finale
De prijs
vaneen
exotische
huiskamer
4
-£efcUc Somcwit"
ZATERDAG 13 JULI 1991
u
Na drugs zijn bedreigde plante- en diersoorten de
meest lucratieve smokkelwaar. Ze zijn schaars,
gewild en daarom duur. Een koppeltje zeldzame
papegaaien levert al snel vijftienduizend gulden op.
Wie onverhoopt betrapt wordt op smokkel krijgt
hooguit een geldboete.
Een aantrekkelijke handel, die profiteert van de
gebrekkige controle en floreert bij de vraag naar
exotische dieren. Want cavia's en hamsters zijn uit,
honden en katten gewoon. Wie iets aparts in huis
wil, neemt een bedreigde plante- of diersoort, want
daarvan sterft er elk uur één uit.
LUCRATIEVE SMOKKELWAAR
a
MONIQUE VAN DE VEN
HAAG - Een koffer met 89
constrictors, kratten vol vogels
postpakketjes met reptielen. Als
denkt dat je het allemaal hebt
2had, betrap je een Zuidameri-
1anse vrouw met drie papegaaien
de voering van haar jas. Verpakt
een panty, de snavels met tape
l elkaar geplakt en versuft door
rdovende ampullen.
inventiviteit van smokkelaars
nst aan het onwaarschijnlijke", weet
Hoogendoorn van de Algemene In-
^ctie Dienst (AID) op de luchthaven
'liphol. Samen met de douane onder-
lept de AID jaarlijks duizenden zoge-
:mde CITES-dieren en planten die
Igens de Conventie van Washington
t mogen worden in- of uitgevoerd.
Ven souvenirs uit een ver vakantie-
d, krokodilleleren schoenen, maar
c vogels, schildpadden en slangen.
3enie ene maand nemen we vijfduizend
Hielen in beslag, de andere maand
ts. Er is geen peil op te trekken. Toch
a de smokkel dit jaar wat kleinschali-
f. Althans, de partijen die wij onder-
ieppen. We hebben de indruk dat
'"tokkelaars naar andere ingangen in
!n jropa zoeken".
'entem heet de poort tot Europa. De
itrole op de luchthaven bij Brussel is
:1 minder streng dan op Schiphol en
dieren kunnen vanuit België gemak-
iijk de Nederlandse grens over worden
'imokkeld. Douane zie je er al lang
[t meer. De dieren die op dubieuze
irkten, zoals in het Belgische Mol, zijn
g kocht, kunnen ongezien de grens over
rden gesmokkeld. De opening van de
inengrenzen in '93 zal dan ook nau-
lijks van invloed zijn op de illegale
lel vanuit België. Voor de hande-
in dieren en planten werden de
it. jnzen al jaren geleden geopend.
■stout
:veel dieren en planten er jaarlijks il-
lal worden verhandeld weet niemand.
:rpol heeft een grove schatting ge-
ngjakt en gaat uit van ongeveer veertig-
zend apen, drie miljoen vogels, drie-
iderdvijftig miljoen vissen en een
Ijoen orchideeën, terwijl van tien mil-
reptielen en vijftien miljoen zoog-
iren de huid illegaal wordt verhan-
erld. In deze wereldhandel zou zo'n tien
atieljard gulden omgaan.
dreigde plante- en diersoorten vormen
M drugs de meest lucratieve smokkel-
ar. Een hagedisje levert slechts twintig
enden op, maar als je er duizenden in
bli kist propt, heb je al snel een ton ver-
I Kind. Een zeldzaam koppeltje pape-
o^ien is goed voor tien a twintigdui-
kd gulden. De bedragen die in de
igshandel omgaan zijn vaak veel ho-
birt maar de straffen ook! Voor smokke-
in bedreigde plante- en diersoorten
irentegen, is justitie mild. Mensen die
jrapt worden met een partij reptielen
vogels, moeten die inleveren en krij-
i een boete van 350 tot 10.000 gulden,
rbeurdverklaring is in feite de zwaar-
straf. „Een lachertje", menen doua-
- JAID en de onderzoeksgroep Traffic.
Ifp sancties voor de handel in bedreig-
plante- en diersoorten zijn heel be-
In Australië wordt er keihard
gereageerd. Krijgen handelaars cel-
Iffen. Maar hier komen de meeste za-
I niet eens voor het gerecht. Laat
Zeldzame vlinders zijn veel meer dan hun gewicht in goud waard.
ring ervan heeft gewoon geen prioriteit,
getuige ook de dreigende opheffing van
de veldpolitie", meent Van Kreveld. De
AID erkent dat het „zeer sterke vermoe
dens" heeft om welke mensen het gaat.
„Maar met vermoedens kun je niet wer
ken. Als opsporingsambtenaar moet je
keiharde bewijzen hebben", luidt het
verweer van controledeskundige natuur
bescherming H. Vromen. „En wat wilt
u? Wij zijn in 1986 met twee mensen be
gonnen en zijn nu met negen opspo
ringsambtenaren".
