Eerst de fiets op slot,
lan de schuilkelder in
Wie betaalt
e veerman?
CeidóeSoutant
Piloot verongelukt
bij luchtvaartshow
EG-landen willen topman
bij de VN voor noodhulp
BEHEERSTE PANIEK' NA LUCHTALARM
Nieuwe president
voorstander van
confederatie
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Major
wil zich
nog niet
binden
Opwinding in Durban neemt zichtbaar
toe aan vooravond van ANC-congres
ÜÜJITENLAND
MAANDAG 1 JULI 1991 PAGINA 5
50 Vermisten bij
heepsramp Malaysia
ALA LUMPUR Reddingswer-
hebben dit weekeinde de Straat
Malakka afgezocht naar meer
120 Indonesiërs. Gevreesd wordt
ze zijn verdronken na een aanva-
tussen twee schepen. De meeste
de vermisten waren illegale im-
'ranten die uit Malaysia werden
eporteerd. Dertien overlevenden
zich hadden vastgeklampt aan
kstukken werden gevonden. De
ing tussen een Indonesische trei-
en een niet geïdentificeerd schip
d woensdagavond plaats, zo meid-
het Malaysische persbureau Ber-
ïa zaterdag. De autoriteiten wa-
kennelijk pas vrijdag op de hoog-
'an het ongeluk.
WILLEMSTAD Tijdens een lucht
vaartshow op Curasao is de enige inzit
tende van een tweemotorig vliegtuig,
de 36-jarige Nederlander Albert Pijl,
verongelukt. Het ongeluk had plaats
tijdens de' viering van het tienjarig be
staan van het 336 squadron van de Ko
ninklijke Luchtmacht, dat op CuraQcao
is gevestigd. Pijl, die ook lid was van de
Curagaose reddingsbrigade Citro, zou
een demonstratie geven in het redden
van drenkelingen. De oorzaak van het
ongeluk is nog niet bekend. Pijl was al
enige jaren als piloot werkzaam bij de
ALM. Twee dagen geleden had hij nog
een toestel na onderhoud in Oostenrijk
via Madeira naar Curacao gevlogen.
LUXEMBURG De EG-landen zouden graag zien dat er bij de
Verenigde Naties een speciale adjunct-secretaris-generaal komt
voor het coördineren van noodhulp. Zijn bureau zou moeten wor
den gevestigd in Genève, nauw moeten samenwerken met niet-
gouvernementele organisaties en met het Internationale Comité
van het Rode Kruis. In een verklaring van de Europese top afgelo
pen weekeinde wordt gesproken over het aanstellen van een coör
dinator op hoog niveau voor humanitaire spoedhulp, met recht
streekse toegang tot de VN-secretaris-generaal en tot een toekom
stig noodfonds waarmee snel op internationale rampen kan wor
den gereageerd. Het is de bedoeling dat de functie wordt bekleed
door een Fransman. In een verklaring hebben de regeringsleiders
ook het nederzettingenbeleid in de door Israël bezette gebieden als
onverenigbaar betiteld met de door dat land tentoongespreide be
reidheid om vooruitgang te boeken op weg naar vrede.
Rechter: Lezen van
dagboek Anne Frank
een geschikte straf
SEATTLE Een 18-jarige
Amerikaanse jongen is veroor
deeld tot het lezen van het dag
boek van Anne Frank, Het Ach
terhuis. Hij kreeg die straf opge
legd omdat hij in Seattle een
kruis in brand had gestoken in
de tuin van een zwarte familie.
De rechter oordeelde het dag
boek bij uitstek geschikt om te
wijzen op „de extreme dingen
die er kunnen gebeuren als
mensen niet bereid zijn naar vo
ren te stappen en te zeggen dat
het fout is wat er gebeurt". De
jongen moet het boek binnen
drie maanden gelezen hebben.
Palestijnen laten slangen
los bij Israëlisch leger
JERUZALEM Palestijnse demonstran
ten hebben gisteren flessen met levende
slangen bij het hoofdkwartier van het Is
raëlische leger op de bezette Westelijke
Jordaanoever naar binnen gegooid waar
door het personeel het gebouw moest ont
vluchten.
