n
inal
Ie
„Milieu-vriendelijk zijn
kost nauwelijks moeite"
De cd, een duur succesnummer
£eidóc6ou/ia/nt*
ZATERDAG 22 JUNI IS
SHEENA EASTON DROOMT VAN EEN BABY
AMSTERDAM - „Als jong meisje
kon ik zomaar verliefd worden,
soms elke vijf minuten. Dat ligt nu
anders. Het verschil is dat de waar
de van de liefde voor mij een nieu
we inhoud heeft gekregen. Ik ben
niet langer geïnteresseerd in een re
latie die slechts de liefde tot bouw
stenen heeft. Hij moet ook geba
seerd zijn op vriendschap, vertrou
wen en een zekere eensgezindheid
in interesse. Dat is even belangrijk
als de hartstochtelijke passie die je
hart sneller doet kloppen, wanneer
je naar elkaar kijkt. Liefde speelt
zich niet alleen in bed af', laat
Sheena Easton (32) op een van de
zeldzame, zonnige dagen van dit
voorjaar weten.
De Schotse zangeres, die met haar groei
ende Amerikaanse succes jaren terug de
finitief voor de heuvels van Los Angeles
koos, is een veelzijdig talent. Hoewel ze
begin jaren tachtig James Bond slechts
op muzikale wijze bijstond met 'For
your eyes only', heeft ze inmiddels de
geur van het witte doek mogen opsnui
ven. Zo speelde de kleine Sheena één af
levering lang de vriendin van Don John
son in de succesvolle televisie-serie 'Mi
ami Vice'. Al dat carrière maken is mis
schien leuk, maar buiten het licht van de
schijnwerpers is er nog een ander leven
en dat is voor Sheena minstens even be
langrijk. Mijmerend: „Waar ik van
droom is van een baby. Die wordt steeds
belangrijker voor mij. Met het verstrij
ken van de jaren ben ik er meer mee be
zig. Eigenlijk denk ik er de laatste tijd
constant aan. Misschien komt het omdat
ik de dertig ben gepasseerd. Niet dat ik
ben uitgekeken op mijn artistieke uitda
gingen, zeker niet, maar het leven biedt
zoveel meer. Ik kan met vrij grote zeker
heid zeggen dat tegen de tijd dat ik vijf
en dertig ben, die kleine er wel zal zijn...
als er biologisch tenminste niets mis-
Moederschap
„Ik zal gewoon platen blijven maken als
die kleine er eenmaal is. Mijn generatie
is opgegroeid met het idee dat alles mo
gelijk is, dus ook het moederschap naast
een carrière als zangeres en actrice. En
waarom zou ik stoppen? Ik zal mijn le
ven anders moeten indelen, dat wel,
maar daarin zie ik alleen maar voorde
len. Een van de positieve kanten van het
moederschap is dat het een flinke aan
slag pleegt op de egoïstisch inborst waar
mee wij artiesten lijken ingeënt. Het
kind komt op de eerste plaats... met al
les. Veel vrienden hebben mij al gewaar
schuwd: 'als die kleine er eenmaal is,
moet je eens zien hoe je leven verandert.
Dan vind je het allemaal niet zo leuk
meer'. Maar ik wil juist ervaren hoe het
is om voor een kind te zorgen, van hem
te houden en al die andere dingen die
mijn moeder voor ons deed. Ik zie niet
hoe mijn bestaan nog drukker kan wor
den dan het nu al is, maar ik ben er ze
ker van dat het gebeurt..."
„Behalve dat ik niet geloof dat het moe
derschap mijn creativiteit zal aantasten
- het zal deze eerder stimuleren - is
muziek zo'n belangrijk onderdeel van
mijn dagelijks leven, dat ik dat niét zo
maar aan de kant zet. Ik geloof ook niet
dat acteren die rol zal overnemen. Dit
jaar had ik mij bijvoorbeeld voorgeno
men wat minder te reizen en een korte
tournee te doen om op die manier tijd
vrij te maken voor een rol in een film.
