Wt^ÊÊ
i
m
w?<
list en bedrog bij Amsterdamse veilinghuis Sotheby's
k jH
Pino Pascali in Kröller-Müller
kló« Sou/tout
KUNST/RTV
11
Christina Deutekom geeft master class in Congresgebouw
1
Pb
L
'ince komt mogelijk naar Nederland
ZATERDAG 27 JULI 1991
DE WERELD ACHTER DE NOTEN
I FOTO: MILAN KONVALINKA
DEN HAAG Als on
derdeel van het negende
wereldcongres over hoog-
begaafheid, dat van 29
juli tot en met 2 augustus
in het Nederlands Con
gresgebouw in Den Haag
wordt gehouden, geeft
opera-zangeres Christina
Deutekom op dinsdag 30
juli en donderdag 1 au
gustus in de Rembrandt-
zaal van het Congresge
bouw een aantal 'master
classes', die voor het pu
bliek toegankelijk zijn.
Deze 'master classes' zijn het
'speelse' onderdeel van het
onderwerp muzikale begaafd
heid, dat een van de hoofd
thema's is tijdens het congres.
In haar rol van lerares zal
Christina Deutekom negen
jonge zangeressen en een zan
ger begeleiden die, na een
strenge selectie, van diverse
Nederlandse conservatoria
werden geplukt. Of deze
overgebleven kandidaten in
derdaad hoogbegaafd zijn,
durft Deutekom niet te zeg
gen. „Muziek heeft namelijk
niet alleen met techniek te
maken. Het gaat eerder om de
wereld achter de noten, want
met de interpretatie ervan
breng je de diepere boodschap
van de componist pas echt
over. Bovendien valt er over
de ontwikkeling van een zan
ger niets te zeggen. De een
heeft een langzame start, de
ander begint veelbelovend en
komt halverwege vast te zit
ten".
De taak die Deutekom zich
zelf heeft opgelegd, is die van
begeleidster. Ze zal niet zo
zeer letten op de zangtech
niek, want daar wordt op de
conservatoria al genoeg aan
gedaan, alswel op de declama
tie van de muziek. Op het
programma staat een aantal
aria's van Italiaanse compo
nisten, die uiteindelijk moeten
resulteren in een uitvoering
op vrijdag in de Prins Willem
Alexanderzaal van het Con
gresgebouw.
Tijdens het congres staat nog
een ander optreden op het
programma. Het gaat om een
concert op dinsdag 30 juli in
de Haagse Grote Kerk. Tij
dens die uitvoering treden
jonge Duitse talenten in de
leeftijd van tien tot twintig
jaar op. Deze jongeren, onder
andere het Trio Ishizaka,
Martin Schmeding, Mariam
Lutz, Sabine Winkler en
Christine Riessner, zijn de
prijswinnaars van het mu
ziekconcours 'Jugend Musi-
ziert' dat jaarlijks in Duitsland
wordt gehouden. Dit jaar
dienden zich achthonderd
kandidaten aan voor de ach
tentwintigste aflevering er-
Het concert in de Grote Kerk
begint om acht uur 's avonds,
de 'master classes' zijn op
dinsdag en donderdag van
tien uur 's morgens tot een
uur 's middags en van twee
tot vijf uur 's middags. De
toegangsprijs voor het Grote
Kerk-concert bedraagt 32,50
gulden, voor het bijwonen
van de 'master classes' moet
telkens 20 gulden worden be
taald.
■r^ERDAM „Kijk,
^Éak een schilderij en
^®het bij mij thuis bo-
ma£ schoorsteenmantel.
Jnt langs en je vindt
|n mooi schilderij dat
jeetje op een Picasso
koopt het. Thuis
zolderkamertje ver-
je mijn handteke-
plaats je Picasso's
Dan spreken
een „fake". Jij
het schilderij ge-
om het aantrekke-
alste maken. Wanneer
wij ihter een schilderij
g°e| Picasso welbewust
^atbr, dan spreken we
islgj forgery", een regel-
r he vervalsing".
fatrick van Maris van
dejlgemeen expert bij het
Sotheby's in Am-
00)ii tracht het „delicate"
Wl uit te leggen tussen
N^and forgeries", namaak
brwalsingen. Tot en met 6
nie#er 's *n het Amster-
s je veilinghuis een ten-
te z*en êeheel
g|an dit onderwerp is ge
le wereld van de imita
te reprodukties en de
Singen. Na Amsterdam
b tentoonstelling af naar
]ork.
