7ilms zijn nemaar ie emoties zijn echt iertolt Brecht als een stripverhaal met Haagse jongeren Marsyas oogst succes in even wich tig samenspel priestuiversopera blijft teken in maniertjes -NST/RTV CeidócSomont DONDERDAG 13 JUNI 1991 PAGINA 7 C blij met hogere bijdrage NCRV 'frERDAM Het ministerie van wvc heeft gisteren {gereageerd op de opening die is geboden door de ten aanzien van een verhoging van de eigen bij- Voorzitter Herstel van de NCRV zei voor de vere- iraad bereid te zijn de eigen financiële bijdrage te ^en als de overheid in ruil daarvoor de omroepbij- 'met tien gulden verhoogt. Verder zouden de om meer ruimte moeten krijgen om via nevenactivie- te verdienen voor het maken van program- woordvoerster van het ministerie is de mi- i" blij met de geboden opening, maar kan van een ging van de omroepbijdrage geen sprake zijn. Meer n voor publieke omroep terwijl er minder wordt ge- is niet reëel, aldus de woordvoerster. Ten aanzien jet ontplooien van nevenactiviteiten is het uitdruk- J niet de bedoeling deze „op te rekken", aldus het erie. De minister vreest dat anders de commercie n achterdeur toch binnen het publieke bestel wordt Julia Roberts trouwt niet met Kief er Sutherland LOS ANGELES Julia Roberts en Kiefer Su therland hebben hun huwelijk afgezegd, dat morgen zou worden voltrokken. In een door hun agenten uitgegeven verklaring zeggen de jonge acteurs, die onlangs nog samen te zien waren in de film 'Flatliners'. dat „met weder zijdse instemming" was besloten het huwelijk uit te stellen. Sutherland, zoon van Donald Su therland. wilde desgevraagd geen nadere uitleg geven. De 23-jarige Julia Roberts wordt mo menteel beschouwd als de meest gewilde actri ce van Hollywood. Haar films 'Pretty Woman' (met Richard Gere) en 'Sleeping with the Ene my' zijn enorme kassuccessen. De 24-jarige Su therland speelde in onder andere 'Young Julia Roberts en Kiefer Suther- Guns'. 'Stand By Me' en 'The Lost Boys'. De land. twee ontmoetten elkaar bij de opnamen van FOTO: AP 'Flatliners'. Tsjechische acteur Fisar overleden PRAAG/DEN HAAG De Tsjechoslo- waakse acteur/activist Vlastimil Fisar is deze week op 63-jarige leeftijd overleden in een Praags ziekenhuis. Fisar kreeg internationaal bekendheid toen hij als voorzitter van de Tsjechoslowaakse kunstenaarsbond en presi dent van de Internationale Acteursfederatie alle kunstenaars in de wereld opriep te pro testeren tegen de Russische inval in 1968. Als gevolg daarvan werd hij bij de daarop volgen de zogenaamde normalisatie gedwongen al zijn functies neer te leggen. Sindsdien was het hem verboden nog voor film of televisie op te treden omdat hij altijd heeft geweigerd een openbare schuldbekentenis af te leggen. De laatste jaren was hij weer actief, ook als voor zitter van het literaire Capek-genootschap, waarvan ook president Havel erelid was. Jagger en Hall verwachten derde kind LONDEN Rolling Stone Mick Jagger en zijn echtgenote Jerry Hall. fotomo del en actrice, heb ben gisteren bekend gemaakt dat zij vol gend jaar januari hun derde kind ver wachten. Jagger (47) en Hall (34), die ver leden jaar op Bali in het huwelijk traden, hebben reeds twee kinderen, de 7-jarige Scarlet Elizabeth en de 5-jarige James. VARA brengt hommage aan Max van Praag HILVERSUM De VARA-radio zal vanavond uitgebreid aandacht besteden aan Max van Praag, de zanger die begin deze week op 77-jarige leeftijd in Hilversum overleed. De hommage is te horen in het radioprogramma 'Voor wie niet kijken wil' op Radio 1. Vanaf acht uur worden veel oude muziekopnamen uitgezonden. Daarnaast zijn on der meer interviews met Van Praag te horen die zijn afgenomen door Arie Kleywegt en Herman Stok. Van Praag, die uitsluitend