Nu blijkt dat als ik op alle concert-aan
vragen inga, ik die rolprent dit jaar wel
kan vergeten. Hoewel ik nog niet defini
tief heb laten weten dat ik die tournee
doe, is er wel dat stemmetje achter in
m'n hoofd dat zegt: nou ja, dan wacht je
met dat acteren toch nog een jaartje.
Misschien moet ik flink zijn en toch wat
van die concertserie opofferen voor de
film. Het is namelijk wel een enorme
uitdaging en dat spreekt mij aan. Die
muzikale leerschool heb ik nu wel door
lopen, terwijl ik met het acteren pas aan
het begin sta. Dat is fris en nieuw voor
mij. Maar, ga er maar vanuit dat ik die
concertserie doe en dat acteren nog een
jaartje opschuif'.
Gelijke rechten
Sheena Easton gebruikt haar stem niet
alleen om het publiek op een sensuele
manier in een muzikale deken te rollen.
Want hoewel ze geniet van haar Ameri
kaanse leven, is er nog altijd een hoop
mis in het land van Uncle Sam. „Veel
van mijn vrienden zijn zakenvrouwen
en wat ik merk, is dat ze het in het
bedrijfsleven nooit verder schoppen dan
vice-president. Daarom werp ik mij poli
tiek gezien graag op als voorvechtster
van gelijke rechten voor man en vrouw.
Zo krijgt een vrouw die in een bedrijf
hetzelfde werk doet als een man, minder
salaris. En daar is wettelijk niets tegen te
doen. Waar ik ook voor vecht is betere
sociale omstandigheden voor werkende
vrouwen. Veel van mijn vriendinnen die
een kind krijgen, moeten hun baan opge
ven omdat ze het geld niet hebben voor
een oppas of de crèche. Het is een pro
bleem dat ik niet ken omdat ik genoeg
geld verdien en bovendien mijn eigen
tijd kan indelen. Maar waarom moeten
vrouwen die keuze van stoppen of door
gaan met werken wel maken en mannen
niet? Als een man sigaren uitdeelt omdat
hij vader is geworden, deelt hij niet tege
lijkertijd zijn ontslag in".
Plastic bekertje
„Ik heb gemerkt dat het helpt als je over
die zaken praat, al veranderen dingen
misschien langzaam. En ik vind dat als
ik er mijn grote mond over opentrek, ik
mij ook op andere vlakken moet inzet
ten, dus ik doe liefdadigheidsconcerten
en steun de juiste parlementariërs. En
mensen kunnen meer doen voor een be
tere wereld dan ze zelf vaak denken.
Neem de groeiende berg onverteerbaar
Sheena Easton: „Joni Mitchell is een uniek talent, zij is de beste zangeres en schrijfster van mijn generatie". FOTO: JEFF KAl
afval of de luchtverontreiniging! Thuis
probeer ik zoveel mogelijk milieu-vrien
delijke produkten te gebruiken en in de
studio weiger ik uit een plastic bekertje
te drinken. Een aardewerk beker die je
kunt afwassen voldoet veel beter. Ik ga
regelmatig naar scholen en praat daar
met kinderen over de ramp die zich af
speelt in het Regenwoud of over de ver
regaande vervuiling van de wereldzeeën.
Prince
Ik geloof heilig dat wij als individuen de
wereld kunnen veranderen. Al doen we
met z'n allen maar een klein beetje. En
het is zo eenvoudig. Soms zeggen men
sen tegen mij: 'maar wat kan ik nou
doen om het milieu te redden?' Simpel.
Neem je boodschappen niet mee in zes
tien plastic zakken, maar gebruik papie
ren tassen en laat bijvoorbeeld je kran
ten achter in de papierbak. Door die
kleine dingen hoeft er minder onder de
grond te worden gestopt en kan er opti
maal worden gerecycled".
