'omputersimulatie schept nieuwe
iGemakzucht en onwetendheid
ünest voor beveiliging
werkelijkheid
ZATERDAG 22 JUNI 1991 PAGINA 31
IICK NUTTAL
ONDEN - Ik kwam laat uit mijn
rerk. Mary had mijn eten in de
ven gezet en bracht de kinderen
aar computerles. Na een tijdje
ings de 'high definition' televisie
analen gezapt te hebben, trok ik
nijn sensorische pak aan en zette
et nieuwe Verleidingsprogramma
an; een paar seconden later be-
'ond ik me in een zompige bar
imgeving Los Angeles.
)e langbenige blondine die ik Sarah
oemde was er ook en uit de manier
raarop ze naar me lachte kon ik aflei-
en dat er een romantische nacht voor
ms in het verschiet lag. Mary vond het
iet erg, die had sinds ze twee weken ge-
eden het Russenprogramma had ge-
ocht haar eigen Sergei in het Kremlin.
Vulgaire science fiction of een toekomst-
togelijkheid? Als we de experts achter
e ontwikkeling van het computer-simu-
itiesysteem Virtual Reality (VR)
toeten geloven, kunnen dergelijke gesi-
luleerde ontmoetingen met computer-
nensen spoedig deel uitmaken van ons-
agelijks leven.
let systeem bestaat uit een combinatie
'an driedimensionale bewegende com-
•uterbeelden, psychologische trucs en
eluid-, beeld- en tastzinsensoren. Hier-
nee wordt een 'virtuele' wereld ge-
reëerd, dat wil zeggen een wereld die
'el optisch waarneembaar is, maar in
merkelijkheid niet bestaat,
ien modale manager met een krap be
neten flat in Tokyo zou voor het avond
ten een paar holes kunnen golfen in
chotland. Boven zou zijn zoon met
'ijfentwintig andere kinderen van over
Ie hele wereld riddertje kunnen spelen
>p de planeet Merlijn, met zwaarden die
net angstwekkend realistische gevolgen
ouden houwen en snijden.
'lechanische ontwerpers uit Bristol en
lamburg zouden gezamenlijk het ont
werp van een nieuwe motor kunnen bij
tellen door als gesimuleerde olieklod-
ers via gesimuleerde zuigerringen de
esimuleerde verbrandingskamers bin
ten te 'zwemmen'.
Jaarmate de technologie zich verder
intwikkelt nemen de mogelijkheden toe.
:r zijn al wetenschappers die grafische
omputervoorstellingen combineren met
'ideobeelden van bijvoorbeeld bomen
Als we de experts achter de
ontwikkeling van het
computer-simulatiesysteem
Virtual Reality (VR)
moeten geloven, kunnen
gesimuleerde ontmoetingen
met computermensen, -
locaties en -situaties
spoedig deel uitmaken van
ons dagelijks leven. Dank
zij driedimensionale
bewegende computerbeelden,
psychologische trucs en
geluid-, beeld- en
tastzinsensoren wordt een
'virtuele' wereld gecreëerd;
dat wil zeggen een wereld
die wel waarneembaar is,
maar in werkelijkheid niet
bestaat. Het systeem gaat
nog niet zo ver als de
Amerikaanse speelfilm
Weird Science (foto),
waarin de twee jonge helden
een levende vrouw - hun
ideale type - uit hun
computer 'toveren'.
FOTO: PR
Moeilijk
Hoe de virtuele werkelijkheid tot stand
komt is moeilijk te begrijpen, hoewel de
technologie op veel punten vrij onge
compliceerd is. Het systeem bevindt
zich nog in een beginstadium. Bij de
VR-experimenten draagt het proefkonijn
een helm en een handschoen die in ver
binding staan met een computer.
De handschoen, voorzien van optische
vezels die lichtsignalen doorgeven, heeft
een spiegelbeeld in de virtuele wereld.
De bewegingen van de hand van de dra
ger worden nagebootst; wijst de drager,
dan wijst het spiegelbeeld; buigt de dra
ger zijn vingers, dan buigen de kunstma
tige vingers ook.
De helm is toegerust met stereoscopi
sche kleurschermen en speelt de compu
terscène af voor de ogen van de drager.