Nederlandstalige liedjes zong, werkte onder meer met het orkest van Jan Corduwener, bij Jan Gorissen en samen met Cees de Lange. Tot zijn meest bekende liedjes behoren „De Klok van Arnemuiden", „Als ik tweemaal met mijn fietsbel bel" en „Rozen zo rood". In 1964 ontving Van Praag van de stichting Conamus, ter gelegenheid van de beëingiging van zijn artistieke carrière, de Gouden Harp. I TAN PROMOVEERT OP DE BIOSCOOP ALS EMOTIEMACHINE "ERDAM Ieder- Jjijweet dat de haai van is. Toch voelt iede- ioscoopbezoeker kip- tussen de schouder en als het slachtoffer de kaken beklemd En iedereen weet lie twee acteurs el- Jin werkelijkheid niet Ï4.9oien luchten of zien. zweeft er een zucht 68 K de zaal als ze elkaar ®^lijk „krijgen". msituaties zijn nep, maar emoties is niets vals; i echt. Dat is, in een no- de conclusie die Ed Tan getrokken na een zes irend onderzoek naar de ls emotiemachine. Deze .promoveert Tan aan de jggSrsiteit van Amsterdam i30ojn psychologische studie 3870pe „affectstructuur" van MOötditionele speelfilm. •jOjJjin tijdspanne van onge- jaar zag Tan ruim 8400 films. Gemiddeld vier 00 per week liet hij zich meevoeren naar an- j^-jjjferen. Om na afloop te- 5,00® keren in de Hollandse 66'ooïhjkheid en trouw zijn 3.80 reacties - en soms die i98.00nderen - op te tekenen in [ten. Hij heeft aan zijn :oek een, zoals hij het :gt, „onschuldige versla- jovergehouden. „De laat- iken voor mijn promotie c het nogal druk gehad jn ik minder vaak naar :oop. Dat vond ik tame- 00brvelend". Dj ken )emt zichzelf een „gewo- fjker". Kreeg tranen in bij 'Little lord Faunt- I en geneerde zich daar Jrlijk voor. Schaterde om 1 Sellers' kromme Engels Pink Pantherfilms. Ed Tan: „Een goeie film wekt emoties op, maar hoeft niet mooi te zijn". FOTO: ANP „Kinderachtig soort humor", zegt hij schouderophalend. „Toch ben ik er nogal gek op". Maar anders dan de gemiddel de kijker hield Tan zich meer bezig met het psychologisch vraagstuk wat films teweeg brengen in het hoofd van mensen. Film werkt als een soort uit laatklep voor emoties die men sen in werkelijkheid minder goed durven tonen. Huilen om het ongeluk van de hoofdrol speelster kan een diepere, werkelijke, oorzaak hebben. Het verlies van een geliefde bijvoorbeeld. Film levert bo vendien „makkelijk te ver werken" emoties. Tan: „Ik veronderstel dat mensen van nature om elkaar geven. Ze vinden het prettig om iemand sympathiek te vin den. Alleen brengt het moeite en kosten met zich mee om bijvoorbeeld op bezoek te gaan bij je zieke tante. Om de men sen in de film leer je ook echt te geven. Je staat er bij alsof het echt is, maar je hoeft zelf niks te doen, je gaat daarna gewoon naar huis. Nee, film is geen vervanging voor emoties in het dagelijkse leven. Als morgen alle bioscopen sluiten, gaan de bezoekers echt niet vaker op bezoek bij hun zieke tante". Afgestompt Tan: „Ik kan na het zien van duizenden films nog steeds bang worden. Zelfs als ik ze op de snijtafel bekijk, beeldje voor beeldje, krijgt het me weer te pakken. Toch denk ik dat je steeds sterker nodig hebt. Onderzoek heeft uitge wezen dat mensen die veel naar porno kijken steeds min der opgewonden raken. En ge vaarlijker nog, dat ze ver krachting minder onrecht vaardig vinden. Films kunnen inderdaad gevaarlijke emoties opwekken. Rambo-films bij voorbeeld wekken de sugges tie dat zo'n beetje alles geoor loofd is als je denkt het recht aan je zijde te hebben". Het zou echter te ver voeren, oordeelt Tan, om acteurs of re gisseurs verantwoordelijk te stellen voor de mogelijke ge volgen van hun werk. „Al thans, niet in de moraliserende zin. Ze móeten emoties opwek ken, daar komen de mensen voor. Dat is hun eerste verant woordelijkheid. Wie