it
egionale omroep maakt handig
bruik van chaos op Radio 1
t Was niet Marco Polo
■ie de spaghetti ontdekte
m'
IócSomant
13
en in koninklijke bibliotheek en rijksarchief
"e
m
UITSLAG TREKKING
GIROLOTERIJ BANKLOTERIJ
KUNST/RTV
DONDERDAG 18 JULI 1991
kaanse schilder
lerwell (76) overleden
II JCETOWN De Amerikaanse kunstenaar
IB Motherwell, één van de grootste abstracte
i in de Verenigde Staten, is gisteren overle-
werd 76 jaar. Motherwell stierf in zijn zo-
II lijf in Provincetown (Massachusetts) aan een
Hij werd vooral bekend door zijn schilderij-
'Klaagliederen voor de Spaanse republiek',
josities bestaan uit grote vlekken en recht-
jp een witte achtergrond. Een werk uit deze
icht in mei 1989 bij een veiling in New York
dollar op. Motherwell was een van de leiders
expressionistische abstracte school, opgericht
en 1940 in New York. Met Willem de Koon-
cson Pollock en Hans Hoffman gaf hij de na-
kunst een ander gezicht. Zijn collages en
doeken vaak met aardekleuren en zwart
in alle grote musea. Voordat hij zich toelegde
nilderen na een verblijf in Frankrijk
Ie Motherwell filosofie.
Robert Motherwell.
Vloek van Macbeth treft
toeschouwer
LONDEN De vloek van Macbeth, de hoofd
persoon van de gelijknamige tragedie van de
Britse schrijver William Shakespeare, waart
nog steeds rond. Deze week raakte een vrouw
gewond toen tijdens een toneelvoorstelling van
haar gezicht terechtkwam. De vrouw, die op
de eerste rij zat, moest voor snijwonden in het
ziekenhuis worden behandeld. Het toneelstuk,
waarin heksen verschijnen, wordt omgeven
door bijgeloof en wordt nog steeds geassocieerd
met hekserij. Veel mensen die aan de uitvoe
ring van het stuk hebben meegedaan, zijn bij
ongelukken betrokken geraakt. Acteurs weige
ren de naam van de tragedie uit te spreken en
praten bij voorkeur over „het Schotse stuk" of
het „ongelukkige stuk" om te voorkomen dat
FOTO: AP ze het ongeluk over zich afroepen.
Minister D'Ancona bezorgd
over toekomst radiobestel
DEN HAAG Minister D'Ancona maakt zich ernstig zorgen
over het tempo en de daadkracht waarmee het bestuur van de
NOS de problemen bij de radio aanpakt. Zoals bekend loopt het
marktaandeel van de landelijke publieke omroepen snel terug.
D'Ancona vindt het onacceptabel dat bij de radio eerst verliezen
moeten optreden, alvorens de omroepen adequate maatregelen
nemen. Zij zal geen bijdrage uit de omroepereserve geven voor
tekorten die ontstaan door een afwachtende houding bij de ra
dio. Ook acht de minister zich niet meer gehouden aan de huidi
ge vijf radiozenders. Zij verwacht op korte termijn nieuwe com
merciële initiatieven, bijvoorbeeld voor het verzorgen van een
populair of klassiek muziekaanbod. Een woordvoerder van de
NOS heeft laten weten dat het dagelijks bestuur van de NOS
momenteel aan een voorstel voor een meerjarenvisie voor de ra
dio werkt. Dat plan wordt eind september voor het eerst voorge
legd aan de omroepen. Naar verwachting zal eind oktober dit
plan definitief worden vastgesteld.
Russische onderscheiding voor
Nederlandse filmmakers
AMSTERDAM De Nederlandse filmmakers Dick Rijneke
en Mildred van Leeuwaarden hebben tijdens het zeventiende
internationale filmfestival van Moskou een onderscheiding ge
kregen van de USSR Filmmakers Unie voor hun film City
Life. De Nederlanders kregen de prijs omdat zij het initiatief
hebben genomen een film te maken „die het begrip tussen vol
keren en culturen bevordert en waarin samenwerking tussen
filmmakers op een hoogwaardig artistiek niveau wordt gebun
deld" City Life is een zogenaamde episodenfilm. Elf buiten
landse cineasten werden uitgenodigd om er aan mee te wer
ken. Onder hen bevonden zich bekende filmers als Krzysztof
Kieslowski, Mrinal Sen, Tato Kotetishvili en Carlos Reichen-
bach. City Life werd geproduceerd door Rotterdam Films. De
makers ontvingen eerder voor City Life de hoogste onder
scheiding van de Britse filmindustrie op het internationale
film- en televisiefestival in Birmingham en de Getz World Pe
ace Prize op het Chicago International Film Festival. City Life
ging in première tijdens het filmfestival in Rotterdam.