De slangen verspreidden zich snel in het
gebouw in Yabad, maar hebben voor zo
ver bekend niemand verwond. In de Ga-
zastrook werd een jonge Palestijn vanwe
ge vermeende collaboratie gedood door
andere Palestijnen. De 21-jarige man
werd gedood, nadat hij zaterdag door on
bekenden was ontvoerd. Hij is de 405de
Palestijn die door volksgenoten om het le
ven is gebracht op beschuldiging van col
laboratie.
|ERT VAN WIJLAND
■KERT
(■UBLJANA Voor de
Sloveen die zich
fcB^termorgen vroeg rond
parlementsgebouw op-
ld, was het genoeg om
ernst van de situatie te
ierstrepen: premier Pe-
le die op een holletje in
schuilkelder verdween
en ieder die de man
I it wist dat het weinig
'ds kon voorspellen.
d<
ïoge
dere
inderdaad, seconden nadat
e politicus ondergronds was
iwenen, begonnen de sire-
te loeien en bevond Ljubl-
zich voor het eerst sinds
begin van de oorlog
van luchtalarm. „Jacht
ig menwerpers zijn opgeste-
lcj van vier vliegbasis in
ietatië en hebben koers gezet
er Slovenië", deelde minis-
"flatvan 'nl°rmat'e Kacin later
vraag waarom Peterle
baar eerder was gewaar-
i dan de bevolking
u zich een moment op,
r Paniek ten on-
voor hij gesteld kon wor-
Waren de straten even
negen uur vrijwel uitge
ven, vijf minuten later kri-
e het van de mensen op
naar de schuilkelders,
bij ernstig gehinderd door
joedbedoelde maar tegen-
Een lid van de Sloveense burgerwacht gaat een 'verdachte' voetganger fouilleren.
Een bijna uitgestorven straat in het centrum van Ljubljana.
strijdige aanwijzingen van pa
niekerige bewakers.
Opnieuw vijf minuten later
waren de straten weer verla
ten, afgezien van een enkele
fotograaf die de lucht aftuurde
naar de foto van zijn leven.
Ook kwam er nog af en toe
een laatkomer: een meisje op
een fiets, die keurig op slot
werd gezet; een bejaard echt
paar dat zich gezien de geno
men voorzorgen de vorige oor
log nog scheen te herinneren.
Met een rugzak vol proviand -
brood, flesje melk - een de
ken voor de kou en de bejaar
de poedel onder de arm daal
den zij de trappen vijfenveer
tig jaar na dato opnieuw af.
Maar ondanks de rennende
premier, de gespannen gezich
ten en zelfs de enkele getuige
die vliegtuigen boven de stad
had gezien, rees er al snel twij
fel over de aard van het
alarm. „Toevalligerwijs loei
den de sirenes precies op het
moment dat het door het leger
gestelde ultimatum afliep. Het
kan best een truc zijn geweest
om de' spanning erin te hou
den", aldus een - dissidente -
inwoner van Ljublana uren na
het alarm.
Bommen
Op de door Sloveense militai
ren omsingelde kazerne in
Ljubljana gaf een zenuwachti
ge, vermoeide en lichtelijk
verwarde kolonel van het Joe
goslavische volksleger zijn
versie van de gebeurtenissen.
„Als er inderdaad vliegtuigen
vertrokken zijn met bommen
aan boord, moeten die zijn af
geworpen. Onze jagers kunnen
niet landen met de explosie
ven nog onder de vleugels, dat
is veel te gevaarlijk. Niemand
heeft echter inslagen gezien".
Bleef over dat sommige men
sen vliegtuigen hadden waar
genomen boven Slovenië. „Ze
vlogen heel hoog, maar we
hoorden ze", deelden een paar
inwoners mee. De betrouw
baarheid van de observaties
bleek al snel gering: onder
luchtalarm hebben veel gelui
den de onhebbelijkheid op dat
van een aanstormend jacht
vliegtuig te lijken, getuige de
reactie van fotografen, die zich
collectief op de grond lieten
vallen bij de nadering van wat
later een militaire jeep op vol
le snelheid bleek te zijn. Na
het anderhalf uur durende
alarm gaf minister Kacin toe
dat er geen vliegtuigen boven
de stad waren gesignaleerd.
„Het had echter gekund",
rechtvaardigde hij het alarm.
Hoe dan ook, als oefening was
de exercitie niet overbodig.
