Herstructurering theologisch
onderwijs loopt moeizaam
ar
Verleden keert beetje terug op Kerk en Wereld en De Horst
COMMENTAAR
.GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
EeidoeGomant
MAANDAG 1 JULI 1991 PAGIN^JJS
EKD gaat studeren op
rechtvaardige economie
COBURG Door de politieke tegenstelling tussen
communisme en kapitalisme is nooit de vraag ge
steld wat een rechtvaardige economie is. De Evan
gelische Kerk in Duitsland ervaart dit als een na-
qeel en komt daarom met een studiedocument
hierover.
Een en ander bleek op de eerste gezamenlijke sy
nodevergadering van de verenigde Evangelische
Kerk in Duitsland, eind vorige week.
Voorzitter van de EKD-raad, bisschop Martin Kru-
se van Berlijn, waarschuwde voor een nieuwe, so
ciale deling van Europa. Bovendien moeten chris
tenen eraan meewerken dat de problemen in de
Sovjetunie niet onoplosbaar worden.
Voor veel Oostduitsers is de Duitse eenheid uitge
lopen op onzekerheid en werkloosheid. In dit ver
band stelde Kruse de vraag of de sociale markteco
nomie aan de verwachtingen voldoet.
De man die geen
muziek heeft in
zijn ziel
noch ooit bewogen
werd door zoete
tonen
die man staat
open voor
verraad, voor list,
Die moet je nooit
vertrouwen.
William Shakespeare
Zwitserse academie wil
bisschop buitensluiten
ZÜRICH De rooms-katholieke Paulus-aca-
demie in Zürich heeft dit weekeinde haar sta
tuten gewijzigd om de invloed van de zeer be
houdende bisschop Wolfgang Haas van Chur
buiten de deur te kunnen houden. Zo zal Haas'
vicaris Joseph Casetti zijn zetel in het bestuur
kwijt raken.
Met de statutenwijziging reageert de academie
op „de rigoureuze politiek" van Haas. De om
streden bisschop zal, als het aan de academie
ligt, op geen enkele wijze meer invloed kunnen
uitoefenen op het programma en het perso
neelsbeleid. Het verzet tegen de vorig jaar be
noemde Haas blijft vooral in het kanton Zürich
krachtig. De synode besloot twee weken gele
den de financiële sancties tegen Haas voort te
zetten; zij weigert al ruim een jaar het salaris
van vicaris Casetti en de verplichte afdracht
aan het bisdom Chur te betalen.
Volledige overeenstemming tussen KTUU en KTUA
UTRECHT De curatoria van de Katholieke Theologische
Universiteit Utrecht (KTUU) en de Katholieke Theologische
Universiteit Amsterdam (KTUA) hebben verregaande overeen
stemming bereikt over de wijze waarop de nieuwe universiteit
die in Utrecht gevestigd zal zijn, gestalte zal krijgen.
Beide instellingen bereikten medio mei het principe-besluit tot
samenwerking van beide univesriteiten per 1 januari.
De nu tot stand gekomen fusie houdt in dat er een formatieplan
en een scenario rond is om tot de gewenste bemanning van de
nieuwe universiteit te komen. Een van de eisen aan de nieuwe
stafleden om voor een vaste benoeming in aanmerking te ko
men is dat zij gepromoveerd zijn of daartoe van plan zijn. In de
komende maanden worden de universiteitsraden van de KTUA
en de KTUU gehoord over de plannen.
De fusie die nu bereikt is heeft uitsluitend betrekking op het
academisch onderwijs Over het niet-doctorale onderwijs dat nu
aan de KTUA gegerven wordt is nog geen definitief besluit ge
vallen. Aan een kleine commissie is opdracht gegeven na te
gaan wat de beste vorm is om deze opleidingsmogelijkheid te la
ten voortbestaan.
Het theologisch onderwijs is sinds 1989 in rep en roer. In dat jaar
kwam de commissie Smits-Oberman op verzoek van de toenma
lige onderwijsminister Deetman, met een vlijmscherpe diagnose
van het Nederlandse theologische onderwijs. De conclusies van
zijn rapport logen er niet om. Van de dertien theologische facul
teiten mogen er in de toekomst maar negen overblijven. Het
aantal studenten loopt terug en ook theologie ontkomt niet aan
het spook van de bezuinigingen. Verder constateerde de com
missie een terugval van het wetenschappelijk niveau in Neder
land.
