„Ik ben niet
zo bang voor
dreigementen
van kiezers"
'final*
ZATERDAG 27 JULI 1991 PAGINA^
VEEL PVDA'ERS VÓÓR WIJZIGING WAO
Frans Moor uit Hoek van Holland,
alias de Laatste Arbeider in de
PvdA, noemt de wao-plannen van
het kabinet asociaal".
„Met Bram Stemerdink".
-Dag meneer Stemerdink, kunt u ij
zeggen over de wao-plannen van h\
kabinet?
„Ik zeg niks".
-Waarom niet?
„Dat zeg ik ook niet".
-Bent u dat niet aan uw kiezers
verplicht?
Wat hebben de mensen eraan als
nu mijn mening geef? Het gaat
wat de fractie zegt. Eind
een fractie-weekeinde. Di
mijn mening".
-Anders bent u niet zo
U pleegt geen blad voor
nemen.
„Deze keer wel". I
-U heeft kennelijk een reden om tej
zwijgen.
„Ja".
- Wat is die reden dan?
„Zeg ik niet".
Idoor
RIK IN 'T HOUT
DEN HAAG - In deze vakantiepe
riode ligt het Tweede-kamerge
bouw er stil en verlaten bij. Slechts
af en toe drentelen kleine groepjes
toeristen beschroomd giechelend
door 's Lands Vergaderzaal. Maar
pas op: niet alle afgevaardigden lig
gen op een Grieks strand of dwalen
met een camper door de Verenigde
Staten. Een tamelijk groot aantal
PvdA'ers is aan het werk, zij het
via de telefoonaansluiting van hun
woonhuis.
Oorzaak van dit ongebruikelijke gedrag
zijn de wao-plannen van het kabinet. Als
premier Lubbers en zijn waarnemer Kok
hun zin krijgen, gaat het mes zeer diep
in de wettelijke regeling voor arbeidson
geschikten. Wie medisch wordt afge
keurd en onder de 50 jaar is, mag straks
nog maar een beperkt aantal jaren een
wao-uitkering krijgen. Daarna valt hij of
zij terug op de aaw, wat neerkomt op
een wel zeer karige boterham. Op die
manier willen Kok en Lubbers het reus
achtige aantal wao'ers (bijna 900.000)
omlaag krijgen.
Het plan heeft, zoals te verwachten was,
in PvdA-gelederen de nodige opschud
ding verwekt. Fractievoorzitter Thijs
Wöltgens heeft het kabinet al gewaar
schuwd dat het de mensen die nu al een
wao-uitkering hebben, absoluut met rust
moet laten. Ook wil de gebaarde Lim
burger dat mensen onder de 50 die
straks arbeidsongeschikt worden, ten
minste drie zes jaar in de wao blijven
alvorens zij de 'bijstand' in geschopt
worden.
Maar deze kritiek gaat een viertal andere
sociaal-democraten lang niet ver genoeg.
Bonno Spieker, woonachtig in het Gro
ningse Wagenborgen en specialist econo
mische zaken, heeft laten weten über
haupt grote moeite te hebben met het
dumpen van wao'ers in de bijstand.
„Zover ben ik nog lang niet". Frans
Moor alias 'De Laatse Arbeider in de
PvdA' noemde vanuit zijn woonplaats
Hoek van Holland de plannen van het
kabinet „asociaal, strijdig met het regeer
akkoord en met het standpunt van de
fractie dat hoogte noch duur van de
wao-uitkering aangetast mocht worden".
Moors Rotterdamse collega Piet de Vis
ser ging nog een stap verder. In een
vraaggesprek met de Krant op Zondag
zei hij dat PvdA-leider Kok moet aftre
den. „Met de wao-plannen van dit kabi
net is de sociaal-democratie op de vuil
nishoop gegooid. Ik verwacht dat er een
revolutie komt binnen de partij. Dat kan
niet uitblijven". De Visser heeft inmid
dels bijval gekregen van zijn stadgenoot
Jaap van der Scheur, oud-voorzitter van
de AbvaKabo en thans gemeenteraads
lid. Ook Van der Scheur vindt dat Kok,
na alle verliezen die de PvdA onder zijn
leiding al geleden heeft, nu maar moet
opstappen.
Domme opmerking
Zwaar weer op komst dus voor Wim
Kok? Dat valt nog te bezien. Een rond
gang langs andere sociaal-democratische
kamerleden, die voor het merendeel be
horen tot de 'zwijgende meerderheid',
leert dat Koks positie vrijwel zeker niet
ter discussie komt. Integendeel, als De
Visser zo doorgaat komt zijn eigen func
tie, net als tijdens de Golfoorlog gebeur
de, in gevaar.