Niet alleen wisten veel men
sen de weg naar de schuilkel
der niet te vinden, ook ston
den de sirenes aanvankelijk
veel te zacht. „We zijn gewoon
in huis gebleven, het klonk al
lemaal niet zo alarmerend,
eerder lachwekkend", aldus
een ouder echtpaar later op
I FOTO: AP
straat. Bang voor een nieuwe
aanval zijn de man en vrouw
zeker niet. „Het leger zal ons
niet bombarderen, zeker niet
zolang premier Markovic in de
stad is om met onze president
te onderhandelen. We moesten
hem maar hier houden". An
dere inwoners lagen te slapen
tijdens het alarm. „We schrok
ken wakker van een doordrin
gende fluittoon. Half aange
kleed renden we naar de kel
der, maar toen was het al
voorbij. Bleek dat we de eerste
sirene gemist hadden. Het af
blazen ging veel harder".
oon r
ng-
t tla
kit
-olg van de voorpagina)
'ntjeÊRLEN Coby van
delgen, coördinator van
pal gezamenlijke actie van
ïeajong Intra, Arke, OAD
iotelplan, vindt dat de
gratie 'Nederlanders te-
vlekkeloos is verlo-
Met bussen en taxi's
den de vakantiegan-
van hun vakantie-
naar Porec ge-
ht, waar draagvleu-
loten hen overzetten
de Italiaanse kust.
stonden de bussen al
Ie reizigers te wachten.
bus is via de Italiaans-
go oslavische grens naar Ne-
Jfjj ind gereden. De inzitten-
daarvan zijn aan de grens
ige geweest van een
itpartij tussen Sloveense
rerwachten en militairen
iet federale leger. Het vu-
;gon net toen de bus de
gepasseerd was; op de
werd niet geschoten. „Die
sen hebben angstige mo-
i meegemaakt", weet
Smid uit Leeuwarden.
Zij vertelt dat de Joegoslaven
in de vakantiegebieden vrien
delijk, maar gespannen waren.
Ze vertelden ook niet te veel
over wat werkelijk gaande
was, anders zouden ze de toe
risten er maar mee wegjagen.
„Maar ik heb ze donderdag
avond allemaal zenuwachtig
voor de televisie zien zitten.
Ze rookten als gekken. Ook
andere mensen hebben de
meest afschuwelijke beelden
gezien op de televisie op hun
hotelkamer. Van het leger,
van -branden en van honder
den doden. En dat zijn zeker
geen indianenverhalen".
Veel toeristen werden in Joe
goslavië pas kort voor vertrek
op de hoogte gebracht. Aijan
Drost hoorde „via, via" en ei
genlijk „toevallig" dat hij de
volgende ochtend gepakt en
gezakt bij zijn hotel moest
wachten op de thuisbus. Snel
heeft hij zijn laatste dinars be
steed aan een gitaar en een pe
tje. Maar anderen waren min
der gelukkig. Velen weten
niet wat ze met hun niet inge
wisselde „lappen dinars" aan
moeten.
Onduidelijk is ook op wie de
afgebroken vakantie moet
Met twee vermoeide kinderen begeven deze toeristen zich naar
vroeg komen ophalen uit Joegoslavië.
worden verhaald. De passa
giers, die zeggen volgend jaar
weer naar Joegoslavië te gaan
mits de rust is wedergekeerd,
rekenen op hun reisorganisa
ties. Ze zijn ervan overtuigd
dat ze hun vakantiecentjes' te
rugkrijgen. De coördinator
van de actie wil daar echter
geen uitspraken over doen. De
mensen moeten maar contact
opnemen met hun verzeke
ringsmaatschappij, zegt ze.
„Het heeft de touroperators al
handen vol geld gekost om de
mensen thuis te krijgen. Boten
en bussen moesten opeens
worden gecharterd en voor
maaltijden onderweg moest
ook nog worden gezorgd". Het
is nog de vraag of de reisver-
zekeraars geld zullen uitkeren.
Oorlogsschade is meestal niet
meeverzekerd.
Een echtpaar uit Roosendaal
moppert hardop. Het duo
vindt de actie van de reisorga-
de bussen die hen vele dagen te
FOTO: EPA
nisatoren maar overdreven.
„Er is toch niets gebeurd waar
wij zaten?" Van Dongen is het
niet met hen eens. „Het is een
goed besluit geweest de men
sen terug te halen. Ik hoor dat
iedereen toch wel opgelucht
is". Hostessen van Club Esco-
lette bevestigen dit nogmaals.
„Iedereen is meegegaan, ter
wijl dat niet hoefde. De men
sen konden ook dinsdag naar
huis vliegen, maar daar heeft
niemand voor gekozen".