Sindsdien is er in protestants en katholiek theologisch Neder
land een ware stoelendans aan de gang. Vandaag eqn reportage
over de protestantse theologische opleidingen.
prof. J. Beenakker die namens
de vier universiteiten als
woordvoerder optreedt, vertelt
desgevraagd dat er juridisch
haken en ogen aan de plannen
voor de nieuwe (hervormde)
theologische opleiding zitten.
Hij formuleert het probleem
als volgt: tot op welke hoogte
kan universitair onderwijs
kerkelijk onderwijs zijn? De
lange weg om tot een nieuwe
opzet van het theologisch on
derwijs aan de Rijksuniversi
teiten te komen, lijkt nog niet
ten einde.
Een korte terugblik: de synode
(landelijke kerkvergadering)
van de Hervormde Kerk ging
in juni 1990 akkoord met het
plan om een eigen hervormde
universiteit op te richten. Dit
plan was eigenlijk uit nood ge-
In hervormde kring leeft al
lange tijd ongenoegen over het
feit dat op de theologische op
leidingen die verbonden zijn
aan de Rijksuniversiteiten, de
kerkelijke vakken (bij voor
beeld dogmatiek, ethiek en
praktische theologie) niet ge
lijkwaardig zijn aan de staats-
vakken (zoals kerkgeschiede
nis en Oude - en Nieuwe Tes
tament). Door een eigen uni
versiteit op te richten kan deze
LEIDEN De scheiding
tussen kerk en staat
dwarsboomt de plannen
van de Hervormde Kerk
om te komen tot een nieu
we opzet van de theologi
sche opleidingen aan de
Rijksuniversiteiten van
Leiden, Groningen,
Utrecht en Amsterdam.
Staatsrechtsgeleerden die
de overeenkomst tussen
de Hervormde Kerk en de
Rijksuniversiteiten heb
ben bestudeerd, hebben
een aantal knelpunten op
een rij gezet. Dr. A.C. de
Roon, secretaris van de
commissie voor het theo
logisch wetenschappelijk
onderwijs, bevestigt dat er
aan de tekst van de over
eenkomst gesleuteld zal
moeten worden. „We
moeten formuleringen
vinden die de bedoelingen
die we hebben, tot hun
recht doen komen".
De Leidse rector magnificus
ongelijkheid weggenomen
worden.
Onderwijsminister Ritzen
gooide dit plan echter in de
prullenbak. Hij vond dat de
Hervormde Kerk weer met de
Rijksuniversiteiten om de tafel
moest om er samen uit te ko
men. In maart 1991 bereikte
de Hervormde Kerk alsnog
overeenstemming met de
openbare universiteiten van
Groningen, Leiden, Amster
dam en Utrecht over een nieu
we opzet van de predikanteno
pleiding.
De overeenkomst tussen de
Hervormde Kerk en de Rijks
universiteiten voorziet in de
vorming van een afzonderlijke
opleiding voor predikanten.
Het onderwijs in de kerkelijke
en staatsvakken wordt volle
dig geïntegreerd. Bovendien
wordt er voor de kerkelijke
vakken een eigen onderzoek
sprogramma opgësteld.
Gerefornmeerden
Ook de gereformeerden heb
ben grote zorgen over hun op
leidingen. De gereformeerde
Theologische Universiteit te
Kampen (synodaal) heeft eerst
onderzocht of samenwerking
respectievelijk fusie mogelijk
was met de theologische facul
teit van de Vrije Universiteit.
Toen dit afketste speelde zij
een nieuwe troef uit. De Theo
logische Universiteit verhuist
mogelijk binnen afzienbare
tijd naar Utrecht. Er bestaan
plannen om in de Domstad
een gemeenschappelijk dien
stencentrum te bouwen voor
de Kamper universiteit en de
theologische opleidingen van
de Rijksuniversiteit (her
vormd) en Katholieke Univer
siteit in Utrecht. Een commis
sie gaat onderzoeken of dit op
zienbarende nieuwbouwplan
én de daaruit voortvloeiende
samenwerking haalbaar is.
Dit onderzoek krijgt de ko
mende maanden gestalte, al
dus commissielid Wim Vee-
nendaal (hoofd bureau ThU
Kampen). „We denken dat het
bouwtechnisch of financieel
geen problemen zal opleveren.
De vraag is of je het wilt". De
uiteindelijke beslissing over
het vertrek van de Kamper
universiteit wordt genomen
door de landelijke kerkverga
dering van de Gereformeerde
Kerken. Deze kerkvergade
ring vindt plaats op 8 oktober.
