Zo weinig mogelijk instrumenten in
nieuwe muziekzalen Gemeentemuseum
„Toekomst dans niet gebaat
bij alleen sprookjesballet
Tweede Luxemburgse zender bedreigt Nederlands bestel
Vertrek VOO en
TROS kost omroe
ruim 100 miljoen
KUNST/RTV
CeidócSouAcmt
DINSDAG 25 JUNI 1991 PAGIN. pj
Toon Hermans
binnenkort
weer in theater
AMSTERDAM Toon Hermans zal
begin 1992 zijn rentrée maken in het
theater. In januari start de 74-jarige
cabaretier een tournee langs een be
perkt aantal theaters in steden in Ne
derland en België. In het najaar be
ginnen de repetities voor de theater
show met een zes-mans orkest. De
show, zo meldt Hermans, is op dit
moment „op papier zo goed als
klaar". In de bekendmaking over de
nieuwe show staat verder dat de ren
trée van de cabaretier in het theater
de uitdrukkelijke wens was van Her
mans' onlangs overleden echtgenote.
Ook klassiek
benefietconcert
Bangladesh mislukt
AMSTERDAM Ook voor het klassiek be
nefietconcert voor de slachtoffers van de
ramp in Bangladesh, dinsdag 25 juni in het
Amsterdamse Concertgebouw, bestaat geen
grote belangstelling. Gistermiddag waren 25
plaatsbewijzen verkocht en 41 telefonisch
besteld. Afgelopen zondag ging een jazz-con-
cert voor hetzelfde doel niet door wegens ge
brek aan belangstelling. Er werden slechts
elf kaarten verkocht. Aan het klassieke con
cert werken mee het Corver Trio, Miranda
van Kralingen, Dido Keuning, Ivo Janssen,
Glazounov Saxofoon Kwartet, Saskia en
Quirine Viersen en het Orlando Kwartet.
Dit concert wordt gegeven in de bijna 500
stoelen tellende Kleine Zaal. De kaarten kos
ten zestig gulden.
Jurriaan Andriessen overleden
HEEMSTEDE In zijn woonplaats
Heemstede is gisteren de veelzijdige
kunstenaar Jurriaan Andriessen be
graven. Andriessen overleed vorige
week op de leeftijd van 39 jaar. An
driessen was op verschillende terrei
nen actief. Hij componeerde, schreef,
tekenende en maakte grafiek.
In 1983 trok hij de aandacht met zijn
'Portret van Hedwig', een portret van
zijn vrouw, opgebouwd uit 54 mu
ziekstukken in verschillende stijlen.
Vorig jaar verscheen zijn boek 'Eldo-
rica, met een reisverslag naar een be
tere wereld'.
Jurriaan Andriessen stamde uit een
artistieke familie. De componist Hen
drik Andriessen was zijn grootvader,
de beeldhouwer Mari Andriessen een
oud-oom. Zijn vader is de architect
Nico Andriessen.
TV-serie over
ondergang
van Thatcher
LONDEN In Groot-Brittannië
worden voorbereidingen getrof
fen voor een tv-serie waarin de
politieke ondergang van ex-pre-
sjnier Margaret Thatcher centraal
staat. Onder de titel 'Thatcher -
de laatste dagen' is de serie in het
najaar bij het commerciële tv-sta-
tion Granada te zien. De rol van
de IJzeren Dame zal worden ge
speeld door de 57-jarige Sylvia
Syms. Thatcher werd vorig jaar
door haar Conservatieve Partij
na elf jaar Downingstreet 10 op
een zijspoor gerangeerd.
„Buitenlands cultuurbeleid moet beter"
RIJSWIJK Het buitenlands cultuurbeleid
moet beter en de minister van cultuur moet de
eerstverantwoordelijke zijn. Het huidige beleid,
waarbij ook andere departementen betrokken
zijn, is te zwak en te weinig doeltreffend gecoör
dineerd. Dat vindt de Raad voor het Cultuurbe
heer.
