Gokverslaafden delen niet in succes casino's
£cidóe0otncmt
WETTELIJKE REGELING NOG NAUWELIJKS BEKEND
Ouderschapsverlof: een wassen neus?
BINNENLAND
ZATERDAG 1 JUNI 1991 PAGINA
;u:
Velen voelen zich
kennelijk nog niet ge
noeg geplunderd door
de staat. Het bezoek
aan de Holland Casi
no's groeit, de winst
die daar wordt ge
maakt ook. Nederland
werd in 1990 435 mil
joen gulden lichter, de
schatkist 90 miljoen
zwaarder. Gokver
slaafden delen echter
niet mee in dit sv ,^es.
Het aantal probleem
spelers wordt door het
Jellinek Centrum in
Amsterdam geschat op
200.000, het aantal ver
slaafden op 20.000. De
maatschappelijke scha
de die zij aanrichten is
niet in cijfers uit te
drukken. De hulp die
zij krijgen wel. De
overheid trekt 2,5 mil
joen gulden per jaar
uit aan gokhulpverle
ning. Dat is omgere
kend een tientje per
probleemgokker.
SCHEVENINGEN Zo
maar een doordeweekse
middag in Holland Casino
Scheveningen: „Ha die
Henk, je bent te laat, je
stoel is al bezet. Waar ben
je geweest", vragen twee
bejaarde dames aan de ou
dere heer. De bewuste
Henk meldt dat hij naar
de kapper is geweest. En
dat is ook wel te zien, al
leen vinden de dames zijn
gekortwiekte koppie maar
niets. Vernietigende kri
tiek volgt en het adres
van een andere kapper.
Het is een van de gesprek
ken die worden gevoerd
aan de Black Jack-tafel.
Dames grabbelen bij de Franse
Roulettetafel in wat eens toi
lettasjes zijn geweest naar je
tons (fiches). Reeksen getallen
staan netjes op een lijstje ge
schreven. „Faites vos jeux",
roept de croupier. En de mie
renhoop rond de tafel komt in
beweging. De gokjes zijn laag,
vijf gulden per ronde, maar
wel geroutineerd. Op rood of
zwart inzetten is voor begin
ners, de echte gokkers spelen
plein of cheval. Ze maken ook
nog vreugdedansjes als er twee
H
r i
Spelers die problemen hebben zichzelf in de hand te houden, behoren tot de casino-realiteit, zo meldt een brochure van de staatsgoktempels. Daarin is ook te lezen
dat drie procent van de 3,2 miljoen gasten problemen heeft met het spel.
keer achter elkaar wordt ge
wonnen. En dat is leuk om te
zien. Maar van een jongere be
geleider moet de winnende ou
dere dame stoppen. „Als je op
dat nummer doorspeelt, heb je
straks een dooie eend", weet
hij uit ervaring.
De croupier kent ze wel, de
oudjes. „Ze komen hier alle
maal uit de buurt. En ze zijn
hier iedere dag. Als een van
hen niet komt opdagen, infor
meren ze ernaar". Volgens
hem volgt het groepje een vast
ritueel. „Om twaalf uur begin
nen ze in het Kurhaus met
koffie drinken, Om twee uur
gaat het casino open en drin
ken ze hier koffie. Dan spelen
ze tot een uurtje of half vijf.
Eten een kopje soep met een
broodje en gaan weer naar
huis. Kijken televisie en ko
men de volgende dag weer te
rug. Dit is hun enige verzetje.
En ze kunnen het gemakkelijk
betalen. Ze hebben een eigen
huis, een auto en een goed
pensioen".
Agressieve reclame
Bejaarden gokken bewust,
vrouwen ook, zegt Paul
Kemmler, coördinator van het
Bureau Gokhulpverlening
Rotterdam. Ze lopen dus min
der gevaar gokverslaafd te
worden. Tachtig procent van
zijn klanten bestaat uit man
nen tussen 18 en 25 jaar. „De
jongste hier is twaalf jaar. Die
heeft 60.000 gulden bij elkaar
geroofd om te kunnen gokken.