Mevrouw mr. J.G.B.E. de Rui
ter, tot voor kort voorzitter
van het college van bestuur
van de Kamper universiteit,
wijst er op dat de commissie-
Smits de Theologische Univer
siteit geadviseerd heeft om
zich in een academische omge
ving te vestigen. De commissie
zag veel in een verhuizing van
de Theologische Universiteit
uit Kampen naar Groningen.
Mevrouw De Ruiter geeft ech
ter duidelijk de voorkeur aan
Utrecht dat veel centraler ligt.
Verder wijst zij erop dat er
nogal wat gereformeerde stu
denten studeren aan de her
vormde theologische opleidin
gen aan de Rijksuniversiteiten.
Gereformeerde studenten lij-
-ken gemakkelijker te kiezen
voor een hervormde opleiding
dan omgekeerd. Door een cen
trale plaats in het land te kie
zen hoopt de Kamper Theolo
gische Universiteit aantrekke
lijker te worden voor gerefor
meerde studenten.
Verkwanseling
Oud-synodevoorzitter E. Over-
eem liet onlangs in het gere
formeerde Centraal Weekblad
weten dat Kampen met haar
plannen om naar Utrecht te
vertrekken de gereformeerde
belangen verkwanselt. Zowel
Kampen als de theologische
opleiding van de VU zijn de
gereformeerde synode even
lief, aldus Overeem. Uit elkaar
spelen van beide opleidingen
moet voorkomen worden,
want beide opleidingen
moeten voluit meedoen in het
Samen op Weg-proces van
hervormden, gereformeerden
en lutheranen.
Neem een voorbeeld aan de
hervormden, mort de oud-sy
nodevoorzitter. „Zij vormen
één front en hebben uitsteken
de contacten in Den Haag. Zij
zijn wel wijzer dan dat zij zich
tegen elkaar laten uitspelen.
Zij weten uit welke hoek de
wind waait, en de storm kan
opsteken
De woorden van Overeem zijn
Veenendaal in het verkeerde
keelgat geschoten. Hij vindt
dat Overeem vergeet dat de
ThU Kampen in Amsterdam
geen eigendom van de Gere
formeerde Kerken kon blij
ven, maar volledig diende te
fuseren met de VU. In Utrecht
behoudt de ThU echter haar
zelfstandigheid.
De theologische faculteit van
de VU kijkt voorlopig de kat
uit de boom. Dr. E. Talstra, se
cretaris van de faculteitsraad,
laat weten dat de gereformeer
de synode zich eerst maar eens
moet uitlaten over de stap van
Kampen. Het liefst zou de VU
toch met de ThU Kampen in
zee gaan. Maar hoe? Het ver
schil tussen Kampen en de VU
is de relatie met de Gerefor
meerde Kerken. Kampen valt
rechtstreeks onder kerkelijk
bestuur, terwijl de VU gerefor
meerde predikanten opleidt op
basis van een contract.
De stoelendans in theologisch
Nederland zal nog wel even
verder gaan. „Het is allemaal
diplomatie", verzucht Talstra.
Op de universiteiten van de
vrijgemaakte en de christelij-
ke-gereformeerde kerken, res
pectievelijk in Kampen en
Apeldoorn, heerst rust. Profes
sor J. Douma laat weten dat
tussen zijn universiteit en die
van de christelijke gerefor
meerden een paar keer per
jaar op senaatsniveau contac
ten zijn. De incidentele samen
werking heeft een volstrekt
vrijwillig karakter. Komend
jaar zullen bijvoorbeeld een
aantal christelijke gerefor
meerde studenten hun voor
opleiding in Kampen volgen.
De contacten op wetenschap
pelijk niveau beperken zich tot
die tussen individuele weten
schappers. „Mijn ideaal is fu
sie", zegt professor Douma
klip en klaar „Aan christelij-
ke-gereformeerde kant heeft
men daar echter meer moeite
Lutherse Wereldfederatie
in financiële problemen
GENEVE De Lutherse
Wereldfederatie (LWF)
staat deze week voor een
beslissende fase in haar
44-jarige bestaan. Alleen
als de 105 lidkerken met
in totaal 57 miljoen leden
hun „volledige morele en
financiële steun" geven,
kan de armlastige federa
tie blijven bestaan, zegt
algemeen-secretaris Gun
nar Staalsett.
