weg naar een sociale verzekering op maat oegoslavische leger uit het machtsvacuüm op )PINIE Qeid&iQowiant ZATERDAG 13 JULI 1991 PAGINA 19 laas tuinstra H7jnneer de plannen na de zo- 83.8 goed zijn uitgewerkt, zul- de huidige ziektekostenre- ngen in een zorgverzeke- 7g! i opgaan. De Tweede Ka- 201.1 heeft vlak voor het reces 80.7 er deze voorwaarde de wij ngen in de uitvoering van Algemene Wet Bijzondere j ctekosten (AWBZ) goedge- eecard. Het is de bedoeling dat 347 e sociale wet door risico lende instellingen zal wor- uitgevoerd. kabinet verwacht met voorstellen het toene- itfide beroep op zorg veilig te ™'inen stellen. Of deze oplos- 53 op den duur ook geschikt i57.V<x>r andere sociale wetten, 53!Ziektewet (ZW) en de ar- songeschiktheidswetten ,0 en AAW), is zeker de 34jfeite van het verkennen 101.1 rd. 54,i en vragen zich af of een 1024 ale wet wel door zelfstan- verzekeraars kan worden 159; evoerd. Wie daarbij be- 76.I kt dat er elementaire ze- ^jheden in het geding zijn, alleen zorgvuldig voorbe- |e veranderingen willen taan. Anderzijds zijn we zo H§ jzamerhand doordrongen - 4 het feit, dat de sociale sspiten in omvang hun doel rbij kunnen schieten. Er daarom in ons sociaal stel nieuw evenwicht tus- 8951 solidariteit en eigen ver- 14 03 woordelijkheid moeten 71-31 den gevonden. Daarbij kan individualisering en het 23'^enlevingsverband waarin 1 leeft niet worden overge- en. Fractievoorzitter 45.%kman sprak laatst in dit y®"Jer van een nieuwe sociale 57.51 I7.®rdat de huidige ziektekos- BOO.Oregelingen in de AWBZ op- jjjM 1, dient de Eerste Kamer ïgggde zomer nog twee wijzi ngen goed te keuren. Daarna 39.1 door het vervangen van 86.5(huidige verstikkende wet- ke regelgeving, de gezond- 120j Iszorg een stuk flexibeler 801 den gemaakt. De structu- 159.5) verandering bestaat uit de ^heveling van 'de regeling van inkoop en verkoop van zorg' naar risicodragende in stellingen, zoals de wet de zorgverzekeraar noemt. In een klassieke sociale verzekering is het de minister, na consulta tie van de Ziektenfondsraad, die ons door een wettelijke re geling allemaal verzekert. Handen vrij De zorgverzekeraars krijgen straks meer hun handen vrij en kunnen zelf de verzeke- ringsvoorwaarden invullen. Het gevolg van deze onderne mingsvrijheid is, dat een ver plichte zorgverzekering er niet meer voor alle verzekerden hetzelfde zal hoeven uit te zien, wat bij een volksverzeke ring wel het geval is. Daar bo venop heeft de CDA-fractie, als voorwaarde voor het geven van haar steun aan deze ver anderingen, de keuzevrijheid van de verzekerde verder ver groot. Op een aantal onderde len van zorg zullen de wettelij ke aanspraken op zorg nog worden beperkt. De verzeker de staat het vrij hiervoor een eigen risico te nemen, dus zelf de rekening te betalen, of zich bij te laten verzekeren. Het kabinet had een aanvul lend pakket van vijf procent van de kosten van voorzienin gen voorgesteld. Het meren deel van deze kosten bleek niet tot de kosten van een zorgverzekering te behoren. Hoe de bandbreedte voor het eigen risico of de aanvullende verzekering er precies uit zal gaan zien, staat dus niet geheel vast. Hierover zullen nog voorstellen komen. Bij een bandbreedte voor een eigen ri sico valt te denken aan onder delen van farmaceutische en paramedische hulp, tandheel kundige hulp volwassenen, or thodontie, kortdurende ver zorging en alternatieve ge neeskunde. Behalve bovenge noemde keuzevrijheid zullen ook de andere kenmerken van de particuliere ziektekostenpo lissen in de nieuwe zorgpolis sen worden opgenomen, een financieel eigen risico naar keuze, meer of minder bijbeta lingen en de klasse verpleging. Het