Sheena's nieuwe elpee heet 'What comes
naturally' en bevat voor het eerst eigen
materiaal. „Het heeft lang geduurd voor
dat ik het aandurfde. Nadat ik zes jaar
geleden mijn eerste teksten schreef, vond
ik drie jaar terug pas dat het ergens op
ging lijken. Dat heb ik voor een deel te
danken aan Prince. Ik stuurde hem re
gelmatig mijn pennevruchten en dan liet
hij mij weten wat hij wel en niet aardig
vond. Dan belde hij en zei: 'van de vijf
is er één waarmee ik een tijdje zpu wil
len stoeien'. Zo werd het duet voor de
'Batman'-film geboren. En Patti LaBelle
heeft een van mijn nummers opgeno
men. Ik heb veel geleerd van Prince,
vooral om spontaan te zijn en niet te
veel in de klassieke songstructuur te
denken. Als een vers te lang is, nou, dan
is het te lang en pas je de muziek ge
woon aan. Kunst creëert zijn eigen wet
ten, zegt Prince, en hoewel ik nog maar
een leerling ben, heeft dat idee wel een
positieve invloed op mijn werk".
„Zo gingen mijn composities met spron
gen vooruit op het moment dat ik niet
langer indruk probeerde te maken op
mensen door middel van bombastisch
taalgebruik, meer van mijzelf in een
tekst verwerkte en de zaken simpj,
hield. In een goede tekst gaat het
echte gevoelens in simpele bewoordij
gen. Daarom waag ik mij in mijn tej
sten ook niet aan politiek. Dat klinj,
vaak zo gekunsteld, zo onecht en preki
rig. En ik weet dat ik geen Elton Johl
Kate Bush of Joni Mitchell ben. Jonij"
echt een uniek talent, zo goed zal
nooit kunnen worden. Ik kan mijn tecj
niek verbeteren, waardoor ik aardig r
teriaal zal kunnen schrijven, maar t
talent word ik nooit, dat is namelijk e
kwestie van je hart en je ziel. Mijn i
tuurlijke gave is zingen. Het schrijvi
zit daar echt ver onder. Soms heb ik vj
die momenten dal de inspiratie ziijl
aandient, maar als ik mijn werk dan vea
gelijk met dat van Joni, stelt het naum
lijks iets voor. Maar ja, Joni is dan oir
de beste zangeres en schrijfster van mif
generatie. Kate Bush komt voor mij d"
de tweede plaats. De verbeeldingswee
die zij in haar werk creëert, doet r
soms versteld staan. De enige reden
Joni boven aan mijn lijst prijkt, koi^
omdat haar melodieën wat toej
ker zijn".
DEN HAAG - De cd is al enkele
jaren een waar succesnummer.
Nergens ter wereld zijn er, relatief
gezien, zoveel cd-spelers verkocht
als in Nederland. „Op dat gebied
zijn we een gidsland", zegt Anton
Witkamp, general-manager van
platengigant Polygram. „Het stikt
hier ook van de geluidsfreaks, uit
gerust met de modernste hifi-appa-
ratuur. Moet je de situatie hier
eens vergelijken met die krakke
mikkige handel die je in Engeland
in een doorsnee-huishouden aan
treft".
De groei van het fenomeen cd mag rus
tig explosief worden genoemd. De cijfers
van de NVPI (Nederlandse Vereniging
van Producenten en Importeurs van
Beeld- en Geluidsdragers) spreken wat
dat betreft boekdelen. In vergelijking
met 1989 steeg het aantal verkochte cd's
vorig jaar met 49 procent tot een totaal
van 35 miljoen. Dat is goed voor een
omzet van ruim één miljard gulden. De
verkoop van cd's en cd-single's besloeg
in 1990 zo'n 92 procent van de totale
markt van geluidsdragers. Die 'arme
oude elpee' moest het doen met nog
maar een heel klein puntje van de taart:
slechts 3 procent. De cijfers over het eer
ste kwartaal van '91 geven nog een som
berder beeld: nog maar anderhalf pro
cent.
Heeft die opmerkelijke groei van het cd-
bezit de platenindustrie niet verbaasd?