In een advies aan minister D' Ancona van cul
tuur schrijft de raad dat de kennis van de Neder
landse cultuur in het buitenland moet worden be
vorderd. Het Nederlandse cultureel erfgoed heeft
immers veel te bieden. De Nederlandse cultuur
(en die van de andere lidstaten) moet wel eerst
worden zeker gesteld door middel van een cultu
rele paragraaf in het EG-verdrag. De raad wijst
verder op de verantwoordelijkheid die Nederland
samen met andere landen heeft om het mondiale
culturele erfgoed te behouden. En ons land moet
extra zijn best doen voor het culturele erfgoed in
landen waarmee een historische verwantschap
bestaat.
Guinese muziekgroep r
wil uitzetting voorkor
ZWOLLE Tien uit Guinee afkomstig»
van de dans- en muziekgroep Soundiata
megen willen uitzetting uit Nederland
men. In kort geding is gisteren in Zwolle
Staat geeist dat uitzetting wordt uitgesteld
een herzieningsverzoek is beslist. De
groep is medio vorig jaar naar Nederland
om de Westafrikaanse dans- en zangcultui
dragen. Er worden optredens in binnen-
tenland verzorgd en balletlessen gegevi
tiental kreeg in juni vorig jaar een tew<
lingsvergunning en een verblijfsvergunniit
een half jaar. De groep heeft echter genoej maai
om in het onderhoud te voorzien. Een verl
werd echter geweigerd. Landsadvocate
mans bepleitte dat buitenlandse artiesten
maar een vergunning voor een half jaar k Kort
e r3ruE
nE<
DEN HAAG Veel top
stukken van de muziek
collectie van het Haags
Gemeentemuseum blijven
in de kelder. Ongeveer
140 staan er opgesteld in
de grondig verbouwde en
heringerichte zalen die
vandaag in aanwezigheid
van prins Claus opnieuw
zijn opengesteld. Maar
evenveel topstukken zijn
alleen op verzoek in het
depot te bezichtigen.
Muziekconservator Michael
Latcham heeft de keuze ge
maakt. „Het zijn allereerst de
instrumenten die ik zelf mooi
vindt. Bovendien zijn het in
strumenten die niet of nauwe
lijks gerestaureerd zijn, dus in
de oorspronkelijke staat ver
keren. Ze zijn mooi vanuit es
thetisch standpunt en ze zijn
niet gekozen om hun educatie
ve waarde".
Twee prachtige voorbeelden
staan prominent en royaal in
beeld: een clavecin royal,
waarvan er nog slechts vijf op
de wereld te vinden zijn, en
een prachtige vleugel uit de
tijd van Brahms. Ze zijn de op
brengst van een recente lucra
tieve ruil waarvoor vier in
strumenten zijn verkocht
waarvan er twee 'onherstelba
re' restauraties hadden onder
gaan.
De opgestelde instrumenten
zijn niet om te bespelen, al
staan ze uitnodigend opgesteld.
Een museum is geen concert-
bedrijf, benadrukt Onno Men-
sink, hoofdconservator van de
muziekafdeling. Wel zijn er
vlonders in de grote zalen
waar met een zekere regel
maat muziek gemaakt kan
worden, mits de instrumenten
daartoe geschikt zijn. In de
praktijk zal veelal gebruik
Oude vitrines
Mensink is evenals museumdi
recteur Rudi Fuchs „buitenge-
Hoofd-
conservator
Onno Mensink
in een van de
ruim opgezette
muziekzalen
waar vandaag
ook een
uitvoering
gegeven
wordt.
FOTO: PETER
VAN MULKEN
woon gelukkig" met het be
reikte resultaat dat zich laat
vergelijken met de situatie in
1935, bij de opening van het
museum van Berlage. Het
oude beeld met de strakke rit
mische indeling is door archi
tect Michiel Polak terugge
bracht. De kleine instrumen
ten zijn geplaatst in de oude
vitrines van Berlage en in vi
trines die daarop zijn geïnspi
reerd. Zo krijgt alles in de za
len zijn eigen ruimte, naast de
grootschaliger instrumenten.
Alleen hangen er geen instru
menten aan de wand, zoals in
1935, iets dat Michael Latcham
immers „buitengewoon lelijk"
noemt. De instrumenten lig-
gen, zoals je ze thuis neen zou
leggen. Alleen drie hobo's en
twee klarinetten staan.
