De belastingontduiker
is een brave borst
en PvdA
steeds
tens over
|isvorming
UNIEK ONDERZOEK TOONT AAN:
Boekhouddiploma al vijftig jaar populair
Gerechtshof bezwijkt onder aanbod strafzaken
Tweede Kamer stemt beeld van Kounellis weg
NENLAND
QeidóaQowuwt
WOENSDAG 12 JUNI 1991 PAGINA 5
ag: kort geding over
oging benzine-accijns
[rt geding aanspannen tegen de staat der
omdat de verhoging van de benzine-accijns met
ter liter, die per 1 juli moet ingaan, niet is aan-
jij de Europese Commissie. Volgens het EG-ver-
>bben ministers van financiën de plicht om de
Commissie te raadplegen „als er in redelijk-
„ieiding bestaat voor de vrees dat accijnsverho-
jdt tot concurrentievervalsing". De Bovag meent
vrees gerechtigd is omdat het parlement in
id plannen die daar bestaan om de accijns met 32
liter te verhogen, voorlopig heeft geblokkeeerd.
[et kabinet was de accijnsverhoging in Duitsland,
yJneens per 1 juli zou ingaan, reden de Nederland-
I fas extra te verhogen. De Bovag meent dat pomp-
rs in de grensstreek de dupe worden van de duur-
Icijns, omdat Nederlandse automobilisten massaal
tië en Duitsland zouden gaan tanken.
Erfhertog Henri en erfhertogin Maria Theresia van Luxem
burg met kroonprins Willem-Alexander gisteren bij de ope
ning van de tentoonstelling over Luxemburg in de Nieuwe
Kerk in Amsterdam.
FOTO: ANP
Luxemburgse architect presenteert zijn land
AMSTERDAM „Ik ben niet trots op het vliegveld
van Luxemburg, en al evenmin op ons banksysteem,
maar wel op wat we in al die jaren hebben opgebouwd,
vooral op het gebied van kleinschaligheid", zo zei archi
tect Léon Krier gisteren in de Nieuwe Kerk in Amster
dam bij de presentatie van de tentoonstelling „Imago
Luxemburgi".
De tentoonstelling, die de Luxemburger Krier heeft in
gericht en vormgegeven, geeft een beeld van de bevol
king, cultuur en geschiedenis van het Groothertogdom.
De presentatie in Nederland (tot 30 juni) is de eerste van
wat een reizende expositie moet worden. Hoewel Krier
de opdracht voor het ontwerp en de inrichting van de
tentoonstelling van het ministerie van Culturele Zaken
kreeg, schotelt hij de bezoeker geen „keurig" of „offi
cieel" beeld van de Luxemburgers voor, aldus organisa
toren van de tentoonstelling. In de kerk heeft hij een
groot aantal witte huizen enigszins chaotisch neergezet.
In die huisjes, die aan kerkjes doen denken, worden de
diverse kunstuitingen, zoals schilderijen en beelden van
het Groothertogdom gepresenteerd.
Slordige omgang met wapen
oorzaak dood militair
ARNHEM Een reconstructie heeft
uitgewezen dat de 19-jarige dienst
plichtig militair M. van de S. door
slordige omgang met zijn dienstwa-
pen schuldig is aan de dood van zijn
20-jarige collega W. Wagemans uit
Beek en Donk. Die kwam zaterdaga
vond op de luchtmachtbasis De Peel
om het leven doordat een kogel uit
een FN-pistool hem in het hoofd trof.
Volgens justitie heeft Van de S. in ie
der geval in strijd gehandeld met de
regels bij de omgang met zijn wapen.
Hij is inmiddels wel op vrije voeten
gesteld. De officier van justitie in
Arnhem onderzoekt het proces-ver
baal op de mogelijkheid Van de S.
wegens doodslag te vervolgen.
Politieteam onderzoekt
reeks café-overvallen
AMERSFOORT Een speciaal team van
de politie werkt sinds kort aan een landelij
ke inventarisatie van een reeks geweldda
dige overvallen op horecazaken, zo heeft
een woordvoerder van de politie Amers
foort, waar het team werkt, gisteren beves
tigd. De Centrale Recherche Informatie
dienst (CRI) zal nauw samenwerken met
het vijf personen tellende team, waarin re
chercheurs zitten van de gemeentepolitie
Rotterdam, Amersfoort, Breda en Utrecht.
