Jeroen Krabbé, de rancune vooruitgesneld
'finale
Oude masters
ergens op de Veluwe
I NEDERLANDSE ACTEUR KRIJGT GROTE ROL IN EXTRA AFLEVERINGEN DYNASTY
CcidócSouocwit
ZATERDAG 29 JUNI 1991 PAGINA 29
Jeroen Krabbé duikt binnenkort
op in 'Dynasty'. Ongelooflijk maar
waar. De Amsterdamse acteur is
gisteren naar Hollywood vertrok
ken om te figureren naast Joan
Collins, John Forsythe en Linda
Evans. Figureren is eigenlijk wat
minnetjes uitgedrukt, want hij
speelt een belangrijke rol in de al
lerlaatste twee episoden van deze
soapserie. Een gesprek met een ac
teur die in het buitenland de hemel
wordt ingeprezen, maar in eigen
land menigeen slappe kuiten be
zorgt.
AMSTERDAM - „Denk nu niet dat ik
rancuneus ben. Wat ze in Nederland
over me zeggen of schrijven deert me
niet. Maar die rancune kom ik wel vaak
in interviews van collega's tegen. Kan ik
me ook wel voorstellen. Ik heb op mijn
veertigste, een leeftijd waarop veel ac
teurs al aan het afbouwen van hun car
rière denken, nog een tweede kans gekre
gen. En wat voor eéri. Ik zegt het wel
eens zo: ik ben de rancune vooruitge
sneld".
Jeroen Krabbé (46) heeft Nederland al
lang niet meer nodig. Hij komt er wel re
gelmatig, maar zijn werkterrein ligt el
ders: in de VS, Australië of Engeland.
Hij speelde rollen in grote produkties als
'World War III', de James Bond-film
'Living daylights' en 'Robin Hood' (net
in roulatie in de Nederlandse bioscopen)
en bevond zich in gezelschap van ac
teurs als Richard Gere, Whoopi Gold
berg, Timothy Dalton en Barbra Strei
sand. Z'n nieuwste move baart opzien:
een grote rol in de Amerikaanse soapse
rie Dynasty.
Maar was Dynasty, net zoals grote broer
Dallas, niet gestopt? Jeroen knikt. „Het
einde van de serie ontketende in Ameri
ka een storm van protest. Veel kijkers
vonden het hoogst onbevredigend. Ik
heb het niet zelf gezien, maar Blake Car-
rington zou zich in de gevangenis bevin
den, terwijl zijn vrouw Krystle in coma
ligt".
Pulp
Dat is bepaald geen happy end, maar, zo
stelt Jeroen de fans gerust, dat komt er
wel. „De makers hebben zich de kritiek
aangetrokken. Ze besloten een mini-se
rie, bestaande uit twee delen van ander
half uur, aan het oorspronkelijke slot te
breien. Ik speel een waanzinnig rijke za
kenman die de mensen dwars zit, een
mannelijke tegenhanger van Alexis. Hij
Jeroen Krabbé 46) over Dynasty: „Ik speel een waanzinnig rijke zakenman die de men
sen dwars zit, een mannelijke tegenhanger van Alexis".
FOTO: DIJKSTRA
is een soort verbindende factor, een trait
d'union, in het verhaal".
De belevenissen van de Ewings (Dallas)
en Carringtons (Dynasty) hielden mil
joenen mensen week in week uit aan de
beeldbuis gekluisterd. Voer voor de mas
sa. Maar ook grote groepen - veelal deel
uitmakend van de intellectuele boven
laag - haalden er hun neus voor op,
daarbij kwalificaties als 'pulp' en 'rot
zooi' gebruikend. Hoe staat de jongste
Dynasty-loot daar tegenover?
„Het is goede soap, bedacht door drie
schrijvers, waarna het stuk nog eens
door een molen van veertien auteurs
gaat. Oké, het is geen Shakespeare, maar
ik heb zelden een beter script gelezen.