De 49 leden van de raad van
de LWF komen van 1 tot 10
juli bijeen in Chicago, het cen
trum van de Evangelisch-Lu-
therse Kerk in Amerika die
ook al op het randje van bank
roet balanceert. De LWF heeft
een tekort van bijna vier mil
joen gulden, dat voornamelijk
wordt veroorzaakt door „de fi
nanciële misère" van deze
grootste lidkerk, aldus Staal
sett.
Maar ook de grote lutherse
kerken in Duitsland en Skan-
dinavië zijn volgens de secre
taris verantwoordelijk voor de
dreigende teloorgang van de
LWF. De lidkerken voelen
zich nauwelijks meer verant
woordelijk voor het belangrij
ke werk van de LWF in de
Derde Wereld. „Zij spelen lie
ver zelf Barmhartige Samari
taan."
Het secretariaat van de LWF
in Genève dreigt door het toe
nemend aantal bilaterale con
tacten tussen lutherse kerken
overbodig te worden. Door de
politieke veranderingen in
Oost-Europa is het ook als
„communicatiepunt" tussen
oost en west niet meer nodig.
Staalsett voelt er echter niks
voor de staf in Genève, met
thans ongeveer 100 medewer
kers, nog verder in te krimpen
en nog meer LWF-program-
ma's te schrappen.
Op de begroting van de LWF
staat dit jaar een bedrag van
bijna 200 miljoen gulden. Hier
van is ongeveer de helft be
stemd voor 700 projecten in 70
Derde Wereld-landen.
De 23 nieuw ge
creëerde kardinalen
onder wie de be
jaarde Chinese bis
schop Gong Pin-mei
wiens keuze fel is
aangevallen door de
Chinese autoriteiten
waren zaterdag sa
men met de paus
bijeen in de Sint
Pieter waar zij de
mis opdroegen.
De kardinalen ap
plaudisseerden toen
de 89-jarige Ignati
us Gong Pin-mei,
bisschop van
Shanghai, voor de
paus knielde om
zich de rode kardi
naalsmuts op te la
ten zetten. De 89-
jarige Gong heeft in
China 30 jaar ge
vangen gezeten op
beschuldiging van
verraad. Hij woont
nu in de Verenigde
Staten.
MEER SAMENWERKING TUSSEN LOTEN VAN ZELFDE STAM
L
DRIEBERGEN Het
leek er zaterdag een beet
je op dat het verleden te
rugkeerde, op het jubi
leumfeest van het her
vormde conferentie- en
vormingscentrum Kerk
en Wereld en van de ho
geschool De Horst in
Driebergen. In de eerste
plaats wegens de reünie,
waar enkele honderden
studenten, medewerkers
en cursusgangers elkaar
ontmoetten en in de twee
de plaats omdat beide in
stellingen bekend maak-
m dat ze (meer) willen
menwerken. Vernieu-
ng van de samenleving
nadruk op de 'rand'
van die samenleving zijn
de trefwoorden van die
samenwerking. Met die
voorgenomen samenwer
king staan de instellingen
weer dicht bij hun ge
meenschappelijk ontstaan.
Sinds enkele tientallen jaren
trekken beide instellingen ge
scheiden op, maar de oor
sprong is gemeenschappelijk.
In de veertiger jaren zag de
hervormde theoloog dr. Johan
Eykman (1892 - 1945) de nood
zaak van evangelisch geïnspi
reerde maatschappelijke ver
nieuwing, onder meer door op
richting van een 'academie
van volksopvoeding'. Eykman,
die sinds 1933 hulp voor joden
organiseerde, met de Duitse
bezetters in aanraking kwam
en enkele jaren in Buchen-
wald doorbracht, had omvat
tende plannen voor de Neder
landse samenleving van na de
oorlog. Alle sectoren van de
samenleving moesten worden
doordrongen van de bood
schap van het Evangelie. Niet
vanuit een autoritair 'beter
weten' van de kerk; Eykman
waarschuwde juist zijn mede
standers ervoor geen 'kerk- of
wereldredders' te willen wor
den en in plaats daarvan dee
moedig te zijn. Immers: „Er is
er EEN, die Kerk en Wereld
redt" (1944).