[eveer honderd voor
van vooral porselein
lewerk zijn voor de ex-
uit Londen gekomen
se deel uit maken van
n ^ty's 'Black Museum'. Ei-
1 is het geen museum,
uien collectie van twijfel-
S®1- stukken, vergaard
1 ie Engelsman Arthur
en L Hij was de man die
levjaar bij Sotheby's Lon-
ra<erkte en lange tijd de
van de afdeling Kera-
en Kunstvoorwerpen
keni
was. De verzameling „fakes en
forgeries" bestaat daarom voor
het merendeel uit voorwerpen
die Kiddell onder ogen kreeg.
Leermateriaal
Aanvankelijk gebruikte hij de
spullen vooral als leermateri
aal bij de interne opleiding
van het veilinghuis. Toekom
stige experts moeten tenslotte
onderscheid kunnen maken
tussen echte en valse voorwer
pen. De belangstelling voor de
imitaties bleek echter zo groot
dat hij besloot een heus mu
seum op te richten voor zijn
„fakes en forgeries". Aan ver
valsingen, zo zegt ook Van
Maris van Dijk, blijkt een
enorme amusementswaarde
vast te zitten. „Zoiets slaat
aan". Niet alleen bij het (kij
kerspubliek overigens. Ook
rovers hebben twee weken ge
leden een bijzonder grote inte
resse getoond door twee dagen
voordat de tentoonstelling
naar Amsterdam zou afreizen
43 van de 148 objecten te ste
len. De valse voorwerpen, die
zich in het opslagdepot in het
centrum van Londen bevon
den, zijn tot op heden nog niet
teruggevonden. Van de da-
der(s) ontbreekt nog elk spoor.
Ook over de motieven van de
overvaller(s) tast de politie nog
in het duister.
Tot de gestolen stukken be
hoort onder meer een 'Meis-
sen'-reproduktie genoemd
naar de Meissenfabrieken
van een beeldje van porselein
uit 1750. De imitatie, die in
1880 werd gemaakt, siert de
omslag van de catalogus die bij
de oorspronkelijke tentoonstel
ling hoort. Voor de bezoekers
in Amsterdam zit er niets an
ders op dan zich te behelpen
met een grote kleurenfoto die
de samenstellers van de ten
toonstelling in het veilinghuis
hebben opgehangen. De imita
tie, die volgens Sotheby's een
waarde vertegenwoordigt van
maximaal drieduizend gulden,
is volgens de catalogus bijna
niet van echt te onderschei
den. Alleen de prijs is anders,
want een echt exemplaar le
vert bij verkoop het tienvoudi
ge, oftewel dertigduizend gul
den op.
Verwarrend
De prijs van een „fake of for
gery" ligt niet per definitie la
ger dan het origineel, zo leert
de catalogus. Een nagemaakte
'Worcester' porseleinen kop
en schotel uit 1780 is anno
1991 bijvoorbeeld veel meer
waard dan een origineel
exemplaar. De termen „echt"
en „namaak" zijn trouwens
buitengewoon verwarrende
begrippen. Een „echt namaak"
schilderij van Vermeer, ge
maakt door de bekende Ne
derlandse vervalser Han van
Meegeren, werd bijvoorbeeld
onlangs verkocht voor bijna
150.000 gulden.
Tot voor kort was het Black
Museum eigenaar van deze
nep-Vermeer, die Van Meege
ren na de Tweede Wereldoor
log schilderde. Het doek, geti
teld 'The Young Christ Tea
ching in the Tempel', moest
voor een 17de eeuws werk
doorgaan. Van Maris van Dijk:
„Over Van Meegeren gaat het
verhaal dat hij een gefru
streerde kunstenaar was die de
(kunst)wereld wilde laten zien
dat hij zeker zoveel talent had
als Vermeer. Hij voelde zich
als kunstenaar miskend en
ging de schilderijen van de
Hollandse meester perfect na
maken. In de jaren dertig twij
felde niemand aan de echtheid
van de doeken, zo hoog was de
kwaliteit". De vermeende
Vermeers van Van Meegeren
werden voor niet onaanzienlij
ke bedragen aangekocht door
onder meer Boymans-van
Een medewerker van het veilinghuis Sotheby's bekijkt een vervalsing van het schilderij 'Au bal du moulin de la Gelatte', een van de
stukken die te zien zijn op de expositie 'Fakes ana Forgeries'.