Leidenaar Arie de Jong: „Domme op
merking van Piet de Visser. Met het af
treden van Kok los je het probleem niet
op en je hebt er meteen een probleem
bij. Ik voel aan m'n water dat vijfenne
gentig procent van de fractie niet over 't
aftreden van Kok wil beginnen".
Jan Lonink in Enschede: „Ik vind niet
dat Kok moet opstappen. Ik begin me
onderhand erg te storen aan Piet de Vis
ser. Hij doet in de fractie zelden mee
aan de discussies, maar erbuiten heeft
hij steeds het hoogste woord".
Jacqueline Beylen (Radewijk bij Har-
denberg): „Ik vind het stijlloos van Piet
de Visser dat hij het aftreden van Wim
Kok eist. Wat heeft het nu voor zin om
in de krant te roepen dat de kop van
Kok moet rollen?"
Landbouwspecialist Jaap Jelle Feenstra
in Culemborg: „Het aftreden van Wim
Kok is totaal niet aan de orde".
Alkmaarder Gerrit Valk: „Wat De Vis
ser en Moor hebben geroepen, vooral
over de positie van Wim Kok, strookt
volgens mij absoluut niet met de mening
van de fractie als geheel. Wat mij betreft
staat de positie van Kok volstrekt niet
ter discussie. Ik zou zelfs niet durven te
beweren dat de positie van de vice-pre
mier verzwikt is door de hele wao-dis-
cussie. Welnee! Er is hooguit sprake van
een stukje gezond dualisme tussen het,
kabinet en de kamerfractie. Elk heeft
zijn eigen verantwoordelijkheid".
Frits Castricum, de verkeersspecialist uit
het Brabantse Boxtel, weigert aanvanke
lijk elk commentaar. Maar dan zegt hij
iets waarmee hij zijn standpunt toch op
niet mis te verstane wijze duidelijk
maakt: „Ik hoef toch niet te reageren op
illes wat Piet de Visser zegt?"
Bijsturen
Uit dit alles mag niet worden afgeleid
dat de PvdA het plan van Lubbers en
Kok ongewijzigd wil overnemen. Jan
Lonink is daar zeer duidelijk over: „De
kabinetsplannen komen niet overeen
met wat de fractie voorstaat. We moeten
fors aan de slag om de zaak bij te sturen.
De PvdA staat voor sociale rechtvaar
digheid; dat verlangen de kiezers van
ons en dat mögen ze verlangen. Voor
mij is het ook heel belangrijk dat de vak
beweging zo teleurgesteld is; daarmee
valt een maatschappelijk draagvlak weg.
Niet dat we blindelings achter de vakbe
weging moeten aanlopen, maar het is
een heel belangrijke factor".
Naar welke kant moeten de kabinets
plannen dan bijgestuurd worden? Martin
Zijlstra, vanuit het volgens hemzelf zeer
verre Woldendorp (bij Delfzijl): „Voor
mij staat voorop dat wao'ers weer kun
nen deelnemen aan het arbeidsproces.
Te veel mensen staan nu aan de kant.
Ook moet de ontslag vrijheid van werk
gevers worden beperkt zodat zij niet
meer de mogelijkheid hebben om ie
mand zo maar in de wao te dumpen".
Feenstra: „De prioriteit moet liggen op
herintreding in het arbeidsproces door
de wao'ers". Beijlen: „Liever had ik dat
er helemaal niet aan de duur van de uit
keringen werd geknabbeld, ook niet als
het om jongeren gaat. Iemand die op 18-
jarige leeftijd van zijn brommer valt kan
daar toch niets aan doen? Verder moet
er veel meer gedaan worden om wao'ers
weer aan het werk te helpen, bijvoor
beeld door omscholing".
Voorts zijn alle ondervraagde PvdA-ka-
merleden het met hun fractievoorzitter
Wöltgens eens dat de huidige wao'ers
ongemoeid moeten worden gelaten. „Die
mensen behoeven zich echt niet onge
rust te maken", benadrukt onderwijsspe-
cialiste Tineke Netelebos te Hoofddorp.
„Thiis Wöltgens heeft dat toch ook ge
zegd? En er is een forse meerderheid in
de Kamer voor zijn standpunt". Ook
voor Jacqueline Beijlen staat 't als een
paal boven water dat er niet aan de uit
keringen van de huidige wao'ers mag
worden getornd. „Ik hoop dat een meer
derheid van mijn fractie dit standpunt
deelt".
Hoe hard?
Hoe hard het buiten schot laten van de
huidige wao'ers gespeeld moet worden
in de onderhandelingen met coalitiepart
ner CDA? Martin Zijlstra klinkt vastbe
raden: „Heel hard. Voor ons is het een
principe-zaak. We kunnen niet alles ac
cepteren omdat we toevallig een rege
ringspartij zijn. Als het CDA zich verzet,
is er dus een politiek probleem. Over de
afloop daarvan doe ik geen uitspraken.