Zijn opvattingen over tal van
zaken doen merkwaardig ac
tueel aan. Eykmans kenschets
van de problemen van kerk -
arbeider, van kerk - intellec
tueel; van het (christelijk) on
derwijs, het jeugdwerk en ook
van de gezondheidszorg tref
fen nog steeds doel. Een voor
beeld van die actualiteit blijkt
uit wat Eykman schrijft over
de noodzaak van een brede
opleiding van het verplegend
personeel. De verpleegsters,
„die naast hun strikte medi
sche opleiding er van behoor-
en te worden doordrongen, dat
hun taak bij uitstek een gees
telijke en sociale is". De ver
pleegsters moeten, bovendien
vindt Eykman, „volledige vrij
heid krijgen om deze geestelij
ke en sociale taak in de open
bare ziekenhuizen zelve te
verrichten" (interessante ge
dachten in verband met de ac
tuele discussie over religie in
de gezondheidszorg, bijvoor
beeld).
Dr. W. Banning werkte na de
oorlog de ideeën uit tot 'De
Stichting kerk en Wereld', in
clusief een academie. Aan die
academie werkten mannen
van naam mee: dr. H. Berkhof,
dr. F. Boerwinkel, mr. A.W.
Kist en Adriaan C. Schuur
man, om slechts enkele namen
te noemen.
Behalve het cursus- en vor
mingswerk was een belangrijk
instrument om de Nederlandse
samenleving te doordringen
van 'solidariteit en gerechtig
heid, gebaseerd op evangeli
sche waarheden' de opleiding
tot 'wika', 'werker in kerkelij
ke arbeid'. Binnen de kerken
was er niet echt veel belang
stelling voor de wika's, die als
een- soort moderne evangelis
ten werden getraind. Veel wi
ka's raakten teleurgesteld (in
de kerk) en kwamen in aller
lei beroepen terecht. „Kerk en
Wereld leidde ons op tot evan
gelist. Maar de wereld vroeg
niet om evangelisten en de
kerk nog minder", schreef
wika Fer Tromp in 1961. Oud-
wika's zijn onder anderen mi
nister Ien Dales, Lolke Osinga
(Oegstgeest) en de predikanten
ds. Leen van Ginkel (Zutphen)
en ds. Jaap Windig (Leider
dorp).
Mede door de gang van zaken
rond de wika-opleiding, werd
in de vijftiger jaren de her
vormde school voor maat
schappelijk werk opgericht.
Onder invloed van de demo-
cratiseringgolf maakte de
school (De Horst) zich in een
min of meer chaotische tijd los
van Kerk en Wereld en van
de Hervormde Kerk. Een be
kende docent uit die tijd was
Piet Reckman.
De Horst en Kerk en Wereld
bleven geografisch vlak bij el
kaar maar groeiden inhoude
lijk flink uit elkaar. Toch ble
ven er ook raakvlakken: De
Horst startte bijvoorbeeld in
1983 een oecumenische leer
route theologie en maatschap
pij en beide instellingen zijn
erg geïnteresseerd in het werk
met minderheden, vluchtelin
genwerk en dergelijke. De los
se samenwerking wordt nu
wat gestructureerder, zo blijkt
uit een intentieverklaring van
de besturen van beide instel
lingen.
Ter gelegenheid van het jubi
leum verscheen een boek: 'De
Horst 1945 1990; beelden
van een bewogen verleden. De
samensteller is De Horst-do-
cent Maarten van der Linde.
:n
Pauze in Joegoslavië p
JOEGOSLAVIË heeft sinds vannacht weer een voorzithob
van het presidium, het collectieve presidentschap, en dajuj
mee een president. Het feit dat de Kroaat Stipe Mesic
staatshoofd is gekozen, is een succes voor de 'EG-trojka', r
drie ministers van buitenlandse zaken van Nederland, L^0l
xemburg en Italië. Aanvankelijk leek hun bemiddelingspau
ging, die vrijdag begon, niets te hebben opgeleverd. De enéen
me druk die de afgelopen 48 uur is uitgeoefend op alle Jo aL
goslavische politici, lijkt echter alsnog resultaat te hebben /"P
had. Servië, de grootste en nog steeds door communist!^
overheerste republiek, heeft haar verzet tegen de benoemiiscj
van Mesic opgegeven. Door de opstelling van Servië zat J<j m
goslavië sinds 15 mei zonder president. bij
P
HET snelle optreden van de 'trojka' weerspiegelt de grol
ende betekenis van de EG in het tijdperk na de Koude 0<W^
log, niet alleen als economische maar ook als politieke
veiligheids-gemeenschap. Een rol die nog sterker wordt a
derstreept als de EG er inderdaad toe zou besluiten waarr
mers te sturen naar Joegoslavië om toezicht te houden op 1
akkoord dat de federale regering en vertegenwoordigers v
de naar zelfstandigheid strevende republieken hebben g
ten. De EG-waarnemers zouden met name moeten letten
een terugkeer naar de kazernes van de federale troepen,
een staakt-het-vuren en op de bevriezing van de KroatisC|00
en Sloveense onafhankelijkheid voor een periode van d 5
maanden.