FOTO: ANP
het maken van een goede kunnen zijn door een bepaalde
fake". Een goede fake, of lie- kunstenaar. Gemaakt bijvoor-
ver de beste fake, is voor Van beeld, op een regenachtige
Maris van Dijk een voorwerp achternamiddag, met pijn in
waarvan de kunstkenners zeg- de buik. De beste fake is kort-
gen dat het werk gemaakt zou om een stuk, waarover twijfel
Beuningen in Rotterdam. naamste drijfveer is toch voor-
Frustratie en gekrenkte trots al een commerciële. „Het ver
vormt volgens Van Maris van valsen moet renderen. Het
Dijk dus één van de redenen moet de moeite van het ver-
om vervalsingen te maken, valsen waard zijn, want er
Maar, zo meent hij, de voor- gaat nogal wat werk zitten in
rijst. „Voor een goed expert is
het", aldus Van Maris van
Dijk, „gesneden koek te oorde
len over de echtheid van een
stuk. Als de expert twijfelt en
de vervalser verwarring heeft
gezaaid, dan zou je kunnen
zeggen dat de vervalser goed
bezig is geweest".
Een vervalsing kan ook voor
„echt" worden aangezien, om
dat het toevallig goed uitkomt
voor de vorming van een theo
rie als een voorwerp echt is.
Zo beweerde de Britse weten
schapper Charles Dawson nog
in het begin van deze eeuw
dat hij op Britse bodem de
missing link had gevonden, de
ontbrekende schakel tussen de
aap en de 'mens.
Botten
De wetenschapper presenteer
de schedels en botten waaruit
moest blijken dat de eerste
mens in Engeland was gebo
ren. De knekels waren echter
fake. Pas in de iaren vijftig
werd Dawsons bedrog ontmas
kerd. Volgens de expert van
Sotheby's duurde die ontmas
kering zo lang, omdat Daw
sons ontdekking bewees dat de
bakermat van de beschaving
in Engeland lag. Zo'n theorie
wilden de Britten toch niet zo
snel overboord zetten. Deze
namaak-botten en schedels
zijn niet op de tentoonstelling
in Amsterdam aanwezig. Wel
is een voorbeeld te zien van
een fake-voorwerp, dat zich
zelf ontmaskerde. In 1986 wer
den bij Sotheby's in Londen
drie flessen port aangeboden
als echte Crofts port uit 1924.
Enkele dagen nadat de port bij
het veilinghuis was inge
bracht, ontplofte één van de
flessen. In plaats van de kost
bare port bleek de inhoud van
de fles uit gemene chemische
rommel te bestaan. De verval
sing had zichzelf geopenbaard.
m
- IMi
m- yia» - -
ysn
EERSTE OVERZICHTSTENTOONSTELLING BUITEN ITALIË
d...optreden in het park van het Engelse Blenheim Palace...
Wel'
&PIËT
I HAAG Prince
j naar Nederland, of
Ihij niet? De geruch-
loom over de dreu
nt Minneapolis wordt
aangewakkerd nu
jiitbrengen van zijn
elpee 'Diamonds
pearls' voor de deur
Zijn platenmaat-
pij WEA belooft
j alle informatie is
voorbehoud, want
(et genie is nooit iets
eker, maar de nieu-
arager zou in
moeten ver-
bluidsi
nber
ik
lopend op de elpee is
een nieuwe single,
lisschien ook niet. In
:a wordt in elk geval
'f' uitgebracht, maar of
k in Europa van de
Ier wordt gehaald, is
nog onduidelijk. De single-
markt is hier immers minder
belangrijk dan in het land van
Uncle Sam met al zijn radio
stations. Prince nam 'Dia
monds and Pearls' op met zijn
nieuwe groep 'The New Power
Generation' en deze musici
zullen hem ook begeleiden op
zijn wereldtournee.
Wereldtournee? De vraagte
kens die WEA via de telefoon
lijn terugstuurt, hebben een
immense omvang. „Je vertelt
mij heel nieuwe dingen", laat
de mevrouw van de platen
maatschappij weten. „Hier
hebben we er niets over ver-
Wereldtournee
Bij Mojo Concerts, de reus on
der de Nederlandse concert
promotors, weten ze ook niets
over een achttien maanden
durende wereldtournee. „Zijn
management heeft voor dit
najaar geen data geprikt voor
Nederland, dus zover wij we
ten komt hij niet. De enige be
vestiging is een concert in En
geland".