in werke lijkheid een film gaat naspelen kan alleen een psychopaat zijn. Als de film er niet was geweest, had hij wel iets an ders gedaan". Het liberale Nederlandse film- beleid stemt Tan tot tevreden heid. „De keuring en de leef tijdsgrenzen zijn meer indica ties van wat je te wachten kan staan. Want niemand zal door de politie uit de zaal worden gehaald. De puriteinse onder stroom die je in de Verenigde Staten tegenkomt kennen wij gelukkig niet. Laat iedereen zelf maar beslissen wat hij wil zien". Mijden Tan zelf gaat ergernissen uit de weg door films als 'Police Academy 8' of Rocky 24' te mijden. Slechts één keer is hij halverwege een film weggelo pen. „Dat was bij 'Flesh and blood' van Paul Verhoeven. Daar za ten zoveel onsmakelijke scènes in. De fysieke walging die ik voelde ging echt boven mijn tax. Alhoewel het feit dat die film zoveel emoties bij me op riep al aangeeft dat hij niet slecht was". Tan maakt in zijn proefschrift dan ook een scherp onder scheid tussen „mooie" en „goe de" films. „Een griezelfilm is gewoon beter naarmate ik mijn partner harder heb zitten knijpen", schrijft hij in zijn in leiding. „Een goeie film wekt emoties op, maar hoeft niet mooi te De haai in 'Jaws' was van plastic, maar toch waren tal van men sen na het zien van de film enigszins huiverig om in zee te zwem men. FOTO: PR zijn", verklaart hij. „Dat geldt wat mij betreft voor 'The si lence of the lambs'. Brokkelig in de uitvoering en tegelijker tijd heel knap. Je móet wel sympathie opvatten voor de gestoorde psychiater, ook al weet je dat hij de gewoonte had om zijn slachtofffers op te eten. Toch is het effect van de film zodanig dat je het er vol ledig mee eens bent dat hij ontsnapt en je gelooft zelfs dat hij Jodie Foster niet zal aan vallen". Bond Over James Bondfilms heeft Tan zijn aanvankelijk negatie ve oordeel („rotzooi, zonde van je tijd") moeten herzien. „Ik heb ze leren waarderen. Het wordt zo overtuigend ge bracht, je moet wel mee. Al die gekke kleine wapens. Aan het begin van de film verheug je je al op het moment waarop hij naar het laboratorium gaat. „Ha, wat zouden ze nu weer hebben bedacht?". Wat de beste film is die hij tot nu toe heeft gezien? Daar moet hij lang over na denken. „Die vraag vind ik met het jaar moeilijker te be antwoorden", zegt Tan. „Ik vergelijk mezelf wel eens met de schrijver Adriaan Morriën die eens heeft gezegd dat hij naarmate hij ouder wordt steeds meer vrouwen mooi vindt. Zo vergaat het mij bij films". Concert door het blazersensemble Marsyas, onder leiding van Hans Stoop. Werk van Strauss, Siqueira, Fran^aix en Dvorak. Gehoord op 12 juni in de Stadsgehoorzaal in Lei- Het zestien leden tellende bla zersensemble Marsyas bestaat uit amateurs in de ware zin van het woord. Dat wil zeggen dat ze hun vak verstaan en dat ze in hun met verve gebrachte vertolkingen absoluut overtui gend zijn. Een bijzondere pres tatie, vooral als het gaat om werken als Richard Strauss' Suite in Bes (opus 4) uit 1881. Hoewel de componist weinig acht op het specifieke karakter van blazersmuziek lijkt te heb ben geslagen en de muziek wel zeer fraaie momenten kent, maar als geheel toch teveel achter een verheven vormen leer verscholen blijft, kwamen de Marsyas-blazers er toch zonder kleerscheuren door heen. Echt spannend werd het daar na in het kortere, maar sterk instrumentaal gedachte Diver timento voor dubbelblaas kwintet uit 1967 van José Si queira (geb. 1909). In dit lichte en fris klinkende stuk waren de twee groepen blazers prachtig in evenwicht. Na het indringende allegro moderato volgde een fraai andante cal- mo waarin de thema's van de fagot in bet ene kwintet op in genieuze wijze door de fluit in de het tweede