liiiiQC inzicht
an tekort aan
loedplasma
Ontkoppeling is onvermijdelijk
volgens staatssecretaris Ter Veld
Rekenkamer wil
beter zicht op
afzet van mest
raar gewonden zijn
geconcentreerde
vang veel beter af
Bouwen in zee tussen alleen betaalbaar met
exclusieve villa's en dure kantoorgebouwen
Snelle controle van zieke ambtenaren
NENLAND
CeidócSomxmt
DINSDAG 25 JUNI 1991 PAGINA 3
uggave van verbeurd
rklaarde auto gevorderd
'LO De enige Nederlander van wie de auto verbeurd is
ard omdat hij te snel reed, krijgt zijn voertuig binnenkort
'hijnlijk terug. De officier van justitie vorderde gisteren in
beroep voor de Almelose arrondissementsrechtbank te-
me/e van de wagen op grond van nadere richtlijnen van de
eurs-generaal. De 27-jarige inwoner van Hellendoorn die
treft, werd op maandagavond 29 april op de rijksweg A-l
•n politieman betrapt op te hard (172 km/u) rijden. Op 28
Igde de verbeurdverklaring van de auto door de Almelose
ïeiprechter op basis van nieuwe richtlijnen die de procu-
ig€ ;eneraal op 25 april hadden vastgesteld. Tussen de uit-
™van de kantonrechter en de behandeling in hoger beroep
>n de procureurs-generaal echter met nadere richtlijnen,
et er sprake zijn van een concreet gevaar en van eerdere
snelheidsovertredingen. Volgens de officier was welis-
ran het eerste wel sprake, maar niet van eerdere snelheid-
redingen. De uitspraak is op dinsdag 2 juli.
Ier
Dae
Export chemisch afval
in EG mag doorgaan
DEN HAAG Alleen afspraken in EG-verband
kunnen de export van chemisch afval tegenhou
den. Nederlandse maatregelen om deze export te
gen te gaan zijn in strijd met EG-richtlijnen.
VROM, het ministerie voor milieubeheer, blijkt in
de praktijk machteloos te staan, totdat er binnen
de EG afspraken zijn gemaakt. Tot deze conclusie
komt de Raad van State in een aantal gisteren be
kendgemaakte uitspraken. GMU Nederland BV uit
Alblasserdam, thans bekend onder de naam Eco-
service Nederland, mag op basis van deze uitspra
ken chemisch afval in de voormalige DDR blijven
storten. Via eerdere uitspraken heeft de Raad van
State de Nederlandse maatregelen vroeger al een
zijdig en in strijd met EG-bepalingen (vrije export)
genoemd. VROM-minister Alders is van plan om
deze problematiek aan de orde te stellen tijdens het
Nederlandse voorzitterschap van de EG.
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Minister De Vries
heeft nog altijd goede hoop dat ont
koppelen niet nodig is. Hij wil ook
nadrukkelijk wachten met een be
slissing tot de nieuwe CPB-cijfers
beschikbaar zijn. Staatssecretaris
Ter Veld denkt daarentegen dat de
koppeling volgend jaar niet te
handhaven zal zijn.
In het debat, dat donderdag wordt
voortgezet met het antwoord van
De Vries, werd ook duidelijk dat
een eventuele ontkoppeling ver
moedelijk niet per 1 januari zal
kunnen ingaan. De procedure die
het kabinet wil volgen om de be
trokkenen zoveel mogelijk rechts
zekerheid te geven, is daarvoor te
langdurig. Daardoor zal vermoede
lijk pas per 1 juli 1992 van koppe
ling worden afgezien. Het is niet
uitgesloten dat deze dan een half
jaar later weer wordt hersteld.
De omslachtige procedure zit voor
al de VVD flink dwars. De grootste
oppositiepartij vindt dat moet wor
den afgezien van de koppeling,
maar wil dit zo snel mogelijk reali
seren. De adviesaanvraag van de
SER zou daarom achterwege
moeten blijven. Ook vindt de VVD
dat moet worden losgelaten als de
overheid er, zoals nu het geval is,
financieel slecht voorstaat. Woord
voerder Linschoten stelde voor
deze twee elementen in de wet op
te nemen, maar hij krijgt daarvoor
geen enkele steun van de andere
partijen.
