Grammatica christelijk geloof weer leren'
Marketing-managers
adviseren remonstranten
NCRV wil 'religieuze emancipatie' achterban
Onopgesmukt portret van een missionaris
COMMENTAAR
£cidóe(3outti/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
QeidóaQowumt
WOENSDAG 12 JUNI 1991 PA
JÉ
Geen homo's in ambt bij
Amerikaanse presbyterianen
BALTIMORE De Presbyteriaanse Kerk in de
Verenigde Staten heeft met overgrote meerderheid
een rapport verworpen waarin wordt onder meer
wordt gepleit voor de aanvaarding van seks voor
het huwelijk en de acceptatie van homo's in het
ambt.
De stemming lokte protest uit van homoseksuele
bezoekers. Zij protesteerden tevens tegen het be
sluit van de vergadering om hen wel als kerkleden
te accepteren, maar niet als voorganger of ouder
ling. „Hypocriet", zo klonk het in de wandelgan
gen. De andere partij liet zich vooral voor de ver
gadering horen. „Geen compromissen met het
Woord van God", lieten verontruste presbyteria
nen op spandoeken weten. De kerkleden zwaaiden
daarbij met opengeslagen bijbels. De Presbyteri
aanse Kerk in de Verenigde Staten telt ongeveer
2,9 miljoen leden.
De meeste ellende
komt geloof ik
voort uit de de
menselijke
behoefte aan
idealisme.
Renate Rubinstein
Gedachtniskirche nu
ook in Legoland
BILLUND De Berlijnse Kaiser-Wil-
heim-Gedachtniskirche staat nu ook in
Legoland. De hoogte van de op een schaal
van 1 op 20 nagebouwde kerk is 4,50 m,
terwijl er 698.500 legostenen voor zijn ge
bruikt. De oppervlakte is 50 vierkante
meter.
De onthulling geschiedde dinsdag door
mevrouw Monika Wissel, burgemeester
van het betreffende stadsdeel van Berlijn.
De echte GedSch tniskirch e werd in 1890
ter herinnering aan keizer Wilhelm I ge
bouwd. Bij een bombardement in novem
ber 1943 werd de kerk zwaar beschadigd.
In 1959 werd een nieuw schip gebouwd.
De verwoeste toren, die niet is gerestau
reerd, herinnert aan de verschrikkingen
van de Tweede Wereldoorlog.
Oude meesters in
Achterveldse kerk
gevonden
ACHTERVELD In de rooms
katholieke kerk Sint Joseph in
Achterveld zijn twee oude,
waardevolle schilderijen ont
dekt. De vondst is twee jaar ge
leden gedaan, maar is pas nu,
na restauratie van de werken,
bekend gemaakt. Het ene werk
is van de Amersfoortse Gerrit
van Stellingwerff en is geda
teerd op 1643, het andere is
achttiende eeuws en vermoede
lijk Zuidduits.
Het doek van Van Stelling
werff laat 'De bespotting van
Christus' zien. Tot nu toe was
van deze Amersfoortse meester
slechts één schilderij bekend.
Moeder Teresa op
uitnodiging van Irak
naar Baghdad
GENEVE Moeder Teresa is op
uitnodiging van het Iraakse minis
terie van gezondheid naar Bagh
dad vertrokken.
Moeder Teresa, die in 1979 de No
belprijs voor de Vrede kreeg, werd
vergezeld door drie andere non
nen. Aan boord van het vliegtuig
bevond zich een nieuwe groep van
20 VN-afgevaardigden die in
Noord-Irak zullen worden ingezet
bij de bescherming van vluchtelin
gen. Het was oorspronkelijk de be
doeling dat Moeder Teresa eind
mei naar Baghdad zou gaan. Het
bezoek werd toen om onbekende
redenen uitgesteld.
SYNODEVOORZITTER WALLET NU SECRETARIS VOOR SAMEN OP WEG
UTRECHT Spiritualiteit is
wellicht het beste antwoord op
de vraag wat het karakteristie
ke aandachtspunt is van ds. B.
Wallet (53), scheidend voorzit
ter van de synode van de Ne
derlandse Hervormde Kerk.
Deze week kiest de synode in
het vergadercentrum Hyde
Park in Doorn zijn opvolger.