Zo afwisselend, zo goed opgebouwd.
Daar kunnen ze in Nederland in de ver
ste verte niet aan tippen. En nogmaals,
wat ze hier over mijn deelname of rol
zeggen interesseert me geen fluit".
Big
Krabbé raakt op toeren. „Bestaat Neder
land dan? In Wales denken ze dat konin
gin Wilhelmina - of als je geluk hebt
koningin Juliana - nog altijd op de
troon zit, terwijl ze er in de VS heilig
van overtuigd zijn dat Nederland bij
Scandinavië hoort. Het is een mini-land,
een soort Madurodam. Toen Paul Ver-
hoevens 'De vierde man' in première
ging, werd ik neergesabeld in veel vader
landse kritieken. In Amerika waren de
reacties laaiend enthousiast. The New
York Times bombardeerde me zelfs tot
één van de grootste Europese sterren
van het filmdoek".
Jeroen denkt 'big'. Hij kan dat nu ook
makkelijk doen; z'n ster is een eind bo
ven NAP gestegen, inmiddels ver af
staand van laag bij de grondse kuiperij
en en intriges van kleingeestige lieden,
die gelijk de zeis hanteren als ambitieuze
medelanders hun kop boven het maai
veld uitsteken. Er is natuurlijk wel een
tijd geweest dat kritieken hem wel wat
deden. „Logisch, toen werkte ik hier
nog. Dan ben je daar eerder gevoelig
voor", zegt Krabbé, die ooit werd onder
scheiden met de 'Haarprijs' voor de best
gekapte man, nu.
Velen zullen hem kennen van rollen in
tv-series als 'Willem van Oranje' en 'De
Fabriek' en films als 'Soldaat van Oran
je', 'Spetters' en 'Een vlucht regenwul
pen'. Jeroen over zijn vele rollen: „Ik
vind dat je alles moet doen".
Paul Verhoevens 'De vierde man' uit
1983 (die volgens de Hollandse acteur
nog steeds een succes is in de States) be
tekende zijn internationale doorbraak.
De Amsterdammer werd met prijzen
overladen: in Oxford, Madrid en Sorren
to. „Krabbé speelt z'n beste filmrol tot
dusver", vinden de critici van de Speel
filmencyclopedie. Z'n naam was ge
maakt, z'n kostje gekocht; sindsdien
krijgt hij vette contracten onder ogen en
heeft als één van de weinige Nederland
se acteurs een eigen fanclub.
Net als Rutger Hauer, die het ook in de
VS als acteur heeft gemaakt, is hij opval
lend vaak te zien als boef, spion, geme
nerik. In 'No mercy' speelt hij een le
vensgevaarlijke misdadiger, in 'Living
daylights' is hij de bad guy, in 'Robin
Hood' de belastinginner van Prins John
en in 'Dynasty' krijgt hij ook allesbehal
ve een sympathieke rol. Toeval?
„Ja, want ik ben ook wel eens in andere
gedaanten te zien. Maar eerlijk gezegd is
me een goed geschreven schurk liever
dan een held. Overeenkomstig de Holly-
wood-traditie spelen buitenlanders vaak
slechteriken. Denk aan Peter Lorre,
denk aan Marlène Dietrich, die de ver
leidelijke, lees slechte, vrouw uitbeeldt".
Overvol
Krabbé mag dan vaak in het buitenland
vertoeven, hij zegt z'n geboortegrond
niet vaarwel. „Ik ben door en door Ne
derlander. Ik krijg ook vaak last van
heimwee als ik lang in het buitenland
ben. Anderzijds vind ik het ook heel aar
dig als je in Engeland of de VS op de
filmset wordt verwelkomd met een bos
bloemen en de woorden 'It's an honour
to have you in this production'. Dat ge
beurt je niet zo gauw in Nederland".