In met name deze plaatsen hebben overval
len plaatsgevonden. Volgens de woordvoer
der zit het onderzoek nog in een oriënte
rend stadium. „We proberen wat lijnen te
ontdekken in een reeks overvallen; een
soort van criminaliteit die we meteen de
kop willen indrukken".
:AAG Het CDA en
ijn het nog steeds niet
er de basisvorming, zo
isteren op de zesde dag
debat in de Tweede
over de invoering van
ieenschappelijk pakket
irtien vakken voor alle
en in de eerste jaren
vo, havo, vwo en lbo.
:retaris Wallage van
js, die de invoering
basisvorming in het
»nt verdedigt, haalde
v fel uit naar de CDA-
De PvdA-bewindsman
iet belangrijkste wijzi-
orstel van de christen-
aten onbegrijpelijk, zei
CDA wil de scholen de
geven een deel van
gramma van de basis-
uit te smeren tot en
vierde leerjaar. Scho-
jgen zo in de eerste
i meer ruimte voor het
en van andere vakken:
en Latijn (op het gym-
beroepsgerichte
(op het lbo).
die wil dat de scholen
gramma van de basis-
in de eerste drie leer-
mbieden, noemde het
lorstel twee weken ge-
.strijdig met een we-
onderdeel" van de ba-
ing.
oordvoerder Hermes
zijn wijzigingsvoorstel
af. Het zou slechts om
n deel basisvorming in
de leerjaar, „misschien
mderd uur" gaan.
vroeg Hermes giste-
:r duidelijkheid te ge
nat het om een kleine
ring van, de volgorde
rakken of gaat het om
izenlijke verandering,
weten. In dat laatste
fd het CDA dit moeten
Aten tijdens de bespee
ld over het regeerak-
waarin de invoering
basisvorming is afge-
zei hij.
rindsman wees er ver-
fdat het oorspronkelijke
gsvoorstel ondanks de
ring formeel nog steeds
tafel is. Hermes kon-
aarop aan het voorstel
n intrekken. Vanmid-
het CDA met een
oorstel op dit punt ko-
PvdA verschillen ook
Is van mening over de
van brede scholenge-
ïappen van mavo,
ivo en lbo. De wijziging
CDA op dit punt wil,
ijnt zijn beleid, zei
nog eens. Ook hier
bewindsman verder
[spraken in het regeer-
1( prijs voor
professor
De Leidse hoogle-
of. dr. R.R.P. de Vries
medische faculteit van
se universiteit heeft de
IJfrijs 1991 (50.000 gulden)
en. De prijs wordt hem
20 juni in de oran-
an de hortus botanicus
Rapenburg uitgereikt
)lgens de Shell een er
van De Vries' presta-
Nederlandse weten-
;r. De uitreiking van de
e prijs gaat dit keer
ld van een donatie van
gulden door de Shell
stichting instituut voor
Dtherapie.
CS
ROTTERDAM Het is
een maatschappelijk ver
schijnsel waar minister
Kok van financiën krom
me tenen van krijgt; be
lastingontduiking. Naar
schatting loopt de schat
kist elk jaar door ontdui
king tussen de tien en
veertig miljard gulden aan
belastingen en premies
mis. Als burgers en bedrij
ven braaf hun aanslagen
zouden betalen, was het
kabinet-Lubbers/Kok in
één klap uit de financiële
zorgen. Maar de belasting-
moraal in de lage landen
trekt zich weinig van de
geldnood van de overheid
aan. De fiscus tillen, het
lijkt een nationale sport
geworden.
Wie draait de belastinginspec
teur een loer en waarom? Deze
vraag is zo nijpend geworden
dat het ministerie van finan
ciën twee onderzoekers een
blik in de keuken van de be
lastingdienst gunde. Bij de in
specties volgden drs. Henry
Robben en drs. Henk Elffers
de aangiften van bijna duizend
belastingplichtigen. Ook wer
den 220 belastingplichtigen on
dervraagd. Morgen promove
ren Robben en Elffers aan de
Erasmus Universiteit in Rot
terdam op een onderzoek naar
belastingontduiking.