PIET
IRSUM „Ik zou er
arm voorstander van
een McKinsey ook op
lerlandse radio wordt
Niet omdat de re-
van bet televisie-on-
zo opzienbarend zijn
rapport had ik met
van twee collega's
'jannen schrijven op een
inj, n maandagmiddag
mdat het een breekij-
tie heeft gehad. Er is
scussie losgebarsten,
een Pinksternotitie
g had. En daarin
iroor het eerst gespro-
er commerciële radio
evisie via etherfre-
Vóór McKinsey
niet eens bespreek-
zegt Allard Berends,
iformatieve program-
dio bij Veronica.
I bij de AVRO in pro
's als 'Televizier Maga-
et 'Radio Journaal' en
ïdactie van 'Karei van
aaf', volgde een paar
ug zijn overstap naar
Daar begon hij bij
lijn', was daarna als
ntair redacteur bij
radio' betrokken om
;ns, na het vertrek van
in Egmond naar het
vondnieuws, hoofd in-
ve programma's radio
len. Allard: „Ik heb
er die functie moeten
m hoor, toen ik hem
iangeboden, want het
toch dat je het dage-
andwerk, het stukjes
ren, opgeeft. Ik was er
er van dat ik dat wel
vinden",
n een jaar na die over
stap, concludeert Allard dat hij
er een andere boeiende baan
voor heeft terugkregen. „Je
bent vooral beleidsmatig bezig,
maar we leven in een storm
achtige tijd".
Wolf
Is Veronica daarbij de wolf in
schaapskleren? Tenslotte
maakte de omroep onlangs
nog zijn plannen bekend om,
samen met de TROS, uit het
bestel te stappen. Allard: „Ons
doel met de radio is om zo snel
mogelijk zeven dagen in de
week, vierentwintig uur per
dag uit te zenden. We willen
het liefst twee radiostations;
een informatieve zender en
een muziekzender en dan na
tuurlijk via etherfrequenties.
De scenario's daarvoor liggen
al klaar, maar het zal nog wel
even duren voordat ze kunnen
worden uitgevoerd. Tot de dag
dat we commercieel gaan, zal
ik vechten voor vijf herkenba
re Hilversumse radiozenders.
Een centrale rol in dat duide
lijke gezicht speelt de kleuring
van die zenders. Nu is het een
chaos, simpelweg omdat nie
mand zich aan de afspraken
houdt. De identiteit vormt
daarbij telkens weer een
enorm struikelblok. De gepro
fileerde omroepen denken
daar kleur aan te geven door
middel van hun actualiteiten
rubrieken. Ze hebben het idee
dat als ze dat laten vallen, hun
bestaansrecht op de tocht komt
te staan. De situatie die hier
door ontstaat is, dat bijvoor
beeld de hoofdredacteuren in
de Werkgroep Radioreportage
iets afspreken en dat het ver
volgens in het Copra (een
werkgroep van radio-directeu
ren) weer volledig wordt te
ruggedraaid. En dat is altijd de
schuld van de geprofileerden".
Henk van Hoorn (NOS) en
Piet van Tellingen (NCRV)
hebben een tijdje terug een no
titie geschreven met vijf opties
over samenwerking op Ra
dio 1. Na drie keer stevig dis
cussiëren vonden de hoofdre
dacteuren dat we voor model
vier zouden moeten kiezen,
dus voor een verregaande
vorm van samenwerking, als
we tenminste in de stevige
concurrentie-strijd met satel
lietradio en regionale omroep
zouden willen overleven. Die
aanbeveling is vervolgens naar
het Copra gegaan. Je houdt
het niet voor mogelijk welke
bonje sommige hoofdredacteu
ren daarna met hun directeu
ren hebben gehad; hoe ze het
in hun hoofd haalden om daar
überhaupt over te praten. Het
is de malaise van dit omroep
systeem; soms lijkt de identi
teit belangrijker dan het over
leven. En dan denk ik, het zou
goed zijn als McKinsey zich
met de radio zou bemoeien. De
discussie zit namelijk muur
vast. Iedereen denkt zo sterk
vanuit zijn eigen optiek, dat
alleen een buitenstaander die
patstelling kan doorbreken".
