ongeveer vijftig procent
gesproken.
COLC
Hoewel het officieel vakantie is, verkeert de politiek in rep
en roer. Althans de PvdA. Bij de andere regeringspartij, het
CDA, is het aanzienlijk rustiger. De voornaamste reden
daarvan is een door de PTT bezorgde boodschap van het
fractiebestuur. CDA-kamerleden wordt geadviseerd zich te
onthouden van individuele commentaren op de plannen van
het kabinet met de ziektewet en de wet arbeidsongeschikt
heid (wao). Nagenoeg alle CDA'ers geven graag gehoor aan
de oproep. Terwijl de PvdA'ers vechtend over straat rollen
genieten de CDA-collega's van een „elegante rust bij een er
varen regeringspartij", zoals een christen-democratisch ka
merlid dat noemt. Een rondje CDA-voorzichtigheid.
DEN HAAG CDA-bui-
tenlandspecialist Harry
Aarts heeft er geen enkel
probleem mee om zich
buiten de discussie over
de arbeidsongeschiktheid
te houden. „Ik weet er
niets van. Ik heb het am
per gevolgd, laat staan dat
ik commentaar kan ge
ven. Ik volg echt blinde
lings .mijn fractievoorzit
ter Brinkman. Nee, ik zit
immers overvol met bui
tenlandse zaken. Ik ben
echt dankbaar dat ik hier
over geen brieven en tele
foontjes krijg".
Economisch deskundige Joost
van Iersel, (sinds kort ook
voorzitter van de Kamer van
Koophandel in Den Haag), be
gint te lachen als hij de zoveel
ste journalist aan de lijn krijgt.
„Kijk, wij CDA-kamerleden
zijn geen vrij rondvliegende
vogels. Wij hebben één woord
voerder en die vertolkt ge
meenlijk de opvattingen van de
fractie. Mijn individuele opvat
ting doet er dus niet zo toe".
Gerard van Leijenhorst, oud
staatssecretaris van onderwijs,
spreekt de journalist bemoedi
gend toe. „U durft nogal om zo
veel mensen af te bellen".
Maar ook Van Leijenhorst
heeft nog geen mening, omdat
hem „alle modaliteiten" van
het plan nog niet duidelijk zijn.
Defensiespecialist Thijs van
Vlijmen begrijpt „al die koude
drukte" over de wao eigenlijk
niet zo goed. „Trouwens, ik
geef toch in de media helemaal
nooit mijn eigen opvattingen".
Hans Huibers, oud-voorzitter
van de CDA-jongeren, is nog te
veel in vakantiesfeer om in
houdelijk te kunnen reageren.
Hij meent zelfs even dat hij uit
een siësta wakker wordt gebeld
De CDA-kamerfractie mag zich dan afzijdig houden van kritiek op de wao-plannen, overal in het
land zijn wel protesten te horen. Zoals onlangs in Friesland waar leden van het wao-beraad zich bij
het regionaal arbeidsbureau in Leeuwarden massaal arbeidsongeschikt lieten verklaren. foto:
anp
in zijn vakantiehuisje. „Hoe
heb je mij in vredesnaam hier
in Spanje te pakken gekregen".
Dan is het een halve minuut
stil aan de andere kant van de
lijn. Vervolgens: „O stik zeg, ik
ben natuurlijk alweer terug
van vakantie. Wacht even ik
moet eerst wakker worden. Ik
ben pas vanmorgen thuisgeko-
Huibers is niet het enige CDA-
kamerlid dat de plannen nog
niet helemaal helder voor de
geest heeft. Buitenland- en de
fensiespecialist Ton Frinking
vindt op zich „niets onbe
spreekbaar" als het om arbeids
ongeschikten gaat, maar de
stukken heeft hij nog niet ge
zien. Justitiedeskundige Vin
cent van der Burg geeft toe dat
hij, als er gestemd moet wor
den, wel een persoonlijke me
ning over het onderwerp moet
hebben, „maar dan ga ik altijd
af op het verstandige advies
van mijn fractievoorzitter...".