Z'n agenda is overvol. Hij heeft net twee
films afgezegd. „Op een bepaald mo
ment treedt er een soort metaalmoeheid
op. Er is altijd wel een reden - een ac
De makers van Dynasty hebben besloten een mini-serie, bestaande uit twee delen van
anderhalf uur, aan het onbevredigende oorspronkelijke slot te breien. Blake Carrington
bevond zich toen in de gevangenis, terwijl zijn vrouw Krystle (links) in coma lag.
U FOTO: PR
teur of een regisseur - om een film wèl
te doen. Maar het werd me allemaal
even te veel".
Want behalve acteren en het vele reizen
wat daarmee gepaard gaat, is Krabbé
ook als schilder actief. In het najaar zijn
er twee exposities van hem te zien in
Nederland. Eén in Amsterdam en de an
der in Alphen aan de Rijn. „Als ik niet
zou schilderen werd ik gek. Het voegt de
broodnodige energie toe", zo laat hij we
ten.
En last but not least is er ook nog zoiets
als een privé-leven. (Krabbé is getrouwd
en vader van drie zoons). Soms kan het
nuttige met het aangename verenigd
worden. „Voor de opnamen van Dynas
ty ga ik met de hele familie naar Holly
wood. We bivakkeren daar een maand",
aldus Krabbé, die niet wil verhelen dat
hij zeer blij is met die rol, waarvoor hij
een paar weken geleden werd gevraagd.
Kick
„De mini-serie wordt vlak voor de Kerst
in de VS vertoond. Een gunstig tijdstip,
want dan zitten veel mensen voor de
buis. En straks is-ie te zien in Hong
Kong, Vladivostok, Sydney, zeg maar
overal in de wereld. Dat geeft wel een
kick", zegt hij.
Nederland volgt natuurlijk ook, want
ook hier willen we weten of Krystle nog
uit haar coma ontwaakt, Blake uit het
gevang geraakt en Jeroen Krabbé in
slechtheid kan wedijveren met Alexis.
HARRY COSTER EN PLATENGIGANT
BRENGEN OUDE JAZZ WEER TOT LEVEN
staat
e H
vai
ge
irmi
lazer
trun
icjjj Harry Coster (43) leeft midden in een goudmijn. Hij is schatbewaarder
'es van onsterfelijke (jazz)-opnamen uit de jaren twintig en dertig. Zijn zolder,
gor vol glimmende oude masterschijven (matrijzen) en 78-toerenplaten, verte
ssan; genwoordigt een waarde die met geen mogelijkheid in geld is uit te druk-
ien' ken. De Hilversummer is niet alleen een verwoed verzamelaar, hij is ook
een erkend platenperser. Die activiteiten verricht hij 'ergens op de Velu-
J.nee°we'. Z'n bezigheden trokken de aandacht van platengigant Sony. De erfge-
Yi^naam van het Columbia-archief zocht zich suf naar een bedrijf dat in staat
uweiis van oude masterschijven platen te persen, die vervolgens weer gebruikt
beek worden om cd's van te maken. Het land van de onbegrensde mogelijkhe-
s vaiden bood - ironisch genoeg - geen soelaas, Harry Coster wel. Een ge-
jj9jsprek met een prettig gestoord mens.
Hq
van omroepen en wordt regelmatig ge
beld door platenmaatschappijen als ze
om banden verlegen zitten of als er ge
havende 78-toerenschijven 'ont-tikt'
moeten worden. Niet zo lang geleden
sloeg hij een hele grote vis aan de haak:
platengigant Sony.