Kleur
„De enige oplossing voor het
radio-probleem is als je de zen
ders echt kleurt, dus geen
sport op popzender Radio 3 en
geen dominee op de familie
zender Radio 2. De luisteraar
wil duidelijkheid. Waarom be
zet de regionale radio, na Ra
dio 3, de tweede plaats in luis
terdichtheid en zijn ze Radio 1
moeiteloos gepasseerd? Omdat
er bij de regionale omroepen
een paar intelligente mensen
zitten, die handig gebruik heb
ben gemaakt van de chaos op
Radio 1. Zij produceren op de
piekuren in een horizontale
programmering het nieuws dat
mensen willen horen. Hier
door zijn ze heel herkenbaar.
De bespelers van Radio 1 zou
den daarbij een prachtige aan
vulling kunnen geven door
sterk uit te pakken met natio
naal en internationaal nieuws,
maar doen dat niet. En dat
komt simpelweg omdat we
niet op één lijn te krijgen zijn.
Neem bijvoorbeeld 'Het Ge
bouw' van de VPRO op vrij
dagmorgen. Dat is echt een
prachtig programma. Ik durf
zelfs te beweren dat het een
van de allermooiste radiopro
gramma's is die de Nederland
se radio kent, maar het heeft
natuurlijk niets met nieuws en
actualiteiten te maken. Het is
een prachtig journalistiek pro
gramma, „maar als er in de Fi-
lipijnen een aardbeving plaats
vindt, dan hoor ik daar die
ochtend bij de VPRO niets
over. Zo'n programma zou ie
dus moeten uitzenden in de
dal-uren".
Zenderchefs
„Ik heb een keer voorgesteld
met zenderchefs te gaan wer
ken. Ze zouden de bevoegd
heid moeten krijgen een pro
gramma van de zender te we
ren als het daar niet op thuis
hoort. Je neemt bijvoorbeeld
Lex Harding en iemand van
de VARA voor Radio 3 en
Henk van Hoorn en Piet van
Tellingen voor Radio 1. Zo
zoek je voor elke zender twee
mensen die aan de hand van
vastgestelde richtlijnen kun
nen bepalen wat wel en niet
op die zender thuishoort. Ik
denk dat de cijfers binnen de
kortste keren omhoog vliegen.
Mensen willen regelmaat en
zekerheid. Er is niet voor niets
uit een onderzoek, dat Veroni
ca onlangs heeft laten houden,
gebleken dat onze formule van
'Nieuwsradio' werkt: de luiste
raar wil gewoon op een be
hoorlijke manier in een half
uur worden bijgepraat over
het belangrijkste nieuws in de
wereld. Daarbij hebben wij de
herhalingsfactor bedacht, zo
dat je tijdens de piekuren in
twee uur tijd vier keer het
nieuws voorbij hoort komen,
zij het dan in een steeds bijge
werkte versie. Ik herinner mij
uit mijn 'Radio Journaal'-tijd
dat er bij de AVRO schande
van werd gesproken, maar nu
hanteert bijna elke omroep die
formule".
Televisie
„Het grootste probleem met de
radio is misschien, dat de hele
discussie in de omroepwereld
draait om de televisie. Neem
de media-discussie die het af
gelopen jaar is gevoerd, daar
valt het woordje radio nauwe
lijks. Het besluit van het NOS-
bestuur was ook: we gaan eerst
wat aan de televisie doen, die
radio komt nog wel een keer.
Het interesseert ze echt geen
fluit en dat is extra pijnlijk als
je weet, dat er dagelijks meer
TA VAN DER HOFF
1AAG Volkswijs-
ummer één: Marco
?eft op een van zijn
cingsreizen de spa-
'an China naar Italië-
it. Nummer twee: Ca
de' Medici heeft voor
ireiding van de Itali-
ceuken in Frankrijk
„Klinkklare onzin",
inair publicist Johan-
n Dam. „De meeste
journalisten doen
niet aan bronnenon-
Ze schrijven van el-
rer en zo houden dat
rerhalen automatisch
Van Dam is dan ook
'reden met het initia-
de Koninklijke Bi-
om in 'Kookboe-
ir de eeuwen heen' de
te laten zien. De
stelling werd van
oor de Amsterdamse
geopend.