De tamelijk laconieke houding
van de CDA'ers is met alleen te
wijten aan onbekendheid met
de materie. Riet Roosen-van
Pelt uit het Brabantse Schayk
weet precies waar de vraag
over gaat: „Maar ik sta volledig
achter mijnheer Brinkman en
meer heb ik er niet over te zeg
gen".
Niet iedereen in de CDA-frac-
tie heeft tijdens zijn vakantie
de post al geopend. Zodoende
heeft Ton de Kok het briefje
met de mededeling om zich
van commentaar te onthouden
gemist. De Kok, die voorzitter
is van de Werkgroep Gehandi
captenbeleid, heeft echter geen
kritiek op de kabinetsplannen.
Integendeel, hij steekt de lof
trompet over fractieleider
Brinkman: „Ik ben echt heel
blij dat hij het kabinet een paar
maanden geleden op scherp
zette. Anders was het toch
weer bij de lapmiddelen van
Elske ter Veld (PvdA-staatsse-
cretaris van sociale zaken) ge
bleven. Die wilde nog 'ns iets
gaan proberen met herkeurin
gen, herintredingsplannen, per
soonlijke begeleiding en zo,
maar dat werkt toch niet".
De Kok wordt bedolven onder
honderden brieven van gehan
dicapten en arbeidsongeschik
ten, maar z'n mening is er niet
door veranderd: „Natuurlijk zie
ik dat zij grote moeite met de
plannen hebben, maar ook zij
geven toe dat er nu echt iets
gebeuren moet". Volgens De
Kok is de discussie binnen zijn
fractie een gelopen race. Hij.
denkt niet dat er nog fractiele
den zijn die het voorstel op we
zenlijke punten zullen willen
veranderen.
Jan de Graaf in Dronten is de
eerste met een ander geluid.
Volgens hem zijn er tenminste
twee belangrijke punten, waar
over in de fractie nog moet
worden gediscussieerd. Hij
heeft daar overigens nog geen
duidelijke opvattingen over.
„Ik kijk er op een afstand te
gen aan. Maar ik denk wel dat
er in de fractie bekeken moet
worden of er nuanceringen
mogelijk zijn. Is er bij voor
beeld geen 'generaal pardon'
nodig voor de huidige arbeids
ongeschikten en wat doen we
in de toekomst met de wao'ers
boven de vijftig jaar".
Volgens De Graaf zal ook na
gedacht moeten worden ovet
de groep arbeidsongeschikten
die „echt" niet meer kan wer
ken vanwege een ernstige li
chamelijke of geestelijke handi
cap. „Misschien moet de zaak
ten aanzien van die groep ge
nuanceerd worden, maar daar
over doe ik nu nog geen uit
spraak".
Zegge en schrijve één CDA-ka-
merlid heeft openlijke en fun
damentele kritiek op de wao-
plannen van het kabinet. Dat is
de Zwollenaar Berry Esselink.
Hoewel net terug van vakantie
heeft hij de plannen grondig
bestudeerd. Hij vindt ze te een
zijdig. „Door het almaar opvoe
ren van de prestatie in het ar
beidsproces is een grote uitstoot
van arbeidsongeschikten ont
staan. Het kabinet morrelt ech
ter alleen aan de kant van de
arbeidsongeschikten, door ver
korting van de uitkeringsduur;
het doet niets aan de kwaliteit
van de arbeid. Nu werkgevers
en werknemers het probleem
van de wao zelf niet kunnen
oplossen, vind ik dat de over
heid zowel normen mag stellen
aan de omvang van het aantal
arbeidsongeschikten als aan de
kwaliteit van de arbeid. Dat
laatste mis ik in de kabinets
plannen. Ik denk aan het in
voeren van een verplichting
voor bedrijven om een percen
tage gedeeltelijk arbeidsge
schikte werknemers in dienst
te nemen. Volgens mij zijn er
talloze baantjes voor deze ge
deeltelijk valide mensen".