Slechts dertig tot veertig in
strumenten, de koperblazers,
zijn dicht opeengebracht in
een vide-achtige ruimte. Deze
koperen instrumenten kunnen
er Qok tegen, de andere zijn te
gen een overdaad van licht be
schermd. Ook in het volle
licht staat Mauricio Kagels
'Zwei-Mann-Orchester' in de
prachtige zaal achter de bin
nentuin. Een aangrenzende
zaal is ingericht voor elektri
sche en elektronische instru
menten. Voor de buiten-Euro-
pese collectie is nog geen
plaats ingeruimd.
De nieuwe strakke opstelling
vormt een groot contrast met
de vorige opstelling, waarin
zoveel mogelijk te zien was.
De collectie werd in een soort
encyclopedische benadering
getoond. Het gaat er nu om zo
min mogelijk te laten zien,
zegt Fuchs. Het tentoongestel
de verwijst naar de instrumen
ten die in het depot op aan
vraag te bezichtigen of te be
studeren zijn.
Een van de tentoongestelde prenten uit de collectie, een i
van Crispijn de Passé de Oude (1565-1637) naar Maartl
Vos (1532-1603).
ILLUSTRATIE HAAGS GEMEENTEMlf0
In de nieuwe planmatige opzet
die straks in de nieuwbouw
van de kunstnijverheidscollec-
tie zal worden herhaald
past ook het muziekprenten-
kabinet. Uit de enorme eigen
collectie van het museum, ge
baseerd op de collectie-Scheur
leer, kunnen wisselende pre
sentaties van prenten worden
gehouden. Magda Kyrova die
de prentencollectie beheert
heeft voor de eerste presenta
tie gekozen voor 'Muziek in
druk', portretten en genre
voorstellingen uit de zestiende
tot negentiende eeuw, waarop
muzieknotatie voorkomt. Een
volgende tentoonstelling zal
zijn gewijd aan Japanse houts
neden.
Ook papier kan weinig licht
verdragen, zodat veel geld is
gestoken in voorzieningen om
het licht te temperen. Een bij
zonder onderdeel vorii
historische muziekbiblitf
en het muziekarchief i
trekking heeft op het
lande muziekleven,
uniek in Nederland
vraag is dan ook of hei
dit onderdeel zou kunn|
nancieren.
De kosten voor de beboii
inclusief de vitrines en ddi
maatbeheersing (ook in
pot), bedragen 7 tot 8 tol0
halve een bijdrage vanL
is dit uit eigen middelt!
kostigd. „We moeten mill
scheiden middelen ons'0'
bereiken", aldus Fuchs'''J
zijn geen rijksmuseum, af
ben we veel instrumentje
het Rijksmuseum in I
leen". Het resultaat steil"
meer dan tevreden. „HetL
geveer zoéls ik ooit gedG
had".
RUDI VAN DANTZIG NEEMT AFSCHEID VAN NATIONALE BALLET
AMSTERDAM „Ik
houd m'n hart vast voor
de toekomst van de dans
kunst. De danskunst moet
vooruit gaan, maar het
lijkt wel of het publiek
steeds conservatiever
wordt en steeds meer tra
ditionele balletten wil
zien".
De scheidend artistiek leider
van Het Nationale Ballet
(HNB), Rudi van Dantzig (57)
toont zich bezorgd over de toe
komst. Met ingang van het ko
mend seizoen legt de choreo
graaf het artistiek leiderschap
na 23 jaar naast zich neer. Wel
blijft hij als huischoreograaf
aan Het Nationale Ballet ver
bonden.
„Er verandert dus eigenlijk
niet zo vreselijk veel", consta
teert Van Dantzig tevreden,
„ik blijf er gewoon bij horen.
Wel denk ik dat ik me veel fij
ner ga voelen en een betere
relatie met de dansers krijg,
omdat ik niet langer in een
positie zit waarin ik beslissin
gen moet nemen die vervelend
zijn voor bepaalde mensen.
Het is ook logisch dat de om
gang verandert, want een dan
ser zegt natuurlijk niet alles
als de baas er bij staat, en ik op
mijn beurt zeg ook niet alles".