kwintet werden getransformeerd, waarna de fluitisten uit beide groepen musici deze motieven samen oppakten en een spannend contrapunt vormden voor de machinaal aandoende hoketus- achtige partijen van de hobo's, klarinetten, fagotten en hoorns. De 'Sept danses d'après le bal let „Les malheurs de Sophie" pour dix instrument a vent' uit 1972 van Jean Frangaix (1912- 1989) maakte als compositie minder indruk, maar de leden van het gezelschap gaven hier mee wel een staaltje van hun grote technische vaardigheden en hun vermogen tot uitge kiend samenspel. Een grote mate van zuiverheid en een aangename klankbalans wa ren ten slotte de basis voor een aanstekelijk muzikale uitvoe ring van de serenade in D voor 10 blaasinstrumenten, cello en contrabas (opus 44) uit 1898 van Antonin Dvorak. De twee hobo's, klarinetten, fagot ten en hoorns, de cello en de contrabas gingen als één klank op in het pittige moderato, in het minuetto met zijn zoete trio, en in het andante, maar vooral toch in het parmantige allegro vivace van de finale. Zoals het een goed geschreven en raak uitgevoerde finale be taamt, kon het helaas te be scheiden aantal bezoekers er geen genoeg van krijgen. BBK: „Honderden kunstenaars kunnen niet meer verder" AMSTERDAM De Beroepsvereniging van Beeldende Kunste naars (BBK) vreest dat honderden kunstenaars in Amsterdam hun beroep niet langer kunnen uitoefenen. De BBK heeft daar om gisteren een petitie aangeboden aan de voorzitters van de Amsterdamse raadscommissie sociale zaken en cultuur, Welte vreden en Holvast, waarin zij ervoor pleit dat de kunst en kunstenaars in Amsterdam serieus worden genomen. Want, zo schrijven de kunstenaars in de petitie, het lijkt erop dat de ge meente Amsterdam een actief ontmoedigingsbeleid ten aanzien van de beroepsuitoefening van kunstenaars voert. In de petitie dringt de beroepsvereniging er onder meer op aan dat de regel geving op het gebied van de bijstand voor kunstenaars uniform wordt toegepast. Volgens de BBK is dit nu niet het geval, waar door erg veel kunstenaars in de problemen zijn gekomen. De BBK wil ook geen enkele bezuiniging op het gemeentelijke bud get voor opdrachten en aankopen. In een onlangs verschenen rapport over de bezuinigingsmogelijkheden voor de komende periode, is voorgesteld een bedrag van 1.75 miljoen gulden op dit budget te bezuinigen. De BBK is hier niet alleen tegen, maar wil ook duidelijkheid over de bestedingen in het opdrachtenbeleid. Priestuiversopera van Bertolt Brecht en Kurt 1 ging gisteravond onder regie van Rufus Col bij 'De Nieuwe Hagenaars' in première in het theater Korzo. pren hadden we een gesprek met Collins, ar- leider van de Theatergroep 'De Nieuw Am- lam', de paraplu waaronder 'De Nieuwe Ha- ars' opereren. luwe Hagenaars: 'De Dries- lopera' van Bertolt Brecht t Weill. Korzo Theater, Prin- lat, Den Haag. Première gis- Herhalingen 13, 14, 15, jNGELA VAN KLEEF ipening van 'De Driestui- ipera', geregisseerd door is Collins, werd gister- d begeleid door licht- •°nifden van hongerende en 159Ljnkte figuren uit Derde- 'P /reldlanden. Dit deed ver- oteihtingen wekken, die niet aa|den waargemaakt. En jdoor werden die beelden rsv4 onrecht, uitgerekend in bbelspe^ dat onrecht aan de ingqk wil stellen. spottend-schrijnende it van Brecht en Weills s muziek bezitten vol- ide elementen voor emo- als ontroering, afkeer, lelijden, begrip. Maar i voorstelling van De we Hagenaars deed, on- - ,.;s muzikale hoogtepun- 1 J i geen aanspraak op die raalpties opera over de rivaliteit :n bedelaarskoning Pea- n en de grote misdadiger ors fcheath, die wordt toege- n®njs door het 'huwelijk' van hums dochter Polly met fheath, is in feite een van armoede en de "uit