Bijbelsmokkelen: „zaak van gebed" CaicbeSouocmt GEESTELIJK LEVEN OPINIE Polarisatie neemt toe in orthodox-joodse gemeenschap II Zwitserse bisschop Haas weet van geen wijken Russische patriarch vraagt gebed voor topontmoeting Ikoon van Titus Brandsma gewijd in Friese kerk COMMENTAAR Tijdbom CeidócSouxcvnt MAANDAG 29 JULI Karmelietessen uit bisdom Breda BREDA Na een lange en rijke traditie in West-Brabant, zijn de Ongeschoeide Karme lietessen verdwenen uit het bisdom Breda. Zeven van de vijftien zusters verlieten de Karmel van Huybergen om te gaan wonen in de ouderenkar- mel in Oirschot, de overige acht gingen naar de karmel in Arnhem. In de jaren tachtig overleden in zes jaar tijd acht zusters en de open gevallen plaatsen werden maar voor een deel opgevuld door intre- des. Bij ongewijzigd beleid zouden de mogelijkheden voor het karmelleven in Huybergen in gevaar komen. De mensen begrijpen niet wat voor rijke bron van inkomsten spaarzaamheid is AMSTERDAM „Het rom melt binnen het Nederlands- Israëlietisch Kerkgenootschap (NIK)", geeft de permanente commissie (dagelijks bestuur) van dit orthodox-joodse kerk genootschap toe. „De polarisa tie neemt toe en daardoor ont staan spanningen", schrijft zij in haar Bulletin. Maar zo erg als hoofdredacteur M. Kopuit van het Nieuw-Israëlietisch Weekblad (NIW) het keer op keer voorstelt, is het ook weer niet. De permanente commis sie trekt in het Bulletin ten strijde tegen deze man die „met zijn opruiende taal" we kelijks „de tegenstellingen aanwakkert en de polarisatie bevordert". Kopuit schreef onlangs dat het NIK op een splitsing afstevent, omdat de permanente commis sie een te liberaal-joodse koers zou varen. Hij illustreerde dit onder meer met het besluit om de plaats van de hoofdkrijgs- machtrabbijn te laten verdelen tussen een orthodoxe en libe rale kandidaat. De hoofdsyna goge Amsterdam, de grootste joodse gemeente in Nederland, zal zich gedwongen voelen de NIK te verlaten. De 'georganiseerde oppositie' komt inderdaad uit het ressort Amsterdam, aldus het Bulle tin. Met name B. Hertzberger en prof. mr. H. Loonstein „spelen een politiek spel alsof de cen trale commissie (het algemeen bestuur) de Tweede Kamer is. Het doel is de permanente commissie ten val te brengen en de taken van het NIK dras tisch in te krimpen. De Joodse gemeente Amsterdam zou die dan (gedeeltelijk) moeten overnemen." Ook het feit dat de liberale rabbijn A. Soetendorp onlangs in een NIK-delegatie meereis de en de benoeming van een NIK-leraar die in Amerika wel eens in een Reformsyna goge les had gegeven, maken volgens de oppositie duidelijk dat het NIK niet meer op or thodoxe basis staat. Het NIK telt ongeveer 5.800 leden. Het andere orthodox- joodse kerkgenootschap in Ne derland, het Portugees-Israë- lietisch Kerkgenootschap, heeft ruim 1.000 leden. Bij het Verbond van Liberaal Reli gieuze Joden zijn ongeveer 2.000 joden aangesloten. MUNNEKEZIJL Me vrouw S. van der Woude uit het Groningse Munne- kezijl is al rond de zestig, maar ze schrikt er niet voor terug om de wereld over te reizen, desnoods met veel gevaar, als ze denkt dat God haar dat vraagt. Dit jaar stak ze verschillende keren met een tas vol bijbels illegaal de grens tussen Hong Kong en China over. Eerder bezocht ze al drie keer Roemenië. Ze voelt zich een reizigster in dienst van God. Haar laatste reis was naar Chi na. „Ik was een paar keer met een zendingsorganisatie naar Roemenië geweest. Op een dag kreeg ik bericht over een reis naar Rusland. Daar wilde ik graag naar toe. Ik heb gebeld met die zendingsorganisatie, maar de reis naar Rusland bleek nog niet in kannen en kruiken; een reis naar China wel. Maar ik zei: 'Nee hoor. daar heb ik geen belangstel ling voor'. Ik had er ook nog nooit over nagedacht". De zendingsorganisatie nodig de mevrouw Van der Woude toch uit voor een informatie bijeenkomst met de mensen die zouden meedoen aan de Chinareis. „U moet er maar over nadenken en er voor bid den", zei het meisje van de zendingsorganisatie. Maar me vrouw Van der Woude voelde er nog steeds niets voor en liet verstek gaan op de bijeen komst. Maar de zendingsorganisatie