zal duidelijk zijn, dat de aanvullende zorgverzekering voor rekening van de verze kerde komt. Dit deel is name lijk een schadeverzekering. Leeftijd Particulier verzekerden ken nen door een vergelijkbare bandbreedte in de verzeke ringsdekking reeds verschillen in premies. Het premiegedeel te van de zorgverzekering op basis van de sociale wet is niet aan een leeftijd gebonden. Dit maakt de prijsconcurrentie doorzichtiger, wat een groot voordeel is ten opzichte van de huidige situatie in de particu liere ziektekostenbranche. Het samengaan van alle ziek tekostenregelingen vindt plaats door een overheveling naar een voor dit doel aange paste AWBZ. Volgens de voor stellen van het kabinet zal in 1992 de tweede wijziging van kracht worden. De overheve ling betreft dan huisartsen hulp en medicijnen. De eerste wijziging in 1989 betrof de overheveling van onder meer de hulpmiddelen en de invoe ring van nominale premies in de Ziekenfondswet. Elke stap tot 1995 zal de AWBZ verder vergroten, totdat de zieken fondswet en de particuliere ziektekostenverzekeringen lege hulzen zijn. Ook zullen de bejaardenoorden naar de AWBZ overgaan. Deze ene zorgverzekering betekent te vens een vereenvoudiging in de premieheffingen. Zelfs de integratie van de huidige premies krijgt een overzichte lijk verloop. Vanaf het mo ment dat de ziektekostenpre mies volledig uit de loonadmi nistratie van de werkgever zijn verdwenen, is de nieuwe individuele zorgverzekering op basis van een sociale wet een feit. Wat de particulier verzekerden aangaat is het overigens de vraag of zij ver der veel verschillen tussen de nieuwe zorgpolis en hun hui dige ziektekostenpolis zullen ontdekken. Betekent een herstructureerde AWBZ, dat de stijgende kosten van de gezondheidszorg wor den gedrukt? Het instrument dat in de moderne AWBZ wordt toegepast, heet decen tralisatie. Dit is in het bedrijfs leven en bij de overheid een beproefd en doeltreffend mid del gebleken. Na de herstruc turering zal het in de wet vast gelegde monopolie van zieken fondsen en zorgaanbieders zijn beëindigd. We weten onder tussen dat de ziekenfondsver zekerden ten opzichte van de particulier verzekerden hoge re kosten maken. Omdat de toekomstige zorgverzekering eenzelfde produktprofiel in de verzekeringsmarkt krijgt, mag op termijn een vergelijkbare zorgconsumptie worden ver wacht. Dit zal niet direct merkbaar zijn, want de kosten van vergrijzing werken door. Wel is het mogelijk de jaarlijk se stijging van zorgkosten een lange tijd onder het inflatie percentage te brengen. En dat is met de huidige klassieke so ciale verzekering wel anders. Inkomen Ziek zijn heeft niet alleen te maken met ziektekosten, maar kan ook gevolgen hebben voor het inkomen. De inkomens- verzekeringen wegens ziekte die we kennen zijn de ZW WAO AAW In dit ver band kan de vraag worden ge steld of deze sociale wetten zich lenen voor een uitvoering door verzekeringsinstellingen, in plaats van bedrijfsvereni gingen. Wat in deze vergelij king opvalt is, dat de overeen komst met de nieuwe zorgver zekeraar zo treffend is. Het in komensrisico als gevolg van ziekte lijkt op het eerste ge zicht evengoed verzekerbaar als het ziektekostenrisico. Een nadere studie zou moeten uit wijzen of risicodragende in stellingen, dit zijn nu eenmaal verzekeraars, de ZW/WAO/AAW kunnen uit voeren. Daarbij kunnen erva ringen met de moderne AWBZ als voorbeeld dienen. Wanneer de vergelijking met de zorg verzekering wordt doorgetrok ken, ontstaan de volgende toe passingen. Alle werkenden worden verplicht een inko mensverzekering tegen ziekte te sluiten. Met deze verzeke ring kan gemakkelijker met persoonlijke