)e zit het nu echt met
hetti? Van Dam: „Uit
van Tiberius (14-37 v.
imt het oudst bekende
Dit wordt toege-
aan Apicius, een
lekkerbek die gerust
reis naar Libië onder-
ndat daar de scampi
zouden zijn dan in
liè. In zijn kookboek
van pasta's gespro-
weten we dat de
pasta aten". De in-
in Catharina de' Medi-
Franse keuken is vol-
Dam zeer gering ge-
Dat kun je opmaken
•ten en menu's uit
uit die tijd. Een Ita-
ïvloed is daarin nau-
bespeuren".
naar bronnen is
omdat koken op
een wetenschappelijke manier
bestudeerd kan worden. Ko
ken is niet altijd even serieus
genomen. „De laatste tijd zijn
er gelukkig in verschillende
disciplines wetenschappers, die
hun wetenschap combineren
met een serieuze belangstel
ling voor gastronomie. Vooral
in Amerika is dat het geval:
Iemand als Barbara Ketcham
Wheaton, een kunsthistorica,
deed bijvoorbeeld onderzoek
naar de Franse tafel en keu
ken van 1300 tot 1789".
Duizenden
Van Dam in het ene
knoopsgat vorkje en mesje, in
het andere een lepeltje is
zelf kookboekenfanaat. Hij
heeft er minstens vijfduizend.
Zeven jaar lang stond hij in de
Kookboekenwinkel in Am
sterdam. Hij schrijft onder an
dere voor Intermagazine, Het
Parool en Elsevier en heeft
het bekende boekje 'Alles
warm' op zijn naam staan.
Verder deed hij radiowerk en
is bezig met een televisiepro
gramma.
Joop Witteveen, een vriend
van Johannes, verzamelt ook
en—lieeft 'slechts' tussen de
2500 en drië3Uïzëhd~Irookboe-
ken. Daarnaast heeft Witte
veen een zeer uitgebreide
kaartenbak met een bibliogra
fie van het Nederlandse kook
boek. De kennis van beide
heren kwam de KB goed van
pas.
„Wii weten bijna alles tot 1950.
In de KB bleek heel veel ma
teriaal voorhanden, maar dat
was soms bij heel andere ru
brieken ingedeeld, bijvoor
beeld bij de medische boeken.
Omdat wii van het bestaan
van vrijwel alle boeken weten
konden wij ze makkelijk tra
ceren", vertelt Van Dam. On
geveer 130 van de 321 tentoon
gestelde werken komen uit de
privé-collectie van Witteveen
en Van Dam.
Illustratie bij een kookboek uit
het begin van deze eeuw.
FOTO: KB
In de manier' van opschrijven
van de recepten is in de loop
van de eeuwen een hoop ver
anderd. Hoeveelheden werden
in het begin niet vermeld en
iedereen gebruikte zijn eigen
inhoudsmaten. Pas in de tijd
van Napoleon kwamen er
standaardeenheden. „Dat
klinkt idealer dan het is. Veel
mensen konden toen nog niet
lezen. Ook wisten ze niet hoe
ze hoeveelheden moesten af
meten. Die kennis kwam heel
geleidelijk". Hoe lang een ge
recht moest koken of braden
werd niet vermeld. Pas twee
eeuwen geleden begon men
met het plaatsen van lijstjes
met ingrediënten bóven het
recept. „Als je een recept uit
de Middeleeuwen wilt probe
ren komt het aan op het zelf
experimenteren met hoeveel
heden en kooktijden", zegt
Van Dam. Uit een vergelijking
tussen recepten van eeuwen
geleden en wat recentere re-
mensen naar de radio luisteren
dan er naar de televisie kijken.
In het McKinsey-rapport valt
één keer het woord radio. Het
onderzoeksbureau stelt name
lijk zonder blikken of blozen
voor het budget van de radio
te gebruiken om aardiger tele
visie te maken. Hoe verzin je
het! Ik word daar nu nog
kwaad om. De radio lijkt een
wormvormig aanhangsel. Ze
zouden eens naar de cijfers
moeten kijken. De radio loopt
leeg en niet zo'n beetje, het
verlies is echt enorm. Maar zo
lang er bij de omroepen men
sen op de loonlijst van de radio
staan, die eigenlijk voor televi
sie werken, en allerlei midde
len van de radio naar de tele
visie vloeien, zal het een moei
zaam proces blijven de radio
uit het slop te halen".