belde nog een keer; het meisje was teleurgesteld en gaf de moed niet op. „Ze zei dat ik de groep wel achterna reizen kon via Rome. Het leek me echter nog steeds niets. Ik wilde ge woon niet". Weer enige tijd later belde de organisator van de reis naar China weer. Er zou ook nog een jongen van een jaar of dertig naar China gaan. Hij zou via een rechtstreekse vlucht naar Hong Kong vlie gen. Of mevrouw Van der Woude zin had om met hem mee te gaan? Na enige be denktijd gevraagd te hebben, stemde ze uiteindelijk toe. Hoe kwam ze er toe om nu toch ja te zeggen? „Eerst bad ik niet tot God over deze reis. Ik vroeg Hem niet of Hij vond dat ik moest gaan. Ik wou ge woon niet. Later bad ik wel. Ik vroeg me af waarom ze steeds bij mij terug kwam. Is dit nu Gods wil, dacht ik. Ik ben erover na gaan denken en ben tot de slotsom gekomen: ik moet gaan". In Hong Kong werden me vrouw Van der Woude en haar reisgenoot beiden be taalden de reis zelf door de organisator van de reis opge wacht. „Ze bracht ons naar een woning waar een Ameri kaans gezin woonde. Daar leefden we met zes dames op één kamertje, bedden boven elkaar, geen stoel, geen tafel. Eén wc en één bad moesten we met zijn twaalven delen. Al met al was het wel een beetje benard. Ik schrok er een beetje van. Ik had geen luxe verwacht, maar dit Ze zeiden: 'Zo'gaat dat als je in de zending werkt'." Na een instructieve bijeen komst over het brengen van bijbels over de grens met Chi na, volgde de barre werkelijk heid. „Alles is een zaak van gebed. Je bent erg op God be trokken. Voordat we op pad gingen, gingen we met zijn vij ven in een kring staan. Ieder sprak een gebed uit. De één vroeg of we rustig mochten zijn en een ander of de tocht mocht lukken enzovoort. Daarna vertrokken we. Ik was heel erg gespannen. Nu gaat het gebeuren, dacht ik. Wat hangt me boven het hoofd? Bij de grens was de spanning ech- Mevrouw Van der Woude (I) met twee andere medewerkers van de zendingsorganisatie gefotogra feerd voor een vluchtelingenkamp in Hong Kong. ter weg. Ik had een tas bij me. Ik wist dat daar bijbels in za ten, maar had er zelf niet in gekeken. Ik had de tas van mijn leidster gekregen. Bij de grens volgde de éne na de an dere controle. Je moest wel langs vier bureau's". „Uiteindelijk kwamen we bij de controle voor de goederen. Ik kwam eraan en moest mijn tas op een tafel zetten. De dou anebeambte voelde eerst voor zichtig, maar stuitte al gauw op een bijbel. Toen zocht hij verder en stapelde de bijbels op elkaar. Ik kreeg een bewijs- je waarop stond hoeveel bijbels hij in beslag had genomen. Op de terugreis mag je de bijbels weer meenemen naar Hong Kong". Het feit dat ze gepakt was, be tekende een grote klap voor mevrouw Van der Woude. „Ik heb er echt mee gezeten. Ik heb erover gepraat met een andere vrouw. Ze vertelde mij dat iedereen dit soort ervarin gen heeft. Toch ben je teleur gesteld. Je hebt het toch in Gods' hand gegeven. Ik was er zo van doordrongen dat ik moest gaan en dan word je ge pakt". Nadat ze er geruime tijd mee geworsteld had, kon mevrouw Van der Woude de tegenslag accepteren. Misschien heeft die klap me behoed voor hoog moed, filosofeert ze. „Ik voel de mij vanaf dat moment erg afhankelijk". De tweede tocht ging van Hong Kong naar Shanghai. „Dit was een hele moeilijke reis. We hebben ons een hele dag op deze reis voorbereid. Op het platte dak van het huis waar wij woonden, heb ik ge beden en uit de Bijbel gelezen. Ik had het Spaans benauwd en een vreselijke hoofdpijn. Ang stig vroeg ik mij af wat er zou gebeuren als ik gesnapt zou worden. Ik heb gebeden. Ik heb tegen God gezegd dat ik bang was en hoofdpijn had en Hem gevraagd of Hij mij rustig wilde maken". Mevrouw Van der Woude pas seerde tijdens deze tweede tocht - samen met haar colle ga's - zonder problemen de grens. De bijbels werden afge leverd in een hotel. „Als je er goed doorheen komt, wat ben je God dan dankbaar"., Communistisch In China is een bijbeldrukke rij, onder meer gesteund door het Nederlands Bijbelgenoot schap. Waarom dan toch nog bijbels smokkelen? „Er is een schreeuwende behoefte aan bijbels in China, dat