wensen en leef omstandigheden rekening worden gehouden. Op die ma nier wordt de individualiser ring en de draagkracht gere geld. Het nemen van een eigen risico of een aanvullende ver zekering die past bij de loon- structuur. is een vorm van maatwerk. Hetzelfde kan wor den bereikt door het criterium passende arbeid in de verzeke-' ringsvoorwaarden te regelen. Zo zullen oudere werknemers, een andere toepassing varf- 'passende arbeid' verlangen dan hun jongere collega's. De premieheffing kan voor werknemers eventueel in de cao worden opgenomen. De premies voor de aanvullende verzekeringen en die van zelfc standigen worden rechtstreeks aan de verzekeraar voldaan. Doordat de premies voor ie dereen zichtbaar worden, zal het kostenbewustzijn bij de' verzekerden toenemen. De minister van sociale zaken, die na advisering door de Sociale Verzekeringsraad jaarlijks alle sociale premies vaststelt, krijgt zo een zorg minder. Is dit toe- komstmuziek? Wellicht, maar dat dachten we een paar jaar geleden ook van de nieuwe structuur van de ziektekosten verzekering. De AWBZ is de eerste socialé wet, waarin de knellende re gelgeving en een ondoelmatig geworden centrale bureaucra tie verdwijnt. De uitvoering in de moderne AWBZ wordt op gedragen aan particuliere ver zekeraars zonder winstoog merk. Eenzelfde verstarde structuur kan ook in andere sociale verzekeringen worden, doorbroken. In deze wetten doen zich identieke knelpun ten voor. Het gaat tenslotte om een vernieuwing van sociale rechten en plichten in een verantwoordelijke samenle ving. van den doel Oosteuropese strijdkrach- het machtsinstrument van 'oormalige communistische rsers, schikken zich tot 'er bijna geruisloos in de iwe rol die hen in het de- ratiserings- en hervor- gsproces wordt toebedeeld. Heen niet in Joegoslavië. On- ks het uiteenvallen van de jimumstische partij is de po- van het leger in het poli- e krachtenveld nog steeds ïinant. Joegoslavië ligt in Het staatspresidium is de interne strijd lam ge en het leger vult het jihtsvacuüm op. 'Operatie Redding', zoals (vorig jaar al in een krant Zagreb werd beschreven, beginnen. Sinds afgelopen k wordt open kaart ge lid. Een vreedzame oplos- van het conflict lijkt ktisch uitgesloten. Het fe- ale leger treedt op als 'red- I van de Servische bevol- Een dergelijke keuze het leger was te verwach-- Alvorens hierop nader in 'aan eerst enkele achter- 1953 veranderde Tito de n van het leger in Joegos- sch Volksleger. Een ingrij- ,de verandering vond plaats .968-1969. De na-oorlogse •uw van het leger was al gericht op het voeren een conventionele oorlog, "dei gevechtskracht lag het j^a nt op tanks, infanterie en lerie> Iniruss'sc^e inval Tsjecho- akije in 1968 bracht de le- echter op andere Hchten. Tegen een grote overmacht uit lei Oost en West zou het leger nooit zijn opgewassen. De strijd opgeven, zoals in 1941, mocht nooit meer gebeuren. In de grondwet wordt dit zelfs omschreven als hoogverraad. De enige remedie was massaal gewapend verzet in de vorm van een 'partizanenstrijd' zoals die ook in de Tweede Wereld oorlog was gevoerd. Dit bete kende echter wel, dat in de deelrepublieken de burgers bij de verdediging moesten wor den ingeschakeld. Nieuwe structuur In 1974, bij de herziening van de grondwet, werd de nieuwe structuur vastgelegd. De strijd krachten werden verdeeld in een federaal leger en territori ale legers. Het federale leger werd in de grondwet betiteld als de 'gemeenschappelijke be wapende macht van alle vol ken en nationaliteiten'. Het territoriale leger werd om schreven als de breedste vorm van gewapende weerstand van alle inwoners. Het federale le ger wordt door