Ds. Wallet, die in 1984 lid van
de synode werd, een jaar later
vice-voorzitter en sinds april
1988 voorzitter, zal de verrich
tingen van zijn opvolger 'op
enige afstand' volgen: hij blijft
betrokken bij het kerkelijk be
leid als secretaris voor het Sa
men op Weg-proces. Hij heeft
daartoe al zijn intrek genomen
in een pand op schootsafstand
van de plek waar de synode
vergadert.
Ds. Wallet heeft in verband
met zijn benoeming als secre
taris voor Samen op Weg zijn
banden met zijn gemeente
(Oog in Al) moeten verbreken.
Kenmerkend voor Wallet is de
invulling van het afscheidsca
deau dat de gemeente hem
wilde aanbieden: twee ikonen,
geschilderd naar de Grieks-
Orthodoxe traditie. De schilde
rijen worden gewijd door een
bevriende oud-katholieke
priester. De spiritualiteit waar
in ikonen thuis horen spreekt
de hervormde predikant ten
zeerste aan. Het zijn niet 'zo
maar' schilderijen, maar af
beeldingen die functioneren in
een gedachten- en leefwereld
die is aangelegd op het contact
met Christus. Wallet stelt prijs
op de wijding van de ikonen
omdat door die handeling het
bijzondere karakter van de
ikonen tegenwoordig wordt
gesteld.
De aandacht van Wallet voor
spiritualiteit is de afgelopen ja
ren herhaaldelijk gebleken.
Bijvoorbeeld toen hij de orde
van het synodale debat door
brak door voor te stellen een
lied te gaan zingen, om daar
mee uitdrukking te geven aan
de geloofsemoties die tot dan
slechts met gesproken
woorden werden geuit. „Het
lijkt er in de kerk vaak op dat
het verstand wel is gedoopt,
Ds. Barend Wallet
maar het gevoel niet. Op een
synode-zitting merk je dat heel
duidelijk: het verstand over
heerst en gevoelens worden in
verstandelijke taal uitgedrukt.
Natuurlijk vind ik dat er op
een synode verstandige taal
moet worden gesproken, maar
dat betekent niet dat het ge
voel onder tafel moet worden
geschoven".
Grondwoorden
Onder zijn voorzitterschap pu
bliceerde het synodebestuur
enkele geschriften waarin na
drukkelijk aandacht werd ge
vraagd voor de betekenis van
de 'grondwoorden' van het
christelijk geloof. Heel duide
lijk is dat het geval in de nota
over 'kerk-zijn in een tijd van
Godsverduistering'. In een sa
menleving waaruit God lijkt te
zijn verdwenen, komt het er
op aan (opnieuw) de grond
woorden van het Evangelie te
leren spellen. Wallet doelt met
'grondwoorden' op begrippen
als: vergeving, liefde, vertrou
wen, genade, barmhartigheid
en verbond.
Dergelijke woorden vormen
de 'geestelijke grammatica'
van het geloof vindt hij; zon
der die woorden gaat het niet.
Wat die woorden werkelijk
betekenen, dat wordt duidelijk
door ze inderdaad te spellen,
dat wil zeggen heel zorgvuldig
na te gaan waar de kern ligt
van die bijbelse begrippen.
In de geloofsgemeenschap
moet die betekenis blijken en
worden geoefend. In het pas
toraat, bijvoorbeeld aan men
sen voor wie de zingevings-
vraag een probleem is gewor
den; die niet meer het gevoel
hebben 'er te mogen zijn'. De
'grammatica' van het christe
lijk geloof leert dat ten diepste
de zingevingsvraag samenvalt
met wat in jargon heet de
'rechtvaardiging van de god
deloze'. In het pastoraat zal die
'grammaticale regel' uitdruk
king vinden in gesprek, in de
beleving van gemeenschap en
in het verkondigen van de
boodschap dat ieder mens er
mag zijn om Gods wil. De
diepste heling van de geschon
den mens vindt haar oor
sprong in die geloofswaarheid,
die komt uit 'het hart van
God'.
In de kerk mogen die woorden
daarom 'hartstochtelijk' wor
den verkondigd en geoefend;
God laat zich kennen vanuit
de diepte van z'n hart.