De positie van de helm wordt, net als
die van de handschoen, waargenomen
door het systeem en weerspiegeld in de
virtuele wereld. Als het hoofd van de
drager beweegt, doen de weergegeven
beelden dat ook en zo worden de visuele
zintuigen misleid: de drager gelooft dat
hij deel uitmaakt van de elektronische
wereld, terwijl hij in werkelijkheid
slechts toeschouwer is.
Als dat de enige mogelijkheden waren
van het VR-systeem zou het weinig
meer zijn dan een slim videospelletje.
De technologie gaat echter verder. De
handschoen kan worden toegerust met
drukkussentjes, die de drager de sensatie
geven aangeraakt te worden. Het is mo
gelijk dat uiteindelijk de beelden door
elektrodes direct achter het oog worden
geprojecteerd en dat iedere centimeter
van het lichaam wordt geprikkeld in een
sensatiepak.
Toffeegeur
Er wordt zelfs onderzoek verricht naar
de nabootsing van geur en smaak om de
virtuele wereld nog overtuigender te ma
ken. Stop een VR-snoepje in je mond en
je echte neus wordt door de computer
geprikkeld met de geur van toffee, ter
wijl de computer verder stimulatiesigna
len zendt naar je echte handen, lippen
en mogelijk zelfs je slokdarm.
De mogelijkheid om ervaringen te on
dergaan waarbij de scheidslijnen tussen
de werkelijkheid en het onwerkelijke
vervagen roept veel vragen op. In de vir
tuele wereld lijken het fysieke en elektro
nische samen te smelten en lijken vlees
Hoe goed is een bedrijf beveiligd, als het em
mers met geld wegbrengt naar een particulier
beveiligingsbedrijf of heeft afgedragen aan de fa
brikant/installateur van een zeer veilig alarm
systeem of gedegen toegangs-controlesysteem?
Heel goed. Of heel slecht. Dat is afhankelijk van
BEDRIJFSPANDEN BLIJKEN VAAK BIJZONDER GASTVRIJ TE ZIJN
1x31
da
JEN HAAG - Het lijkt heel wat:
aan en stel stoere beveiligingsbeamb-
achter een even imposante ba-
e. Ze doen vermoeden dat je niet
onder slag of stoot binnen de mu-
:n van het bedrijf kunt komen. Of
hangt een systeem dat alleen ge-
gen is de deur te openen als een
lersoonlijke 'key card' wordt
oond. Vaak is er van een dergeïij-
e, ongenode bezoekers remmende
ituatie echter geen sprake.
'eel panden zijn gebouwd in een stijl
ie te omschrijven is als 'gastvrij'. Lek-
eropen, de gasten moeten welkom zijn.
'oorbeeld is een ziekenhuis. Daar loop
ook buiten de reguliere bezoekuren,
icestal zonder aangesproken te worden
o door naar de verpleegafdeling, om al-
aar te bemerken dat er geen bitse ver-
leegster op je afstormt om je het pand
reer uit te jagen. Gastvrijheid en veilig-
eid gaan niet goed samen, er blijken
ich nogal wat niet-welkome gasten aan
dienen. Daar zijn ziekenhuizen in
middels pijnlijk achter. „Er wordt aan
,ru'laatregelen gewerkt", kondigt H. Oos-
:n van het Haagse Westeinde Zieken-
uis aan. „Zo kon het absoluut niet lan
en balie en strenge, onvermurwbare be-
eiligingsbeambten zeggen niet alles. Je
unt bij veel bedrijven heel eenvoudig
chterom langs een slagboom naar de in-
za ing voor het personeel. Bij de achter-
^P'eur volgt dan geregeld een verrassing,
k f Ju'st n'et" bezoeker W0I"dt daar
,an niet verrast door een balie, beveili-
:rs of een dichte deur. Het is regelmatig
rij doorlopen geblazen. En wat te den-
Ift 3<en van bezoeker d'e aankondigt bij
1e bewakingsdienst of receptie dat hij of
j komt voor meneer A? Na een tele-
^qDontje naar A. wordt de bezoeker keurig
II Jaar de lift gepraat met de mededeling
lat meneer wacht op etage zoveel. En
aar zit dan weer een lek. De bezoeker
Jest, al of niet per ongeluk, de verkeer-
'e£pie etage of loopt via de trap waarheen
pij wil. Luilekkerland ligt open. In veel
rote bedrijven immers spreekt geen
lens een vreemde aan die door de gan-
rï.'en beent. Eenmaal binnen is het voor
genode en vooral ongenode gasten
rijuit rondneuzen.