Zoveel energie steken in het
gokken vind ik nog positief.
Als hij die energie anders ge
bruikt, bijvoorbeeld om z'n
school af te maken en een.
baan te vinden, komt het nog
wel goed met hem", voegt
Paul daar optimistisch aan toe.
Zijn vrolijke bui slaat om in
een opwelling van beheerste
woede als het gesprek op het
succes van Holland Casino's
komt. „Het jaarverslag mag
dan vol juichende cijfers staan,
maar wij staan niet te juichen.
Wat me irriteert is dat het suc
ces door de agressieve reclame
komt. Ze beschilderen trams,
plaatsen overal lichtbakken,
zetten paginagrote adverten
ties in kranten om aan te ge
ven dat ze uitgaanscentrum
nummer één zijn. Puur om de
mensen geld uit de zak te
kloppen". Wat hem dwars zit,
is dat de Casino's het winnen
verheerlijken. „Hier zie je de
drama's. Gokverslaafden klop
pen wanhopig aan. Hun gezin
is kapot, hun vrouwen zijn
weg met de kinderen, ze zijn
hun baan kwijt, deurwaarders
en justitie zitten op hun nek.
Vanwege het winnen zeker. Je
verliest altijd in casino's".
Hij briest nog even verder.
„En dan die verschrikkelijke
arrogantie. De casino's zeggen
dat ze alles doen om het aantal
gokverslaafden terug te drin
gen. Ze zijn niet eens bereid
om met ons aan tafel te gaan
zitten. Om een samenwer
kingsverband aan te gaan. Zo
dat ze een probleemgokker
naar ons kunnen doorverwij
zen. Ze- weigeren een poster
- van ons op te hangen in het
casino. En dan wel miljoerien
uitgeven aan reclame. Het is
gewoon walgelijk".
Hypocriet
Niet alleen de casino's, ook de
overheid krijgt van hem een
veeg uit de pan. Die overheid
ontkende het bestaan van gok
verslaafden tot dit jaar. Con
sultatiebureaus voor Alcohol
en Drugs (CAD's) mochten de
probleemspelers officieel niet
behandelen. Aan hulpverle
I FOTO: DIJKSTRA
ning voor gokverslaafden
spendeert de overheid jaarlijks
2,5 miljoen gulden. Een bedrag
dat pas onder grote druk van
de Tweede Kamer werd uitge
trokken. Veel CAD's hebben
inmiddels extra geld gekregen.
Geldverspilling, vindt Paul
Kemmler. „We zijn al elf jaar
bezig met hulpverlening aan
gokverslaafden. We zijn uitge
lachen door het CAD en de
RIAGG. Want gokken was
volgens hen geen verslaving.
En nu valt er geld te halen bij
de overheid en roepen ze om
het hardst dat gokken een ver
slaving is en dat een gokker
lijdt aan afkickverschijnselen".
Zijn centrum staat te trappelen
om meer hulp te verlenen en
voorlichting te geven, alleen
het geld daarvoor ontbreekt.
Hypocriet vindt Johan van de
Anonieme Gokkers Nijmegen
het beleid van de overheid.
„De staat verdient gigantisch
veel geld aan de casino's. De
winst die het gokken oplevert
is veel meer dan de hulpverle
ning kost". En daarin heeft hij
gelijk. De acht Holland Casi
no's droegen over 1990 ruim 90
miljoen gulden aan belasting
af.
Speeltips
De staatsgoktempels voeren
sinds dit jaar een actief beleid
tegen dwangmatig spelen.
Want spelers die problemen
hebben zichzelf in de hand te
houden, behoren tot de casino
realiteit, zo meldt de brochure
„De risico's van het spel".
Daarin staat ook dat drie pro
cent van de 3,2 miljoen gasten
problemen heeft met het spel.
Speeltips zoals speel niet
boven het budget dat u voor
een avondje uit heeft vastge
steld, of bezoek een casino met
meerdere mensen moeten
de probleemspeler van het
gokken afhouden. Tegelijker
tijd staat bij de speeltips het
toch uiterst verleidelijke zin
netje: „Holland Casino's ken
nen een hoog uitkeringsper
centage. Er bestaat dus een
reële kans een bedrag te win
nen".
