Is Wim Kok nog wel Wim Kok
Mongolië zonder medicijnen
£eidóc0otnant
BINNENLAND BUITENLAND
L
Britten leverden Irak^1
kernmateriaal k
PvdA
wacht
met wao-
discussie
„HU HEEFT ZICHZELF EN DE PARTIJ IN HET ZWAARD GESTORT"
MAANDAG 29 JULl*d
Nobelprijswinnaars op Posters onthullen homofiele geaardheid belangrijke Britten
nieuwe postzegels
DEN HAAG Drie Nederlandse Nobel
prijswinnaars worden afgebeeld op een serie
postzegels die op 3 september wordt uitgege
ven. De totale oplage van de zegels is ruim
40 miljoen exemplaren, zo heeft de PTT be
kendgemaakt. De Nobelprijswinnaars die op
de zegels komen zijn J.H van 't Hoff, P.
Zeeman en T.M.C. Asser. Van 't Hoff, die de
eerste Nobelprijs voor scheikunde kreeg in
1901, komt op de zegel van 60 cent. De post
zegel van 70 cent toont P. Zeeman, die in
1902 samen met H.A. Lorentz de Nobelprijs
voor natuurkunde kreeg. Op de zegel van 80
cent staat T.M.C. Asser, die in 1911 de No
belprijs voor de vrede kreeg wegens zijn be
trokkenheid bij de organisatie van de Vre
desconferenties van 1899 en 1907 in Den
Haag. De zegels zijn ontworpen door Monica
Waalwijk de Carvalho uit Amsterdam.
LONDEN Een groep militante homoseksue
le actievoerders wil de namen van vooraan
staande personen onthullen die volgens hen
een homofiele geaardheid hebben. De actie
voerders zeggen dat zij deze week al de namen
van drie parlementsleden bekend zullen ma
ken. Met deze actie introduceren zij in Groot-
Brittannië het fenomeen 'outing', dat in de
Verenigde Staten al voor veel opschudding
heeft gezord.
De drie parlementsleden staan op een lijst van 200
personen, waaronder 52 andere parlementsleden, 8
rechters en 12 belangrijke kerkelijke leiders. Ook mu
zikanten, film- en televisiesterren en één lid van het
Britse koninklijk huis zouden op de lijst voorkomen.
De gewraakte lijst is opgesteld door een groep die ge
steund wordt door Peter Tatchell, lid van de Labour
Partij, die een belangrijke voorvechter is van de rech
ten van homoseksuelen in Groot-Brittannië. Tatchell
verdedigde afgelopen week de nieuwe taktiek met de
woorden: „Bekende homoseksuele personen die beslis
singen nemen ten nadele van de homoseksuele ge
meenschap zijn de grootste hypocrieten. Zij verdienen
het dat hun namen bekendgemaakt worden. Sommige
politiemensen en rechters van wie wij het slachtoffer
zijn, zijn zelf ook homoseksueel".
De actie wordt gevoerd door middel van het ophangen
van posters met daarop een foto van het slachtoffer.
Elke poster zal in het geheim worden opgeplakt op
strategische plaatsen in de stad. De actievoerders zul
len geen rekening houden met het feit of de bekende
mensen al dan niet getrouwd zijn.
(c) The Sunday Times
Man steekt
echtgenote
dood
KLUNDERT De
48-jarige N.D. uit
Klundert heeft zater
dag zijn 33-jarige echt
genote met een groot
aantal messteken om
het leven gebracht.