Regioprojecten
FNV van de baan
UTRECHT De FNV ziet af
van het instellen van regiona
le steunpunten en een 06-lijn
voor informatie en advies. De
meeste bonden vinden het
voorlopig voldoende om extra
te investeren in projecten die
de organisatiegraad verhogen
en in werk voor uitkeringsge
rechtigden. Een en ander
bleek gisteren tijdens de ver
gadering van de Federatieraad
van de FNV (bestuur vakcen
trale en bondsvoorzitters).
Slechts vier van de achttien
bonden (bouwbond, Druk en
Papier, ABOP en voedings
bond) zagen heil in regionale
steunpunten.
fl
BUNSCHOTEN
iTERDAM Het te-
aan bloedplasma in
>erl^land kan door nieu-
ichnieken voor een
grijk deel worden
oneven. Het plasma is
vensbelang voor he-
iepatiënten en wordt
jast bij infectieziek-
kein shock. Het Cen-
1 n( Laboratorium van de
transfusiedienst van
Rode Kruis (CLB)
door een reeks van
egelen het almaar
lp ende plasmatekort
haian te brengen,
edi
voorkomen dat spontane bloe
dingen optreden. Er gaat dus
meer bloed doorheen. De pa
tiënten kunnen zichzelf thuis
factor VIII toedienen, omdat
het produkt een stuk zuiver
der is geworden. Het plasma
kan door verhitting en chemi
sche processen worden ont
daan van het aids- en hepati-
tis-virus. Maar ook om dat te
bereiken is meer plasma no-
dig".
Mystiek
kwam het CLB 11.000
asma te kort. Dit jaar zit
iboratorium, waar uit
geneesmiddelen wor-
ereid, te springen om
iefst 55.000 liter extra,
ontbrekende plasma
gekocht van de zuster-
iatie in België. Maar aan
o t<£derlandse bloeddonor
niet. Het aantal gulle
stijgt.
>on ebrek aan plasma is
genoeg het gevolg van
:es van het CLB. He-
a patiënten, bij wie de
brujsfactor in het bloed
ejékt, hadden voorheen
ivensverwachting van
a veertig jaar. Vandaag
is die levensverwach-
'en hoog als bij de ge-
de Nederlander. De pa-
worden ouder en heb-
er bloed nodig. „Door
ne bloedingen in ge
in kwamen hemofilie-
en uiteindelijk in een
terecht. Vroeger werd
;pen als het eigenlijk al
was", zegt medisch di-
prof. dr. W. van Aken
CLB. „De laatste jaren
het zogenaamde stol-
ncentraat factor VIII
tief toegediend om te
Het CLB gaat een nieuwe me
thode introduceren, waardoor
een hogere zuiverheid van
factor VIII verkregen wordt.
Daarvoor hoeft de organisatie
geen tol te betalen. De op
brengst is niet lager Integen
deel. Van Aken verwacht er
20.000 liter door te winnen. In
de eerste helft van volgend
jaar komt de hoog gezuiverde
factor VIII op de markt.
Het tekort aan plasma wordt
eveneens veroorzaakt doordat
de ziekenhuizen meer hebben
opgeslokt. Ten onrechte,
meent Van Aken. „Nogal wat
chirurgen vinden dat patiën
ten na een operatie hoe dan
ook plasma moeten krijgen.
Dat is een soort mystiek geloof
in de waarde van het bloéd-
plasma. Maar vaak is die toe
diening absoluut niet nodig.
Door voorlichting hopen we te
bereiken dat plasma beter
wordt gebruikt".
Maar het CLB heeft meer ij
zers in het vuur. De bloedban
ken maken gebruik van een
nieuw procédé: plasmaferese.
Het bloed van de donor wordt
door een apparaat geleid, het
plasma wordt gescheiden en
de bloedcellen gaan terug in
het lichaam. Door die techniek
kan de donor vrijwel onbe
perkt bloed geven. Nog dit jaar
rekent Van Aken op 25.000 li
ter extra plasma. In '93 moet
de jaarlijkse produktie met
40.000 liter zijn opgeschroefd.
Van Aken verwacht overigens
niet dat iedere donor het even
prettig vindt aan een machine
te worden gekoppeld. De be
staande methode blijft - mede
door het gebrek aan plasmafe-
rese-apparaten - gehand
haafd.
