Drie
hoeraatjes
voor
Hans
van den
Broek
'finale
l
De gematigde levensstijl van 'mr. VandenBrook'
„De redder
van
Joegoslaviëir<
Op het departement van buitenlandse zaken begrijpt men
eigenlijk niet waar minister Van den Broek de energie
vandaan haalt. Af en toe lijkt het of de toch al 54-jarige
Nijmegenaar, die nu in Wassenaar woont, niet van vlees
en bloed maar van gewapend beton is. Het afgelopen
weekeinde keerde hij 's ochtends om vijf uur terug op
Schiphol, nadat hij op het Joegoslavische eilandje Brioni
zestien uur aan één stuk had onderhandeld.
„Terwijl ieder normaal mens tollend in zijn bed was
gevallen, gaf de minister eerst een persconferentie en ging
hij vervolgens nog een paar uurtjes naar het ministerie om
wat andere dossiers af te handelen", vertelt een
medewerker van Van den Broek, die zijn bewondering
nauwelijks kan verbergen.
Een portret van een 'taaie rakker' uit het kabinet Lubbers-
III, die met het Nederlandse voorzitterschap van de EG
aan een tweede jeugd lijkt te beginnen.
ZATERDAG 13 JULI 1
RHSHOI
DEN HAAG Het grote voor
deel van kabeltelevisie is dat we
tegenwoordig ook kunnen zien
hoe in het buitenland bepaalde
ontwikkelingen en gebeurtenis
sen geduid worden. Als de kabel
er in de jaren zestig en zeventig
was geweest, zouden we nooit de
fout gemaakt hebben Ard
Keessie aan te zien voor interna
tionale megastars, terwijl zij in
feite slechts nationale beroemd
heden waren met een zekere be
kendheid in nog twee of drie lan
den.
Dank zij de kabel weten we dat onze
landgenoot Hans van den Broek mo
menteel écht een belangrijke rol speelt
op het internationale toneel en dat zijn
prestaties niet worden opgeblazen door
chauvinistische verslaggevers. Een Ne
derlandse minister die ae laatste tijd bij
na avond aan avond te zien was in de
journaals van CNN. BBC, 1TV, WDR,
ZDF. RTL, BRT, RTF, RAI, ÓRF enzo
voort, stelt wat voor. Misschien is Van
den Broek nu zelfs wel de bekendste Ne
derlander ter wereld.
Dat heeft natuurlijk alles te maken met
zijn succesvolle bemiddeling in Joegosla
vië, waardoor althans voorlopig een
bloedige burgeroorlog lijkt te zijn afge
wend. Ook leden van de Tweede Kamer
kijken kennelijk veel naar reportages op
buitenlandse tv-stations. Want het is op
vallend hoe óók de vaderlandse opposi
tie onmiddellijk en zonder enige aarze
ling de loftrompet steekt over Van den
Broek.
„In negen dagen tijds is hij maar liefst
drie keer naar Joegoslavië afgereisd. Een
minister die zich zó inspant om een pro
bleem te bezweren verdient niets dan
lof, óók van de zijde van de VVD", zegt
het liberale kamerlid Frans Weisglas bij
voorzitter vragen.
Hiltermann
Nog opmerkelijker is wellicht dat de
VVD-parlementariër het ook inhoude
lijk volkomen eens blijkt met het Joego-
slavië-beleid van de CDA-minister. Me
nige andere 'rechtse' vaderlander, zoals
mr. G.B.J. Hiltermann, de buitenland
goeroe van de radio, vindt dat Van den
Broek zich niet zo snel achter de Joego
slavische federatie had moeten scharen.
In de federale regering zouden het im
mers de Servische 'stalinisten' zijn die
de lakens uitdelen, ten koste van die
arme Slovenen en Kroaten.
„Onzin", zegt Weisglas. „Van den Broek
heeft van meet af aan duidelijk gemaakt
dat Slovenië en Kroatië zich wel degelijk
kunnen afscheiden, als dit maar gebeurt
zonder geweld en in overlég met de an
dere republieken. Mede door Van den
Broeks bemoeienissen lijkt het er nu op
dal de verschillende partijen in het Joe
goslavische conflict de wapens laten rus
ten en zich rond de onderhandelingstafel
zullen scharen".