MEDE dank zij het optreden van de EG is de lont dus
het Joegoslavische kruitvat getrokken; de vraag is alletrri'
voor hoe lang? Het land heeft weliswaar weer een voltal n
presidium, maar de meningsverschillen tussen de republoi
ken en dus tussen hun vertegenwoordigers zijn ni
even groot. In steden, dorpen en op het platteland, waar
afgelopen dagen soms hevig is gevochten, is de spanning 01.
verminderd groot en kan het geweld elk moment oplaaiieft
Een andere onzekere factor is het federale leger dat form<
onder bevel staat van de president. De afgelopen dagen hei -h(
de legerleiding echter een aantal malen zelf het heft in
den genomen. Het is nog maar de vraag of de generaal
fel gekant zijn tegen het uiteenvallen van Joegoslavië, zi
iets aan zullen trekken van de vannacht gesloten overee
komsten.
MINISTER Van den Broek, sinds vannacht voorzitter v
de 'trojka', constateerde daarom vanmorgen terecht dat h
succes van de EG-bemiddeling weliswaar verder bloedve
gieten heeft helpen voorkomen, maar dat een echte oplossii
nog ver weg is. De grote vraag blijft echter of er, gelet op
onbuigzame standpunten, wel een voor alle Joegoslavisci
partijen aanvaardbare oplossing bestaat. Voor de Sloven!
en de Kroaten is het brutale optreden van het federale leg
een extra bewijs dat elk samenleven tussen de verschillen!
volkeren onmogelijk is. De Servische president, de commispi
nist Slobodan Milosevic, wil koste wat kost de fictie van ïis
Joegoslavische eenheid in stand houden. Daar heeft hij eve lin
wel het leger voor nodig, waarmee in feite de weg wordt b
reid voor een militaire staatsgreep. De vrees voor een derg ^le
lijk scenario maakt het voor Slovenen en Kroaten des
dringender om hun afscheiding door te drijven. De conclus
kan geen andere zijn, dan dat de EG-missie niet meer da
een pauze heeft bedongen in het gewelddadige ontbindingi
proces van Joegoslavië.
c L',
de
Niet voor iedereen zijn gezondheidszorg
en onderwijs vanzelfsprekend.
Geef... Actie
SYMPATIA
bei
GIRO 17797
BANK 69.99.10.498
Stichting ADRA-Sympatia
Billseweg 14. 3735 ME Bosch en Duin
telefoon 030-281822
CcidócSouxcmt
(behorende tot Sijthoff Pers bv).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Telefax 071 - 134 941
Postadres- Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
Telefoon 070 - 3190 933.
Telefax: 070-3906 717.
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
t directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.
4 046 of 071 - 144 047): R. Kleijn (chef),
n Herpen (chef), F. Buurman,
Sport Leiden e.o. (tel. 071 - 144 049): K. van Kesteren.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Holstein,
E. Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K. Veraarf
(tel. 070 - 3190 834): K. van Wees (chef), G. Ansems, B. Jansma
H. net.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P. van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvallnka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
Redactie
I. 070-3190 819): T. Kors.
i de diensten v
lte
in -correspondenten in zijn verspreidingsgebied; n<
e en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie. ee
De Leidse Courant maakt verder gebruik
- freelance-medewerkers
- de parlementaire redact
redactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlanp'
en België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K. Swiers en
M. van de Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R. In 't Hout (chef), H. I
leveld, D Hofland, P. Koopman en D. van Rietschoten.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten In het buitenland: S. Akkerman (Praag).
drs D. J. van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene),
R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs. A. Heering (Rome
B. van Huét (Parijs). M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi), n
F. Llndenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R. Vunderink (Moskou),
W Werkman (Jeruzalem), E. Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrado),
F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)
ster: M. de Cocq.
i 08.30 tot 17.00 u
i 18.00 tot 19.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248 op ma.
tot 15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 25,70
per kwartaal 76,60
per jaar 294,30
Bij betaling per acceptgirokaart:
per kwartaal 78,60
per jaar 299,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 -
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
bi
11
int
19
iS
701 EE