Ook die orthodoxe methode
levert sinds kort meer op.
Mannen mogen jaarlijks vier
keer bloed geven (voorheen
drie keer), terwijl vrouwen
per jaar drie keer in plaats van
twee keer bij de bloedbanken
welkom zijn. Bovendien is het
niet langer gedaan bij het be
reiken van de 65-jarige leef
tijd. Zeventig is nu de grens.
Ten slotte worden in de regio's
waar tekorten bestaan nieuwe
wervingscampagnes opgezet.
Concurrentie
Het CLB en de bloedbanken
hebben wettelijk het alleen
recht als het gaat om de berei
ding van bloedprodukten. Het
CLB verkoopt die uiteindelijk
aan de ziekenhuizen. De op
brengst gebruikt de non-pro-
fit-organisatie voor onderzoek
(nieuwe en verbeterde plasma-
produkten, allergie- en aidson-
derzoek) en onderwijs. Als de
vraag afneemt, wordt het te
kort aan plasma kleiner. Dat is
prettig, maar tegelijkertijd el
lendig. Want het CLB heeft in
dat geval minder omzet. „Het
is all in the game", zegt van
Aken, „Zolang de patiëntenbe
langen maar voorop staan".
Zo'n probleem deed zich voor
bij de produktie van albumine,
een middel dat nodig is voor
bestrijding van shocks. In '86
slaagden onderzoekers erin al
bumine uit placenta's en niet
uit plasma te vervaardigen en
dus kon het produkt vrij op de
markt komen. Gretig grepen
de ziekenhuizen naar het
goedkope middel. De omzet
van het CLB daalde. Dank zij
de omhoog geschoten prijzen
op de wereldmarkt voor albu
mine is de opgelopen schade
weer grotendeels teniet ge
daan.
Maar nu is er een nieuwe ka
per op de kust. De commercië
le fabrikanten zijn erin ge-
Nogal wat chirurgen vinden dat patiënten na een operatie hoe dan ook plasma moeten krijgen.
Maar volgens medisch directeur W. van Aken van het CLB is die toediening lang niet altijd nodig.
FOTO: SP
slaagd factor VIII voor hemo-
filiepatiënten te maken door
verandering van genetische
cellen. Het CLB krijgt concur
rentie. Wat de gevolgen zijn, is
niet duidelijk. Die zogenaamde
recombinante DNA-Factor
VIII is voorlopig duurder dan
het produkt van het CLB.
Superplasma
Van Aken kijkt een beetje
huiverig naar het Verenigde
Europa per 1 januari 1993. De
grenzen vallen weg. En Van
Aken koestert „ons eigen su
perplasma", afkomstig van ge
zonde, niet-betaalde donoren.
Dit in tegenstelling tot bijvoor
beeld bloed uit de aderen van
betaalde donoren in landen als
Duitsland, Italië en Spanje.
Donoren die voor de bewezen
diensten een beloning krijgen,
zijn niet zelden mensen die
geld nodig hebben (alcohol- en
drugsverslaafden). De landen
die het van betaling moeten
hebben, slagen er niet in te
voorzien in de eigen behoefte.
Zij storten zich op de vrije
markt. Het bloed wordt geïm
porteerd, bijvoorbeeld uit het
risicovolle Amerika. Zeventig
procent van de hemofiliepa-
tiënten in de VS is besmet met
het aidsvirus. In Duitsland ligt
dat percentage op veertig, in
Italië en Spanje op vijftig tot
zestig en in Nederland met z'n
niet-betaalde donoren op ze
ventien. Die besmettingen
werden veroorzaakt voordat
het HIV in de laboratoria uit
het plasma werd gebannen,
wat nu overal gebeurt.
Van Aken is lid van de bloed
transfusiecommissie van de
Raad van Europa. De aange
sloten landen „moedigen aan"
dat de plasmaprodukten na de
eenwording afkomstig zijn van
niet-betaalde donoren. Geen
bindende afspraken dus, maar
Van Aken vindt die eerste
stap „al heel wat". Hij pleit
voor eensluidende richtlijnen.