„Vraag onze medewerkers
naar de Zaalchef. Hij is altijd
in de gelegenheid een gesprek
met u te regelen over proble
matisch of verslaafd spelen.
Niemand zal u vreemd aankij
ken of afwijzend reageren als
u naar de Zaalchef vraagt",
vervolgt de brochure. „Daar
maak ik me nou vreselijk boos
over", reageert Paul Kemmler.
„Stel ik vérgok op een middag
vijftigduizend gulden. De zaal
chef zegt niets, geen woord.
Maar als ik in huilen uitbarst
achter de speeltafel, omdat ik
teveel geld heb verloren, komt
de zaalchef wel. Gejammer in
het casino willen ze namelijk
niet. De chef zegt 'ik wil niet
meer dat u hier komt', maar
dan is het leed al geleden".
Illegale circuit
Betere maatregelen vinden de
hulporganisaties de door Hol
land Casino's aangeboden be
zoekbeperking of entreever
bod. Maar ze zetten er toch
kanttekeningen bij. Want ook
bij een bezoekbeperking kan
meer geld dan goed is voor de
speler worden verloren. Gok
kers die voor zichzelf de casi
nodeur hebben dichtgeslagen
door middel van een entree
verbod verdwijnen in het ille
gale gokcircuit. Bovendien
wordt de verslaving zo niet
aangepakt. Dwangmatige gok
kers zien de brochure waar
schijnlijk niet eens, althans
willen haar niet zien.
De tweeduizend medewerlj00
van Holland Casino zijn
traind om de probleemgok]
te zien. En aan te spreken,
nodig volgt een discreet
sprek, een aanbod voor
bezoekbeperking of een di
verwijzing naar h ulp verier)ris
de instanties. „Het initiavr;
ligt bij ons en niet meer bi ns
bezoeker", geeft H. In 't rj;
het verschil met het be
van vorig jaar aan. Hij is hc
bedrijfsbeveiliging van I
land Casino's. Het hele proHS
kostte het bedrijf zo'n dridvc
vierhonderdduizend gul(jn)
Een bedrag dat schril afstt
bij het reclamebudget
ruim twaalf miljoen guldet
Het beleid werpt wel
vruchten af. Vorig jaar
den vierhonderd entreebej
kingen opgelegd. Uit de ee
ramingen over dit jaar bi
dat dit aantal met vijftig
cent stijgt. De brochure, op
60.000 stuks, is schoon
Voor nieuwe exempli
wordt gezorgd. Achterin
brochure zit een formii
waarmee een entreeverboi
bezoekbeperking kan wor.
aangevraagd. Holland Casi„„
heeft inmiddels zeventig
zoeken binnen. „Ook de ci
pies kunnen nu iets doen
kunnen signalen geven
zien dat daar iets mee w
gedaan. Zo krijgen ze het
voel ,dat ze er niet alleen zi
om geld in te pikken", a ire
een woordvoerster van de >el
sino's.
Spaargeld
Het gaat de gokkers kenni
niet om het winnen, want
zouden ze op den duur het
sino wel mijden. Gokkers -
verslaafd aan de kick van
risico. Rik Bes van het CA
Hilversum wijst erop dat
mige spelletjes meer risic<
zich meebrengen. Dat hanj j'
van de tijd die tussen de
en het resultaat zit. „Bij
staatslot duurt het lang v
dat er resultaat wordt gebo g
Bij Black Jack en roulette
Hoe korter de tijd, hoe ster
ef 1
act
,Drl(
plu
een gokje te wagen". De 1'
land Casino's voeren st<)(
meer spelletjes in die vo
vlot verlopen. En die de i
Iers nog vlotter laten vei
zen. Zoals Amerikaanse
lette en Twin Roulette.
snelste resultaat krijgt de j
ker echter in de Jackpotc
Een ruk aan de arm van
speelautomaten volstaat.
fors aantal rukken is gen^j
om het maandloon, vakan
geld of spaargeld er doorl
te jagen.
er
Id
DEN HAAG Vroeger,
toen het gezin nog de
hoeksteen van de samen
leving was, hadden we
tenminste een probleem
minder. Er bestond geen
ouderschapsverlof. Moe
der verzorgde de kinde
ren en vader bracht het
geld binnen. De tijden zijn
echter veranderd. Vrou
wen willen niet meer
thuiszitten.