Jungle
staan dat er iemand in een cel beland
voor de smokkel van bedreigde plante
en diersoorten. Justitie komt niet veel
verder als inbeslagneming van de smok
kelwaar en een vermanend 'stout en
af!'", aldus Traffic-medewerker Arnold
van Kreveld. Traffic is een door het We
reld Natuur Fonds gesponsorde werk
groep die de commerciële handel in be
dreigde planten en dieren bestudeert. De
stichting heeft tien kantoren, verspreid
over de gehele wereld, die regelmatig in
formatie uitwisselen.
Opsporing
De kritiek van Traffic is niet mals. En
toch is Nederland één van de weinige
landen in de wereld met een aparte op
sporingsdienst voor bedreigde plante- en
diersoorten waarvan in de Conventie
van Washington is vastgelegd dat ze niet
mogen worden verhandeld. En dat zijn
er veel. De lijst van de Conventie telt
duizenden plante- en diersoorten die op
het punt staan uit te sterven. Begin deze
eeuw stierf er nog één soort per jaar uit,
in 1980 één soort per dag en nu een
soort per uur. Mede door toedoen van
handelaars en mensen die zonodig een
zeldzame papegaai, slang, cactus of or
chidee in huis willen hebben. Zonder
vraag bestaat er immers geen handel.
De controle door de douane en AID
richt zich in eerste instantie op de in- en
uitvoer van planten en dieren: grenscon
trole op Schiphol en in de Amsterdamse
en Rotterdamse havens. Omdat de con
trole verre van waterdicht is en er ook
veel planten en dieren vanuit België
worden binnengesmokkeld, houdt de
AID zich ook bezig met opsporing in het
binnenland. Veel te weinig naar de zin
van Traffic. „De controle op Schiphol is
heel redelijk. Een beetje slimme hande
laar gaat niet meer via Schiphol, maar
via Zaventem en vervoert het spul ver
der met auto's. Want aan opsporing
wordt in Nederland en België nauwelijks
iets gedaan. Het gekke is dat veel van de
handelaren bekend zijn. Maar de opspo
De uitbreiding van het aantal opspo
ringsambtenaren heeft de handel geen
schrik aangejaagd. Het aantal processen-
verbaal schommelt al jaren rond de hon
derdtachtig per jaar. Het aantal inbeslag
nemingen rond de tweehonderd. Hoe
veel illegale zendingen er aan de aan
dacht van de AID ontsnappen, is niet
bekend. Maar Vromen vermoedt dat de
AID meer dan een kwart van de illegale
handel onderschept. Zeldzame orchi
deeën en cactussen, ivoren briefopeners,
reptielenleren horlogebandjes, krokodil
lenleren schoenen, koraal, opgezette to
renvalken, huiden, schildpadden, bril-
kaaimannen, kikkervisjes, pythons, pa
pegaaien, tot zelfs olifantjes. Afkomstig
uit Afrika, Zuid-Amerika, Indonesië,
Australië en bestemd voor Nederland,
België, Duitsland, Scandinavië, Japan,
Polen. Joegoslavië, de Sovjet-Unie.
De inbeslaggenomen goederen en dode
dieren worden opgeslagen in een groot
magazijn in Amsterdam. Een overbe
volkte jungle in hartje Mokum. Na uit
spraak van de rechter worden ze soms
teruggegeven, tentoongesteld in een mu
seum of universiteit maar meestal ver
nietigd. De opslagruimte puilt bijna uit,
maar die zorg valt in het niet bij die van
de inbeslaggenomen levende dieren. Een
partij heroïne of cocaïne wordt eenvou
digweg verbrand na inbeslagname, maar
dieren moeten worden opgevangen, ver
zorgd en geplaatst. Slechts weinig dieren
worden teruggebracht naar het land van
herkomst omdat de kans groot is dat ze
opnieuw in handen vallen van hande
laars. In nauw overleg met natuurorgani
saties ter plekke zijn vorig jaar duizend
kaaimannetjes teruggebracht naar Zuid-
Amerika en mocht een partij muurhage
dissen weer terug naar Malta. Maar dat
zijn uitzonderingen. Meer dan negentig
procent van de inbeslaggenomen dieren
komt terecht in dierentuinen en dieren
opvangcentra, die langzaam maar zeker
overvol raken.
Halfdood
„Rampzalig", noemt R. van de Pol de il
legale handel in dieren. Hij is secretaris
van de Nederlandse Vereniging van Die
rentuinen en directeur van Artis. Regel
matig staat de AID aan de poort met een
partij dieren die dringend moet worden
opgevangen maar waarvoor eigenlijk
geen plaats is. „Omdat we geen 'nee' wil
len zeggen raken we opgezadeld met die
ren die we eigenlijk niet willen hebben",
aldus Van de Pol. Hij wenst niet langer
als „opslagplaats" te fungeren voor het
ministerie van landbouw. „Als ze willen
dat wij de dieren opvangen zullen ze ook
voor goede opvangcapaciteit moeten
zorgen. Zoals een goed quarantaine-sy
steem".