BELGRADO De nieu
we president van Joego
slavië, de Kroaat Stipe
Mesic, heeft zes weken op
zijn benoeming moeten
wachten. Maar als oud-po
litiek gevangene weet hij
dat geduld een schone
zaak is. Hij wordt het eer
ste niet-communistische
staatshoofd van het naoor
logse Joegoslavië.
Voor Mesic is nu de tijd aange
broken zijn ideeën vorm te ge
ven. Aan de vooravond van
zijn benoeming heeft hij niet
verhuld dat wat hem betreft
de federale structuur van Joe
goslavië een gepasseerd station
is. Hij is een voorstander van
een confederatie, waarbij de
verschillende deelrepublieken
een grote mate van autonomie
krijgen. Maar gemakkelijk zal
deze hervormingskoers niet
zijn. Binnen de acht leden tel
lende presidentiële raad
spreekt immers de helft met
een Servische tong. En de Ser-
ven zijn de grootste voorstan
ders van behoud van de fede
ratie.
De 56-jarige jurist Mesic zou in
een communistisch Joegosla
vië geen carrière hebben kun
nen maken. Vlak voor zijn be
noeming liet hij zich nog ont
vallen een „hardnekkige te
genstander van communisten"
te zijn.
Paus Johannes Paulus II heeft
de autoriteiten van de Joesla-
vische republieken opgeroe
pen hun conflict op vreedzame
wijze op te lossen.
Zaterdagavond nog dreigde
generaal Marko Negovanovic,
staflid van het federale leger,
met een „beslissend militair
optreden" als Slovenië niet
zou stoppen met aanvallen op
het federale leger. Het Joego
slavische leger verklaarde dat
Slovenen minstens Federale
en Sloveense troepen kwamen
volgens vele berichten op ver
scheidene plaatsen bij de gren
zen met Italië en Oostenrijk in
botsing, yolgens de republiek
werd een lid van de Sloveense
defensiemacht 's nachts ge
dood door „een terrorist".
Oostenrijk heeft tanks en on
geveer 5000 soldaten opgesteld
langs de Joegoslavische grens,
nadat de Joegoslavische lucht
macht de afgelopen dagen een
aantal keer het Oostenrijkse
luchtruim zou hebben ge
schonden.
De 26 Slovenen in de 236 spor
ters tellende Joegoslavische
ploeg die in Griekenland deel
neemt aan de Spelen van de
Middellandse Zee, gaan naar
huis. Zij geven gehoor aan de
oproep van hun regering de
Spelen te boycotten.
HET LEVENDE EILAND
(Vervolg van
de voorpagina)
LUXEMBURG Pre
mier Lubbers, die in het
komende, zeer cruciale
half jaar de feitelijke
voorzitter van de Europe
se Gemeenschap is, toonde
zich vooral bezorgd over
de positie die Engeland
tijdens de Luxemburgse
top heeft ingenomen.
Premier John Major heeft
daar een voetnoot in de slot
verklaring laten opnemen
waarin staat dat het Verenigd
Koninkrijk het niet eens is
met de conclusies van de Eu
ropese Raad (de regeringslei-
ders van de lidstaten). Major
heeft zich niet willen binden
aan het opzetten van een cen
trale Europese bank en de vor
ming van een Europese een
heidsmunt in de tweede helft
van de jaren negentig.
„Weliswaar kenden wij het
Engelse standpunt, maar nu
premier Major dat in de slot
verklaring heeft willen vast
leggen, is de zaak politiek-psy-
chologisch toch anders komen
te liggen", aldus Lubbers, die
zei dat er tijdens de top alles
aan is gedaan om het plaatsen
van de Engelse voetnoot te
voorkomen.
Gevraagd of hij er aan twijfel
de dat tijdens het EG-voorzit-
terschap van Nederland geen
overeenkomst over de EPU en
de EMU kan worden bereikt,
zei Lubbers: „Na ons overleg
hier in Luxemburg staat vast
dat het voor Nederland en
voor de EG als geheel zeer
moeilijk gaat worden".
Overigens verklaarden diplo
maten zaterdag in Luxemburg
dat premier Lubbers zich mo
gelijk heeft willen indekken
tegen het onverhoopt misluk
ken van het overleg over de
politieke en economisch unie.