Over het motief is nog
niets bekend. De da
der heeft later gepro
beerd zichzelf van het
leven te beroven. Na
een spoedoperatie is
hij buiten levensge
vaar. De steekpartij
vond plaats in de ech
telijke woning.
nk
LONDEN De Britse regering heeft 3,5 jaar lang haar goedkeuring^,
aan de export van nucleaire materialen aan Irak. Op vijf augustusjgr f,
dagen na de invasie in Kuwayt, werd de levering gestaakt, zo rneldg v;
parlementariërs. Het Britse Department of Trade and Industry (DTI)^^
parlementaire commissie die de Britse exporten naar Irak onderzoelijjjaa
overhandigd waaruit dit blijkt. Of Irak ook werkelijk gebruik hee{e
van deze mogelijkheid, staat nog niet vast. De opsomming van hetL,an
omvat goederen die onmisbaar zijn voor de produktie van kernwau^
plutonium, uranium, thorium, zirconium en zogenaamd verminderaL jj
Het regeringsdocument toont ook aan dat het Britse ministerie vanl| he
industrie haar goedkeuring gaf aan de export van chemische pro<k]teij
Irak, waaronder zwavelzuren die gebruikt kunnen worden voor het rigen
mosterdgas en zenuwgas. Kenneth Warren, de voorzitter van de parkier
commissie, verklaarde „zeer verbaasd" te zijn geweest toen hij de lijstL^j
kreeg en neemt de zaak hoog op. fjn
DEN HAAG Er komt
geen spoedberaad in de
PvdA over de aanpak van
de wao. De partijtop be
staande uit Kok, Wöltgens
en plaatsvervangend par
tijvoorzitter Castricum
heeft vrijdagavond een
brief naar de gewestelijke
afdelingen gestuurd met
de boodschap dat de dis
cussie over de wao wordt
opgeschort tot na de zo
mervakantie.
Volgens de PvdA-leidsmannen
kan het partijbestuur op z'n
vroegst half augustus bijelkaar
komen om een standpunt te
bepalen. Ook de Kamerfractie
van de PvdA zal niet voor het
einde van het zomerreces ver
gaderen.
Met het besluit van de PvdA-
top is een oproep genegeerd
van prominente partijleden zo
als commissaris der koningin
in Flevoland, Lammers, en
Kamerlid Stemerdink. Zij
dringen aan op spoedoverleg
binnen de partij. Stemerdink
hekelt het feit dat bij voor
beeld voorzitter Sint op va
kantie is gegaan, ondanks de
ernstige crisis in de sociaal-de
mocratie. Zijns inziens was het
beter geweest dat zij thuis was
gebleven om de situatie aan de
achterban uit te leggen.
Oud-Kamerlid Knol steunt die
opvatting. Hij vermoedt dat
het partijkader geen flauw be
nul heeft van de schade die zij
nu al heeft aangericht. Knol
meent dat Kok zich enorm
moet schamen voor het plan
dat hij steunt.
Traag
Plaatsvervangend partijvoor
zitter en Kamerlid Castricum
geeft toe dat de traag verlo
pende discussie binnen de
r^vdA ongewenst is. Hij wijt
dat voor een deel aan „gebrek
aan routine" in het regeren.
Toch blijft Castricum erbij dat
er geen serieuze mogelijkhe
den zijn om op korte termijn
nog tot goed overleg te komen
in fractie en partijbestuur. Hij
erkent dat de discussie binnen
zijn partij niet feilloos ver
loopt. „Het heeft geschort aan
een goede communicatie tus
sen de ministers, fractie en
partijbestuur", aldus Castri
cum na afloop van de ingelaste
vergadering afgelopen week
einde. Partijvoorzitter Sint is
op vakantie en heeft nog geen
enkel commentaar geleverd op
de plannen voor herziening
van de wao.
Castricum die haar rol afgelo
pen weekeinde overnam, riep
de CDA-gelederen op even
eens in actie te komen tegen
de plannen van het kabinet.
Volgens Castricum is een flink
deel van de CDA-achterban,
zoals de christelijke vakcentra
le CNV, eveneens ernstig ver
ontrust over de voorgestelde
maatregelen van het kabinet
Lubbers-Kok.