het optreden van de territoriale legers en de bewapende 'burgers' van Slo venië en Kroatië nu het slachtoffer van zijn eigen doc trine. Het leger (sterkte 135.000 man, waarvan zeventig procent dienstplichtigen) is een staat in de staat en wordt wel de 'ze vende republiek' genoemd. Ci viele controle over het macht sapparaat ontbreekt, zoals af gelopen weken wederom bleek. De politieke vervlech ting tussen partij en leger is ontstaan in de periode Tito, die behalve de hoogste politie ke functies ook alle hoge mili taire functies in zijn persoon vertegenwoordigde. Actieve militairen op hoge posten be kleden tegelijkertijd belangrij ke functies binnen de commu nistische partij. Van het offi cierscorps is 98 procent en van de onderofficieren 86 procent lid van de partij. Nieuwe partij Nadat de communistische par tij vorig jaar uiteen viel, richt ten de militairen een nieuwe partij op. de Bond van Com munisten, Beweging voor Joe goslavië. De partij heeft zich verplicht het door Tito gescha pen socialistische Joegoslavië te bewaren. In 1989 werd na een opstand onder de Albanese bevolking in Kosovo het territoriale le ger aldaar ontwapend. In 1990 probeerde het volksleger de territoriale legers van Slovenië en Kroatië eveneens de wa pens te ontnemen. In Kroatië is dat ook nog gelukt. De wa- penvoorraad is inmiddels door aankopen in Hongarije aange vuld. In Slovenië werd de ope ratie halverwege gestopt. De officieren van het leger zijn voor tachtig procent af komstig uit Servië. Dat geldt ook voor de topfunctionaris sen Het leger heeft 153 gene raals in actieve dienst, waar van het merendeel Serviërs zijn. Van de 2300 officieren die tot het hogere kader behoren, zijn er slechts 290 afkomstig uit de andere republieken. Een dergelijke oververtegenwoor diging is in strijd met de grondwet, die uitgaat van het principe van evenredigheid, niet alleen qua aantal maar ook voor wat betreft de rang. Volgens de grondwet is men, behalve in de commandovoe ring, verplicht ook de andere talen te gebruiken. Het Ser visch is desondanks de enige officiële taal die in het leger wordt gebruikt. Protesten werden afgedaan als nationa listisch en in de kiem ge smoord. Brute optreden Het federale leger heeft wei nig nagelaten om zijn impopu lariteit in de deelrepublieken te vergroten. Het brute optre den in de afgelopen decennia heeft hiertoe bijgedragen. Oor spronkelijk waren de dienst plichtigen afkomstig uit alle deelrepublieken. Sinds enige tijd worden nauwelijks nog Slovenen opgeroepen. Dat geldt ook voor Albanezen. Grotere eenheden worden al leen nog uit Serven samenge steld. Zo is in Ljubljana, de hoofdstad van Slovenië, een pantserbrigade gestationeerd die uitsluitend uit Sefviërs be staat. Kroatische soldaten wor den ver van huis, diep in Ser vië gelegerd. De wapenindus trie, met als 'broodheer' het fe derale leger, is eveneens ge concentreerd in Servië. De bemiddelingspoging van de Europese Gemeenschap geeft de gemeenschap de gelegen heid de tot standkoming van een gezamenlijk veiligheidsbe leid nu al vorm te geven. Maar de EG zal tot haar spijt waar schijnlijk al snel bemerken dat voor het voeren van een vei ligheidsbeleid meer instru menten nodig zijn dan alleen economische maatregelen. Als de diplomatie nu weer faalt, zullen de wapens spreken. Op dat moment ligt een twee tal scenario's voor de hand. Volgens het eerste zal het volksleger, uitsluitend met eenheden bestaande uit Ser viërs, proberen het federale Het Joegoslavische federale leger op weg naar de grensposten in Slovenië. Het leger treedt steeds r de Servische bevolking. gezag in de afvallige republie ken te herstellen. Het gevolg