Premier Major toonde zich in
feite optimistischer dan zijn
Nederlandse collega. Hij zei te
geloven dat hij op basis van
een door Eurocommissie-voor
zitter Jacques Delors uitge
werkt compromis in staat zal
zijn het EMU-verdrag in de
cember te ondertekenen. Het
Delors-compromis houdt in
dat Engeland het EMU-ver
drag ondertekent, maar dat
het in staat wordt gesteld zich
pas in een later stadium aan de
Europese eenheidsmunt te
verbinden. „We zien bepaalde
mogelijkheden daarvoor", al
dus Major zaterdag in Luxem
burg.
De Franse president Mitter
rand toonde zich geïrriteerd
over het feit dat Major in feite
dezelfde afwijzende standpun
ten over de EMU heeft inge
nomen als ex-premier That
cher. Niettemin concludeerde
Mitterrand dat „Engeland al
tijd zijn handtekening zet als
het vijf voor twaalf is".
Premier John Major
Modderstroom bedreigt
dorpen in Filipijnen
MANILA Een stroom van
modder en stenen heeft giste
ren aan de voet van de vul
kaan Pinatubo op de Filipijnen
de huizen van een dorp weg
gevaagd terwijl de bewoners
hulpeloos toekeken. De stroom
werd veroorzaakt door hevige
regenval die de eerder bij uit
barstingen opgehoopte as en
stenen in beweging zette. De
autoriteiten hadden de bewo
ners in het gebied rond de vul
kaan al eerder gewaarschuwd
alert te zijn op mogelijke aard
verschuivingen.
oe( 37 Rob en zijn metgezel begeven zich naar de raket en
!er tegenstand te ondervinden slagen zij er in naar boven te
,ht nen. Ondertussen sluipt de patrouille onder aanvoering van
1 naar het hoofdkwartier van Butcher. De mannen zijn op
hoede, want het blijft haast angstwekkend stil en toch ver-
TlI iten zij elk ogenblik, dat zij zullen worden aangevallen. Larry
hier goed de weg en hij weet precies waar gevaar kan drei
gen. Doch er gebeurt niets. Ondertussen zit Butcher in zijn ob
servatiepost, gespannen de bewegingen te volgen van het „Le
vende Eiland", dat nu reeds ver in de stratosfeer is verdwenen.
Hij heeft er geen iedee van wat hem te wachten staat. Maar dan
DURBAN Het ANC-
congres dat morgen van
start gaat, zal voor een
groot deel de toekomst
van Zuid-Afrika bepalen.
Tijdens de conferentie
zullen de nieuwe ANC-
leiders worden gekozen
mij neen er geen leoee van wax nem ie wacnxen sxaax. Maar aan H ofrateaip wnrden
opeens hoort hij snelle voetstappen in de gang. De deur wordt f j i>irdie5lt^ woruen
opengerukt en... bepaald voor het onder-
I handelingsproces dat moet
leiden tot een 'nieuw
Zuid-Afrika'.
In Durban, de havenstad waar
het congres tot en met zater
dag wordt gehouden, neemt de
opwinding zichtbaar toe. Dooi
de verkiezingen tijdens het
congres zal naar verwachting
de huidige ANC-top groten
deels worden vervangen en
verjongd. De uitzondering zal
de onbetwiste verkiezing wor
den van de 73-jarige Nelson
Mandela. Hij wordt president
en neemt daarmee de stoel
over van de ziekelijke Oliver
Thambo, die zal worden be
noemd tot erepresident.
De meeste speculaties betref
fen de opvolging van Mandela
als vice-president van het
ANC. De radicalen schoven
Chris Ham naar voren, de mi
litaire leider van het ANC, en
de gematigden wilden Jacob
Zuma, de enige hooggeplaatste
Zulu in de organisatie, als
vice-president. Er leek zich
een stevig conflict af te teke
nen doordat Walter Sisulu als
tussenkandidaat werd voorge
steld. Als de 79-jarige Sisulu,
al is het niet van harte, ak
koord gaat, dan wordt hij
waarschijnlijk gekozen. De re
gering De Klerk hoopt dat het
ANC zich deze week zal om
vormen van een bevrijdingsor
ganisatie tot een politieke par
tij. Maar die kans is in dit sta
dium niet erg groot.
De apartheid in Zuid-Afrika is
gisteren officieel ten einde ge
komen. Om die reden besloten
de leiders van de Europese
Gemeenschap zaterdag contac
ten op sportgebied met Zuid-
Afrika toe te staan.