DOOR ZIEKE ECONOMIE
Idoor
CATHERINE SAMPSON
ÜLAN BATOR Op de
vrijmarkt in Ulan Bator
zit een man in kleerma
kerszit op de grond. Voor
hem ligt zijn koopwaar:
één enkele injectienaald.
„Vijftig tugrik", vraagt
hij, tien procent van het
minimumloon. De poten
tiële koper pakt het kost
bare voorwerp voorzichtig
beet en onderwerpt het
aan een kritisch onder
zoek. Van alle uitgestalde
handelswaar op de markt
zijn de enkele pillen, am
pullen en andere genees
middelen het meest in
trek.
„Wij bezoeken een arts en
krijgen medicamenten voorge
schreven. Vervolgens gaan we
naar de apotheek, maar daar is
niets te krijgen", legt een
marktbezoeker uit. „Dus ko
men we hier naartoe en kopen
de medicijnen van elkaar".
Mongolië besloot vorig jaar het
Oosteuropese voorbeeld te vol
gen en creëerde een parlemen
taire democratie en een
markteconomie. Tegelijkertijd
maakte het zich los van de
Sovjetunie, waarvan het vele
decennia afhankelijk was ge
weest. Moskou trok de finan
ciële steun in, maar Mongolië
is er sindsdien nog niet in ge
slaagd een nieuw en onafhan
kelijk economisch systeem van
de grond te krijgen.
Een westerse diplomaat in
Ulan Bator zegt: „De Mongo-
liërs staan er beroerd voor".
Buitenlandse economen gelo
ven dat de werkloosheid in de
steden van Mongolië aan het
eind van dit jaar twintig pro
cent zal bedragen. De inflatie
zal oplopen tot tweehonderd
procent en het bruto nationaal
produkt zal met twintig pro
cent dalen.
Met een bevolking van slechts
twee miljoen mensen is de
hulpbehoevendheid van
Mongolië echter niet buiten
sporig groot. Economen schat
ten dat het land met in totaal
tweehonderd miljoen dollar
geholpen zou zijn, waarvan
dertig miljoen dollar binnen
een paar maanden nodig is.
Mongolische functionarissen
hebben goede hoop dat ze de
benodigde hulp krijgen, maar
of die op tijd komt is onzeker.
James Baker, de Amerikaanse
minister van buitenlandse za
ken, die vandaag zijn meer
daags bezoek aan Mongolïe
beëindigde, heeft er bij de
westerse bondgenoten op aan
gedrongen financiële hulp te
verlenen aan Mongolië.
Bovag in belbe
O VO
tegen uitspri_
accijnsverh<£
DEN HAAG De 1
belangenorganisatie»
autobranche (pomp!
gaat in hoger beroj
de uitspraak van djj
kort geding-rechter»
juli bepaalde dat dej
de accijnsverhoging
kwartje van Kok) I
brandstof gewoon
voeren, zo heeft eel|
voerder van de Bow
ren bekendgemaaktl
Het hoger beroep dft
augustus om 10.00 uui
Haagse gerechtshof. j
De Bovag eist dan ve)
van het vonnnis inp61
geding. De Bovag stdr
juridische eindpunt P b
weten of de NederlarPr9
heid zonder overleg w
andere EG-lidstaten P C
zo grof kan verhogeri
SUSKE EN WISKE HET WITTE WIEF
DEN HAAG Als vak-
bondsleider schreeuwde
hij tien jaar geleden door
zijn tranen heen dat het
schandalig was van het
kabinet-Lubbers om de
wao-uitkering tien pro
cent te verlagen. Als mi
nister van financiën
maakte hij onlangs met
hese stem kenbaar dat hij
helemaal achter het be
sluit van het kabinet-Lub
bers staat de duur van de
wao te beperken, waar
door honderdduizenden
mensen er fors in inko
men op achteruit gaan.
„Hard, maar sociaal ver
dedigbaar", luidde zijn
oordeel. Hetgeen de vraag
oproept: is Wim Kok nog
wel Wim Kok?