Pottekijkers
Robben meent dat van een uit
zonderlijk onderzoek gespro
ken mag worden, omdat de
fiscus in het verleden nooit
pottekijkers heeft toegelaten.
Hij vertelt: „De openheid
waarvan wij hebben geprofi
teerd was ongekend, misschien
zelfs uniek in de wereld. We
hebben uiteraard wèl moeten
toezeggen dat we geen indivi
duele gegevens van belasting
plichtigen zouden publiceren.
Overigens hebben we ook
nooit de namen van de betref
fende mensen onder ogen ge
had. De belastinginspectie
heeft van zijn kant toegezegd
dat niemand voor- of nadeel
zou ondervinden van ons on
derzoek".
Robben en Elffers komen in
hun rapport tot opmerkelijke
conclusies. Zo is hen gebleken
dat de belastinginspecteur in
het algemeen heel wat door de
vingers ziet. Van de aangiften
die Robben en Elffers door
een team van drie experts
voor een tweede keer lieten
beoordelen, bleek dat in 39
procent van de gevallen in
eerste instantie een te lage
aanslag was opgelegd. Robben:
„Zelfs als ik het allemaal wat
minder nauw neem, moet ik
vaststellen dat een kwart van
de aanslagen aanvankelijk te
soepel beoordeeld is. Dat is ui
teraard leuk nieuws voor de
belastingbetaler, maar je kunt
je afvragen of zo'n gang van
zaken wel rechtvaardig is.
Want de burger die geen af
trekposten opvoert en keurig
betaalt, profiteert niet van
deze soepelheid".
De soms opmerkelijke ver
schillen tussen het oordeel van
de inspecteur en het team van
experts schrijven Robben en
Elffers toe aan de ingewik
keldheid van de fiscale regel
geving, gedragscodes en af
spraken. Wat de ene inspec
teur wèl aanmerkt als ontdui
king, kan de andere inspecteur
op goede gronden géén ontdui
king vinden. Hierdoor kan het
gebeuren dat burgers de belas
ting ontduiken zonder dat ze
het zelf weten, menen de on
derzoekers. Uit hun enquête
bleek ook dat toegegeven ont
duiking even vaak voorkwam
bij burgers wier aanslag geac
cepteerd was, als bij burgers
die door de fiscus krachtig op
de vingers waren getikt.
Karakter
Beide wetenschappers zijn op
zoek gegaan naar het karakter
van de doorsnee-belastingbeta
ler en de doorsnee-ontduiker.
Verschillen beide typen bur
gers van elkaar, luidde de
vraag die zij zichzelf hadden
gesteld, en zo ja: waarin? Vol
gens Robben zijn alleen mini
male verschillen tussen de
ontduikers en brave betalers
naar voren gekomen. „Eigen
lijk zijn ontduikers en correcte
betalers qua persoonlijkheid
nauwelijks van elkaar te on
derscheiden. Ook hebben we
weinig verschillen aangetrof
fen in hun financiële situatie
en houding tegenover de wet
gever. Hooguit kun je zeggen
dat de ontduikers wat meer
geneigd zijn aan zichzelf te
denken en het algemeen be
lang te vergeten. Ook troffen
we onder deze groep, die dus
zelf toegeeft te ontduiken, een
iets hogere competitiedrang
aan".
Als de verschillen tussen de
ontduiker en betaler zo mini
maal zijn, wat maakt dan de
ontduiker tot een ontduiker en
houdt de betaler op het rechte
pad? Volgens Robben hoeft
minister Kok niet te vrezen
dat de belastingmoraal bij de
minste of geringste aanleiding
ineens zal omslaan. „Zo op het
eerste gezicht zou je misschien
zeggen dat de betaler van nu
de ontduiker van morgen kan
zijn. Maar zo gemakkelijk is
die overstap toch niet. De niet-
ontduikers hebben de sterke
overtuiging dat ze het niet in
de haak vinden om de fiscus te
tillen. 'Doen we niet, willen
we niet, vinden we niet eer
lijk', hoor je dan".
Remedie
Robben en Elffers hebben ook
nagedacht over de vraag wat
de overheid kan doen om be
lastingontduiking te bestrij
den, Tot dusverre werd vooral
gemikt op verlaging van het
belastingtarief, verhoging van
de pakkans en verscherping
van de sancties. Foute boel,
menen Robben en Elffers, om
dat deze maatregelen nauwe
lijks effect zouden sorteren.