is dan een guerrillastrijd waarbij het federale leger met een sterkte van zo'n 80.000 Ser viërs en Montenegrijnen het op zal nemen tegen de Kroati sche en Sloveense territoriale legers van zo'n 130.000 man. Het inschakelen van reservis ten maakt het mogelijk om bij beide partijen de sterkte fors uit te breiden. De territoriale legers beschikken niet zoals het federale legers over zware wapens en vliegtuigen. De strijd zal ongelijk zijn maar in een 'partizanenstrijd' geven tanks en vliegtuigen door gaans niet de doorslag. Het tweede scenario lijkt waarschijnlijker. Het volksle ger werpt zich op voor de be scherming van de 500.000 Ser viërs in Kroatië. De 'Operatie Redding' zal dan een beperkt karakter hebben met als doel een deel van Kroatië in te lij ven en een Groot-Servië te stichten. De afloop hiervan is sterk afhankelijk van de op stelling van Kroatië. Slovenië is dan hoogstens een secundair Beide scenario's lopen uit op bloedvergieten. De onderlinge haat zal alleen maar toene men. Hoe zal de internationale opstelling dan zijn? Een twee tal opvattingen zijn voorspel baar. Het conflict alsnog tot een exclusief Joegoslavisch probleem bestempelen, dat al leen intern kan worden opge lost. 'Containment' heeft hier de voorkeur. Een andere be nadering is hulp van buitenaf in de vorm van '"peace-keeping forces'. Brede consensus, die van de VS en de Sovjetunie inbegrepen, vormen hiervoor de randvoorwaarde. De Confe rentie over Veiligheid en Sa menwerking in Europa (CVSE) is voor de uitvoering van een dergelijke optie nog niet gereed. De NAVO en de WEU zijn er niet geschikt voor. Inzet van VN-troepen is" dan de meest aangewezen weg. Nadat een bestand is overeen gekomen, dienen deze eenhe den de naleving ervan te con troleren. Ze kunnen een buf fer vormen tussen de partijen in dit 'Libanon' van Europa. (De auteur is verbonden aan het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen 'Clingendael in Den Haag) DIEVEN VAN LEZERS Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten. fe Raad lehoort geen enkele rol te n welke de maatschappe- achtergrond is of de poli- kleur van voorgedragen voor de Hoge Raad. omdat de verrichtingen dit rechtscollege zuiver ijnschappelijk van aard ge worden en behoren te iou het niet juist zijn als ,n benoeming, naast vak- •e aamheid, wordt gelet op l oede voorkeuren. Wel is dat het de taak van de constant erop zien dat die Hoge Raad cfdaad zuiver rechtstech- doende blijft. Want het nogals eens voor dat dit \{sehap poogt 'op de stoel (de wetgever' te gaan zit- 'In deze gevallen hoort ic ek deze laatste terstond in te grij- Mr. N. Pleumekers, DEN HAAG. Pastorale werkers Door het feit dat de Vereni ging van Pastorale Werkers zich volledig achter het beleid van de 8-Mei-Beweging schaart, inzake de laatst ge houden bijeenkomst op 12 mei, blijkt tevens het dwalende en falende denken van deze groe pering. Als een niet-kerkelijk goedgekeurd gebed toch maar moet worden gedaan, „omdat zij- en andere participanten dit zo vinden", is dat een blijk van vergaande ongehoorzaam heid aan het officiële leergezag van de kerk. Tevens is het een daad van hoogmoed en zelf verheerlijking. Voor een rechtgeaarde katholiek geldt nog altijd dat daar waar de paus en de bisschop(pen) zijn, daar is de kerk! Een groep mensen die daar lak aan heeft, en zich toch 'de kerk blijft noemen, plaatst zichzelf in een zéér ongeloofwaardige positie. Deze situatie is bijna lachwek kend geworden, zij het niet, dat het in de kern van de zaak intriest is, dat dit in ons land plaatsvindt. J.H.M.Biesjot, LEIDERDORP De hoeksteen De PvdA is de afgelopen tij den in retraite geweest. Menig