U«fEK
;(M5 )at is een vorm van de kat op het spek
inden. Tussen acht en vijf uur is een
een goed beveiligingsplan en vooral de uitvoe
ring ervan. Methoden en procedures moeten
waterdicht zijn, personeel moet meewerken.
Het gaat om maatwerk, geen gebouw of bedrijf
is gelijk. Zit alles eenmaal potdicht, dan moet je
vertrouwen op de beveiligingsbeambten.
bedrijf, net als 's avonds en 's nachts,
aantrekkelijk voor het plegen van fraude
en diefstal of voor andere onfrisse prak
tijken. Een bedrijf kan in ernstige moei
lijkheden komen omdat belangrijke ge
gevens of materialen juist overdag zó
voor het grijpen liggen voor de door het
bedrijf dolende bezoeker of werknemer,
's Nachts zijn dergelijke zaken vaak op
geborgen.
Beveiligen vereist een analyse van wat er
moet worden beveiligd. Alles bewaken is
omslachtig. Het is immers niet zo slim
om de voorraad paperclips en nietjes te
beveiligen tegen dieftsal. Maar onmisba
re, unieke en/of dure informatie, goede
ren, apparatuur verantwoord opbergen
of gebruiken is weer wel aan te raden.
Pas dan komt de vraag hoe dat het best
kan.
Volgens G. Hoffmann sr. van het gelijk
namige recherchebureau in Amsterdam
komt het veel voor dat de balie bij de
hoofdingang van een bedrijf of kantoor
zonder veel moeite omzeild kan worden.
„Dan staan voor het gemak elders deu
ren open die normaal gesloten moeten
zijn en dat verklaart veel insluipingen".
Insluipers gaan vaak uitgekookt te werk.
„Hij heeft in een bedrijf gauw door wan
neer de besprekingen en lunchtijden
zijn. Dan zijn de colberts met portefeuil
les, de damestasjes met geld en papieren,
kleine pc's en printers vrij gemakkelijk
toegankelijk. En met een stofjas en even
tueel wat armen met materiaal kom je
vaak al zonder veel moeite langs de re
ceptioniste", aldus de door de wol ge
verfde bedrijfsrechercheur. „Vaak zijn
balies bij de ingang niet constant bezet.
De receptioniste maakt een sanitaire
stop of moet papieren wegbrengen en
weg is je controle aan de ingang. De kel
der voor fietsen of auto's is nog zo'n
lek".
Toeter
Hoffmann pleit bij zijn klanten voor af
gesloten eenheden in gebouwen. „Dan is
er niks te vinden als een bezoeker een
andere etage kiest dan waar hij wordt
verwacht".
„De zaak is echt waterdicht te krijgen.
Kaartleessystemen, baliebeveiliging, ca
mera's bij uitgangen, noem maar op.
Het is absoluut veilig te maken. Zolang
er maar volgens de regels wordt gewerkt.
Dus geen twee personen door een deur
laten die kan worden geopend met een
key card. Ook niet als er iemand met
ordners en een zware tas komt aansjezen
en smeekt de deur even open te houden.
En een achterdeur die open blijft staan
kun je voorkomen door er een ver
schrikkelijke toeter op te zetten, zodat
personeel vanzelf wel komt kijken waar
om de deur niet sluit. Aan de andere
kant hoef je niet overal een fort van te
maken; afsluiten van bepaalde ruimten
is ook een mogelijkheid".
Volgens Hoffmann is het droevig gesteld
met het weghouden van personeelsleden
uit ruimten of bij informatie waar ze
niets te zoeken of niets mee te maken
hebben. Deels is het onkunde, deels ge
makzucht. Misbruik komt voor die be
en bloed en door de computer gecreëer
de ervaringen één te worden. Wat bete
kent dit alles? Zouden we ons zorgen
moeten maken? Zijn er grenzen aan wat
onze zintuigen aankunnen?.