Er bestaat een aardig experi
ment in kringen van psycholo
gen. Jonge mannen en vrou
wen die de opleiding voor po
litieagent willen volgen, krij
gen een filmpje te zien waarin
een fietser zonder achterlicht
rijdt. Hij wordt aangehouden
door een agent en er ontstaat
een ruzie die zo hoog oploopt
dat de fietser in de boeien
wordt geslagen. Na afloop
wordt de groep gevraagd wie
er gelijk had. „De agent", zeg
gen alle aanwezigen. Vervol
gens worden de agenten in spé
in twee groepen verdeeld; de
ene helft blijft agent, de ande
re helft moet zichzelf zien als
fietser. De film wordt nog een
keer gedraaid en na afloop
wordt opnieuw gevraagd wie
er gelijk had in het conflict.
„De fietser", zegt ineens bijna
de helft.
Een andere rol, een andere vi
sie? „Vaak", zegt klinisch psy
choloog dr. Rendol de Jong,
„zie je dat mensen in een an
dere functie ook andere beslis
singen nemen. Als politiek lei
der van een partij en als mi
nister van financiën krijgt
Kok andere informatie, veelal
ook meer en betere informatie
dan hij als vakbondsleider
kreeg. Op basis van die andere
informatie neemt hij andere
beslissingen".
„In dit geval gaat het niet om
de persoonlijke kenmerken
van Wim Kok, maar om de
kenmerken van zijn positie.
De verandering die we hem
blijkbaar met z'n allen toe
dichten is daarom helemaal
niet abnormaal, eerder nor
maal. Hij is er ook zeker niet
per definitie ongeloofwaardi
ger door geworden. Wie deel
uitmaakt van een groep, zal
zich de meningen eigen ma
ken die in die groep heersen".
De Jong, verbonden aan de
Rijksuniversiteit Utrecht,
noemt het bovendien positief
als mensen bereid zijn hun
meningen te veranderen. „Het
is veel dubieuzer als je die ver
andering niet kunt maken. Als
buschauffeur zie je toch ande
re dingen dan de toerist die in
die bus zit. Vanuit Koks posi
tie zien de zaken er anders uit
dan vanuit onze positie. Er zijn
Wim Kok in 1982: als vakbondsleider schreeuwde hij dat het schandalig was dat het kabinet-Lub
bers de wao-uitkering met tien procent wilde verlagen. foto: dijkstra
toch in de meeste carrières
van mensen momenten ge
weest dat buitenstaanders
dachten: „Waarom doet-ie
zo?", terwijl die mensen zelf
heel goed wisten wat er aan de
hand was".
Steun
Wim Kok werd in 1938 gebo
ren in Ammerstol, in de jaren
zestig en zeventig ook wel
'Moskou aan de Lek' genoemd.
Hij groeide op in de crisisjaren,
de oorlog en de wederopbouw.
Hij houdt er nooit klaagverha-
len over, maar thuis hadden ze
geen rooie cent. Zijn vader
werkte op de timmerfabriek
aan de Lek. In de zomer,
's Winters leefde het gezin
thuis van dé steun; twaalf gul
den per week.
Volgens sommigen heeft Kok
de ingrijpende verandering in
zijn denken alleen maar kun
nen doormaken, omdat hij on
danks die afkomst op het pres
tigieuze instituut Nijenrode
heeft gestudeerd. Hij zat daar
tussen leeftijdgenoten die alle
maal uit de hoogste standen
kwamen, de jongste telgen uit
geslachten als Philips en Hei-
neken. Op deze privé-univer-
siteit werden ze opgeleid tot
manager, en door hun afkomst
waren ze voorbestemd topma
nager te worden.
„Er zijn mensen die zeggen dat
je door zo'n ervaring niet on
aangedaan blijft", zegt dr.