De PvdA heeft het al zo moeilijk. We
moeten een soort van clubgeest hebben.
Maar een kabinetscrisis is niet onmoge
lijk". Jan Lonink gaat nog een stapje
verden „Als het gevolg daarvan is dat er
een crisis in het kabinet ontstaat, dan
moet dat maar".
Jacqueline Beijlen, hoewel nog een
nieuwkomer in politiek Den Haag, pro
beert een paar zetten vooruit te denken:
„Ik sluit niet uit dat er een kabinetscrisis
komt als het CDA niet meewerkt. Er zal
in ieder geval heel wat moeten gebeuren
wil ik het voorstel dan steunen. Maar
aan de andere kant is er de vraag: wat
gaat er met de wao gebeuren als de
PvdA uit de regering stapt? Of het ons
een kabinetscrisis waard is, vind ik dan
ook moeilijk te beantwoorden". En Arie
de Jong stelt zich nog iets voorzichtiger
op. „Bij een crisis moeten we ons wel re
aliseren dat we dan tevens het risico lo
pen dat écht de bijl in de wao wordt ge
zet en dat wij langs de kant moeten toe
kijken".
Gerrit Valk ziet dan ook graag een heel
andere ontknoping van het wao-drama:
,Wim Kok heeft al gezegd dat wat hem
betreft zowel qua vorm als inhoud wijzi
gingen mogelijk zijn in het kabinetsvoor
stel. Anders gezegd: ik heb het gevoel
dat we er wel uitkomen". Tineke Nete
lenbos had het zelf niet beter kunnen
formuleren: „Het kabinet zegt heus geen
'neen' tegen het idee van Thijs Wölt-
CeidócSouAcwit
gens. In het kabinetsvoorstel zit Pü
doende wisselgeld".
i
ag'
:tje
rdfï<
Kiezersbedrog
Kortom: al deze PvdA'ers zijn bereidf
koord te gaan met een aantasting var^.
huidige 'riante' wao-regeling, mitsü'
scherpste kantjes van het kabinetsvr"
stel worden afgehaald. Tineke NeteP
bos erkent dit ook grif: „De wao P?
niet blijven zoals-ie is. Die wet heeft J
zo'n enorme aanzuigende werking! Ei
moet ook geld blijven voor anderefj^
langrijke zaken zoals redelijk en kor
loos onderwijs en een goede geza
heidszorg. Moeten we soms straks l
voor het basisonderwijs schoolgeld gfrtI
heffen? En kijk eens naar de vergrijp
van onze bevolking. Moeten we stiH
nög meer nominale premie voor 't iy
kenfonds gaan betalen? Dan zeg ik: h
Als dus de wao-premie omlaag gJL
moet iets anders omhoog, een belasl
of zo". r
Ook Jaap Jelle Feenstra wil wel ze^C
dat er iets moet veranderen aan de v
We kunnen niet zeggen dat er daal
achtig geregeerd moet worden en verr
gens elk daadkrachtig voorstel ondel
halen".
Maar trekken deze kamerleden zich I
helemaal niets aan van hun morrei
achterban en van de protesterende jfoc
zers? Uit een enquête van De Kranth/|f
Zondag blijkt dat veertig procent str
op een andere partij gaat stemmen,I
ongenoegen met de wao-maatregeLIl
Deze mensen voelen zich bedrogen mp
de PvdA. 0t
Gerrit Valk is er niet erg van ondei
indruk: „Al die emoties over de aair.
ting van de wao zijn heel be grijper1*
Maar ik denk dat het compromis Hel
uiteindelijk na de discussie in de Kako
bereikt moet worden, goed aan de %g
sen zal zijn uit te leggen, zowel bink
als buiten de partij. Ik verwacht zC
geen schisma in de partij. En hoef
schade we electoraal zullen lijden? f111
dat is moeilijk te voorspellen. Het is fltl
velend voor de partij, maar het zoubo
tuigen van onverantwoordelijk ge<Lj
als we zouden zeggen: we laten de f
maar helemaal met rust". I b
Tineke Netelenbos is evenmin bang
gevallen: „We moeten het met de
sen hebben over collectieve lasten,
hoog mogen die lasten worden? Ze1
tig, tachtig procent van het bruto
men? Dat wil toch niemand? Ik ben
ook niet zo bang voor dreigementen
kiezers. In Zweden hebben ze een
hardere regeling voor arbeidsonge:
ten en in dat land stemt een mei
heid van de bevolking sociaal-demi
tisch".
(Met medewerking van Stan van Hi
ren, Dick Hofland en Paul Koopman]
Zwaar weer op komst
voor Wim Kok? Het is
de PvdA-leider niet
aan te zien.
Leidenaar
Arie de Jong:
Ik voel aan
m'n water dat
voor 95
procent van de
fractie Wim
Kok niet hoeft
af te treden".