In een tijd waarin God verbor
gen lijkt, is het een geweldige
opdracht om de betekenis van
die bijbelse grondwoorden te
laten zien. In een moderne sa
menleving als de onze kan de
kerk dat alleen doen op crea
tieve wijze. De kerk van van
daag is daarom een levendige
kerk. dynamisch, bereid tot
verandering, vindt Wallet. De
gemeente draagt op dit punt
een enorme verantwoordelijk
heid: is ze een brug voor de
mensen van buiten de geloofs
gemeenschap of vormt ze een
barrière om Gods hartsgehei
men te leren kennen?
Het 'bijbelse geheim' is niet
Tos' verkrijgbaar of te koop
via een boekje van Kok in
Kampen; het geheim is verwe
ven met het hele leven, in re
latie met andere mensen en in
relatie met God. Het christe
lijk leven in onze moderne tijd
heeft daarom ook een 'binnen
kant'.
Ds. Wallet is predikant in hart
en nieren, om het maar eens
bijbels te zeggen. „Ik wil blij
ven preken, ook al heb ik geen
eigen gemeente meer; de ere
dienst is de spil van mijn be
staan als pastor".
Hij blijft wonen waar het ge
zin Wallet al sinds 22 jaar
woont en dat betekent dat
Wallet ook kan blijven func
tioneren als Utrechtse 'buurt-
dominee'. Kerkelijken en on-
kerkelijken weten de weg
naar zijn huis en meer dan
eens kan hij iets betekenen
voor z'n medemensen.
Jongeren
Ondanks de verhalen over de
kleiner wordende kerk de
grote-stads-dominee Wallet
kent ze van binnen uit is hij
niet zorgelijk over de toekomst
van de kerk. „Het aantal uit
schrijvingen zal best nog een
poosje groter zijn dan het aan
tal nieuwe kerkleden, maar
daar moet je niet bij blijven
staan. Er staan zoveel andere
dingen tegenover. In mijn ge
meentewerk had ik veel te
maken met studenten. Die ko
men, weliswaar met de meest
critische vragen, af op het ge
heim van de gemeente: Als
God er is, wie is Hij dan en
wat betekent Hij dan voor
mijn leven? De antwoorden op
die vragen kun je niet uit je
hoofd leren. De grondwoorden
moet je steeds opnieuw uitzeg
gen. Soms klinken bestaande
formuleringen hol en soms
klinken oude woorden als
nieuw. Soms is je hoofd bij
wijze van spreken leeg en
weet je niet hoe je het zult zeg
gen. Maar gaandeweg gebeurt
het; dan krijg je toch de taal
aangereikt om God ter sprake
te brengen".
In het pastoraat in en buiten
de wijkgrenzen heeft ds. Wal
let wonderbaarlijke dingen
meegemaakt. Bijvoorbeeld
buitenkerkelijken die hem
vroegen even langs te komen
omdat een vriend gestorven
was en omdat ze toch wisten
dat er nu meer gezegd moest
worden dan de platte taal van
de menselijke werkelijkheid
kan uitdrukken. Of die ouders
die in pure wanhoop 'zomaar'
een telefoonnummer belden
en hem aan de lijn kregen. Of
hij wie die 'hij' was wisten
ze niet wilde komen. Wallet
ging en vond een jongen die
dreigde te verstikken in de
kwade machten van het para
normale. Samen hebben ze de
macht van het gebed ervaren
en de jongen heeft God gevon
den.
Samen op Weg
Het Samen op Weg-proces
wekt niet echt vaak de indruk
een spirituele zaak te zijn en
toch heeft Wallet er voor ge
kozen voor 'die club' te gaan'
werken. De nieuwe secretaris
(opvolger van de gereformeer
de ds. B. Aalbers) daarover:
„Ik koester wat dat betreft
geen illusies, maar ik zeg ook
dat het proces van eenwording
meer is dan een organisatori
sche kwestie. Het is voor mij
ook een proces van gemeente
opbouw en van vernieuwing".
„We staan in zoveel opzichten
zo dicht bij elkaar, het is ge
woon een gebod om te werken
aan de eenheid. De verschillen
rechtvaardigen niet de ge
scheidenheid. De emoties sug
gereren soms anders en hoe
serieus ik die emoties ook
neem, ze zijn geen rechtvaar
diging voor het gescheiden
blijven optrekken. Bovendien,
wil de protestantse kerk iets
voorstellen in de Nederlandse
samenleving, dan is die ene
kerk voorwaarde".