In oude Columbia-archieven waren zeld
zame masters van 78-toerenplaten -
met onder meer onbekende opnamen
van Louis Armstrong - ontdekt. Sony,
die in 1987 voor twee miljard dollar ei
genaar was geworden van CBS-Records,
zocht wanhopig naar een vinylpers die
de in masterschijven opgeslagen muziek
zou kunnen reproduceren. Na lang zoe
ken bleek platenverzamelaar Harry Cos-
ter, die ooit wel eens en voornamelijk
voor z'n lol platen had geperst, de enige
in de wereld te zijn die Sony uit de
brand kon helpen.
flat
me
„BHILVERSUM - „Deze master is
i me sinds 15 juni 1927 niet meer uit de
ro^hoes geweest". Harry Coster zegt
ove?^et op vlakke toon, maar de dictie
n bf verraadt een lichte spanning. „Tot
jdeu'twee dagen geleden. Toen heb ik
van de master een plaat geperst".
Hij pakt de glimmende schijf van -
wie ze nog kent mag het zeggen -
Goofus Five uit de hoes en legt het
kleinood op de draaitafel. Even la-
strijkter vullen swingende jazzklanken
g«van dit Amerikaanse dansorkest de
hiifkleine zolderruimte,
iplai
ixinJ»>'k wil de muzikanten laten horen zoals
genéze.toen klonken: zonder tikken, brom,
;n (jruis of andere bijgeluiden", vervolgt
[gt jHarry Coster, terwijl hij z'n technische
t ^handelingen tot in details uitlegt. „Wist
je dat die orkesten met één microfoon
jeuI>werden opgenomen? Ze deden drie of
ta^es en de opnameleider, die heel
^bijzondere oren moest hebben, koos er
vervolgens één uit. Tegenwoordig wer-
uitMfen ze 'ets anders".
j[Iemand die zo te werk gaat als Coster -
geen familie overigens van de bèroem-
kafde boekdrukker Laurens Janszoon -
QfljWordt door het gemene) volk al snel inge-
n «deeld in de categorie 'mafketels en ande
re zonderlingen'. Coster: „Als een mens
2t ui'6een afwijking heeft is-ie doodnormaal.
"lopePat betekent dus dat hij niet interessant
01S l£ijn 'tic' heeft Harry trouwens geen win-
j^gjdeieren gelegd. Hij werkt mee aan radio-
^ejnProgramma's, maakt banden in opdracht
Bezeten
„Als jochie van twaalf, dertien jaar was
ik al bezeten van platen. M'n hele geld
ging daaraan op. Ik reisde regelmatig
van Hattem naar Amsterdam, struinde
vervolgens de markt op het Waterloo-
plein af en kocht platen voor een kwar
tje per stuk: Paul Whiteman, The Ram
blers, ragtime, veel Amerikaanse dans
muziek uit de jaren twintig. De fascina
tie gold ook, en na verloop van tijd
steeds meer, de technische kant van het
vak, het fabricageproces. Ik kwam erach
ter dat de opnamen werden gemaakt op
dikke wasplaten, waar een groef werd in
gesneden. Vragen als 'waarom ruist een
78-toerenplaat' en 'hoe krijg je die eruit'
gingen me bezighouden. Dat komt overi
gens - zo leerde ik later - doordat be
paalde onderdelen verweren; de in pla
naar cd. Het publiek is bezig het oude
platenbestand op te schonen; de grote
zwarte schijf wordt vervangen door het
kleine zilveren schijfje. Het opnieuw uit
brengen op cd van materiaal dat ooit op
lp of 78-toeren verscheen, is lucratief.
Veel cd's die nu op de markt verschij
nen, zijn gekopieerd van elpees.
Coster: „Maar soms zijn er producers -
échte muziekfreaks, geen figuren die al
leen aan verkoopcijfers denken - voor
wie dit procédé niet bevredigend is. Ze
willen een cd uitbrengen waarop niet te
horen is dat het om een kopie gaat".
„Ook word ik regelmatig gebeld wanneer
masters zoek zijn geraakt of domweg
niet voorhanden zijn. Zo was EMI, je
gelooft je oren niet, niet in staat een
master te vinden van het overbekende
'True Love' van Bing Crosby en Grace
Kelly. Niet bij EMI-Holland en ook niet
bij Capitol in de VS. Ik was wel in staat
het gevraagde te leveren. Als ik het ma
teriaal zelf niet heb, kan ik het vaak via
via nog achterhalen. Ik heb veel contac
ten en beland vaak in de Fonotheek van
het NOB".