weet ik. En ik weet dat er een beroep op mij is gedaan", aldus me vrouw Van der Woude. Bij de overdracht van de bij bels aan Chinese christenen is mevrouw Van der Woude nooit betrokken geweest. „Dat wilde ik niet. Des te minder je weet, des te minder kun je los laten". „Hoor eens, je bent in een land dat geregeerd wordt door een communistisch regime. Ik wist wat dat betekent, want ik was ook al in Roemenië geweest toen Ceaucescu daar nog de scepter zwaaide. Je doet iets wat zij niet willen. Jij bent hun gevangene als het ware". Na de succesvolle tweede tocht volgde nog een derde die ook naar alle tevredenheid verliep. Mevrouw Van der Woude schat dat ze in totaal 150 bij bels naar China gebracht heeft. Ze was zich ervan be wust dat wat ze deed illegaal was, maar ze wist ook dat vele Chinese christenen er dank baar voor zijn. Op de vraag of ze binnenkort nog weer op zendingsreis gaat, zegt ze dat ze nog graag eens naar Rusland wil. „Ik zou zo graag bij die mensen willen zijn". Mogelijk gaat ze in sep tember, samen met andere le den van de hervormde en ge reformeerde kerk van Munne- kezijl, naar een kerkelijke ge meente in Roemenië. Met deze gemeente hebben de hervorm den en gereformeerden van Munnekezijl een broedercon tact. Deze reis wordt gehouden samen met broeders en zusters uit Kollum en Oudwoude die ook contacten hebben met ge meenten in Roemenië. Toen mevrouw Van der Wou de een meisje was, was een tochtje naar Groningen al een wereldreis. Shanghai en Pe king waren voor haar alleen namen in de aardrijkskunde les. Nu heeft ze China met ei gen ogen gezien. Ze voelt zich een vrouw van deze tijd en trekt zich de ellende van de verre naaste aan. „Ik ben blij en dankbaar dat ik het heb mogen doen. Wat zou ik graag willen dat jongelui de fakkel overnemen, want de Chinezen schreeuwen om bijbels". CHUR De omstreden Zwitserse bisschop Wolf gang Haas zet, ondanks aanhoudende protesten, zijn behoudende beleid onverstoorbaar voort. Zaterdag benoemde hij een Opus Dei-priester tot coördi nator van het priestersemina rie in zijn bisdom Chur. „Al leen als het de wil van de paus is, zal ik aftreden", aldus de bisschop die zich sinds zijn be noeming begin vorig jaar niet erg geliefd heeft gemaakt in de Zwitserse Rooms-Katholie- ke Kerk. Ook onder zijn colle ga's zijn er die grote moeite hebben met Haas. Op dit mo ment bezoekt aartsbisschop Karl-Josef Rauber als persoon lijk gezant van de paus Zwit- seriand om de problemen in de kerk te helpen oplossen. Als de paus uiteindelijk tot de conclusie komt dat aftreden de beste oplossing is, „zal ik geen ogenblik verzet plegen, maar me heel gehoorzaam bij deze_ beslissing neerleggen", zegt" Haas in een gesprek met het Zwitserse persbureau KIPA. „Ik geloof niet dat men mij kan verwijten dat ik iets doe of wil doen wat niet in over eenstemming met de leer van de kerk is", zegt de bisschop wiens benoemingenbeleid in middels berucht is. Hij is er dan ook van overtuigd dat de polarisatie niets met zijn per soon te maken heeft, maar met datgene waarvoor hij staat. „Het gaat om objectieve zaken en waarheden." Geconfron teerd met de vraag of het bij de talloze conflicten uiteinde lijk toch niet steeds om zijn persoon gaat, herhaalt Haas dat de oorzaak „de inhoud van de verkondiging is". „Want als mens ben ik niet iemand die uit is op strijd of op enigerlei wijze onvrede zou willen stich ten. Van nature ben ik eigen lijk zeer vreedzaam." Een Moskous russisch-orho- dox gezin brandt kaars jes voor de topontmoeting FOTO: AP WOUDSEND In de rooms- katholieke Sint Michaëlskerk in het Friese Woudsend is een ikoon van pater Titus Brands ma gewijd. De ikoon (26 bij 35 centimeter) is gemaakt door mevrouw J. Witteveen-Vander Zee uit Delft. De Friese pater staat op de ikoon niet afgebeeld in monnikskledij, maar in de ge streepte gevangeniskledij van Dachau, het Duitse concentra tiekamp waar de pater in 1942 overleed. Het opschrift is in het Fries en luidt: Het op schrift bij de afbeelding luidt 'Sillige Titus, münts en martel- der' (Heilige Titus, monnik en martelaar). De schilder mevrouw Witte- veen is afkomstig uit Fries