Zou Prince uitgekeken zijn op
Nederland na zijn debêcle met
de bruidssuite van het Haagse
Des Indes Hotel? Hij moest vo
rig jaar juni na een boekings-
fout immers het veld ruimen
voor het bruidspaar Mereth
van Gijtenbeek en Marcel
Soek. En als overmaat van
ramp ging zijn 'Nude Tour'
van start in een overdaad aan
regen en onweer, waardoor de
fans tijdens de eerste van drie
volle „Rotterdamse Kuipen"
slechts vijfenzeventig minuten
van Prince konden genieten.
Het was een waterballet met
dweilpauzes. Dan was hij aan
de andere kant van de Noord
zee beter af. Daar speelde hij
vorig jaar vijftien keer in de
Londense Wembley Arena
voor zo'n 150.000 mensen.
Oxford
Wie Prince dit jaar wil zien,
zal de oversteek naar Enge
land moeten maken, want wel
bevestigd is een concert in het
park van Blenheim Palace bij
Oxford. Deze groene grasmat,
die toebehoort aan ae elfde
graaf van Marlborough, kan
zo'n veertigduizend mensen
aan. Voorlopig gaat het om
een eenmalige gebeurtenis, die
op 31 augustus plaatsvindt
maar, en dan komen de ge
ruchten weer bovendrijven, er
is ook sprake van een tweede
concert op 1 september. De
vergunning hiervoor is aange
vraagd, maar wat doet Prince?
Hij komt, maar dan wel onder
voorbehoud. En als hij een
maal in Engeland is, dan is de
multi-instrumentalist en vir
tuoos entertainer mogelijk niet
te beroerd om met zijn gevolg
even het vliegtuig naar Neder
land te nemen. Tenslotte dook
hij in 1988 ook plotseling op in
het Haagse jongerencentrum
'Het Paard' om aan zijn eerste
Kuip-optreden nog even twee
uur vast te plakken. En hij
schijnt wel in te zijn voor die
kleinschalige optredens, want
een bron uit Engeland praat
over Blenheim Palace en nog
een aantal kleinere shows. Er
staan dus spannende tijden
voor de deur... vooral voor de
gigantische hoeveelheid Prin-
ce-fans.
OTTERLO Het rijks
museum Kröller-Müller
op De Hoge Veluwe be
steedt met een grote over
zichtstentoonstelling van
tot 30 september aandacht
aan de Italiaanse kunste
naar Pino Pascali, die in
1968 op 33-jarige leeftijd
in Rome overleed.
De in Bari geboren Pascali
wordt wel eens de vader en de
belangrijkste inspirator van de
'arte povera' genoemd, de stro
ming in de Italiaanse kunst die
in 1967 door de criticus Ger-
mano Celant zo werd gedoopt.
„Arme kunst", een naam ont
leend aan het „arme theater"
van Grotowski, waarbij arm
betekent: met geringe midde
len, met elementaire materia
len. De laatste jaren heeft een
aantal kunstenaars van de arte
povera wereldfaam verwor
den, zoals Kounellis, Fabro en
Merz. Door zijn vroege dood
tengevolge van een motoron
geluk is Pascali buiten Italië
vrijwel onbekend gebleven
hoewel hij voor zijn tijdgeno
ten en collega's een bijna my
thische figuur is geworden.
Pino Pascali studeerde aan het
eind van de jaren vijftig sceno
grafie aan de academie in
Rome. Hij werd enige tijd be
ïnvloed door de Italiaanse neo-
dadaïsten, met name door Col-
la, Burri en Schifano, en
werkte als decorontwerper en
reclameontwerper voor de
film en de televisie.
Marionetten
Tot het midden van de jaren
zestig had Pascali een eigen
marionettentheatertje waar
voor hij simpele en komische
karakters bedacht. In 1965 ex
poseerde hij voor het eerst de
'pezzi di donna', vrouwelijke
anatomieën, werken die een
tussenvorm zijn tussen schil
der- en beeldhouwkunst en
waarin Pascali duidelijk een
dialoog met de pop-art aan
gaat.