Er kwam wel een moeder
schapsverlof, waardoor een
vrouw voor en na de geboorte
van een kind een aantal we
ken thuis mocht blijven. Uit
eindelijk bleek deze maatregel
onvoldoende, omdat het besef
was doorgedrongen dat vaders
te weinig konden genieten van
het ouderschap en te weinig
betrokken waren bij de opvoe
ding. Kortom, ook zij moesten
het ouderschap in verlofuren
kunnen uitdrukken. Vandaar
dat de overheid met een wet
telijke regeling op de proppen
kwam.
Per 1 januari van dit jaar is
het ouderschapsverlof, een zo
genaamde 'emancipatoire
maatregel', tot wet verheven.
Deze wet bepaalt dat ouder
schapsverlof bestaat uit een
onbetaald deeltijdverlof van
maximaal zes maanden, waar
in de wekelijkse arbeid kan
worden teruggebracht tot mi
nimaal twintig uur per week.
Bij elke geboorte ontstaat
recht op verlof. Ouders kun
nen hiervan gebruik maken
totdat het kind naar de basis
school gaat. Na afloop van het
verlof moet de ouder weer
hetzelfde aantal uren gaan
werken als voorheen, tenzij hij
of zij met de werkgever anders
overeenkomt. Ouderschaps
verlof mag nooit reden voor
ontslag zijn. Een één-ouderge
zin dat door het opnemen van
dit verlof beneden het sociaal
minimum-inkomen komt, kan
aanvullende bijstand krijgen.
De wettelijke regeling geldt
zowel voor de particuliere sec
tor als voor de overheid, waar
bij de betreffende cao-regeling
voorrang heeft boven de wet
telijke regeling. Dat wil zeg
gen: de cao zal nooit beneden
de wettelijke minima mogen
gaan.
Gemeenten
In de tijd die het parlement
nodig had om de regeling te
formuleren, voorzag de Vere
niging van Nederlandse Ge
meenten (VNG) haar leden
van een eigen regeling. Deze
regeling liep van 1 juli 1989 tot
31 december 1990 en is inmid
dels verlengd tot 1 juli. De be
doeling is dat de experimente
le regeling vanaf 1 juli, na
evaluatie, een structureel ka
rakter krijgt. Volgens deze re
geling kunnen ouders met kin
deren tot vier jaar gedurende
zes maanden een halve dag
vrij krijgen. Die halve dagen
worden voor 75 procent uitbe
taald. De VNG-regeling is dus
voor gemeente-ambtenaren
veel gunstiger dan de wettelij
ke regeling, maar de VNG-re
geling laat ook meer ruimte
voor interpretatie door de
werkgever, 'het hoofd der ge
meente'.
Het criterium dat gebruikt
wordt is „of het dienstbelang
het toelaat", aldus een woord
voerster van de VNG. De
maatregel is door ruim 86 pro
cent van de gemeenten inge
voerd, zo blijkt uit een evalua
tie-onderzoek door het College
van Arbeidszaken.
In de grotere gemeenten le
vert het toepassen van de
VNG-maatregel geen al te gro
te problemen op, zo leert na
vraag bij de afdelingen perso
neelszaken van de gemeenten
Leiden, Den Haag en Rijswijk.
De heer Van Vooren, perso
neel' en organisatie-adviseur
SUSKE EN WISKE
HET WITTE WIEF
(c) Standaard UltgeverlJ/Wavery Produc
van de gemeente Rijswijk: „Op
de een of andere manier wordt
altijd aan het verzoek om ver
lof gehoor gegeven. De invul
ling van de opengevallen uren
levert wel eens problemen op,
maar in onderling overleg ko
men we er altijd uit". Me
vrouw Meijer van de afdeling
personeelszaken van de ge
meente Den Haag beaamt dat
het wel eens voorkomt dat er
een beroep op het dienstbelang
gedaan wordt wanneer ie
mand ouderschapsverlof wil
opnemen. „Wanneer op een
bepaalde afdeling waar twintig
mensen werken opeens vijf
mensen ouderschapsverlof
willen hebben, kan dat niet.