land. De afsluiting van het Willibrordjaar in november 1990 in Rome en de Friese in breng daarin brachten haar ertoe de afbeelding van de in 1985 zalig verklaarde Titus Brandsma te maken. De ikoon krijgt een plaats in de kerk van Woudsend. De karmeliet Titus Brandsma heeft zich altijd verbonden ge voeld met deze kerk. In 1337 werd in Woudsend een kloos ter opgerichten van de orde der Karmelieten. De parochie van Woudsend probeert de karmelieter traditie levend te houden. Pater Titus Brandsma heeft veel betekend voor de Friese katholieken. Hij zette zich on der meer in voor de emancipa tie van het katholieke volks deel in deze provincie. Katho lieken werden voor de Twee de Wereldoorlog nog als een 'fremdkörper' in de Friese sa menleving gezien. Daarnaast zette Brandsma zich in voor de Friese taal en ciütuur in de Rooms-Katholieke Kerk. Hij was een van de schrijvers van een Missaal in het Fries en ij verde voor de totstandkoming van de Bonifatiuskapel in Dokkum. Vorige maand werd in Dokkum een plaquette van Titus Brandsma onthuld. Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog verzette Brands ma zich fel tegen het nazisme. Als geestelijk adviseur gaf hij aan katholieke dagbladen in 1942 het consigne elke propa ganda van de NSB te mijden. Op 19 januari van dat jaar werd hij gevangen genomen. Via de gevangenissen van Scheveningen, Kleef en Amersfoort kwam hij in het concentratiekamp Dachau te recht, waar hij op 61-jarige leeftijd overleed. ,tu< ;aa Met de aanvaarding van een staakt-het-vuren t ka Kroatische regering van Franjo Tudjman lijkt het ejen. vaar op een fatale uitbarsting tussen de KroatischePe en het Joegoslavische federale leger voorlopig afgew?n Qf als Tudjman aankondigde wil zijn regering niet ver«£jjge delijk zijn voor het mislukken van de bemiddelingsjdoei van de Europese Gemeenschap. n 331 lente De druk op zowel het interne vredesoverleg tussefv00i trokken Joegoslavische partijen zelf als de ontmoetin kur federale premier Markovic vandaag met de Europese— terraad zal hebben, wordt daarmee ten minste ge<^ weggenomen en dat kan kostbare tijdswinst betekq^L een voor alle partijen aanvaardbare oplossing te vin) SlNDS Slovenië en Kroatië zich een goede maand onafhankelijk verklaarden, is er heel wat verandj krampachtige pogingen van zowel de Joegoslavische teiten als de internationale gemeenschap om de door^- smede federatie tot elke prijs samen te houden, hebba gemaakt voor een de facto erkenning dat Slovenië ziP- weg mag gaan. Officieel is de verdere uitvoering vai afhankelijkheid van Ljubljana voor drie maanden opj en moet in deze periode een definitieve regeling woi| gewerkt, maar de Sloveense president Milan KucJ meer dan duidelijk gemaakt dat hij er niet aan de| ooit deel te willen uitmaken van Joegoslavië. Op d Servische hardliners na heeft ook de Joegoslavische, er zich in geschikt dat Slovenië zich mag afscheid^ het bloedbad dat zou ontstaan als men de Slovenen roOF weid zou dwingen terug te keren, schrikken ook de' generaals terug. ■pv pt 1 DE situatie ligt echter heel anders in Kroatië. In tejtegi ling tot het etnisch vrijwel homogene Slovenië, dat %el, grafisch aan de rand van de federatie ligt, raken Krj problemen het hart van het land. Een Joegoslavische tie kan bestaan zonder Slovenië, maar niet zonder j Los van de problemen die de omvangrijke Servische i heid in Kroatië zou veroorzaken, zou de Kroatische oP^ kelijkheid het einde betekenen van alle dromen in üLjei over een 'Groot-Servië' en dat is voor Slobodan Milosvooi zijn generaals onaanvaardbaar. Suri (reel ZlJ zullen zich tot het uiterste blijven verzettten 1 Kroatische afscheiding, terwijl de internationale schap voorlopig niet bereid lijkt Zagreb met dezelfdf will tegemoet te treden als de Slovenen. De weigering* EG waarnemers te sturen naar Kroatië is in dat opzicr betekenend. De EG is van mening dat geen enkel forj menteel toereikend is op te treden in een Joegoslaviscf geroorlog en weinigen twijfelen eraan dat die zal(id u ken als Zagreb nu zijn eigen weg gaat. De sleutelvraag is echter of de wereld de Kroaten zeggen wat zij de Slovenen wel wil