In de jaren daarna heeft de
Italiaan een indrukwekkend
oeuvre gecreëerd dat uit een
aantal thematische series be
staat: de 'wapens', de 'namaak-
sculpturen', de serie van de
'onthoofde dieren', de 'elemen
ten van de natuur' en de-'re
constructie van de natuur'. In
al die werken wisselen koste
lijke visuele vondsten en bui
tengewoon serieuze en nieuwe
ideeën over sculptuur elkaar
af.
Namaak
Eén van Pascali's belangrijkste
concepten is het idee van
sculptuur als 'namaak'. „Wij
zijn hier geboren", zei hij ooit
in een interview, „en hebben
een erfgoed aan beelden. Om
die beelden de baas te worden
moeten we ze koel en nuchter
bekijken voor wat ze zijn en
nagaan welke mogelijkheden
ze hebben om nog te kunnen
bestaan. Als die mogelijkheid
een fictie is, accepteer je die
fictie, als de dingen oud en
verleden tijd zijn, behoren ze
niet meer tot onze geschiede
nis, dan kun je ze niet meer
serieus nemen en geloven in
de problemen van de mediter
rane beschaving enzovoort. Ik
moet eigenlijk wel namaak-
beelden maken om me een
beeldhouwer te voelen".
In de serie van de wapens be
tekent 'namaak' dat de wapens
volkomen echt lijken maar uit
afvalmateriaal zijn gemaakt.
'Namaak' verandert daardoor
in 'net echt'. In de series 'na-
maak-sculpturen' en de 'ont
hoofding van de dieren' zijn
alle beelden daarentegen ge
maakt van onbewerkt of wit
gesaust schilderslinnen dat
over houten geraamten is ge
spannen. In de 'onthoofding
van de dieren' zijn de sculptu
ren zowel dier-vorm als sculp
tuur, zowel figuratief als ab
stract.
De merkwaardige term 'ont
hoofding' heeft daarmee te
maken; een beeld houdt daar
op waar het op moet houden:
„Ik heb een beeld voor ogen,
mijn netvlies bepaalt de grens
van het beeld, dus snijd ik het
daar af". Het resultaat is dat
de hoofden van de dieren
jachttrofeeën aan de muur
hangen, wat tevens de vraag
stelt naar de rol van de sculp
tuur: „Waarom zou iemand
niet een verzamelaar worden
van trofeeën van anderhalve
meter bij anderhalve meter
Hartstocht
Pascali's materiaalgebruik is
in al zijn werk virtuoos, zijn
ideeën onuitputtelijk, of hij nu
echt water en echte aarde ge
bruikt voor zijn beelden van
de zee of van omgeploegde
velden, of dieren maakt van
acrylbont, rupsen van huis-
houdborstels of een acht meter
lange hangbrug van schuur
sponsjes: „We moeten de
hartstocht hebben van iemand
die niets bezit om echt iets te
kunnen maken".
Pascali's tweede, wezenlijke
bijdrage aan de arte povera
was de performance. De eerste
performance in Italië werd in
1965 door hem uitgevoerd. Als
bisschop verkleed wijdde hij
een vanzijn werken in, een
altaar waarop hij zijn eigen
biografie had geschreven. De
performance, getiteld 'Requi-
escat' (hij ruste in vrede) was
impliciet een kritiek op de
functie van de galerie. „De ga
lerie is een soort kerkhof, de
werken zijn er de grafzerken,
maar ze zijn ook simulacrum,
altaar, Blue-bell". Gedurende
zijn performances bracht Pas
cali zijn werken tot leven: een
foto laat hem zien terwijl hij
als dr. Strangelove op één van
zijn raketten balanceert, ande
re tonen hem als 'inboorling'
of gevangene in één van zijn
'valkuilen'.
Film
In het Kröller-Müller-museum
is een film te zien van zijn
laatste performance, in de zo
mer van 1968. In dat jaar had
Pascali een eigen zaal in de
34ste Biënnale van Venetië en
kreeg toen tevens de prijs van
de Biënnale
De tentoonstelling in het mu
seum op De Hoge V eluwe is de
eerste overzichtstentoonstel
ling van Pascali's werk buiten
Italië. De expositie is in sa
menwerking met het Musée
d'Art Moderne de la Ville de
Paris georganiseerd en beslaat
de gehele nieuwe vleugel van
het museum.