Het compromis dat vorig weekeinde op
het eilandje Brioni werd bereikt, mag
dan niet alle problemen in één klap heb
ben opgelost, het was volgens Weisglas
op dat moment zonder enige twijfel het
hoogst haalbare. „Aangezien Van den
Broek voorzitter van de EG-trojka is,
heeft hij daar natuurlijk fors aan bijge
dragen. Verder vind ik dat de minister
buitengewoon attent op de ontwikkelin
gen heeft gereageerd. Elke dag uitstel had
nóg meer bloedvergieten veroorzaakt.
Daarom is het zo goed dat de Europese
Gemeenschap snel maar ook eensgezind
in haar reactie was".
Die eensgezindheid was bepaald geen
vanzelfsprekende zaak, legt CDA-buiten-
landspecialist Hans Gualthérie van Wee
zei uit. Het grote Duitsland bijvoorbeeld
had veel liever gezien, dat Europa meer
de kant van Slovenië had gekozen. Het
zelfde standpunt nam trouwens ook Bel
gië in.
Van Weezei wijst erop dat de Belgen zélf
een als los zand aan elkaar hangende fe
derale staat vormen en daarom automa
tisch veel begrip hebben voor afschei
dingsbewegingen in andere landen.
„Duitsland is een andere kwestie", zegt
de CDA'er. „De Duitsers voelen ver
wantschap met de Slovenen, van wie ve
len immers dezelfde taal spreken. Slove
nië heeft lang deel uitgemaakt van het
Habsburgse rijk".
Daarom is het volgens het CDA-kamer-
lid een des te grotere prestatie dat de
Europese Gemeenschap toch een andere
benadering heeft gekozen. „Daaruit
blijkt maar weer eens dat geen enk,el
land in de EG het alleen voor het zeggen
heeft. Het beleid wordt bepaald door
steeds wisselende meerderheden. Daar
door is het ook de kleine landen gegeven
invloed uit te oefenen".
Leiderschap
Ook in de kleinere kamerfracties, waar
men met zo weinig mensen zo veel moet
doen, is dat laatste opgemerkt. GPV-ka-
merlid Eimert van Middelkoop: „Aan
vankelijk stonden Duitsland en Frank
rijk in de zaak-Joegoslavië lijnrecht te
genover elkaar. De Duitsers stonden
sympathiek tegenover de nationale aspi
raties van de Slovenen en de Kroaten,
terwijl de Fransen dat niet zonder slag of
stoot wilden accepteren. Omdat Van den
Broek internationaal veel prestige geniet,
heeft hij een samenbindende rol kunnen
spelen".
Volgens Van Middelkoop slaagt Van
den Broek erin zijn voorzitterschap met
leiderschap te combineren. „Bij de Golf
oorlog was dat heel anders. Toen was
die aardige minister Poos van Luxem
burg als voorzitter wel steeds in beeld,
maar achter de schermen bepaalden Du
mas van Frankrijk en Genscher van
Duitsland het EG-beleid. Ik denk niet
dat Genscher net zo gemakkelijk over
Van den Broek heen loopt".
Aanvankelijk was Van Middelkoop het
overigens niet zo eens met de houding
van de Europese Gemeenschap. „Men
stond te positief tegenover de afschei
dingsplannen. Van buitenaf kun je niet
zomaar een daad steunen die in strijd
met de grondwet is. Bovendien heeft dit
een precedentswerking voor andere
Oosteuropese volkeren die zich willen
afscheiden, zoals de Slowaken, de Geor-
gièrs en de Moldaviërs. Het voormalige
Oostblok bestaat uit vrij broze staten en
als die uit elkaar vallen heeft dat instabi
liteit tot gevolg. Gelukkig is de aanvan
kelijke sympathie van de Europese Ge
meenschap later omgeslagen in een wat
voorzichtiger houding".