Partij
Niet alleen vele fractieleden,
maar ook de top van de partij
houdt zich liever afzijdig van
de discussie over de wao.
Woordvoerder Rijk van Ark:
„De partij moet de kamerfrac
tie niet in de weg lopen. In
hoofdlijnen kan de partij een
standpunt innemen, maar zij
gaat niet in op concrete maat
regelen".
Volgens Van Ark gaat het bij
de aantasting van de wao-uit-
kering niet om één van de
hoofdlijnen van de Nederland
se politiek. „Het is een uitvoe
ringskwestie die onder verant
woordelijkheid valt van de ka
merfractie". De woordvoerder
vindt niet dat het CDA zich
monddood maakt nu er geen
uitspraken gedaan mogen wor
den over dergelijke belangrijke
zaken. Hij meent dat eerder
journalisten een probleem vor
men en te veel onenigheid zoe
ken in het CDA-kamp.
CDA-bestuurslid en oud-wet
houder van Delft, Klaas de
Vries, ziet evenmin reden om
te reageren op standpunten van
het kabinet. Hoewel hij zelf als
lid van de Projectgroep Sociale
Vernieuwing ten nauwste te
maken heeft met de problema
tiek van de arbeidsongeschikt
heid, voelt hij zich niet geroe
pen tot enig commentaar. Ook
het feit dat hij medeonderteke
naar is van het CDA-rapport
'Integratie en Participatie' (om
trent de sociale zekerheid)
geeft hem geen reden om zich
uit te spreken. „Ik denk dat het
bij onze partijcultuur hoort dat
wij nogal terughoudend zijn.
Pas als we de interne besluit
vorming achter de rug hebben,
kunnen we naar buiten tre
den". In de ogen van De Vries
is dat niet slecht voor de maat
schappelijke discussie, maar
gaat het om „taktisch inzicht".
Gezien de woedende reactie
van het Christelijk Nationaal
Vakverbond op het
van de regering zal toch ten
minste senator Harm van der
Meulen, oud-voorzitter van het
CNV, wel in woede ontstoken
zijn over de wao-plannen?
Niets blijkt minder waar. Van
der Meulen is tot geen enkele
uitspraak te vermurwen. „We
houden nog even de adem in".
Hoewel nog maar kort terug
van vakantie, maakt Van der
Meulen zich al weer op voor
een nieuwe reis. De wao-dis-
cussie krijgt in dat krappe tijd
schema weinig ruimte. „Nee ik
ben nog niet door het CNV ge
beld. Dat komt misschien nog
wel. We moeten het eerst maar
eens in de fractie bespreken".
Interne discussie
Maar al die omtrekkende be
wegingen kunnen niet voorko
men dat volgende maand ook
het CDA een besluit moet ne
men over de door het kabinet
voorgestelde aanpak van de ar
beidsongeschiktheid. De „ele
gante rust" in de grootste rege
ringspartij is daarom een beetje
bedriegelijk. Hoewel vrijwel
geen enkele CDA'er bereid is
tot openlijke kritiek, zijn er
toch enkelen die in vertrou
wen. bijna fluisterend, willen
vertellen dat er ook in hun
partij gediscussieerd wordt.
Het lijkt er op dat de christen
democraten de suggestie van
Wim Kok willen bekijken ten
aanzien van de „speciale geval
len". Vrij kort na de bekend
making van de kabinetsplan
nen deed de vice-premier een
voorst.el om duidelijke „kre-
peergevallen" te ontzien. Daar
bij gaat het om een groep bij
wie ook een herintredingspro-
gramma geen enkele zin meer
heeft vanwege ernstig lichame
lijke of geestelijke gebreken.
De CDA'ers weten alleen nog
niet hoe groot die groep mag
worden en op welke manier de
betrokken instanties (zoals de
Gemeenschappelijk Medische
Dienst) dat zouden kunnen me
ten.