Het zijn ook op dit punt jonge
ren die een signaal afgeven
dat het 'realistisch-positivisme'
van Wallet onderstreept:
„Veel jongeren vinden het een
aanfluiting, al dat SoW-gedoe.
Ze zeggen inderdaad dat je de
verschillen die er dan zouden
bestaan tussen de kerken, niet
waar kunt maken. In onze
wijk zijn er nog al wat hobbels
te nemen wat betreft Samen-
op Weg, vooral ook praktische
zaken. Ouderen hebben het
daar soms moeilijk mee. Jon
geren in onze gemeente zagen
dat zo aan en zeiden: als het zo
ligt met Samen op Weg, dan
moeten we er maar eens voor
bidden. En spontaan hebben ze
een gebedsgroep voor Samen
op Weg opgericht".
Idoor
DIRK VISSER
UTRECHT De Remon
strantse Broederschap laat
zich door het Areopagus-
beraad adviseren over- de
beeldvorming van dit vrij
zinnige kerkgenootschap.
Eerste doel is, aldus voor
zitter Th. Harteveld van
de Remonstrantse Broe
derschap, om de gestadige
afkalving van het ledental
tot stilstaan te brengen.
„Maar in wezen gaat het
er om dat onze boodschap
beter wordt uitgedragen."
In het Areopagusberaad heb
ben zich twaalf meelevende
kerkleden verenigd die een
marketing- en management
functie of een wetenschappe
lijke baan hebben. Ze willen
proberen de kerken te bewe
gen om meer gebruik te ma
ken van marketing- en mana
gementtechnieken.
Het ledental van de Remon
strantse Broederschap loopt
gestadig terug, hoewel het
aantal vrienden gelijk blijft.
Dat roept de vraag op of de
Broederschap nog wel vol
doende aantrekkingskracht
heeft, aldus Harteveld. „Het
beeld dat we zelf van de Broe
derschap hebben, is open, vrij
en verdraagzaam. Maar mis
schien vinden buitenstaanders
ons wel elitair en intellectueel,
met verouderde gebruiken en
verouderde taal."
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Amerongen B.J. Wlege-
raad te De Bilt. Aangenomen naar
Klazienaveen-Zwartemeer(toez.) W.J.
Rutgers te Raalte. Bedankt voor Rljs-
sen T.W. van Bennekom te Goes (bui
tengewone wijkgemeente); voor Kat
wijk aan Zee (toez.) R.W. van Mourik
te Meeuwen; voor Klazlenaveen-
Zwartemeer (toez.) W.J. Rutgers te
Raalte (verbeterd bericht).
„Naar onze mening heeft de
Broederschap wat te brengen
voor mensen die zich ook met
zingevingsvragen bezighou
den. Dan zullen we meer naar
buiten moeten treden en over
de gêne heen moeten stappen
dat we niet over het geloof
durven spreken. Maar als je
dat wilt doen, dan is een goede
beeldvorming van belang.
Daarom hebben we het Areo
pagusberaad benaderd."
Harteveld verheelt niet dat. er
binnen het dagelijks bestuur
van de Remonstrantse Broe
derschap (de 'Coza') enige re
serves ten opzichte van mar
ketingtechnieken bestonden.
„Het evangelie is geen marga
rine. Maar daarvan zijn de
Areopagusmensen zich ook
goed bewust, zo bleek tijdens
een eerste gesprek".
Het Areopagusberaad heeft
vorige maand twee maal een
tweedaags beraad gehouden
met de Coza. „Daar moesten
we antwoord geven op vragen
als: wat denk je zelf van de
Broederschap, hoe denken an
deren erover en hoe zou het
beeld ervan moeten zijn," al
dus Harteveld.
„Wat is je identiteit en wat wil
je ermee, kregen we te horen,
we hebben gekozen voor een
zelfstandige Remonstrantse
Broederschap, die open is voor
vragen van de samenleving,
oecumenisch is ingesteld en in
samenwerking met andere
vrijzinnige partners in vrijheid
en verdraagzaamheid aan het
werk wil," zo zegt Harteveld.
De Coza is de Broederschap
niet. De afkalving van het le
dental kan alleen tot staan
worden gebracht als er weer
nieuwe leden bijkomen. Dat
moeten de gemeenten doen.
Om daar tot dezelfde conclusie
te komen, zijn er in september
bijeenkomsten van het Areo
pagusberaad met het convent
van predikanten en het college
van overleg, waarin de voor
zitters van de plaatselijke ge
meenten zijn verenigd. In feite
moet er in elke gemeente een
plan van aanpak komen, zo
vindt Harteveld.