Alle drie parlementariërs, de WD'er
Weisglas, de CDA'er Van Weezei en de
GPV'er Van Middelkoop, benadrukken
dat het van vakantie terugkomen van de
kamercommissie voor buitenlandse za
ken deze week in genen dele werd inge
geven door kritiek op het beleid van
Van den Broek. „Die bijeenkomst van
donderdag hebben we alleen maar be
legd om ook onze betrokkenheid als Ka
mer met de problemen in Joegoslavië te
tonen. Bovendien wilden we laten zien
dat we helemaal achter Van den Broek
staan".
Na het inademen van al deze wierook is
het bijna een opluchting met consul L.
Zivkovic van de Joegoslavische kansela-
rij in Den Haag te spreken. Hij
zich verrassend genuanceerd in I
commentaar op Van den Broek, teif
als men bedenkt dat de diplomaat d
derale regering vertegenwoordigt,
belangen de Nederlandse bewindsf
volgens sommigen zelfs een tikkeltj
veel heeft behartigd.
Tegenwicht
„Minister Van den Broek heeft erl
zeker hard aan gewerkt", begint Zij
vic subtiel. „Laten we het er op hoi
dat hij enorm zijn best heeft gedaa
complexe problemen te begrijpen
verzoenen met de belangen die ook
Hans van den Broek is een 'taaie rakker' uit het kabinet Lubbers-III, die met het Nederlandse voorzitterschap
van de EG aan een tweede jeugd lijkt te beginnen. FOTO: MILAN KONVALINKA
lijk in geslaag
Nederlandse minister niet kwalijk
hij nog geen kenner is van zijn 1
„De krachten die de Joegoslavischi
publieken uiteendrijven zijn ook voi
Joegoslaven zélf maar moeilijk te b< la
pen. Er zijn etnische, historische en
turele elementen in het spel. Maar e
lijk zijn alle spanningen terug te vo,r'
op het feit dat de federale regerii
niet in geslaagd is de enorme econ
sche verschillen tussen de diverse b<
kingsgroepen te overbruggen. Econ
sche ongelijkheid leidt uiteindelijk, jj
zo vaak in de geschiedenis, tot
vlucht in separatisme, alsof d&t de o |J(
sing is".
Maar na deze 'kritiek' haast ook Zi an
vic zich om iets lovends over de be TV
delingspogingen van Van den Bro< ;E<
zeggen. Hij wijst erop dat er veel J< GF
slaven in Nederland wonen, in t iz;
zo'n 16.000. „De telefoon staat
roodgloeiend en ik heb welgeteld
maar één landgenoot aan de lijn fi
die het niet eens was met de benaa
van de Europese Gemeenschap". 1
Het is Zivkovic opgevallen dat de in
te Joegoslaven in Nederland wei e
partij te kiezen in het conflict. Veel 0
kenend vindt de diplomaat ook daV^
de separatisten in Joegoslavië zélf ui5e
delijk allemaal aansluiting willen zo I"
bij de EG. „Dat maakt de onderhi
lingspositie van Van den Broek na
lijk ook sterker".
In het voordeel van de Nederlands!
nister is verder, zo vermoedt Zivk
dat hij emotioneel niet zo bij de zaa
trokken is als de Joegoslavische hd -
rolspelers zélf. „Het akkoord van B
kon wellicht mede dank zij deze 11]
terheid tot stand komen".
Toch vindt Zivkovic het nodig tog
sluit een dringende waarschuwing t
ten. „Het akkoord van Brioni is
meer dan een eerste stap op weg RE
een meer permanente regeling. Ei 1
nog een heel lang proces moeten vdin
waarbij een veelheid aan problemenet
gelost moet worden. De EG zal I i
mijn mening ook een belangrijke
moeten spelen bij het opstellen vann
omvangrijk economisch hulpprogive
ma". r.
Op dit punt aangeland schiet de c<
in de lach. „Voor ons Joegoslaven k
momenteel heel veel op losse schrodm
maar van één ding ben ik absolou
ker: uw minister Van den Broek zal t
de komende maanden ontwikkele id
één van de meest vooraanstaande Jijid
slavië-experts!"
(Met medewerking van Stan van Hl de
ren, Paid Koopman en Dick van
schoten).
..Joegoslavische crisis geeft glans aan de loopbaan van de Nederland
se minister van Buitenlandse Zaken", zo schreef de gezaghebbende
Engelse krant Financial Times dezer dagen in een verbaasd, maar
ook welwillend stuk over minister Hans van den Broek.