Vanaf 27 juni zal HNB in het
Amsterdamse Muziektheater
als eerbetoon aan Rudi van
Dantzig een zogenoemd hom
mage-programma brengen.
Voor het officiële afscheid in
Het Muziektheater, op 5 juli,
waar de vier choreografieën
'Ik hou gewoon m'n adem in',
'Vier Letzte Lieder', 'Monu
ment voor een gestorven jon
gen' en 'Onder mijne voeten'
van Van Dantzig worden op
gevoerd, hoopt de scheidend
artistiek leider op zo weinig
mogelijk toespraken. Want dat
vindt hij vreselijk, „al die obli
gate verhalen".
Na het officiële afscheid zal
geen lange vakantie volgen,
want daags erna reist het ge
zelschap met de voorstelling
Romeo Julia af naar Lon
den. Pas in september zal 'alles
anders' zijn, wanneer zijn op
volger Wayne Eagling defini
tief het artistiek leiderschap
van hem overneemt.
Een duidelijke raad, of handi
ge tips heeft Van Dantzig niet
in petto voor zijn Canadese op
volger „Ik wil me er ook afzij
dig van houden. Als er nu ie
mand aan de deur komt om
ergens over te praten, dan ga
ik de (gemeenschappelijke) ka
mer uit, want ik wil me er niet
mee bemoeien". „Als je meer
dan twintig jaar meegaat, dan
ken je de dansers bovendien
van haver tot gort. Wayne en
de groep dansers moeten een
eigen band opbouwen, en een
open mening over elkaar kun
nen gëven".
Moeilijk
Eagling, die lange tijd in Enge
land heeft gewerkt, zal het
volgens Van Dantzig in Ne
derland vooral in het begin
moeilijk krijgen met het cho
reograferen. „De Nederlander
heeft een hele specifieke
smaak, die eigenlijk niet zo
aansluit bij wat de Engelsen
doen, die meer verhalende,
mooi aangeklede voorstellin
gen maken".
Eén ding hoopt Van Dantzig
van harte. Dat Het Nationale
Ballet in de toekomst niet uit
sluitend een sprookjesboek-
programmering gaat bieden.
HNB moet ook experimentele
en geëngageerde voorstellin
gen brengen, zo luidt zijn de-
Aan de programmering van
meer traditionele voorstellin
gen heeft HNB volgens Van
Dantzig zelf meegewerkt, door
na de verhuizing van de Am
sterdamse Stadsschouwburg
naar het Muziektheater in
1986, romantische balletten als
Het Zwanenmeer op te voe
ren. „Dat deden we bewust,
omdat we wisten dat bij zulke
balletten de zaal vol zou zitten,
en dat was bij opvoeringen in
de Stadsschouwburg nooit het
Het toneel in Het Muziekthea
ter, dat bijna twee keer zo
groot is als in de Stadsschouw
burg, leent zich volgens Van
Dantzig ook moeilijker voor
modern, experimenteel ballet,
omdat het lastiger is intimiteit
te creeëren.
De verhuizing van het theater
aan het Leidseplein naar het
Waterlooplein lijkt in meer
opzichten minder succesvol,
dan vooraf werd gehoopt. Zo
heeft de sfeer in het moderne
Muziektheater volgens de cho
reograaf een negatieve invloed
op de balletten die hij maakt.
Van Dantzig: „We hebben er
destijds hard voor geknokt om
een betere accommodatie te
krijgen, maar nu we in dit ge
bouw zitten blijkt het veel on
persoonlijker dan de Stads
schouwburg. Die rommelige
sfeer die daar heerste paste
veel beter bij me en werkte in
spirerend. Ook zaten we dich
ter op elkaar, waardoor er
meer contact was, en er meer
werd gepraat of gediscus
sieerd. Dat waren fanatieke
discussies, over de toestand
van de wereld bij voorbeeld,
of Israël of de vredesbewe
ging"
„In Het Muziektheater Voel ik
me soms net als de aapjes in
Artis. Dan worden er rondlei
dingen gegeven, waarbij de
mensen naar binnen loeren
alsof wij de aapjes van Artis
zijn. Vreselijk. Zonder het ver
leden te willen verheerlijken,
moet ik zeggen dan het een
veel prettiger tijd was in de
Stadsschouwburg".