HOLLANDSCHE RADING
De rol van de NCRV op het
gebied van de maatschappelij
ke emancipatie van het protes
tants-christelijke volksdeel
lijkt voltooid. Voorzitter mr.
A. Herstel ziet voor zijn om
roep „nu nog een taak op het
vlak van de religieuze emanci
patie".
Herstel ontwaart in de achter
ban van de protestantse om
roep nog te veel „rationele ge
loofsbeleving". Voor veel
NCRV-leden bestaat gods
dienst vooral uit „uiterlijke
vormen en normen". De voor
zitter zou graag zien dat de
NCRV duidelijk kan maken
dat het evangelie ook „vrijheid
en bevrijding" kan betekenen.
Herstel sprak dinsdag in Hol-
landsche Rading op een sym
posium over de identiteit van
christelijke organisaties. De
bewaking en vormgeving van
de identiteit van de NCRV
noemde hij een „heil of a job"
(vrij vertaald: een hondsmoei
lijke baan). „Als ik een pro
gressief praatprogramma
maak, dan vraagt een deel van
de achterban meteen: waar
blijft 'U zij de glorie', waar
blijft de C? Die vraag wordt
me tientallen keren per dag
gesteld."
Herstel staat soms verbaasd
van de vindingrijkheid van
verontruste leden. Zo vroeg
onlangs iemand hoe de chris
telijke omroep het toch kon
presteren om zo vlak na Goe
de Vrijdag in een programma
voor kleuters samenwonen ter
sprake te brengen. „Het ging
om een hetero, dus dat viel
nog wel mee", aldus Herstel,
die anderzijds toch ook begrip
voor dergelijke vragen kan op
brengen.
Zij komen volgens Herstel
voort uit een rationele geloofs
beleving, die gevoed is door
decennia lang „uit het hoofd
geleerde lesjes van God".
De vragen zijn het resultaat
van „de letterlijke bijbelexege
se met alle desastreuze gevol
gen van dien. Als gevolg daar
van kan het gebeuren dat een
moderne theoloog door
schuimbekkende ouderlingen
van de kansel wordt getrok
ken". In deze rationele ge
loofsbeleving is wel ruimte
voor emotie, maar „die is te
vergelijken met de tranen die
vroeger bij de Sissy-films vie
len".
De kloof tussen NCRV en EO
is helaas de afgelopen jaren
steeds groter geworden, „al
thans dat beweert de EO".
Herstel ziet echter ook bij de
kleine broer vlagen van „assi
milatie", wijzend op de oriën
terende gesprekken die de EO
voert met de populaire televi
sie-producent Joop van den
Ende. De samenwerking met
de KRO verloopt daarentegen
uitstekend. „Een volledige fu
sie duurt geen 25 jaar meer,
onze achterbannen zijn daar
nog niet rijp voor", zo heeft
Herstel met KRO-collega
Braks vastgesteld.
De toekomst van de missie,
vanuit de brieven van een
overleden missionaris
KRO-televisie Ned. I
12 juni, 22.05 - 22.45 uur.
Het beeld dat van missionaris
sen naar buiten komt is meest
al erg traditioneel en opge
wekt. Als ze hier in Nederland
zijn, besteden ze al hun ener
gie om geld op te halen. Dat
geld wordt besteed voor aller
hande projecten: de missiona
ris is de ontwikkelingswerker
of het manusje van alles die
overal bijspringt. Dat beeld
wordt versterkt door de vele
films die zijn en nog steeds
worden gemaakt om het werk
van missionarissen te onder
steunen.
De film die KRO-programma-
maker Hans Wijnants maakte
laat iets anders zien. De aan
leiding voor de film was de
vondst een paar jaar geleden
van een koffer met brieven
van de Limburgse missionaris
Geer Soudant. Op 2 juni 1985
overleed hij in Cameroun. Om
het thuisfront op de hoogte te
houden én om geld te bedelen
stuurde hij een aantal vrien
den dertig jaar lang op gezette
tijden brieven waarin hij uit
eenzette waar hij mee bezig
was.