Decca
Hilversummer Harry Coster op z'n zolderkamer: „Van Gert en Hermien of Lee Towers zal ik nooit een plaat restaureren. Daar doe
ik zelfs tikken bij. Vreselijk vind ik dat".
ten verwerkte katoenvezels zwellen op".
„Ik merkte dat de platen over de radio
beter klonken dan bij mij thuis; de om
roepen hadden natuurlijk betere appara
tuur. Ik besloot daarom zelf de benodig
de onderdelen in huis te halen: weer-
standjes, speakers, een ruisfilter, een dia
manten naald, die ik speciaal uit Enge
land liet overkomen. Al spoedig was ik
zover dat ik met zelfgebouwd materiaal
platen kon reproduceren".
„Van het één kwam het ander. Het res
taureren van oude platen nam steeds
meer tijd in beslag. Tikjes er uithalen,
knippen, ruts verwijderen, rumble - ge
stommel - weghalen. Eén ding stond en
staat nog altijd voorop: ik wil de muziek
laten horen zoals die tóen klonk. Dus
niet het geluid veranderen door bijvoor
beeld galm of nep-stereo toe te voegen.
FOTO: PERS UNIE
nee, het gaat me om de oorspronkelijke
klankkleur".
Costers eenmansbedrijf kan de huidige
vraag bijna niet meer aan, maar een een
mansbedrijf moet het blijven. Hij is
bang dat anders dingen in het ongerede
raken, blijven liggen of niet goed worden
uitgevoerd.
Die hausse van de laatste jaren heeft te
maken mét de massale overstap van lp
Eén van de belangrijkste personages die
Coster in zijn leven tegen het lijf liep,
was de Amsterdamse jazz-historicus
Herman Openneer. Met hem richtte hij
in '76 het platenmaatschappijtje Gran
ny's Records op, dat onder andere werk
van Eddie Lang, Paul Whiteman en
Dick Willebrandts uitbracht. Muziek
voor de liefhebbers. Na lang zoeken
stuitte het duo op vooroorlogse master
schijven van Decca, de eerste platen
maatschappij in Nederland.
Coster: „De opnamen werden hier ge
maakt, de matrijzen in Londen, waarna
het persen weer in Nederland geschied
de. Met Decca maakten we een deal dat
wij de oude masters, met onder andere
werk van The Ramblers, zouden uitge
ven. We bereikten overeenstemming
over de rechten. Al het Nederlandse ma
teriaal wisten we los te peuteren.
Sinds een half jaar leeft Harry Coster
zich naar hartelust uit in de Veluwse
bossen. Hij kreeg al gauw de eerste mas
ters met oude jazz-opnamen van Colum
bia Records toegestuurd. Van Louis
Armstrong en Billie Holiday. Die van
Armstrong kregen een voorkeursbehan
deling, want Brooks wil die opnamen dit
jaar nog op de markt brengen onder de
titel 'Columbia Jazz Masterpieces'. „Ik
heb me net uit de naad gewerkt en in
drie dagen tijd tachtig persingen klaarge
stoomd", zegt de Hilversummer, die
met Sony is overeengekomen in ieder
geval 250 persingen te doen.
Hoewel zijn persoonlijke voorkeur uit
gaat naar oude jazzmuziek, staat Coster
open voor elke muzieksoort. Met een
paar uitzonderingen. „Van Gert en Her
mien of Lee Towers zal ik nooit een
plaat restaureren. Daar doe ik zelfs tik
ken bij. Vreselijk vind ik dat. Die To
wers vindt zichzelf de beste zanger van
Nederland, maar hij begrijpt absoluut
niet wat hij zingt en brengt z'n teksten
zeer slecht".