toekennen. Ook ten willen geen deel meer uitmaken van de Joegosl] federatie, zoals zij nu bestaat. Hen beletten zich af den zal alleen maar permanente onrust creëren en lijk toch naar een burgeroorlog leiden. Bovendien geschiedenis dat elk volk dat zijn onafhankelijkhek die toch zal krijgen hoe lang de weg ook is. Als iedere gelooft dat de Joegoslavische federatie heeft opgehof bestaan, heeft het geen enkele zin haar levensduur ki] tig te verlengen. Daar zal Europa niets bij winnen. just De komende weken moet definitief worden beslist r toekomst van Joegoslavië. Oplossingen nu uitstellen, Lr herroepelijk een tijdbom in werking. Hoe langer zij harder de explosie zal zijn. MOSKOU Het hoofd van de Russisch-Ortho- doxe Kerk, patriarch Aleksej II, heeft zondag de orthodoxe gelovigen opgeroepen te bidden voor het welslagen van de topontmoeting van Bush en Gorbatsjov, die dinsdag in Moskou begint. De patriarch riep tijdens een kerkdienst op tot gebed voor „degenen die grote verant woordelijkheid dragen voor het lot van de naties en de vol keren, de presidenten van de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten die elkaar ontmoeten in Moskou." „De wereldgemeenschap be vindt zich op dit moment op de rand van de bevrijding van de angst en van de apocalypti sche dreiging van de vernieti ging van Gods schepping", zei Aleksej met het oog op het verdrag over de beperking van kernwapens dat de we reldleiders zullen onderteke nen. Uitgave: Kantoor: Telefoon: Postadres Hoofdkantoor: Telefoon: Postadres Westerpers bv (maakt deel uit van Sijt Apothekersdijk 34, Leiden. 071 -122 244 071 - 134 941 Postbus 112300 AA Leiden Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk 070-3190 933. 070-3906 717 Postbus 9, 2501 CA Den Haag iheid •leid Iiale light hel voor n dt luier Sport Leiden e.o. (tel. 071 -144 049): K van Kesteren. Directeur/hoofdredacteur J. Leune. Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers Chef-redacteur: G - J Onvlee Secretanaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 808) L. van Koot. B 047): R Kleijn (chef),kam Herpen (chef), F. Buurman, frteri in ra ne n ilang (tel-070-3190 815) jpral Haersma Buma, A van Holsótgg E. Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij. R de Roo, drs. K Sport algemeen (tel 070 - 3190 826): F Werkman (chef), P. Alleblas, D. Difeans D. Kiers, R. Langeveld, drs H.-F Ruijl jrijkt Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coordinator), B. Jansma, H. Pie Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835)- L. Kooistra. drs P van Velthoven Foto (tel 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S Evenhuis, S Pieterse. j Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819). T Kors. De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van: - freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied - de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Belgie. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs K. Swiers Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hout (chef), H Bijlevek land, P. Koopman, D. van Rietschoten en K. van Wees. - het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus: - de volgende correspondenten in het buitenland S. Akkerman (Praag), drs. D. J. van den Bergh (Peking), drs. H Botje (Tunis), A. Courant (Athf R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs A.Heering B van Huèt (Parijs), M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delf F Lindenkamp (Sao Paulo), R Simons (Londen), drs R. Vunderink (Mo W. Werkman (Jeruzalem), E. Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgi F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel) De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vert. Stekt 'al_ "PE Nabezorging Telefoon 071 -122 248 op ma 15 00 uur Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw) Bij automatische betaling: per maand per kwartaal 118.00 tot 19.00 uur, op za. v 25,70 76,60 294,30 Bij betaling per acceptgirokaart: per kwartaal 78,60 per jaar 299.30 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 39C Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2