De gesmokkelde dieren kunnen allerlei
ziektes bij zich dragen en moeten dus
enige tijd worden afgezonderd. Diergaar
de Blijdorp beschikt over een grote op-
vangquarantaine en heeft de AID dus als
vaste klant. De quarantaine was eigen
lijk bedoeld voor de uitvoer van dieren
naar de Verenigde Staten, maar in prak
tijk worden de honderd tot honderd vijf
tig plaatsen voor een belangrijk deel in
genomen door inbeslaggenomen dieren.
Blijdorp heeft een subsidie aangevraagd
voor verdubbeling van de quarantaine
capaciteit maar heeft nog toezegging ge
kregen. „Natuurbeheer is binnen het mi
nisterie van landbouw nog altijd een
stiefkindje", klaagt directeur A. Dorres-
teyn van Blijdorp. „En ondertussen wor
den wij met het probleem van de illegale
handel in dieren opgezadeld. Ik word er
kotsmisselijk van". Het is de meelijwek
kende toestand van de dieren die de die
rentuinen steeds weer doet besluiten ze
toch maar op te nemen. Dorresteyn:
„Afschuwelijk triest. De dieren worden
hier half dood gebracht. Wij proberen ze
nieuw leven in te blazen. In '88 kregen
we een jong olifantje binnen dat in de
Rotterdamse haven in beslag was geno
men. Dat dier was net een autistisch
kind. Nu is het één. van de rollebollende
olifanten in de groep".
Directeur A. Bom van de de stichting
Iguana in Vlissingen kan wel 'met z'n
hoofd tegen de muur lopen' als ie ziet in
welke toestand de binnengebrachte die-
Wie iets aparts in huis wil, neemt een be
dreigde plante- of diersoort, want daar
van sterft er elk uur één uit.
FOTO'S: SACHA PIETERSE
ren verkeren. „We krijgen partijen rep
tielen waarvan er al tientallen dood zijn,
dieren waarin het verrottingsproces al
gaten heeft gevreten en schildpadden die
dusdanig vaa slag zijn dat ze een half
jaar niet eten". Iguana vangt ongeveer
zeventig procent van alle inbeslaggeno
men reptielen op en heeft onlangs van
het ministerie toestemming gekregen om
de capaciteit meer dan te verdubbelen.
Slachten
Het Nederlands Opvangcentrum voor
Papegaaien heeft vorige week toestem
ming gekregen voor een gigantische uit
breiding in het Brabantse Oerle. Het
acht hectare grote terrein biedt plaats
voor drieduizend papegaaien. „De kos
ten die uit de illegale handel voortvloei
en zijn giganitisch. Gewoon idioot. Wij
krijgen per vogel een vergoeding van
twee gulden vijftig per dag. De verzor
ging tussen de inbeslagname en de uit
spraak van de rechter kan soms maan
den duren. Nou, reken maar uit", zegt
Bom.
Na uitspraak van de rechter moet een
bestemming voor de dieren worden ge
zocht. Een klein deel gaat terug naar het
land van herkomst of wordt in de na
tuur uitgezet. Het gros echter blijft in de
dierentuinen of wordt ondergebracht
„bij gerenommeerde particulieren in ge
heel Europa". Maar ook handelaren van
naam en faam blijken wel eens een sche
ve schaats te rijden. Zo heeft diergaarde
Blijdorp enkele jaren geleden vijf leeu
wen verkocht aan een gerenormeerde
Nederlandse handelaar die de dieren
vervolgens doorverkocht aan een Belgi
sche handelaar. „En die man heeft er
dus voetmatjes van gemaakt. Want een
dode leeuw brengt in België meer op dan
een levende", weet hoofdbrigadier A.
van Acker van de Antwerpse politie.
Sensatie
Strengere straffen, intensievere opspo
ring en meer opvangcapaciteit. Ze kun
nen de illegale handel in dieren hooguit
afremmen, maar niet stopzetten. Zolang
er vraag is naar bedreigde plante- en
diersoorten zal erin gesmokkeld worden.
En de vraag naar exotisch groeit. Pape
gaaien zijn al jaren in trek „omdat ze
kunnen praten en mensen denken dat
die vogels hen begrijpen". De AID en
Iguana constateren daarnaast een stij
gende populariteit van reptielen. „Veel
mensen vinden het een sensatie om
thuis reptielen te houden. Anderen be
studeren de dieren of zijn verwoed ver
zamelaar. Hoe zeldzamer hoe liever. De
prijs speelt dan geen rol meer", aldus
Bom. Hij ziet geen oplossing voor de il
legale handel in dieren. „Smokkel is zo
oud als de mensheid. Volgens mij moet
je niet zo zeer de handel aanpakken
maar energie steken in een mentaliteits
verandering bij de mensen. Veel mensen
zijn zich er niet van bewust dat een kro
kodilletje van dertig, veertig centimeter
lang, uitgroeit tot een beest van vijf me
ter lang. Of een python. Bij aanschaf zijn
ze mischien zeventig centimeter lang,
maar eenmaal uitgegroeid acht tot negen
meter! En hoeveel mensen staan er bij
stil 'dat reptielen vaak zestig tot zeventig
jaar oud worden?"