De krant benaderde de Nederlandse bewindsman met enig ontzag,
maakte intussen melding van Van den Broeks meningsverschillen
met premier Lubbers en liet niet na ook nog even te verwijzen naar
wat des ministers grootste ambitie heet te zijn: het secretaris-gene
raalschap van de NA VO.
Van den Broek zal het artikel dezer dagen tussen de vele documenten
en knipsels aantreffen die hij geacht wordt te lezen. En hij zal zijn
medewerkers wellicht toevoegen dat hij de afgelopen twee weken niets
heeft gemerkt van de glansvan zijn loopbaan. Want die twee weken
zijn wellicht de meest hectische en moeilijke geweest die de 54-jarige
bewindsman in zijn al vanaf 1982 aanslepend ministerschap heeft
moeten meemaken. Met dat het stuk van de Financial Times in han
den. zal hij andermaal de conclusie trekken dat hij slechts een diplo
matieke hondebaan heeft die meer vergt dan een mens doorgaans
kan verdragen, die naar verhouding slecht betaalt, maar die
niettemin meer dan de moeite waard is.
Zeker, het Nederlands EG-voorzitterschap geeft inderdaad enige
glans aan de carrières van zowel Van den Broek als Lubbers. Maar
daar staan tegenslagen, uitputting, slapeloosheid en een bijna perma
nente uithuizigheid tegenover. De afgelopen weken leveren daarvoor
het uitputtend bewijs.
Van den Broek gaat zijn zeer drukke werk - dat door oneindig veel
reizen, tijdsverschillen en doorwaakte nachten wordt bepaald - te lijf
met een levensstijl die zich kenmerkt door gematigdheid en zelfdisci
pline. Hij eet nooit te veel, drinkt nagenoeg niet en rookt nooit. Hij
compenseert zijn zeer drukke werkzaamheden en talloze reizen zel
den met een verblijf in luxe hotels. Bij zijn jaarlijks bezoek aan de
Algemene Vergadering van de VN in New York ontbijt de minister
meestal in een eenvoudig zelfbedieningsrestaurant in Third Street,
waar hij zich met een mok koffie en een belegd broodje neerlaat te
midden van kantoorbedienden, winkelpersoneel en secretaresses. Van
den Broek blijft nergens langer dan strikt noodzakelijk is. gaat protse
righeid en luxe nauwlettend uit de weg en slaagt er altijd in blijken
van aanstormende vermoeidheid en uitputting van zich af te zetten
zodra hij voor de zoveelste keer een persconferentie geeft.
Hij beklaagt zich nooit, at slaakt hij wel eens een hoorbare zucht. Hij
houdt het hoofd koel en kan aan de hand van enkele op een vodje
papier gemaakte krabbels een gedetailleerd exposé van een urenlang
durende vergadering geven. Pas tijdens de diplomatieke marathon
van de afgelopen weken heeft hij de pers wel eens gevraagd hem te
sparen.
Kortom. Van den Broek is onvermoeibaar, verliest zijn hooj'd nooit en
zijn gevoel voor humor zelden, heeft totaal geen aandacht voor de
glans' van zijn in feite veel te drukke baan. blijft altijd opmerkelijk
zakelijk, kent zijn dossiers tol in het kleinste detail, draagt zijn ver
sleten. van documenten uitpuilende lederen aktentas altijd zelf, houdt
zijn stropdassen immer keurig op hun plaats en is in staat met slechts
hel uitspreken van een inleidend woord door zijn zichtbare vermoeid
heid heen te breken en een glasheldere, samenhangende verklaring af
te leggen.
Bijna tien jaar van hard werken hebben Mr. VandenBrook' een in
ternationale reputatie en een bijna wereldwijd gezag opgeleverd. Dat
is de glans die zijn onmogelijke baan hem heeft bezorgd. Of hij daar
nu al van geniet, mag overigens zeer worden betwijfeld. Want voor
genieten heeft de Nederlandse minister van buitenlandse zaken voor
alsnog geen tijd.
■£cidóc0ouAa/nfc1