Maar het blijft een individueel
recht. In onderling overleg
lukt het vrijwel altijd om het
verlof zo te spreiden dat ieder
een tevreden is", aldus Meijer.
In de kleinere gemeenten ligt
het anders. Het belangrijkste
organisatorische probleem is
het niet kunnen vinden van
een vervanger. Dit geldt met
name voor de zogenaamde
specialistische functies. Voor
een typiste kan eenvoudig een
uitzendbureau gebeld worden,
maar voor iemand die al jaren
beslist over aanvragen voor
particuliere woningbouw is
het niet zo eenvoudig een ver
vanger voor een beperkt aan
tal uren (en dan ook nog eens
tijdelijk) te vinden. In de gro
tere gemeenten kan het werk
van de verlofganger vaak
makkelijk worden opgevangen
door de overige collega's, in de
kleine(re) gemeenten is dit
meestal niet het geval. „In de
praktijk komt het er vaak op
neer dat iemand helemaal niet
vervangen wordt. Er ontstaat
vertraging in de afhandeling
of de collega's moeten gewoon
een paar stappen harder lo
pen", zegt de heer Van der
Klugt van de gemeente Rijn
land. Ook komt het er vaak op
neer dat iemand die eigenlijk
een half jaar lang twintig uur
per week ouderschapsverlof
wil opnemen uiteindelijk ge
noegen neemt met maar één
maand ouderschapsverlof, om
dat de aanvrager beseft dat het
volledige recht op ouder
schapsverlof geen haalbare
kaart is. „Dit wordt dan zoge
naamd in onderling overleg
geregeld", aldus Van der
Klugt.
Bedrijven
In de particuliere sector levert
het ouderschapsverlof nog gro
tere problemen op. Verreweg
de meeste sectoren in de parti
culiere sector zijn aangewezen
Ouderschaps
verlof ook
voor vader?
SI FOTO: PR
op de wettelijke regeling, aan
gezien er nog maar weinig
cao's zijn die afspraken om
trent ouderschapsverlof bevat
ten. Veelal wordt verwezen
naar de wettelijke regeling. In
geen enkele cao (in de particu
liere sector) is het gelukt een
betaald ouderschapsverlof te
regelen, zo meldt Christa
Kompas van de industriebond
FNV.
Net als bij de overheid doen de
grootste problemen zich voor
bij de middelgrote en kleine
bedrijven, omdat daar de ver
houding tussen hoog-gespecia-
liseerde krachten en 'gewone'
werknemers getalsmatig
scherper ligt dan bij grote be
drijven. Bij grote bedrijven
kan één van de vele werkne
mers (bijna) altijd wel een oog
je houden op de machine van
een collega. Als in een bedrijf
je een werknemer de enige is
die een bepaalde machine kan
bedienen, zal de baas niet blij
zijn wanneer iemand geduren
de een half jaar twintig uur
per week (legaal) niet op z'n
werk verschijnt.
De bekendheid met de rege
ling laat bovendien veel te
wensen over. Brenda de Jong,
beleidsmedewerkster van het
vrouwensecretariaat van de
FNV: „De afgelopen maanden
bellen er opvallend veel men
sen op met vragen over de
wettelijke regeling. Mensen
die eerst bij de afdeling perso
neelszaken van hun bedrijf
zijn geweest of bij het arbeids
bureau. Daar wisten ze nota
bene niets van de regeling af!"
Hoewel de regeling al bijna
vijf maanden van kracht is,
weet woordvoerder Jeroen
Sprengers van de Bouw en
Houtbond van de FNV weinig
van de regeling af. „Dat is
toch die regeling die 1 januari
aanstaande ingaat?", vraagt
hij. In ieder geval heeft hij nog
geen enkele ervaring met de
ouderschapsverlof-regeling op
gedaan. Dit is des te opmerke
lijker omdat werknemers in
deze sector aangewezen zijn op
de wettelijke regeling willen
ze ouderschapsverlof kunnen
opnemen.
