De nieuwe sociale orde van Elco Brinkman
CDA wil probleem-Bouterse nu oplossen, zonodig met geweld
'£eidóc0otucmt
DEN HAAG - Zo boos als Elco
Brinkman een tijdje geleden was,
zo tevreden is hij nu. Na een perio
de van 'stroperigheid' is het kabi-
net-Lubbers/Kok nu eindelijk aan
de slag gegaan, constateert de
CDA-fractieleider. Hij nipt verge
noegd aan zijn gloeiend hete kop
koffie en legt dan uit: „Ik kan een
beetje achter de schermen kijken
en ik zie dat er nu echt veel bewe
ging in zit".
De CDA-voorman bedoelt kennelijk dat
zijn donderpreek van een paar weken te
rug in een vraaggesprek met de Volks
krant het gewenste effect heeft gehad.
Maar premier Lubbers zegt deze week in
het partijblad CD/Actueel dat de activi
teit van het kabinet niets met Brink
mans interview te maken heeft. De mi
nisters zouden ook vóór die tijd al heel
druk aan het werk geweest zijn".
„Ach", zegt Brinkman, „dat interview
stond natuurlijk niet op zichzelf. Ik had
dit binnenskamers ook al enige malen
geroepen, maar het gaat in de politiek
niet om gelijk hebben maar om gelijk
krijgen. Een tijdje terug signaleerde ik
dat het kabinet aarzelde om wat betreft
dó wao, de ziektewet en dergelijke kno
pen door te hakken. Ik vond toen dat ik
een signaal moest afgeven. Het kabinet
moest concreet aangeven waar we heen
gaan met dat soort zaken. Ik 'weet nu
tenminste zeker dat de regering op
Prinsjesdag concrete oplossingen zal
voorleggen, die we dan in de Kamer
kunnen gaan bespreken".
Premier Lubbers zegt in CD/Actueel ook
dat Brinkman die harde uitspraken in de
Volkskrant nodig had om een kloof tus
sen hem en bepaalde partijgenoten te
overbruggen. „Jazeker", beaamt de frac
tieleider, „dat is zo. Als CDA zijn wij
best bereid een deel van de financiële
problemen op te lossen door middel van
belastingverhogingen, zoals een hoger
huurwaardeforfait en een hogere benzi
neaccijns. Maar als straks zou blijken
dat de andere plannen - de uitgavenbe
perkingen, de decentralisatie, de efficien-
cyvergroting, het terugdringen van het
beroep op de ziektewet en de wao
niet voldoende opleveren, dan zijn wij
niet bereid de belastingen nog verder te
verhogen".
„Het is óók mijn taak dat soort gevoe
lens te verwoorden naar het kabinet.
Door te zeggen: beste mensen, als jullie
op Prinsjesdag aankomen met het ver
haal dat de belastingen toch weer
moeten stijgen, dan krijgen jullie een
zware pijp te roken. Ik vind dat iemand
in mijn positie mag laten merken aan
zijn achterban en aan de bevolking hoe
hij tegen die dingen aankijkt. We zitten
hier als CDA-fractie niet om publiekelijk
met de ministers te onderhandelen maar
we zijn ook geen grauwe massa die
steeds zijn mond moet houden, vanuit
de gedachte dat het allemaal vanzelf wel
goed zal komen".
Trefwoorden
Vandaag houdt het CDA een partijraad
in Utrecht. Er gaat het gerucht dat
Brinkman het daar over een Nieuwe So
ciale Orde wil hebben. „Ja, ik zal daar
twee trefwoorden gebruiken: Nieuwe So
ciale Orde en Overvloed Onbehagen.
Ik bedoel daarmee dat we in een zeer
welvarend land leven waar in de prak
tijk echter toch heel wat mis is. Dat
komt deels doordat onze regelingen te
algemeen zijn. waardoor bijvoorbeeld de
bijstandsmoeder en de weduwe met al
leen aow niet goed geholpen worden.
Aan de andere kant zien we dat er ook
heel veel oneigenlijk gebruik gemaakt
wordt van regelingen. Daar doen we al
lemaal aan mee, doordat we ons geld
over de grens op de bank zetten of door
dat we liever nieuwe gympies kopen dan
schoolboeken".
„Op de partijraad ga ik een gewetens
vraag stellen aan het rijkere deel van
Nederland. Dan heb ik het natuurlijk
niet alleen over de miljonairs maar ook
over de mensen die gewoon goed mee
kunnen. Ik ga hun vragen: hoe krijgen
we een nieuw evenwicht in ons land?
Mijn antwoord is: door minder met al
gemeenheden te gaan werken. Nederland
raakt steeds meer geïndividualiseerd.