„Het heeft allemaal weinig
zin", meent Robben. „Het is
niet zo dat een hoger belas-
Mensen die het invullen van het belastingformulier te ingewikkeld vinden, kunnen hierbij tegen
vergoeding uiteraard hulp krijgen. H. Robben en H. Elffers wierpen een blik in de keuken van de
belastingdienst en suggereren onder meer een drastische verdere vereenvoudiging van het belas
tingstelsel om fraude tegen te gaan.
FOTO: DIJKSTRA
moet worden. Dat roept het
idee op dat men door de in
specteur gepakt wordt. Je
hoeft dan ook niet raar op te
kijken dat burgers vervolgens
in hun pogingen de schade te
beperken iets té ijverig wor
den".
tingtarief meer ontduiking uit
lokt, want de ontduikers zul
len altijd blijven aanvoeren
dat zij het tarief te hoog vin
den. Die klacht over het hoge
tarief moet je dus eerder zien
als een populaire smoes, aan
gezien nu eenmaal niemand
bij de borreltafel zal toegeven
dat hij een ordinaire geldwolf
is. Meer controle en verhoging
van de pakkans kan zelfs een
averechts effect hebben. Als
de inspecteur heel streng
wordt, roept dat automatisch
weerstanden en dus meer
duikgedrag op".
Maar wat moet minister Kok
dan aanvangen om zijn belas
tingbetalers weer in het gareel
te krijgen? Robben en Elffers
hebben een paar suggesties,
zoals een drastische verdere
vereenvoudiging van het be
lastingstelsel, waarbij een aan
tal fraudegevoelige aftrekpos
ten wordt afgeschaft. Robben:
„Helaas mogen we vanwege
het vertrouwelijker karakter
van ons onderzoek niet zeggen
welke posten de meeste ont
duiking uitlokken. Op per
soonlijke titel kan ik wel iets
verzinnen, zoals bijvoorbeeld
de inkomsten uit kamerver-
huur. Daar is natuurlijk ge
makkelijk mee te sjoemelen".
Een andere effectieve maatre
gel is volgens de onderzoekers
het verhogen van de voorlopi
ge aanslag die bij de werkne
mers maandelijks op het sala
ris wordt ingehouden. De ach
terliggende redenering is ei
genlijk vrij simpel: bij een ho
gere voorlopige aanslag is de
kans groot dat men bij het eer
lijk invullen van het belasting
formulier achteraf sowieso
geld terugkrijgt.
Robben: „Het bedrag dat men
aan het eind van een belas
tingjaar terug kan krijgen,
wordt al snel als een stukje
pure winst beschouwd. De nei
ging om zo'n 'premie' door
ontduiking nog groter te ma
ken is niet zo groot. Maar het
omgekeerde geldt ook. Duik
gedrag treedt eerder op als
men bij het invullen van de
aanslag tot de conclusie komt
dat er straks geld bijbetaald
Zélf zal Robben, zo belooft hij
met de hand op zijn hart, zijn
aangifteformulier altijd naar
eer en geweten invullen -
hoge voorlopige aanslag of
niet. Het bezoek aan het 'hol
van de leeuw' zou bij hem en
zijn collega-promovendus na
melijk diep ontzag voor het
werk van de inspectie hebben
losgemaakt. Robben: „Ik heb
echt een enorme bewondering
gekregen voor de nauwgezet
heid en toewijding waarmee
de inspecteurs hun werk doen.
In de kroeg wordt vaak gela
chen als dat beroep ter sprake
komt. Maar ik heb nu toch
eens met eigen ogen mogen
zien hoe ze proberen ook de
onmogelijkste aangiften toch
fatsoenlijk te behandelen. Pe
tje af hoor!".
MILJOENSTE DEELNEMER AAN EXAMEN
Een medewerker van de Stichting Nederlandse Associatie Voor Praktijkexamens surveilleert bij het
examen PD-Boekhouden in het Congresgebouw in Den Haag.