Prijzen op gironummer
TTflPTïïfll
1.335.606
0.679
84.40.31.577
7.843
6.852
191.820
■nsEHi
35.12.65.724
632
741_
1.961.402
29.63.25.538
613
192
IIEESEiSEifll
2.686.758
45.96.66.320
79
2.765.338
95
cepten blijkt duidelijk een ver
andering van de smaèk. „In de
Middeleeuwen was men dol op
combinaties van zuur (azijn)
en zoet. In een kookboek uit
de 19e eeuw staat een oud re
cept voor nierpastei. De 19e-
eeuwer becommentarieerde:
„Het recept is goed, maar doe
er geen suiker, amandelen en
kaneel bij". Zuur en zoet wer
den meer gescheiden.
Status
Waaraan een goed kookboek
moet voldoen? Van Dam: „De
recepten moeten kloppen.
Vooral bij vertalingen schort
er nogal eens wat aan. Neem
het in Nederland enorm goed
verkochte 'De nieuwe Franse
Keukén' van Paul Bocuse.
Daarin staat een recept voor
plumpudding. Er moet vijf
honderd gram rundervet in
verwerkt worden, maar de
Nederlandse vertaling luidt
'runderniertjes'. Dat leidt tot
een verrassend ander resul
taat. Verder moet er geen
overdaad aan ingrediënten ge
bruikt worden. Twintig ingre
diënten per recept is misschien
een uitdaging voor de profes
sionele kok, maar niet voor de
amateur".
Van Dam signaleert dat vooral
jonge mensen af willen van
het traditionele 'groenten-
aardappelen-vlees'-maal. „Hoe
jonger, hoe exotischer ze ko
ken. Goed koken heeft tegen
woordig vaak een status-ver-
hogende functie, terwijl nog
niet zo lang geleden koken
niet bepaald in hoog aanzien
stond". Hij voorspelt een goede
toekomst voor de Thaise keu
ken en de Latijns-Amerikaan
se keukens. „De Japanse keu
ken zal hier niet zo gauw
doordringen. Je hebt nu een
maal keukens die je goed kunt
eten maar die je niet zelf
447.185
558.178
1.553.255
1.967.066
1.988.252
2.405.819
2.771.006
3.762.377
3.993.612
5.142.634
1.423.451
2.085.088
2.169.757
2.462.086
2.968.801
4.106.955
4.161.985
4.651.289
4.699.540
5.164.768
Extra prijzen
Prijzen op gironummer
303.418
569.285
1.452.918
1.554.148
1.754.860
2.009.491
2.146.416
2.985.798
3.226.728
3.437.695
3.534.199
3.844.523
3.878.628
4.171.685
5.828.223
Extra prijzen op eindcijfer(s)
Prijzen op eindcijfer(s)
IfiIiIiB
49.69.57.279
11.23.09.216
13.00.00.671
13.12.99.867
31.12.50.165
44.34.31.868
45.04.60.304
45.87.70.086
47.62.23.350
50.36.11.166
53.32.21.501
15.19.67.040
15.65.04.715
31.73.26.597
35.19.60.740
36.42.17.359
44.92.41.882
50.33.55.739
50.80.87.686
65.79.06.158
67.57.05.231
goedgekeurd
door de Staatssecretaris
van Justitie onder num
mer: LO 700/088/207.
71De baten zijn bestemd
voor de Stichting Alge
mene Loterij Nederland te
's-Gravenhage ten behoeve
van maatschappelijk werk,
volksgezondheid,, cultuur
en natuurbehoud. Prijzen
boven f 1.000,- worden
belast met 25% kans
spelbelasting.
Extra prijzen
bankrekening
ETiiuTwil
88.40.66.096
11.48.50.267
12.00.49.422
16.22.01.982
31.65.68.066
33.47.09.539
33.60.82.002
34.05.54.878
37.58.29.334
41.78.07.082
48.16.23.396
48.77.50.535
52.11.44.299
65.14.10.649
84.79.59.112
86.00.30.091
Extra prijzen op eindcijfer(s)
Ga maandelijks meespelen.
Ik verleen hierbij, tot
SUFA, Zomerhofstraat 64-68. lï
opzegging. MACHTIGING a
I GiroLoterij BankLoterij
TV-bekendmakingen
GiroLoterij/
BankLoterij
(om-de-maand-
deelnemers)
(maandeli)kse
deelnemers)
6x per jaar
(om-de-maand-
deelnemers)
14 augustus
POSTBANK
VIA DE
BANK
18 september
I I
1 6 oktober
I l
13 november