Als dat niet gebeurt, zou de
markt overspoeld kunnen
worden met commercieel
bloed. „Dat kan leiden tot de
motivatie van de donoren. Het
systeem holt zichzelf uit".
De medisch directeur van het
CLB ziet het als een uitdaging
voor de 'Europese bloedindus-
trie' richtlijnen op te stellen
waar iedereen zich aan heeft
te houden. Dan ligt vergaande
samenwerking binnen hand
bereik. „Als iedereen op één
lijn zit, kun je elkaar helpen
door tekorten in bepaalde lan
den op te lossen. Het is zaak
afspraken te maken met zus
terorganisaties. Iedereen kan
zich dan op het maken van
eeen bepaald produkt concen
treren. Dat werkt natuurlijk
veel economischer. Maar hoe
dat in de praktijk zal uitpak
ken, is op dit moment hoogst1
onzeker".
DEN HAAG De Alge
mene Rekenkamer vindt
dat veehouders vooraf bij
de politie zouden moeten
melden welke hoeveelhe
den mest zij op hun land
uitrijden of aan derden
verkopen. Op die manier
kan de controle verbete
ren. De huidige mestrege-
lingen, bedoeld om de mi
lieuvervuiling in te dam
men, hebben nauwelijks
zoden aan de dijk gezet.
De Rekenkamer schrijft dit in
haar vandaag gepubliceerde
juniverslag. Volgens de Re
kenkamer is het niet waar dat
de verontreiniging van bodem
en water dank zij de mestre-
gelgeving is gestabiliseerd, zo
als minister Bukman vorig
jaar aan de Tweede Kamer
meedeelde. De verslechtering
van de toestand van het milieu
gaat gewoon door, zij het in
een iets lager tempo dan een
aantal jaren geleden.
De Rekenkamer vindt dat
meer maatregelen nodig zijn
om het mestprobleem aan te
pakken. Naast de al genoemde
meldplicht (waar Bukman te
gen is omdat het teveel man
kracht en administratieve in
vesteringen vergt) bepleit de
Rekenkamer een heffing op
het gebruik van kunstmest en
een verplichting voor veehou
ders om voldoende opslag
ruimte voor hun mest te bou
wen.
De Rekenkamer verwijt mi
nister Bukman dat hij een te
positief beeld heeft geschetst
van de verwachte mestpro-
duktie, mestoverschotten en
mestafzet in de komende ja
ren. De Rekenkamer vreest
dat de bedrijfsoverschotten al
dit jaar hoger zullen zijn dan
de ramingen van het ministe
rie.
Rijkswegen
Ook vindt de Rekenkamer dat
de controle van het ministerie
van verkeer en waterstaat op
de asfaltkwaliteit van rijkswe
gen veel te wensen over laat.
Rijkswaterstaat, het onderdeel
van het ministerie dat verant
woordelijk is voor de wegen
bouw, verzuimt vaak toe te
wmmJÊ
De controle op het uitrijden
van mest deugt niet, aldus de
Rekenkamer. Ten onrechte
heeft minister Bukman de
Tweede Kamer vorig jaar mee
gedeeld dat de verontreiniging
van bodem en water dank zij
de mestregelgeving is gestabi
liseerd.
FOTO: PERS UNIE
zien op de uitvoering van de
garantiebepalingen. Als een
aannemer in opdracht van
Rijkswaterstaat een weg op
nieuw asfalteert, wordt meest
al een aantal jaren garantie op
de werkzaamheden bedongen.
Rijkswaterstaat dient dan jaar
lijks samen met de aannemer
de kwaliteit van het asfalt te
inspecteren. Worden daarbij
gebreken geconstateerd, dan
herstelt de aannemer door
gaans de zwakke plekken ge
heel of gedeeltelijk voor eigen
rekening.
De Rekenkamer is echter tot
de conclusie gekomen dat zes
van de twaalf regionale direc
ties van Rijkswaterstaat de
jaarlijkse garantiecontrole
vaak niet uitvoeren. De be
langrijkste redenen die hier
voor worden opgegeven zijn
gebrek aan tijd en de wens om
het aantal files zoveel mogelijk
te beperken. Een grondige as-
faltinspectie (die alleen bij
daglicht kan plaatsvinden) is
namelijk alleen mogelijk als
weggedeelten worden afgezet,
wat files tot gevolg heeft.