voortvloeiende mis- H daad, die allengs een doel op zichzelf wordt. Prostitutie, zwendel en corruptie vieren hoogtij. Door kuiperij en ver raad komt Macheath aan de galg. Toch hangt hij niet, want met bijtend sarcasme creëert Brecht een happy end. Het uit drie plateaus bestaan de decor in deze voorstelling, waarvan de erop verschij nende voorwerpen twee-di mensionaal waren, was func tioneel, maar niet aantrekke lijk. Het versterkte ook het vervreemdingseffect voor een toeschouwer die toch al geconfronteerd wordt met een hem vreemde wereld, waarvan, mag je aannemen, de makers hoopten dat zij die juist dichterbij brachten en enigermate begrijpelijk maakten. In eerste instantie sprak de choreografie van gelijke gebaren in groepsver band als beeldend aan. Maar op de wel zeer lange duur verzandde het effect tot ein deloos herhaalde maniertjes. Gelukkig was het uit zes man bestaande orkestje van Bam Commijs een waar genoegen om naar te luisteren, zoals ook sommige van de stem men. Onbetwist hoogtepunt vormde Meide van de Linde als Polly, toen zij met triom fale inhouding en daardoor zo meeslepend het lied van Zeerover-Jenny bracht. DEN HAAG Regisseur Ru fus Collins heeft bewust geko zen voor het werken met jon geren, omdat je hen in korte tijd kunt zien groeien op het toneel. Althans zo is het ge gaan met de groep 'De Nieuwe Hagenaars', die onder zijn lei ding de Driestuiversopera van Bertolt Brecht en Kurt Weil op de planken hebben gezet. Maar de dertig jonge Haagse ama teurs hebben zich tijdens de af gelopen repetitietijd wel uit de naad moeten werken om hem tevreden te stellen. Collins ging met hen tot het uiterste van hun kunnen. Een deel van de jongeren heeft vorig jaar ook al onder leiding van de Amerikaan in Den Haag op de planken gestaan met het stuk 'Deadwood Dick'. De mee.ste spelers hadden voordat zij met Collins in zee gingen geen enkele toneelerva ring. De theatermaker, die in de jaren zeventig in Londen de musicals 'Hair' en 'Jesus Christ Superstar' regisseerde, had hen via advertenties in de kranten opgeroepen. „Het eerste jaar leverde dit ongeveer driehon derd mensen op, waaruit ik een eerste selectie heb ge maakt. Dit jaar was de oogst vrij mager. In de eerste perio de, ik noem dat de witte broodsweken, kregen de men sen de gelegenheid om te ont dekken of ze eigenlijk wel wil den. Het was een tijd van oefe ningen en nog eens oefenin gen. Na verloop van tijd haak ten een aantal af. Met de rest ben ik doorgegaan". Grote inzet Dit betekende voor de achter blijvers, de meesten werken overdag, maanden lang inten sieve arbeid, met zang-, bewe- gings- en spraakrepetities. Ge middeld 18 uur per week, ver deeld over drie avonden en de zaterdag. Bij 'Deadwood Dick' waren het wekelijks vijf repe titie-avonden plus de zaterdag. Collins eiste het uiterste van zijn mensen. In een interview zei hij ooit: „Theatermaken is geen hobby. Ik ben alleen ge ïnteresseerd in mensen die verder willen". De regisseur: „Natuurlijk is het moeilijk om van mensen een grote inzet te verlangen, zonder dat daar een betaling tegenover staat. Toch doen ze het. omdat zij willen leren, omdat ze professioneel willen worden. Althans een aantal van hen. Sommigen wil len naar de toneelschool. Ze gebruiken dit als een opstapje". De zwarte Amerikaan vestigde zich in 1983 in Nederland om zich bezig te houden met min- derhedentheater. Zijn werk viel zo op dat hij hiervoor in 1987 de Etnisch-culturele prijs kreeg. Ook de 'cast' voor de Driestuiversopera bestaat voor een deel uit jongeren afkom stig uit etnische minderheden. Natuurlijk had Collins de voor stelling ook met professionele acteurs kunnen maken. Maar dan wel zonder de subsidie, die de gemeente Den