Werkgevers zullen er ook niet
al te gebrand op zijn rucht
baarheid aan de regeling te ge
ven. Zij hebben niets te win
nen bij het toepassen van de
regeling. Direct leidt een be
drijf geen schade door de lega
le afwezigheid van zijn werk
nemers. De opgenomen uren
ouderschapsverlof worden im
mers niet doorbetaald. Uit het
geld dat de'directeur inhoudt
wordt hij geacht invalkrachten
aan te trekken. Maar wat te
denken van het volgende sce
nario: een gespecialiseerde
werknemer neemt twee uur
per dag ouderschapsverlof op.
Collega's zijn er niet (of niet
bereid) om zijn werk er bij te
doen. Slaagt de directeur erin
een vervanger aan te trekken,
dan kost het inwerken in ver
houding tot de invaluren veel
tijd. Dat betekent dat de inval
ler meer kost dan het bedrag
dat van de verlofganger is in
gehouden en dat de invaller
minder dan twee uur produk-
tief is. Met andere woorden: er
treedt bedrijfsstagnatie op. In
direct kan de wettelijke rege
ling dus wel degelijk conse
quenties hebben voor de
werkgevers.
Bijstand
Er doen zich nog meer proble
men voor met het ouder
schapsverlof. Onbetaald ou
derschapsverlof gaat vaak bo
ven de financiële draagkracht
van bijvoorbeeld alleenstaande
moeders uit. Indien iemand
onder de sociale minimum
grens komt door het opnemen
van onbetaald ouderschaps
verlof, ontstaat het recht op
aanvullende bijstand. Maar of
deze mensen bereid zijn zich
door het nieuwverworven
recht in de bijstands-ellende te
storten is zeer de vraag.
Ook sluit de wettelijke ouder
schapsverlofregeling veel
vrouwen uit. Maria van Veen
van de vrouwenbond van de
FNV: „Doordat van alle wer
kende vrouwen maar 38 pro
cent full-time werkt en 62 pro
cent (1,7 miljoen vrouwen) een
deeltijd-baan heeft, kan het
merendeel van de vrouwen
geen gebruik maken van de
regeling", zegt ze. „Dat er nu
een wettelijke regeling is bete
kent overigens eindelijk wel
een erkenning van het feit dat
er op het gebied van ouder
schapsverlof iets moest gebeu
ren. Maar de huidige invulling
van de regeling is volstrekt
onvoldoende".
Gezinnen van wie beide ou
ders wel moeten werken >f:
aan de bestaande (financ ats
verplichtingen te voldoen,
door de wettelijke regelin) kis
vendien gelijkgeschakeld ns
van weelde blakende twee lor
dieners. Voor ouders die
bei wel moeten werken i
het hoofd boven water te I
den bestaat geen recht ops.
stand. De gezinnen met i
royaal dubbel-inkomen zi >fd
trouwens meestal geen ou e:
schapsverlof opnemen, onte
het veel goedkoper is eend.
pas (al dan niet zwart u I c
taald) voor hun kind(erei-
regelen.
De ouderschapsverlofregf
is te kort van kracht om
afgerond oordeel klaar te.
ben over de toepassing
praktijk. De wettelijke
ling is pas vijf maandei
werking. Wettelijke re)
gen hebben vaak de tijd i
om de weg naar de prakti A,
vinden. De aparte VNG-if^
ling wordt op dit momenl
valueerd. Volgens Jos E
van de ambtenarenbond!
vaKabo zal de huidige e:
mentele regeling met er
v/ijzigingen een structure!
rakter krijgen. „Met nai
clausule over het 'die
lang' zal helderder gefo
leerd worden in de defini
regeling", aldus Huber.
Dat de problemen die
aan het licht komen sl(
aanpassingsproblemen zijl 'er
dus van voorbijgaande [ee
zijn, is mogelijk te optimis ®ve
gedacht. r°'