Ook ziet Rijkswaterstaat vaak
van garantiecontroles af omdat
aannemelijk gemaakt moet
worden dat de aannemer het
werk niet goed heeft uitge
voerd. Dit zou in veel gevallen
tot problemen leiden.
1CHT Het is gewenst de opvang en behande-
ran de ongeveer 4500 mensen die jaarlijks zeer
gewond raken door ongelukken te concentre-
traumacentra in elf ziekenhuizen. Op die manier
r de patiënten een aanzienlijke gezondheidswinst
lijk.
illege voor Ziekenhuisvoorzieningen zegt dit in een advies
•t gisteren heeft uitgebracht aan staatssecretaris Simons
jezondheid).
10 zeer ernstig gewonde slachtoffers maken maar 4 pro
sit van het totale aantal opgenomen ongevalspatiënten.
Un pvang vergt een dag en nacht paraat team van deskundige
'aren hulpverleners dat de beschikking heeft over een
gjfiantal voorzieningen. Onderzoek heeft uitgewezen dat op
anier vermijdbare sterfte en ernstige invaliditeit vaker
n worden voorkomen,
jt ogenblik nemen alle ziekenhuizen in beginsel slachtof-
IMy an ongelukken op. Gezien het relatief kleine aantal zeer
Deihgewonden en de eisen die aan de zorg worden gesteld,
het college concentratie van deze zorg in een beperkt
ziekenhuizen nodig. Dat betekent dat deze patiënten ook
angere afstanden moeten worden vervoerd.
AERDENHOUT AAN ZEE
11
DEN HAAG De aanleg
van de kustlocatie tussen
Hoek van Holland en
Scheveningen, of het plan
Waterman, zoals het bou
wen in zee ook wel wordt
genoemd is vrijwel alleen
haalbaar, als daar ook
dure kantoorgebouwen en
minstens 5000 van de
25.000 woningen zeer ex
clusieve villa's worden
vanaf vijf ton tot ruim
voorbij anderhalf miljoen
gulden. Als de kustlocatie
uitsluitend wordt gezien
als oplossing voor de re
gionale ruimtelijke pro
blemen - woningbouw
voor Den Haag en glas
tuinbouwgebied voor het
Westland - dan zijn de in
stitutionele beleggers nau
welijks geïnteresseerd.
Als dat het uitgangspunt blijft,
zal de overheid in het uiterste
geval zelf de anderhalf miljard
op tafel moeten leggen om de
kustlocatie 'van de grond te
krijgen'. Dat was gistermiddag
ruwweg de boodschap van J.
Reneman, president-directeur
van de Grontmij voor de met
stomheid geslagen statencom
missie voor waterstaatszaken
en economische aangelegenhe
den. Samen met Heidemij Ad
viesbureau heeft de Grontmij
in opdracht van de provincie
een studie naar de financiële
haalbaarheid verricht van de
kustlocatie. Marktpartijen zijn
de Nationale Investerings
bank, het Algemeen Burger
lijk Pensioenfonds, de Neder
landse Vereniging van
Projectontwikkelings
maatschappijen en de Bloe
menveiling Westland en een
zogenaamde Klankbordgroep,
bestaande uit vertegenwoordi
gers van onder meer PTT-
Vastgoed, Multi-Vastgoed,
PGGM. Deze laatsten zitten op
persoonlijke titel in de groep.
Volgens de onderzoekers zien
de marktpartijen weinig heil
in investeringen in de kustlo
catie als alleen wordt gekeken
naar de belangen vanuit het
'oude land', als uitbreiding van
het lokale grondgebied. Pas als
gekozen wordt voor een totaal
ander uitgangspunt, namelijk
de kustlocatie als brandstof
voor de 'motor Randstad', die
dan weer een toegevoegde
waarde moet zijn voor de BV
Nederland, dan wordt het een
heel ander verhaal. Dan moet
met termen als 'hoogwaardig
vestigingsmilieu', 'toegevoegde
waarde door kwaliteit' een ei
gen markt creëren. Dan lijken
investeerders bereid een slor
dige 700 miljoen in het project
te steken, zodat het de over
heid nog 'maar' 600 miljoen
kost. Maar dan moet de kustlo
catie wel als een nationaal, zo
niet als een internationaal pro
ject worden beschouwd, dat
Nederland in de concurrentie
tussen de Europese regio's om
hoog zal stuwen.