Steeds meer mensen brengen het geld
achter één huisdeur binnen en daar
moeten de regels bij aansluiten. De bij
standsmoeder en de weduwe dienen fis
caal op een andere manier bejegend te
worden dan het gezin waar man en
vrouw en twee kinderen gevieren het
geld binnenbrengen".
„Dat is een heel moeilijk bespreekbare
zaak, ook voor de CDA-achterban. Indi
vidualisering klinkt zo VVD- en D66-
achtig en men denkt bij ons al gauw dat
alle vrouwen nu per se buitenshuis
moeten gaan werken. Dat hoor je mij
niet zeggen. Ik zeg alleen: het kan niet zo
zijn dat iedereen alleen voor zichzelf
zorgt en dat de staat maar moet zien hoe
die weduwe en die bijstandsmoeder ge
holpen kunnen worden. Ik'zeg dus ook:
haal alle oneigenlijke zaken uit de rege
lingen, doe daar niet te ideologisch over
en wees ook eerlijk tegenover jezelf. Re
aliseer je dat je niet alleen geld moet re
serveren voor je eigen lolletjes maar dat
je ook wat over moet hebben voor de ge
meenschap en het milieu. Als dat verwe
zenlijkt wordt, is er wat ik noem een
Nieuwe Sociale Orde".
„We moeten niet bang zijn om zaken als
oneigenlijk gebruik van sociale zeker
heid en van fiscale regelingen bij de
naam te noemen. Willen we dat er uit
snijden, dan móét er bijvoorbeeld een
identificatieplicht komen en dan moet er
in de justitiële sfeer harder opgetreden
worden. Dan komt er ook weer wat fi
nanciële ruimte om die bijstandsmoeder
met kleine kinderen en die weduwe met
alleen aow er wat bij te geven".
Gympies
Brinkman: „De mensen hebben heel
veel geld over voor zaken in de con
sumptieve sfeer, zoals een stereotoren,
een mooie vakantie en dure gympies. Ja,
die horen ook in dat rijtje. Kijk, de men
sen zien er tegenop voor 300 gulden
schoolboeken voor hun kinderen te ko
pen. Ze vinden dat die meer lol hebben
van een paar mooie gympies. Maar tege
lijk is de staat armlastig. Het wordt
moeilijker en moeilijker het onderwijs te
financieren. Als de mensen hun geld niet
aan gympies zouden besteden maar aan
schoolboeken, krijgt de staat meer moge
lijkheden voor beter onderwijs. Anders
moet diezelfde school uit zijn krappe
budget ook die boeken nog eens finan
cieren. En dan kan er geen computer of
dure wandkaart voor aardrijkskunde ge
kocht worden. Simpele voorbeelden,
maar wel de praktijk".
„Ook de automobilist kan de staat hel
pen, door een kwartje meer voor zijn
benzine te betalen. Dan kunnen er meer
en betere spoorlijnen of nieuwe autotun
nels worden aangelegd. En daar heeft die
automobilist zelf ook profijt van, want
dan komen er minder files. Met andere
woorden: iets afdragen van zijn Over
vloed levert de burger ook iets op. Al
leen moeten we dat meer zichtbaar ma
ken. Ik weet zeker dat de mensen mi
lieuheffingen best aanvaarden als zij
zien dat de stront ook inderdaad ver
werkt wordt in de fabriek. Ik kan ook
zeggen: Nederland is niet ziek, Neder
land kent alleen enkele verziekte toe
standen".
Dat klinkt als een tegenwicht tegen het
geen Lubbers heeft gezegd.
„Zo is het ook bedoeld. Al je zegt 'Ne
derland is ziek' of 'De wao'ers zijn aan
stellers' - dat heb ik niet gezegd, ik heb
gezegd dat sómmigen in de wao zich
aanstellen - dan schiet je door, dan nu
anceer je niet meer. We moeten het
beestje precies bij de naam durven noe
men. We hebben in Den Haag - en het
CDA heeft daar net zo lang aan meege
daan als andere partijen - heel lang iets
DEN HAAG - Elco Brinkman is
niet helemaal gelukkig met de wij
ze waarop er deze week in de
Tweede Kamer is gesproken over
het Surinamebeleid van zijn partij
genoot Hans van den Broek. „Er
moet niet de indruk bestaan dat de
CDA-fractie minister Van den
Broek afvalt. Integendeel, wij heb
ben er begrip voor dat de minister
vanuit een zekere gewetensnood
heeft gezegd dat het nu echt een
keer uit moet zijn met de invloed
van het leger en van bevelhebber
Bouterse in Suriname".