Soudant was geen gemakkelijk
man. Hij was tamelijk rechtlij- -
nig en kwam nogal eens in
botsing met de autoriteiten. In
Congo Brazzaville waar hij
met zijn werk begon, moest hij
zijn biezen pakken toen hij
daar probeerde een kippen-
boerderij op te zetten die niet
naar de zin was van de mar
xistische bestuurders.
De inspanningen van Soudant
werden als een ongewenste in
menging beschouwd, zo kreeg
hij van de president te ver
staan.
Toch waren voor Soudant op-
bouw-activiteiten niet het be
langrijkste. Zijn belangrijkste
interessen ging toch uit naar
missioneren in de strikte zin,
kortom het woord van Chris
tus brengen en het bestrijden
van ongeloof.
Onduidelijk blijft wat Soudant
nu precies dacht over die in
planting van het geloof, de
programmaker is er althans
niet geslaagd dat inzicht dui
delijk over te brengen. Net als
alle andere missionarissen van
zijn generatie was Soudant to
taal niet voorbereid op de spe
cifieke cultuur van het land
waarin hij ging werken. Dat
hoefde in de visie van zijn op-
Pater Geer Soudant
FOTO: PR
drachtgevers ook helemaal
niet. Het ging er immers om,
zoals de missioloog prof. J.
Heyke opmerkt, een „filiaal
van het Europese christen
dom" op te zetten.
De kerstening ging gepaard
met onderdrukking van de
Afrikaanse religie ook al bleef
die meestal ondergronds
voortbestaan. Het is een kwes
tie die Soudant blijkens zijn
brieven in ieder geval volop
bezig hield. Naast de rituelen
van de christelijke kerk blijft
de medicijnman een rol van
betekenis spelen en dit beoor
deelt Soudant niet louter nega
tief omdat deze een oplossing
aandraagt voor het kwade
waardoor de bewoners zich
omringd voelen.
Na zijn verblijf in Congo Braz
zaville vertrok Soudant naar
Gabon. Behalve een politieke
noodzaak zat achter dat ver
trek ook een andere reden, zo
vertelt een van zijn collega
missionarissen. „Als je blijft,
blijven ze van ons afhankelijk
en komen ze nooit verder.
Daarom moet je verkassen".
Veel ontwikkelingsprojectjes
zoals de kippenboerderij, blij
ken uiteindelijk toch niet van
de grond te komen. Als de
missionaris het project los laat,
gaan de mensen op de oude
voet verder. Het laatste land
waar Soudant tot zijn dood in
1985 verbleef, is Cameroun.
Het portret van Wijnants is
een poging iets te laten zien
van de grote veranderingen
die missionarissen de afgelo
pen dertig jaar hebben doorge
maakt. Velen konden die ver
anderingen niet bolwerken,
zozeer veranderde de inhoud
van hun functie. Soudant was
zich die veranderingen blij
kens zijn brieven bewust,
maar dat zou in het program
ma meer zichtbaar gemaakt
hebben kunnen worden.
IV
De maat van het leven 'r
De medische wetenschap heeft vorige week een befks>
stap vooruit gezet. Onderzoekers hebben het gen (J^
onderdeel van het erfelijkheidsmolecuul) ontdekt, r^j
antwoordelijk is voor een erfelijke vorm van zwqe 0
heid. Het gaat om het 'fragile X-syndroom'. Ongele
de 1200 mannen heeft dat. Blijvende geestelijke acijde
kan het gevolg zijn, of afwijkingen aan gezicht of fnc
sorgaan. Prof. dr. H. Galjaard, de leider van het ow®r,
heeft de vinding met een zekere trots aan het Neqjlj
publiek gepresenteerd. Hij gaf toe dat een dergelL d
nieuwing ethische vragen oproept. Maar, zo zei hij.Ls
gen horen nu eenmaal bij een wetenschap die zieh&ag
kelt. iet
V-
De laatste jaren heeft de wetenschap veel aan DNv
zoek gedaan. De microscoop richt zich zowel op mere
dierlijk weefsel. Nog geen maand geleden werd er i
beeld een kalf gepresenteerd, waaraan een extra L"
toegevoegd om uierontsteking tegen te gaan. Er wos
menselijke genen bij de koe ingebracht om via dei
gewenste eiwitten terug te krijgen voor de geneesn,
industrie.