FOTO: MILAN KONVALINKA
DEN HAAG Voor geen en
kel ander vakexamen in Ne
derland zijn vandaag en giste
ren zoveel kandidaten opge
gaan als voor het Praktijkdi
ploma Boekhouden. Circa
tienduizend studenten deden
op verschillende plaatsen in
het land, waaronder het Con
gresgebouw in Den Haag, exa
men voor het boekhouddiplo
ma. Onder hen ook de mil
joenste kandidaat.
De cursus PD-boekhouden be
staat nu al bijna vijftig jaar en
levert nog steeds jaarlijks
20.000 kandidaten voor het
eindexamen af. Er wordt
geëxamineerd in juni en de
cember. „Het PD-Boekhouden
is nog altijd een zeer populair
diploma binnen het bedrijfs
leven", verklaart L.M. van
Voorene, secretaris van de
Stichting Nederlandse Associa
tie Voor Praktijkexamens. „In
personeelsadvertenties wordt
het diploma vaak als vereiste
genoemd en we moeten de
werkgevers op dagen als deze
bijna letterlijk bij de examen
zalen wegslaan".
De Stichting Nederlandse As
sociatie Voor Praktijkexamens
organiseert en bewaakt al
sinds 1941 de examens. „Des
tijds was de concurrentie tus
sen de verschillende onder
wijsinstellingen zo groot dat
het niveau van het diploma in
gevaar dreigde te komen", legt
Van Voorene uit. „Een aantal
verenigingen van leraren en
kantoorpersoneel heeft toen de
handen ineen geslagen en de
Associatie opgericht. Sindsdien
is de Associatie de grootste
examenafnemende instelling
in Nederland". Ze zorgt ervoor
dat het boekhouddiploma op
een constant niveau blijft en
wordt daarbij gecontroleerd
door een rijksgecommitteerde.
„Bovendien wordt het examen
in overleg met het bedrijfs
leven steeds weer aangepast.
Dat is de reden waarom het
PD-Boekhouden de tand des
tijds steeds heeft doorstaan",
aldus Van Voorene.
Klaargestoomd
De cursus PD-Boekhouden
wordt verzorgd door onder
wijsorganisaties in het hele
land. In negen of zestien
maanden worden cursisten be
kendgemaakt met het voeren
van financiële administratie
en klaargestoomd voor het
examen. Zij moeten dan onder
andere in staat zijn een balans
op te maken; verder wordt
hun Tekenvaardigheid getest
en wordt hun wetskennis op
de proef gesteld. Vooral veel
werkende mensen schrijven
zich in voor de cursus om zo
hun positie op de arbeidsmarkt
te verbeteren. „Maar nog geen
derde van de cursisten legt het
examen in één keer met goed
gevolg af", aldus Van Voore
ne. Hij wijt het grote uitval
percentage aan een nieuwe
vorm van concurrentié tussen
de onderwijsinstellingen. „Ie
dere instelling probeert de
cursusduur zo kort mogelijk te
houden, waardoor de stof voor
de kandidaten bijna niet meer
te behappen is. De meeste cur
sisten hebben een fulltime
baan en gaan één avond in de
week naar school. Dat maakt
een kort cursusprogramma ex
tra zwaar".
De laatste jaren schrijven zich
veel vrouwen in voor de cur
sus PD-Boekhouden. „Nu al is
bijna de helft van de cursisten
vrouw", aldus Van Voorene.
„Vooral herintredende vrou
wen zien een boekhouddiplo
ma als een solide basis voor
hun maatschappelijke carriè
re". De vrouwen doen het vol
gens hem goed. „Ze zijn vaak
preciezer dan hun mannelijke
collega's, een eigenschap die in
een priegelvak als boekhouden
onontbeerlijk is".
Cao dagverblijven gehandicaptenzorg
UTRECHT De 18.000 werknemers in de dagverblijven in de ge
handicaptenzorg hebben een nieuwe cao. Het principe-akkoord dat
werkgevers en vakbonden gisteren sloten, behelst onder meer een
structurele loonsverhoging van 3,4 procent per 1 juli 1991 en een uit
kering ineens, van 1 procent per 1 december 1991.
KE EN WISKE
HET WITTE WSEF
Copyright Standaard uitgeverij distr. Wavery Productions
VEROORDEELDEN GAAN VRIJ UIT
DEN HAAG Het Haag
se gerechtshof en het
Openbaar Ministerie (OM)
kunnen het grote aanbod
van strafzaken niet meer
aan. Beide instanties be
sloten vijfenveertig ver
oordeelden vrijuit te laten
gaan, die in hoger beroep
terecht hadden moeten
staan.