Henk Penseel, woordvoerder van Sony,
beaamt het. „De markt is sneller ge
groeid dan we verwacht hadden".
Waarom hier meer dan elders? Hebben
we echt zulke hifi-oren? Witkamp van
Polygram haalt de eerder gemaakte ver
gelijking aan. „Hier hoeven de freaks al
leen maar een cd-speler aan te schaffen;
de rest van de apparatuur staat immers
al in huis. In Engeland daarentegen
moet in de meeste gevallen alles nieuw
aangeschaft worden. En dat hebben ve
len er niet voor over".
Intrede
Johan Leever van Warner Brothers
(voorheen WEA) heeft nog een andere
verklaring. „In Engeland en Amerika
zweren ze bij de cassette, veel meer dan
in Nederland. In de VS maakt die zelfs
50 procent van de geluidsdragersmarkt
uit, een direct gevolg van de 'autocul
tuur'. Zo lang de cassette daar zo sterk
staat, zal de cd geen spectaculaire groei
vertonen".
De opmars van de cd heeft zich in een
razend tempo voltrokken. De Nederland
se muziekkoper stapte aan het eind van
de jaren tachtig massaal over op de com
pact disc, daarmee het doodvonnis teke
nend van de elpee. Aan alle mooie din
gen komt eens een eind. Nu één op de
twee huishoudens in Nederland een cd-
speler heeft en de meeste dertigers en
veertigers hun oude Stones- en Beatles
platen hebben vervangen door het zil
veren schijfje, zal het nog maar kort du
ren voordat in platenzaken vergeefs ge
zocht moet worden naar een stukje zwart
vinyl. De cd heeft dus definitief gewon
nen. Maar snelle marketing-jongens pie
keren zich nu al weer suf over de vraag
hoe ze dat verworven terrein kunnen
vasthouden. Moet de campagne zich
richten op de promotie van de tweede cd-
speler? Óf ligt er nog een groot onont
gonnen gebied braak voor (betrekkelijk)
nieuwe vindingen als de muziekvideo,
cassette-single of laser-disc? Een kijkje
in het onmetelijke audio-woud, waar de
bomen ook niet automatisch tot in de he
mel blijven groeien.
De opmars van de cd in beeld gebracht. Terwijl de zwarte vinylschijven op de vuilnisbelt belanden, 'vliegen' vde cd's de winkel uit.
Zo rond 1985 doet de cd haar intrede.
De aanschaf is bijzonder duur, meer dan
50 gulden per schijfje (tegenover de el
pee 25 gulden), maar daar staat een
prachtig geluid (volgens sommigen te
clean) tegenover, dat bovendien niet in
kwaliteit achteruitgaat. Deze ontwikke
ling luidt tegelijkertijd het einde van de
elpee in. Warner Brothers ziet zich nog
twee jaar lp's maken (op bescheiden
schaal en vooral voor ae buitenlandse
markt), Phonogram zegt dat dit jaar de
laatste elpees van de persen rollen („Dat
wordt een historisch moment", meent
Witkamp), terwijl EMI - in Nederland
althans - gestopt is met de fabricage.
Een paar jaar geleden werd door de pla
tenindustrie gesteld dat wanneer de cd
de lp van de markt verdrongen zou heb
ben de prijs van het schijfje snel naar be
neden zou gaan. De aanmaakkosten er
van liggen immers niet zoveel hoger dan
die van een vinyl-plaat. Daar is het ech
ter nog niet van gekomen, terwijl in Ja
pan, Amerika en Duitsland de cd bedui
dend goedkoper is. Ton van Beusekom
(EMI): „We hebben met elkaar afgespro
ken om de prijs bewust hoog te houden.
Doen we dat niet dan moeten we meer
omzetten om nog enige winst te boeken.
Even dreigde de prijs toch te kelderen
door de lage dollarkoers, maar goddank
is die weer omhoog geschoten. We pro
beren zo lang mogelijk op een prijs van
tegen de 40 gulden te blijven".