TERUG naar de ontdekking in Rotterdam. Galjjj
met zijn vinding zwakzinnigheid heel vroeg zien aai
Hij ziet het, maar kan er niets aan doen. Want er is tl
via de genen geen therapie mogelijk. Hij kan alleen s
nose stellen. De toekomstige moeder weet dus dalJ,
kind kan krijgen met een afwijking, maar er kan ij
worden gedaan. Ze staat dan met haar partner vooriAl
ze: afdrijving van de vrucht of de pijn van een onvoq h<
re opvoeding. ar
mie
DERGELIJKE dilemma's komen steeds vaker voojn i
gere vrouwen van 36 jaar en ouder wordt nu al gea! n
een vlokkentest te doen. Via vruchtwaterpunctie enj?u
pie komen de toekomstige ouders steeds meer te weP
het te verwachten kind. En vanuit Engeland is een jg j
geïntroduceerd, waarmee men via het bloed van dtr c
een indicatie kan krijgen over de kwaliteit van deech
Dergelijke ontwikkelingen dwingen de ouders na té"
over de toekomst van hun kind. Tegelijk komt dej:
tot een daadwerkelijke abortus lager te liggen. Zoi
veel kinderen met aanleg voor mongoloïde idiol
vroegtijdig het leven moeten laten. Bestaat er dan 1®
als minderwaardig vroegtijdig mag worden afgebrokprr
dan een grens, waaronder menselijk leven onder |vei
mag worden genoemd?
tie
In de christelijke traditie leeft het besef dat het lém
gave van God is. Een mens is er niet zomaar, maar[an
'gegevenheid' van God. Dat besef is ook de grond j £j)
respect waarmee in de traditie altijd het leven is \co
getreden. De waarde van een mens is niet gelegejbr
geestelijke of lichamelijke vermogens, maar in het re A
omwille van God. Daarom zijn mensen ten principal
waardig; niemand is meer of minder 'waard'; iedersee
een gave Gods. De ontwikkeling van de techniek al*^
hoeft niet in strijd te zijn met het respect voor het lithi
tegendeel. Techniek kan juist helpen menselijk leednsu
komen of te verminderen. e z
rr
Het probleem ontstaat wanneer techniek niet meer br
de wordt aangewend, maar ten kwade. Het is niet z<jin
kelijk allerlei ontwikkelingen óf goed óf kwaad te
Wat aanvankelijk goed leek, blijkt soms achteraf '1
zijn. En soms gebeurt het omgekeerde en soms is he
de. Het is een van de grootste morele problemen
moderne samenleving om met die spanning om te
politiek speelt een belangrijke rol om te voorkomen
bruik van techniek leidt tot schade aan mens en
Maar die politiek moet wel van de samenleving d
krijgen om die grenzen te stellen.
Telefoon: 071 - 122 244.
Telefax: 071 - 134 941
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Lelden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Telefax: 070-3906 717.
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Chef-redacteur: G.- J. Onvlee.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.
Sport Leiden e.o. (tel. 071 - 144 049): K. van Kesteren.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Hf
E. Huisman, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. M
1
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): K. van Wees (chef), G. Ansems, B. Jansibpvi
H. Plët. Fu
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Koolstra, drs. P van Velthoven-baa
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef). S. Evenhuis. S. Pieters«He
Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef), A. de Bruljn, W. Dlekstra, Li'
B. Hermans, J. Hofmeester, C. de Kier, H. Nleuwmans, H. Schneider. 1
ide
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors. L e
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van: faf."
- freelance-medewerkers en -correspondenten In zijn verspreldlngsgetjP'jr
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers I zo
redactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten In tkiji,
en België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K. Swf iJ
M. van de Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R. In 't Hout (chq01?
leveld, D. Hofland, P. Koopman en D. van Rietschoten. nt
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;[rbi
- de volgende correspondenten In het buitenland: S. Akkerman (PraajL
drs. D. J. van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Af106
R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs. A. Heerlen,
B. van Huët (Parijs), M. de Koninck (Washington). H. Kultert (Nieuw Dfe ki
F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R. Vunderlnk (ff-.,
W. Werkman (Jeruzalem), E. Winkels (Barcelona), G. van Wljland (Be»pa
F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclus
en publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London.
ster: M. de Cocq.
islevJy C
fon.l
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248 op n
tot 15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar
1 18.00 tot 19.00 u
25,70
76,60
294,30
ju*
5T
KI
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertentie*
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070
Bankier*
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