In hoeverre worden deze op
vattingen nu gedeeld door de
fractieleiding? Bij afwezig)
van Elco Brinkman is het i
voorzitter Frans Wolters'
functioneert als leider vat
CDA-fractie. Hij begint m<
zeggen dat de CDA-fractie
eind deze maand over de i
gaat praten. Dat zal gebej
naar aanleiding van een i
van de fractiecommissie so|
zaken, waar hij zelf deel'
uitmaakt. Dus nu wil Wa
nog niet vooruitlopen op d^
ne wat er wat hem betreft
slist in dat stuk moet komq
staan.
Na veel aandringen wil hiji
inhoudelijk iets zeggen. j
CDA is bereid om iedere j
gestie te overwegen van
PvdA voor een wijziging
de kabinetsplannen. „Maar
mag er geen gat geslagen i
den in het bedrag dat bezui
moet worden", aldus Wo
die daarmee een heel voor:
tige handreiking lijkt te
aan de sociaal-democrati
coalitiepartner.
Tactische jongeren
Het CD JA behoeft offii
geen blad voor de mond te
men. De jongerenorganisat
statutair onafhankelijk
'moeder' CDA en het is een
bliek geheim dat zij tegerj
wao-plannen van het kab
gekant is. Toch houdt voo
ter Ad Koppejan liever
kruit droog. Hij vindt het
tisch gezien beter" om pas
buiten te treden als de fr;
terug is van zomerreces. Eer
dit jaar deed het CD JA tijt
een partijraad een geslar'
couppoging toen het ging
de omvang van de ontwib
lingshulp. Tegen de wil 1
partijbestuur en kamerfrai
kregen de jongeren een
derheid achter zich die
verhoging van de hulp stei
Zou Koppejan een dergelj
stunt ten aanzien van de
niet willen herhalen?
ging echt een hele grom
voorbereiding aan vooraf,
len we invloed uitoefenen
bereik je dat niet door oni
dellijk maar iets te roepen"]
Te water
De bruinvissen Petra en Marcel, die zo'n zeven maanden in het Harderwijkse Dolfinarium op krach
ten hebben kunnen komen, worden weer aan het water toevertrouwd. In maart spoelde het duo
ziek aan op het strand van Ameland. Onlangs werd geconstateerd dat een gevaarlijk zeehondenvi
rus onder de bruinvissen heerst. FOTO: anp
SUSKE ENWISKE
HET WITTE WIEF
(c) Standaard Uitgeverlj/Wavery Productions
DOOR EEN ANDERE BRIL
In Nederland wonen talrijke buitenlanders.
Die zijn hier om zeer verschillende redenen
neergestreken: door huwelijk met een Ne
derlander of Nederlandse, als vluchteling,
als uitgezonden specialist, of gewoon als toe
rist die in de Lage Landen is blijven han
gen. Aan hen de vraag op welke plek in Ne
derland zij het meest gesteld zijn. Sanharib
Mirza uit Syrië ontdekte de mooiste plek tij
dens een vakantie op de fiets.
SANHARIB MIRZA UIT SYRIË:
ENSCHEDE Sanharib Mir
za (23) hoeft niet lang te den
ken over de vraag welke plek
in Nederland hem het liefst is.
Dat is een fietspad in Enter,
een dorp in Twente, niet ver
van Rijssen.
Hij kwam in Enter terecht tij
dens een ronde van twee we
ken door Nederland. Dat ging
op de fiets, 's lands wijs 's lands
eer, die hij tijdens een van zijn
eerste zomers hier heeft ge
maakt. In Enter reed hij over
een fietspad, dat, als ware het
een tunnel, door bomen om
zoomd was. Het is zo mooi, dat
hij er dromerig bij gaat kijken.
Het was wel een prachtig zon
nige dag, weet hij nog. We
gaan er nu maar niet heen
want het regent dat het giet.
En hoewel er in Al Kamsli,
het deel van Syrië, waar hij
vandaan komt, geen fietspa
den te bekennen zijn en al zijn
bomen daarginds schaars, toch
deed Enter hem aan 'vroeger'
herinneren. „Bij ons zijn de
huizen totaal anders, maar in
de dorpen leggen de mensen
wel graag groen aan, planten
ze bomen. Dorpen over de
hele wereld hebben verwant
schap met elkaar denk ik."