Het Hof verklaarde het OM
niet-ontvankelijk in alle za
ken omdat de redelijke ver
volgingstermijn van onge
veer twee jaar is overschre
den.
Het betrof veroordelingen
door de rechtbanken Den
Haag, Rotterdam, Dordrecht
en Middelburg, waartegen
betrokkenen in beroep wa
ren gegaan bij het Haagse ge
rechtshof. Zij hoefden giste
ren niet naar Den Haag te
komen, want bij hun dag
vaarding was een brief ge
voegd die de voor hen gun
stige afloop reeds voorspelde.
Hun zaken waren om prakti
sche redenen bij elkaar ge
veegd op een enkele zittings
dag. En het is niet uitgeslo
ten dat er meer van dat soort
dagen zullen komen.
Het Openbaar Ministerie en
het Hof lieten gisteren weten
dat de achterstand van
'structurele aard' is. De gang
van zaken wordt door hen in
'hoge mate betreurd'. Er zou
hard worden gewerkt om de
groei van de achterstand te
beperken of daar - zo moge
lijk zelfs op in te lopen.
Woordvoerder van het
Openbaar Ministerie, W.H.
Zuur, wist nog niet precies
welke maatregelen in de toe
komst worden genomen:
„We hebben die achterstand
namelijk nog niet helemaal
geïnventariseerd". Daarom is
ook nog onbekend of er ma
gistratuur moet worden 'ge
leend' uit andere arrondisse
menten, zoals onlangs door
de rechtbank in Rotterdam
werd gedaan. Die wordt nu
bijgestaan door rechters uit
Dordrecht en Den Haag.
Vooralsnog wordt gepro
beerd de schade te berperken
door prioriteiten te stellen.
Zo zullen 'zwaardere zaken'
en zaken waarbij 'de belan
gen van slachtoffers een rol
spelen' voorrang krijgen bij
de behandeling. Geen van de
verdachten die gisteren vrij
uit gingen waren gedeti
neerd; het ging veelal om zo
genaamde lichtere delicten'.
De straffen die gisteren door
het Hof teniet werden ge
daan varieerden van een
boete van 250 gulden tot vier
maanden onvoorwaardelijke
gevangenisstraf.
DEN HAAG De Twee
de Kamer heeft gisteren
definitief korte metten
gemaakt met het beeld
van de Grieks-Italiaanse
kunstenaar Jannis Kou
nellis, dat had moeten ko
men voor het nieuwe par
lementsgebouw in Den
Haag.
De Kamer nam een motie van
de VVD aan om alsnog andere
kunstenaars in de gelegenheid
te stellen een ontwerp in te
dienen. De motie kreeg de
steun van 71 van de 131 aan
wezige leden. Minister D'An-
cona heeft evenwel reeds te
kennen gegeven dat de Kamer
niet op een ander cadeau hoeft
te rekenen nu het huidige niet
in de smaak valt. Een meer
derheid van de Kamer vindt
het sculptuur van Kounellis
ofwel niet mooi ofwel is geval
len over de uitleg van de mi
nister. Het kunstwerk is in en
rond het parlement reeds toe
bedeeld met de bijnaam „roes
tende kolenkit". Het onder
stuk, zes tot zeven meter hoog,
is opgetrokken uit gietijzeren
platen, waarin teksten uit de
Grondwet zijn afgegoten. Het
bovenstuk bestaat uit een sta
len bak of korf die met brok
ken steenkool is gevuld.
De meerderheid van de Twee
de Kamer heeft ook geen be
hoefte aan een nieuw em
bleem en beeldmerk. De hui
dige Nederlandse leeuw met
kroon en kousebanden voldoet
prima. Een moderne gestileer
de leeuw, een uitgeklede ver
sie van het huidige logo, valt
niet in de smaak. De Kamer
heeft gisteren het wat is gaan
heten 'Loekie-logo' dat het
Presidium in gedachten had
weggestemd.
Pagina 17: Kamer laat kans
liggen met afwijzen beeld
Kounellis.