socialist is gelouterd uit deze zelfanalyse teruggekeerd, zo dat heden ten dage de socialis ten er frisse, af en toe zelfs be hoorlijk pragmatische ideeën op na houden. Soms echter slaat de balans wel erg ver door, getuige de uitingen van de PvdA-fractie- voorzitter Thijs Wöltgens in Trouw van 26 juni onder de kop „De overheid stimuleert thuisblijven en zwart wer ken". Deze woorden had men in zijn stoutste dromen toch niet uit de mond van deze stij- le socialist horen komen? Het is ook waar dat Wöltgens de kinderbijslag fors wil verho gen! Dit betekent echter helaas niet een bekering tot het chris ten-democratisch gedachten- goed, maar een poging om een radicale individualisering gecamoufleerd door te druk- De socialisten zijn helemaal niet omgeturnd, maar juist hardnekkig bezig het socialis tische gedachtengoed via wet geving te verwerkelijken, ge tuige ook de pogingen van staatssecretaris Simons om het eigen risico in de volksgezond heid minimaal te krijgen en de lasten zo algemeen mogelijk. In de onlangs verschenen nota „Zelfstandige burgers in een werkzame samenleving" kiest de PvdA voor een radicale in dividualisering van rechten en plichten voor de generaties van na 1972 op het terrein van arbeid, sociale zekerheid en belastingen. Daarvoor wordt de kostwinnaar geofferd. Wie echt niet wil werken mag wel thuis blijven, maar dat is een volledig vrijwillige keuze. Het bedenkelijke van de nieuwe huisstijl van de PvdA is het naïeve, modieuze en halsstar rige geloof in de heilstaat van de arbeidsparticipatie en de af rekening met het kostwin- naarsbeginsel. Wöltgens zegt zelf: „De kostwinnaarstoeslag ontmoedigt mensen, in de praktijk veelal vrouwen, om te gaan werken. Dat betekent immers verlies van allerlei ex traatjes". Één stap verder en men beweert dat het huwelijk de sociale contacten frustreert en daarom ook op de helling moet! De poging van Wöltgens om het kostwinnaars-inkomen te redden door drastische verho ging van de kinderbijslag is sluw. Schijnbaar wordt hier mee de kostwinnaar geholpen, maar in wezen zijn het veeleer de tweeverdieners en de een oudergezinnen die hiervan voordeel hebben, aangezien ie dereen met kinderen hiervan profiteert. Hij luistert teveel naar vrijblijvende meningen van kinderloze jongeren, die nog met de neus op de feiten van het ouderschap zullen worden gedrukt. Waarom hoort hij de echte noodkreten uit zijn eigen achterban niet of bijvoorbeeld de geluiden van ex-feministen als voormalige Tweede-Kamerlid Nel Baren- dregt (PvdA), die algemene so ciale rechten niet functioneel meer acht. Of die van hoogle raar vrouwenstudies aan de Rijksuniversiteit Utrecht Carol C. Smart, een Engelse wetsso- cioloog, die het feministische ideaal een vergissing noemt en stelt: „Het feminisme heeft te veel gekeken naar het model van de man: onafhankelijk en economisch zelfstandig. Zo van: die redt het goed, dus zo moeten wij ook worden. Dit is een echt probleem We moeten"- niet vrouwen willen verande- ren in klonen van de man. Ec moet erkend worden dat ie-! dereen deel uitmaakt van een netwerk van gezin, van rela!*. ties". En er zijn ongetwijfeld* ook genoeg PvdA-leden, die. vinden dat de zorgfunctie vahE de moeder de afgelopen deeen-! nia is ondergewaardeerd en* verwaarloosd. Van Wöltgens E echter mag de hoeksteen (het' gezin) niet worden ontlast. De" ordeloze puinhopen, die door zijn vrijheidsmoraal alleen; maar zwaarder worden, die-V nen te worden beschermd in.' het participatie-reservaat van;! Thijs. Dat is dus geen pa rad ijs .V Mevr. Mr. E. v.d. Veen. (Bestuurslid van het CDA- Delft). v DELFT.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 19