Boeken
Momenteel werkt hij aan een
tweetal boeken, die mogelijk
volgend jaar juni uitkomen.
Het eerste boek, nu nog zonder
titel, moet een spiegel worden
van zijn roman 'Voor een ver
loren soldaat', waarmee hij in
1986 debuteerde. Het andere
boek, dat 'De bruid staat
rechts van u'gaat heten, zal
over een links echtpaar gaan.
Het echtpaar koestert binnen
hun relatie allerlei vrijheidsi
dealen, maar, als de man een
vriend krijgt, en de vrouw 'het
wel wil proberen', dan blijken
de vrijheid-blijheid-idealen
van de vrouw niet overeën te
komen met haar gevoelens. Ze
raakt verward, wordt zeer
rancuneus, en verliest niet al
leen haar man, maar ook haar
Rudi van Dantzig: „De rommelige sfeer in de Stadsschouwburg
werkte veel inspirerender dan het Muziektheater".
FOTO: ANP
linkse gedachtengoed.
Aan balletvoorstellingen en
boeken met een boodschap
lijkt bij Van Dantzig geen ge
brek. Daarom wordt hij wel
als dansende dominee om
schreven. Van Dantzig: „Is dat
erg? Er zijn fantastische domi
nees, hoor. Maar het is waar,ik
preek graag". Als bekende Ne
derlander -„een walgelijke
term"- heeft hij ook een soort
taak te vervullen, meent hij.
Daarom is hij lijstduwer bij
Groen Links en is hij actief in
onder meer het Nicaragua co
mité. Als spreker op bij voor
beeld Roze Zaterdag, het jaar
lijkse evenement voor homo
seksuele mannen en lesbische
vrouwen, zal je hem niet aan
treffen. „Daarmee zou ik de
ghetto-vorming bevorderen en
dat vind ik niet goed. Ik kom
graag op voor armoede of hon
gerende kinderen, maar ho
moseksualiteit beschouw ik
toch teveel als een luxepro
bleem".
In een ander leven zou Van
Dantzig misschien wel ontwik
kelingswerker zijn geworden,
beaamt hij. Want de wereld
problemen en de toekomst van
de wereld baren de choreo
graaf meer zorgen dan de toe
komst van HNB. Het Nationa
le Ballet over tien jaar, zo luidt
de vraag, hoe ziet dat eruit?
„Over tien jaar?? De toekomst
van de wereld is belangrijker
dan de toekomst dan HNB",
doceert hij. „Ik denk dat het
snel is afgelopen met de we
reld".
HILVERSUM/ DEN
HAAG Als Veronica
(VOO) en TROS uit het
publieke bestel treden, le
vert dat de Hilversumse
omroepen een „ernstig fi
nancieel tekort" op van
tussen de 100 en 160 mil
joen gulden structureel
per jaar. Dit tekort ont
staat voornamelijk door
het wegvloeien van recla
megelden.
Dit blijkt uit de notitie die het
NOS-bestuur gisteren heeft
aangeboden aan leden van de
vaste kamercommissie voor
welzijn, volksgezondheid en
cultuur. De publieke omroe
pen vrezen verder dat het ver
trek van VOO en TROS nog
eens 250 tot 400 extra arbeids
plaatsen zal kosten. Verder
moet rekening worden gehou
den met het banenverlies door
de fusie van VOO en TROS
als zij samen één commercieel
net gaan beheren. De cijfers
worden overigens betwist door
VOO en TROS, die om die re
den een eigen reactie hebben
gestuurd aan de leden van de
Tweede Kamer.
NOS-voorzitter M. de Jong be
toogde gisteren in de vergade
ring van de kamercommissie
dat de zogeheten 'Pinksterno
titie' van minister D'Ancona
(waarin de toekomst van het
publieke bestel wordt behan
deld) op kernpunten onaan
vaardbaar is. „De zakelijke on
derbouwing van de nota is
zwak", aldus De Jong.