Rendol de Jong. „Maar ik ben
daar wat huiverig voor. Ik er
ger me doorgaans aan de kof
fiedik-kwaliteit van dit soort
analyses, ze zijn veelal geba
seerd op oppervlakkige obser
vaties. Kijk, in algemene ter
men kun je wel zeggen dat het
riskant is om als middelgroot
visje tussen de haaien te
zwemmen. Ze zouden je kun
nen opslokken. Het is dus niet
goed steeds om te gaan met
mensen die allemaal als be
langrijk worden beschouwd.
Maar het gaat mij toch wat te
ver om te zeggen dat Wim
Kok door die 'zware omge
ving' zichzelf is kwijtgeraakt".
Aanpasser
Wim Kok zelf is nogal geslo
ten als zijn overstap ter sprake
komt. In een interview met de
Volkskrant zei hij er eens dit
van: „Als men mij op de man
af vraagt: trek je met het
grootste gemak van de wereld
je ene jas uit en je andere aan,
dan zeg ik: nee, dat gaat niet
gemakkelijk. Dat kost moeite,
ook in de persoonlijke sfeer.
Mij gaat dit niet in de koude
kleren zitten. Ik ben niet zo'n
snelle aanpasser, hoewel ik dat
misschien wel lijk. Het heeft
achter die oppervlakte veel
meer tijd nodig dan je denkt".
In dezelfde krant zei hij vorige
week: „Het is absoluut noodza
kelijk om het sociale huis van
de jaren negentig bewoonbaar
te maken voor mensen die op
de essentie van de verzor
gingsmaatschappij zijn aange
wezen". Veel mensen die hem
kennen, of dachten te kennen,
begrijpen er daardoor niets
meer van: zoiets zeggen, maar
tegelijk het sociale stelsel wil
len afbreken.
Jacob Draijer, bestuurslid van
de vakcentrale *FNV, werkte
jarenlang nauw samen met
Kok. Hij kan het niet meer
volgen. „Ik ken Kok uit zijn
vakbondstijd als een zeer soci
aal bewogen man. Ik geloof
dat hij dat nog altijd is. Ik be
schouw hem ook zeker als een
integer mens", zegt Draijer.
„Het probleem daarvan is dat
zijn houding voor mij een
compleet raadsel is. Hoe kan
iemand met zo'n groot recht
vaardigheidsgevoel zulke on
rechtvaardige maatregelen
verdedigen?".
„Als het menselijk niet is te
verklaren, zou de oorzaak po
litiek kunnen zijn. Ik vermoed
dat Kok een politieke keuze
heeft gemaakt: de PvdA moet
vóór alles in het kabinet blij
ven. Maar die keuze begrijp ik
dus ook niet, want het is een
geweldige blunder! De PvdA
was al zo aan het afkalven en
dan komt deze gigantische
klap er nog eens bovenop. Dit
komen ze echt niet meer te bo
ven. Ook niet als de fractie
van de partij straks in de
Tweede Kamer de voorstellen
nog iets kan verzachten. Het
enige dat de PvdA nog kan
redden is te eisen deze voor
stellen worden ingetrokken.
Dat gebeurt natuurlijk niet,
want dat betekent een breuk
in het kabinet. Maar het is de
enige weg die ze nog open
staat, anders keren ze bij de
eerstvolgende verkiezingen te
het besluit van het
rug als vierde partij, achter
CDA, D66 en VVD, die hier
geweldig garen bij spinnen".
„Kok heeft blijkbaar niet inge
schat dat hij het CDA volledig
uit de wind houdt. Dat is toch
ontzettend dom! Hij is een te
goed onderhandelaar om zich
dit soort voorstellen door de
strot te laten duwen, dus hij
heeft er bewust voor gekozen.
Daarmee heeft hij niet inge
zien dat de woede zich juist op
de PvdA zou richten, omdat
niemand dit van de partij ver
wachtte. Het CDA blijft buiten
schot, die partij verliest hier
door misschien één of twee ze
tels, meer niet".