Meer nog dan literatuur, film of televisie
biedt Virtuele Werkelijkheid de moge
lijkheid van een vlucht uit de werkelijk
heid. Het escapisme is niets nieuws en is
op zichzelf ook niet slecht. Maar wat ge
beurt er wanneer zorgelijke, vermoeide
inwoners van New York hun voordeur
kunnen sluiten voor hun vervuilde en
door misdaad geteisterde stad om door
de straten van een niet bestaande stad te
lopen, waar de trottoirs schoon zijn en
padvinders oude dametjes helpen de
straat over te steken? Zullen zij ooit
weer willen terugkeren naar de werkelij
ke wereld?
Niemand heeft nog een antwoord op de
vele vragen. Het onderzoek naar de filo
sofische en psychologische consequenties
van Virtual Reality staat nog in de kin
derschoenen.
Volgens deskundige William Bricken
van de Universiteit van Washington
vertonen mensen die opgaan in een
kunstmatige wereld vreemde gedragsaf
wijkingen. „Zij brengen vreemde ge
woonten mee naar de fysieke werkelijk
heid", aldus Bricken. „Ze vinden hun
weg in een kamer door te wijzen, lopen
tegen muren aan omdat het niet alleen
maar beelden zijn. Ook dromen ze in
polygonen, de door de computer ge
creëerde vormen van de kunstmatige
werelden".
Bricken benadrukt dat iedere vorm van
intenstieve activiteit dromen tot gevolg
heeft. Hij maakt zich echter bezorgd om
wat er gebeurt wanneer onze zintuigelij-
ke waarneming ingrijpend verandert als
gevolg van een langdurige VR-ervaring.
Ook voordelen
Ondanks de vragen en gevaren die de
toepassing van Virtual Reality met zich
meebrengt zijn er ook duidelijk voorde
len aan verbonden. Architecten zouden
hun ontwerpen niet meer hoeven te pre
senteren middels tweedimensionale teke
ningen of dure maquettes. Ze kunnen
hun klanten 'meenemen' door het bouw
sel en het project tot in de kleinste de
tails uit te werken.
Ook wordt bestudeerd hoe VR geestelijk
en lichamelijk gehandicapten van dienst
kan zijn. Vooral de toepassing van VR
bij mensen die het gebruik van ledema
ten of de controle over het zenuwstelsel
hebben verloren biedt interessante per
spectieven. Zij zouden in een kunstma
tig lichaam in de virtuele werkelijkheid
de sensatie van lopen, rennen of vliegen
kunnen ervaren door simpelweg op een
knop te drukken of hun hoofd te draai
en.
De vooruitzichten zouden op lange ter
mijn fantastisch kunnen zijn. Kleine be
wegingen in de werkelijke wereld hebben
opmerkelijke activiteit tot gevolg in de
virtuele werkelijkheid. Deskundigen ge
loven dat het mogelijk is de door de
computer gecreëerde acties weer terug te
koppelen naar de werkelijke wereld.
Zwaar gehandicapten zouden dan hun
rolstoel kunnen besturen en andere elek
trische apparaten kunnen bedienen via
een computer-alter ego zonder hun eigen
fysieke beperkingen.
Rechts: Door een
systeem met 'key cards'
zijn ongewenste
bezoekers buiten te
houden.
M FOTO: SP
Links: Het 'gastvrije'
Westeinde Ziekenhuis
in Den Haag neemt
binnenkort vergaande
maatregelen om het
aantal diefstallen
drastisch te beperken.
FOTO: MILAN
KONVALINKA
drijven dan alleen voor bij de buurman.
Maar zeker is dat preventief beveiligen
voordeliger is dan maatregelen nemen
als er fraude en diefstal is geconstateerd.
Bij preventie hoef je geen haast te ma
ken met je maatregelen, kun je meer
overwogen te werk gaan. En het is goed
voor de gemoedsrust".