Vreugde
De cd heeft de muziekindustrie uit het
dal gehaald, waarin die zich sinds het
begin van de jaren tachtig bevond. „De
ILLUSTRATIE: PERS UNIE
sterke groei van de geluidsdragersmarkt
in 1990 stemt tot vreugde", meldt de
NVPI in zijn jaarverslag. Tegelijkertijd
wordt er gewaarschuwd voor een hosan
na-stemming, want het kan ineens afge
lopen zijn met die explosieve groei. Er
komt een moment dat de consument de
opbouw van de basis cd-collectie ter ver
vanging van zijn lp's heeft afgerond. De
platenmaatschappijen zien de toekomst
echter niet somber in. Penseel: „Waar
we voor moeten zorgen is dat er overal
cd-spelers komen: in de kamer, keuken,
op zolder, in de slaapkamer en in de
auto. Vooral het gebruik in auto's neeij
sterk toe. Bovendien zie ik een situal
ontstaan, waarbij binnen één huishoK
den twee exemplaren van dezelfde r
circuleren, omdat pa vindt dat die i
tiest continu in z'n auto behoort te 1
gen terwijl zoonlief de schijf boven
zijn kamer wil hebben".
Leever daarentegen denkt dat de
markt binnenkort is verzadigd. Hij hetf
zijn hoop gevestigd op de cassette-singj
die dan tevens de ingestorte single-mart
een nieuwe impuls kan geven. In 191
werden nog 14,5 miljoen vinyl singlk,
verkocht, vorig jaar was dat aantal
daald tot 2,5 miljoen. Voor de duidelijl
heid: dat is één singletje per Nederland
in zes jaar. r
De cassette-single (op beide zijden vlP.
het bandje staan dezelfde A- en B-kaf
voor een prijs van 6,95) lijkt juist j
tijd te komen om de inzakkende sing!
markt weer een stevige injectie te gevor
Jan Gaasterland, directeur van de Stid
ting Collectieve Promotie Geluidsdii,
gers: „In sommige winkels bedraagt n
verkoopaandeel van de cassette-singlek
40 procent, tegenover 60 procent 'gevi
ne' en cd-singles. En dat is nog geen dl,
maanden na introductie ongelofelijk".
Beweging
De audiomarkt is volop in bewegin'J
Wat vandaag als nieuw wordt gepresef0
teerd, is morgen al weer verouderd. Nrc
niet zo lang geleden werd de DAT-rec®
der (Digital Audio Tape) van Sony f(
hemel ingeschreven, maar de consume^
blijkt nauwelijks geïnteresseerd te zijnl°
het apparaat. Liefhebbers van audio-#
paratuur kijken al weer halsreikend
naar nieuwe vindingen. Sony en Philij
hebben hun hoop gevestigd op respect#r
velijk de digitale compact cassei11
(DCC) en de mini disc, die beide in sta.
zijn om digitaal geluid op te nemen P
weer te geven. Philips wil in 1992 nf
de DCC-recorder op de markt komepl
waarop ook de conventionele niet-diL
taal opgenomen cassettes kunnen wd
den afgespeeld. Iets wat op de DAT-r
corder niet mogelijk was.
Gaasterland: „In Nederland wordt r
middeld meer geld dan waar ook ter w
reld aan muziek uitgegeven. Meer o(
dan in Japan en de VS. In absolifi]
vorm staan we zelfs zevende op de vfe
reldranglijst. In de hardware-sector sar
ren we gigantisch. Voorbeeldje: in »r
jaar tijd zijn er één miljoen walkmajj,
verkocht". L;
Voorlopig is de cd-storm ook nog njo
uitgeraasd. De verwachte windstilte la
nog een tijdje op zich wachten. I' r
NVPI verwacht dat de penetratie vT
cd-spelers dit jaar rond de 60 procef
komt te liggen. NVPI-woordvoerd
Vlaar: „Ook op dat gebied is NederlaL
dicht bevolkt."