Verleden
Herman Bode beschouwt zich
zelf nog altijd als een goede
vriend; hij was lange tijd vice-
voorzitter bij de FNV toen
Kok er voorzitter was. „De
mensen aan de onderkant
dachten dat we juist van hem
iets mochten verwachten toen
de PvdA in het kabinet stapte.
Maar daar komt niets van te
recht. Wat er nu gebeurt is ab
soluut niet meer te verdedi
gen. En ik kan toch niet an
ders zeggen dan dat Kok alle
ellende over zichzelf heeft af
geroepen".
In de partij zelf kan Kok voor
alsnog op steun rekenen waar
het gaat om een belangrijk
deel van de wao-voorstellen
en de deelname aan het kabi
net. Het heeft er echter alle
schijn van dat hij na de zomer
vakantie geen politiek leider
meer zal zijn. Ondervoorzitter
Frits Castricum: „Ik word on
derhand wel een beetje moe
van al dat gedoe rond Kok.
Maar vooruit. Het blijkt toch
een te groot probleem voor
Kok dat hij diverse functies
moet verenigen: politiek leider
van de PvdA, minister van fi
nanciën en vice-premier. Hij
kan dat niet aan, lichamelijk
noch geestelijk. In zijn belang
en in het belang van de partij
zal daar toch iets aan moeten
gebeuren. Op deze manier kan
het in elk geval niet langer".
Castricum is daarmee voor
zichtiger in zijn woorden dan
Jan Schaefer, de recht-voor-
zijn-raap-PvdA'er. Die zei het
kortgeleden op zijn bekende
manier: „Als je driemaal op rij
een verkiezing verliest is het
normaal in de politiek dat de
hele top wordt weggeflik-
kerd". Wim Meijer, voormalig
fractieleider van de PvdA, nu
commissaris van de koningin
in Drente, is aanzienlijk mil
der. „Kok heeft het zichzelf
erg zwaar gemaakt. En het
wordt nog lastiger. Maar de
feiten veranderen niet door uit
de regering te stappen. Ik ken
Koks diepere gedachten' niet,
maar ik constateer dat hij
heeft besloten door te gaan.
We moeten hem de ruimte ge
ven, want Kok is een van de
weinigen die enthousiasme in
de partij kan brengen".
Den Uyl
Bij veel PvdA'ers gaan in deze
tijden de gedachten veelvuldig
uit naar wijlen
de illustere
Kok. „Met Joop
gebeurd",
oud-kamerleden
fer. Ze wijzen erop
liticus altijd wordt
ken op zijn verlede
misschien wel: juist
vakbondsverleden i
Bode: „Volgens mij
derdaad een groot
voor Kok dat hij
man is geweest. Daar Yc
hij niet optimaal fun),
als politicus; zo'n
blijft je toch altijd ii
zitten. Ik hoop dat hj L
inmiddels ook heeft I
hij moet niet ten koskk,
les op het pluche blf
ten".
Psycholoog Rendol
„Ik denk dat dit nifPor
van Wim Kok. WfJ-RJ
hier, denk ik, geen]
lijkheidstheorie nodijr p
meer een kwestie vi
psychologie. Ik denkBsz-
uit vooral zijn hand) m
verklaren, dat tegr C
lijkt met zijn verledilav
het dus niet hoeft t?e
positie waarin hij nu L
vaardigt de uitspraalP
ik, ik kan niet andeij
Jacob Draijer voorsp) v
volgen van die houdek
leiderschap van Kok)rzj
einde. Hij is een erl
derhandelaar, dat is r
deel van zijn vakbcrL
den. Maar daardoor jrdi
geen goed politicus.
zichzelf en de partjh v
zwaard gestort". pc
ir d
Wim Kok nu: als minister van financiën staat hij helemaal achter
bers de duur van de wao te beperken.