Er zijn vooral klimatologische
verschillen tussen Nederland
en Syrië die de grens tussen
zijn beleving van het land
schap hier en daar, benadruk
ken. Je hoeft niet lang te ra
den wat hem het meest aan
het weer opvalt: dat is de re
gen, in al zijn Nederlandse
verschijningsvormen, van het
grijze motteren tot het zomerse
plensen. Wel erg overdadig al
lemaal vindt Sanharib.
Toen hij zijn eerste zomer in
Nederland beleefde, had die'
regen nog iets aardigs. „Bij ons
regent het in de zomer nooit,
het is altijd warm en kurk
droog, je snakt daar naar wa
ter. Dus ik genoot er hier in
het begin met volle teugen
van. Ik was toen ik pas in Ne
derland was, tijdens een fiets
tochtje, met opzet schaars ge
kleed omdat ik de regen wilde
voelen. Het was een sensatie
om zo nat te worden."
Na vijf jaar Nederland is hij de
regen niet meer als zo'n zegen
gaan beschouwen.
Heimwee
De allerbeste plek in de we
reld blijft Al Arisha, zijn ge-
Sanharib Mirza langs de weg in Twente waar hij graag fietst.
boortedorp. Hoe het er daar
ongeveer uitziet, vertellen de
foto's die aan de wanden han
gen van het kantoor, waarin
we zitten te praten. Het kan
toor is van de Federatie Tu-
rabdin Suryoye Nederland,
een organisatie van Assyriërs,
die een christelijke minder
heid in Syrië, Turkije en Irak
vormen. In die landen wordt
deze bevolkingsgroep soms
bloedig onderdrukt.
Mooie beelden geven de foto's
uit Syrië: stenige berghellin
gen, een snelstromende rivier
met lommerrijke oevers, de
zon heeft de gevels van de
huizen geteisterd. Dus vooral
zon, warmte, droogte.
Dat zijn de beelden die Sanha
rib in zijn geheugen heeft op
geslagen. Eens wil hij weer te
rug naar Syrië, niet alleen het
klimaat en het landschap trek
ken, nog sterker doen dat de
familiebanden in het land van
herkomst en de gewoonten en
zeden. Want Assyriërs mogen
dan christenen zijn, het model
van de Nederlandse samenle
ving past bij lange na niet op
het hunne. Een mens kan aan
een totaal verschillend klimaat
nog wel wennen, maar niet
aan de in de Assyrische ogen
van Sanharib losse familiale
omstandigheden die hij om
zich heen ervaart. „Samenwo
nen van een jongen en een
meisje zonder te trouwen, dat
kan bij ons niet, dat staat de
samenleving niet toe. Bij ons
kunnen kinderen ook niet zo
met hun vader omgaan als
hier gebeurt. Wat zoons en
dochters tegen hun ouders
hier durven te zéggen. Er is
hier te weinig respect voor
hun ouders bij kinderen. Een
angst van veel Assyrische fa
milies die hier wonen is dat
i foto: george nusmeijer
hun kinderen die gewoonten
ook overnemen."
En dan het Nederlandse eten
Assyriërs houden net vooral
bij rijst als basis van de dage,
lijkse maaltijd, en couscous;
maldoem (rundvlees, aubergi
nes, aardappelen, tomaten) er
zo mijmert Sanharib door di
oosterse keuken uit zijn verle}
den heen. Hij is getrouwd, me",
een meisje van déór, dus ge
lukkig kookt zijn vrouw dage
lijks een Assyrische warmt;
maaltijd.
Een overeenkomst tussen Ne]
derland en zijn geboortestreek;
is de fiets, hoe merkwaardig]
dat ook mag klinken. „Bij ons
thuis waren vier fietsen, dit
we dagelijks gebruikten. Als je
geen fiets had moest je lopen,
een fiets was dus een belang
rijk bezit, voor veel mensen
misschien even belangrijk als
een auto dat hier is."