De NOS-voorzitter herhaalde
zijn enkele weken geleden ge-
li: 9 op,
'ÉE
w t,
uite onbegrip en vei
over de afwijzing van
nister van de invoerin o
een zogeheten „gedi:91
tieerd bestel". Dit we
onderdeel van het Mee
plan van de NOS voor
'de invoering van een
net" (met VOO en TR<
extra reclamegelden mi
nenhalen. Met dit ve i;
zou het hele publieke
zichzelf kunnen bedi
zonder dat de kijk- en 1
gelden omhoog hoeven
begrijpen niet waaroi
geen groen licht hebtx
kregen voor een plan
mee Hilversum zelf
kan ophouden",
Jong.
Omroepbijdrage
Hij legde er verder de
op „zeer ongelukkig"
met de opening die in
is geboden voor het v
van VOO en TROS uit 1
stel. Dit vanwege de des;
ze financiële gevolgen v
publieke omroepen,
herhaalde hij het
vaardbaar" van de Hilve
se omroepen ten aanzie
het voorstel van de m
om de lidmaatschapsj
van de omroepverenij
met 25 gulden te verl
Deze eigen bijdrage ac
minister nodig om de tel
in Hilversum te dichtei
CDA zal morgen tijdei
mondeling overleg met
nister overigens voor it
om de omroepbijdrage
zins te verhogen, als c
versumse omroepen zei
een financiële bijdrage 1<
via hun eigen middelen.
lu Irkes
tse
VERONICA-DIRECTEUR ROB OUT:
HILVERSUM/DEN
HAAG Als de politiek
niet snel gunstige voor
waarden schept voor een
commercieel avontuur
van Veronica en TROS
springt het Luxemburgse
CLT weer in het gat. „De
Luxemburgers hebben al
een uitgewerkt plan klaar
liggen om een tweede Ne
derlands commercieel sta
tion 'RTL5' op te richten".
Dit zegt Veronica-directeur
Rob Out in reactie op de on
enigheid in de regeringscoali
tie over de 'bruidschat' die bei
de omroepen zouden moeten
meekrijgen. Het CDA, dat
TROS en Veronica het liefst in
het publieke bestel zou hou
den, voelt er niets voor de bei
de vertrekkers een compleet
ethernet (Nederland 2) mee te
geven, gratis of tegen een
vriendenprijsje. De PvdA
heeft daar in beginsel géén
moeite mee, evenals D66 en
VVD.
Bij Veronica is men vastbelo-
ten commercieel te 'gaan'. Als
er over een paar maanden nog
onduidelijkheid bestaat over
net zo over. „Het moet r
mogelijk zijn om commercieel
te gaan. Het is nu of nooit".
De haast van Veronica en
de houding van politiek Den TROS wordt ingegeven, zegt
Haag, gaat Rob Out onderhan
delen met CLT om gezamen
lijk op de kabel een commer
cieel programma te beginnen.
„Voor ons is er geen weg terug
mêer", aldus Out. TROS-direc-
teur Wolzak denkt er onge-
Rob Out, door de berekenin
gen van reclamedeskundigen.
Er zou nog zoveel reclamegeld
boven de markt zweven dat er
naast RTL4 plaats is voor een
tweede commercieel station.
Dat heeft het Luxemburgse
CLT, de moedermaatschappij
van RTL4, op de gedachte ge
bracht, aldus Out, een Neder
landse dochteronderneming
(RTL5) op te richten, die via
de kabel onder andere (goed
kope) herhalingen zou kunnen
gaan brengen van shows van
Joop van den Ende en produk-
ties van John de Mol.
Het commercieel worden van
TROS en Veronica zal gevol
gen hebben voor de werkgele
genheid bij deze omroepen.
Het nieuwe gezamenlijke sta
tion, dat achttien uur per dag
en zeven dagen per week wil
gaan uitzenden, biedt plaats
aan 120 180 man personeel.
TROS en Veronica hebben nu
samen ongeveer twee keer zo
veel mensen in dienst. Mede
daarom heeft de onderne
mingsraad van de TROS bij
(om
het bestuur en directie a
drongen op de „grootstePN
vuldigheid" bij het op#M
van plannen voor commé!
activiteiten. De raad is inL
cipe niet tegen de pla(| gp
maar zet wel vraagtekë
de snelheid waarmee *j
moet gebeuren. Otok r
gens de ondernemingsraf
haalbaarheid nog eens
onderzocht.