Haag voor het project op tafel heeft ge legd. „Ik heb bewust gekozen voor jongeren, omdat je hen in een kort tijdsbestek echt ziet groeien. Man, als je het ver schil ziet tussen nu en vorig jaar. Geweldig. Ze groeien, on danks dat ze nu een andere rol spelen. Dat maak je met pro fessionele acteurs zelden mee. Het probleem met professio nals is dat ze gecast worden voor een bepaalde rol. Ze krij gen een rol die op hun lijf ge schreven staat. Bij amateurs gebeurt dat niet. Zij moeten zich aanpassen aan de rol. En Collins, die aanvankelijk mon nik wilde worden, hij woonde tijdens zijn middelbare school tijd in een klooster, begon zijn theatercarrière bij het toenma lige anarchistische Living The atre in New York. In die perio de zag hij de Driestuiversopera op Broadway. „Sindsdien heb ik altijd van dit stuk gehouden. Ik wilde het eigenlijk al gaan doen voordat ik naar Neder land ging. Maar het kwam er gewoon niet van. Brecht toont in dit stuk de wereld waarin de zucht haar geld de hoofdrol speelt. Een wereld van winst bejag, van uitbuiting, van hon ger, van racisme, van misbruik van vrouwen. En daar is nog steeds sprake van, kijk maar Een scène uit de Driestuivers opera door'De Nieuwe Hagenaars'. FOTO: JEAN VAN LINGEN naar de Derde Wereld". Deze wereld komt in het begin van de voorstelling kortstondig in beeld door de projectie van dia's van hongerende mensen en lepra-lijders op het achter doek. Collins: „Om het publiek er even op te wijzen, dat de el lende die Brecht schildert nog altijd bestaat. Daarna gaan we door met het stuk". Het zes man sterke orkest speelt de zo kenmerkende, welhaast jennende muziek van Kurt Weil, een onmisbaar ele ment in de voorstelling. Het verhaal is eenvoudig. Polly, de dochter (Meike van der Linde) van meneer Peachum (Wout Overbeeke), die als een zaken man een groep bedelaars leidt, wordt min of meer geschaakt door de bandietenleider Ma cheath (Andro Biswane). Ma cheath blijkt er meer vrouwen op na te houden, heeft er zelfs eentje zwanger gemaakt en be landt mede door verraad van de meisjes van een bordeel in het gevang. Hij wordt ter dood veroordeeld, maar krijgt op het laatste moment gratie omdat in Londen de koningin wordt ge kroond. Rauwe stemmen Brecht onderbreekt het ver haal telkens met gezangen (ballades) die met rauwe stem men moeten worden gezongen. Deze onderbrekingen dragen bij aan het zogeheten 'Ver- fremdungseffect', dat zo ken merkend is voor Brechts episch theater. Collins: „Die zang was voor mij een gok. Het heeft enorm veel tijd gekost om de spelers te leren met rau we stemmen te zingen, zonder hun stem te verpesten. Ze moesten zingen als straatzan gers of zoals Edith Piaf deed. Brecht wil geen professionele opera-klank, maar rauwe klanken". De voorstelling van de Ameri kaan lijkt op een stripverhaal, met enkelvoudige karakters en malle dansjes. Een bewuste keuze, zo blijkt. „Het is een stripverhaal uit de jaren dertig. Kinderen van tegenwoordig lezen veel strips. Misschien dat ze op deze manier de politieke boodschap van Brecht makke lijker leren te begrijpen". Collins spreekt Engels, hoe kon hij dan toch sleutelen aan de dictie van zijn spelers?. „Omdat ik in de acht jaar dat ik nu in Nederland woon erg gevoelig voor het Nederlands ben geworden. Ik spreek wat Nederlands en kan verkeerde uitspraken corrigeren. Boven dien heb ik heel nauw samen gewerkt met de spraak-lerares Madeleine Lehning. Ik heb ook tegen mijn mensen gezegd: 'ik wil van jullie het mooiste Nederlands horen dat er is. Ik wil dat platte niet'. Nederlands is een prachtige taal, als het goed wordt gesprokenHet klinkt vleiend uit de mond van een Amerikaan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 7