Beveiligingsadviseur E. Könings van
VNV Beveiliging in Den Haag is minder
positief dan Hoffmann. „Niks is water
dicht, al kom je een heel eind met een
goed toegangscontrolesysteem, een geslo
ten tv-systeem en constante begeleiding
van bezoekers. Belangrijk is de organisa
tie van de beveiliging, een draaiboek wie
wat controleert en zaken als wie welke
sleutels heeft. Verder is elk bedrijf uniek,
al heb je overal potentiële zwakke plek
ken zoals de personeelsingang, deuren
die niet in een slot vallen en vertrouwe
lijke codes om deuren te kunnen ope-
Stiel
De Nederlandse Veiligheidsdienst, die
zich „bezighoudt met beveiliging, veilig
heid en dienstverlening", gaat steeds uit
van een beveiligingsplan. „We bena
drukken de samenhang van maatrege
len", vertelt G. Everaars, directielid per
soneels- en organisatiezaken. „Onze stiel
is niet alleen de ingang, maar het hele
gebouw". Volgens hem is de heersende
bedrijfscultuur vaak de oorzaak van pro
blemen met de beveiliging. „Het is vaak
moeilijk een op veiligheid gerichte cul
tuur te vestigen. Werknemers willen
vaak niet in een bunker zitten".
Een ziekenhuis is een schoolvoorbeeld
van een zeer moeilijk te beveiligen ge
bouw. Oosten van het Westeinde weet
ervan mee te praten. Na de zomer wordt
er via een minstens een ton kostend pro
gramma geprobeerd een einde te maken
aan de „inkomende criminaliteit". Geen
wonder, in 1988 werden 241 ongewenste
bezoekers uit het ziekenhuis aan de
Haagse Lijnbaan gebonjourd en waren
er 121 meldingen van diefstal. „Maar
wat wil je, we halen iedereen binnen om
zich te laten behandelen. Daardoor zijn
er dagelijks duizenden mensen in het ge
bouw. De kans is dan groot dat onge
wenste bezoekers niet met lege handen
vertrekken". De maatregelen waaraan
wordt gedacht zijn een registratiesy
steem, opleiding voor beveiligers, nieu
we sloten in het gebouw en een brochure
voor patiënten met tips om diefstallen te
voorkomen.
Volgens Oosten is beveiliging ook erg
lastig omdat er geen patroon zit in de
spullen die worden gestolen. „Alles wat
straat- of marktwaarde heeft komt in
aanmerking. En zelfs dure apparatuur
die niets oplevert. De schade is dan veel
groter dan de waarde van het apparaat,
want door de levertijd van een nieuw
apparaat liggen activiteiten vaak stil". In
het Rode Kruis Ziekenhuis is de proble
matiek veel minder ernstig. „Er ver
dwijnt geen apparatuur. Af en toe is er
een stethoscoop of een bloeddrukmeter
weg. Het is niet aan de orde van de
dag", vertelt Marian Pronk, secretaresse
bij de civiel-technische en financieel-eco-
nomische dienst.
Is er toch een slagboom in de vorm van
een keurige beveiligingsbeambte of een
waterdicht systeem dat ongevraagd be
zoek tegenhoudt en is ook de achterdeur
niet zonder signalering te passeren, dan
ben je er nog niet. Niet? Nee, want een
beveiligingsbedrijf werkt met mensen.
En dus is het dweilen met de kraan open
als de beveiligingsbeambten niet willen
deugen. Het moest niet mogen, maar het
gebeurt. Zowel de Nederlandse Veilig
heidsdienst als de VNV beamen dat be
veiligingsbeambten mensen blijven. „En
dan gaat er wel eens één in de fout", al
dus Everaars.
Die blijkt bijvoorbeeld 's nachts het ma
gazijn van het te beveiligen bedrijf te
zien als het zijne. En voor pnvé-doelein-
den haalt hij af en toe wat iiit het maga
zijn. Of bij een grootwinkelbedrijf blijft,
ondanks het inschakelen van een parti
culiere beveiliger, stelselmatig inventaris
of koopwaar verdwijnen. Everaars: „Wij
houden onze mensen voor roomser dan
de paus te zijn. Gaat bijvoorbeeld een
bedrijf heel royaal om met schrijfwaren,
dan juist maakt het pakken van een pen
netje of schrijfblok uit". Bij indiensttre
ding wordt iedereen gescreend op een
blanco strafblad. „Niet helemaal water
dicht, maar door de bank genomen gaat
het goed", weet Könings. Blijkt een be
veiligingsbeambte bij interne controle in
de fout te zijn gegaan, dan is ontslag op
staande voet de directe sanctie. Eve
raars: „Het gebeurt sporadisch en het is
voor iedereen een drama".
CeidócGouAdtit