Met uitzondering van de VVD
waren statenleden hierover
nogal verbouwereerd. Gede
puteerde Loudi Stolker
(PvdA): „Die functie van de
Randstad staat toch in de Vi-
nex (Vierde Nota Ruimtelijke
Ordening-Extra) verwoord.
Maar waarom staat de Kustlo
catie daar dan niet in? Hebben
de opstellers van de Vinex
hun werk soms niet goed ge
daan en is daarom ook nog een
kustlocatie nodig voor die con
currentiepositie op te vijze
len?". PvdA-statenlid Peter
van Heemst: „Wat is de rol
van de overheid dan precies in
dit verhaal.
Pieter de Jong (Groen Links):
„De berekeningen zijn nog aan
de optimistische kant, maar
met een gemiddelde grondop-
brengst van 40 tot 60.000 gul
den wordt het een soort Aer-
denhout aan Zee.
Wet uitkering
schoolverlaters
naar de Kamer
DEN HAAG Staatssecreta
ris Ter Veld van sociale zaken
heeft gisteren bij de Tweede
Kamer haar wetsvoorstel inge
diend om de bijstandsuitkering
voor werkloze schoolverlaters
in het eerste half jaar te verla
gen tot ongeveer het niveau
van de studiefinanciering. Het
voorstel vloeit voort uit het
Jongerendossier van het re
geerakkoord en houdt nauw
verband met de gegarandeerde
banen die na een half jaar
werkloosheid voor jongeren
beschikbaar komen. De studie
financiering en de bijstands
uitkering kunnen op den duur
uit elkaar gaan lopen. De stu
diefinanciering wordt aange
past aan de prijsontwikkeling,
terwijl bijstandsuitkeringen
het netto-minimumloon gaan
volgen, dat, tenzij de koppe
ling vervalt, iets hoger zal uit
vallen.
PER EN HOBBES
DOOR BILL WATERSON
DEN HAAG Zieke
ambtenaren krijgen vanaf
september uiterlijk op de
tweede dag van hun ver
zuim bezoek van een lid
van een bedrijfsgezond-
heidsteam.
De teams worden gevormd
door de Rijksbedrijfsgezond-
heids- en Bedrijfsveiligheids-
dienst (RBB) van het ministe
rie van binnenlandse zaken als
onderdeel van het project te
rugdringing ziekteverzuim, zo
heeft het ministerie gisteren
bekendgemaakt.
Op welke ministeries het pro
ject van start gaat is nog niet
bekend. Het verzuim moet met
10 tot 20 procent worden ver
minderd. De bedrijfsgezond-
heidsteams richten zich niet
alleen op de zieke werkne
mers, maar ook op de werkge
vers.
Blijken slechte arbeidsomstan
digheden of -relaties oorzaak
van het verzuim, dan wordt
met het management van het
betrokken overheidsonderdeel
nagegaan hoe daarin verande
ring kan worden gebracht. Het
gemakkelijk afkeuren een zie
ke werknemer wordt niet aan
vaard. De overheid moet op
onderdelen zelf met maatrege
len komen, omdat de regelin
gen voor ziekte en arbeidson
geschiktheid onderdeel uitma
ken van de arbeidsvoorwaar
den en niet zoals in de mark
tsector in ziektewet, aaw en
wao zijn geregeld.
Bij de overheid gaat wel het
bon us/malus-systeem gelden,
zoals dat in een wet die thans
bij de Raad van State ligt zal
worden opgenomen. Dit sy
steem houdt in dat een bedrijf
dat een arbeidsongeschikte in
dienst neemt een bonus krijgt,
terwijl een bedrijf dat een ar
beidsongeschikte uitstoot een
boete betaalt.
In de Tussenbalans is afge
sproken dat het ziekteverzuim
bij de overheid tot 1995 met 1,5
procent omlaag moet. Dat le
vert 620 miljoen gulden op. In
de discussie hierover ligt ook
de idee op tafel ambtenaren
vrije dagen te laten inleveren
bij ziekte, maar daarover heeft
het kabinet nog geen stand
punt ingenomen.