Van den Broek zei afgelopen zondag
voor de tv-camera's dat hij de mogelijk
heid van een militaire interventie in Su
riname niet wilde uitsluiten. CDA-bui-
tenlandspecialist Harry Aarts noemde
die uitspraak dinsdag „op zijn minst niet
prudent". En hij sloeg daarbij een nogal
bitse toon aan. Maar een ander CDA-ka-
merlid, Hans Gualthérie van Weezei,
sprak zich nog diezelfde avond uit voor
een 'politionele' actie in Suriname. Wie
vertolkte nu eigenlijk de lijn van de
CDA-fractie?
Brinkman: „Ik val geen collega's af. Ik
wil wel proberen te verwoorden wat de
opvatting is in onze kring. Ik ben bij
verschillende besprekingen betrokken
geweest, ook buiten de fractie. Het gaat
om de vraag hoe de toestand in Surina
me genormaliseerd kan worden. In Ne
derland hebben we als politici lange tijd
om het probleem-Bouterse heen gelopen.
Wat mij betreft is het kabinet nu ge
machtigd het anders te gaan doen, de
druk te verhogen".
Welke middelen mag het kabinet van u
gebruiken?
„Indien de Surinaamse bevolking of de
volksvertegenwoordiging een nieuw ver
drag met Nederland wil sluiten, moeten
we niet alleen praten over het herstel
van de ontwikkelingsrelatie maar ook
over de garantie dat het land een echt
democratische structuur krijgt. Het mag
niet zo zijn dat Bouterse om een hoekje
mee blijft kijken. Er moet de garantie
komen dat het alledaagse leven in Suri
name aat verlopen volgens de lijnen die
bij een democratie passen".
Mag er ook een Nederlands militair de
tachement in Suriname gelegerd worden,
zoals Van den Broek heeft geopperd?
„Wat ons betreft is de regering gemach
tigd met verschillende middelen dat doel
te bereiken, het liefst samen met de om
ringende landen. Lees: de Verenigde Sta
ten en Venezuela. Ik denk dat het recen
te gesprek van onze regering met de Ve
nezolaanse president Perez ook daarover
ging. Kijk. misschien kunnen we vol
staan met het naar Suriname sturen van
een aantal Nederlandse officieren van
justitie en politie-agenten en wat dies
meer zij. Maar het kan ook zijn dat we
verderreikende garanties nodig hebben.
Soms is dat soort garanties alleen te ver
krijgen met behulp van macht, fysieke
macht".
De volkenrechtdeskundige prof De
Waart noemt dal puur neokolonialisme.
„Dat is onjuist. Moreel, historisch, hu
manitair of hoe je de relatie met Surina
me ook wilt omschrijven, heeft Neder
land de plicht ervoor te zorgen dat dat
land zich verder ontwikkelt. Suriname is
als het ware leeggelopen en economisch
uitgeteerd en bovendien spoelen er in
onze havens drugs aan uit dat land".
Spiegelt u zich aan hetgeen er in het
Midden-Oosten is gebeurd?
„Ik denk dat er op het wereldtoneel een
heel gelukkige verschuiving aan de gang
is. Mensenrechten zijn heel lang alleen
een zaak van Amnesty International ge
weest. Ik geloof dat dank zij hun activi
teiten de mensenrechten hoger op de
poltieke agenda zijn gekomen. In ernsti
ge gevallen is de wereldgemeenschap nu
bereid de daad bij het woord te voegen.
Verder hebben we in Irak gezien dat het
bieden van 'noodhulp' niet alleen meer
een kwestie hoeft te zijn van voedsel-
droppings maar ook kan slaan op het
uitbannen van hongersnood en onder
drukking. We mogen als Nederlanders
niet terugvallen in onze oude rol van
zendeling met alleen een goed wóórd
voor de wereld.
gehad van: we moeten elkaar ontzien.
Baaldagen, iedereen weet dat ze bestaan,
maar de politiek wilde dat niet zo noe
men. Schei toch uit... Zeg gewoon wat je
bedoelt. Als je zegt dat er drugs uit Suri
name binnenkomen, dan zegje daarmee
toch niet dat alle Surinamers in drugs
handelen".
„Ik probeer aan te geven dat we het goe
de in onze samenleving moeten behou
den en dat we het slechte er moeten uit
snijden. We hebben hier in Den Haag
zo'n verhullend taalgebruik! We leggen
een soort schijterigheid aan de dag... We
moeten daarmee ophouden. We moeten
de slechten er uithalen, opdat de goeien
van het systeem gebruik kunnen blijven
maken en opdat er er prima voorzienin
gen blijven in ons land voor de werklo
zen. de gehandicapten en de arbeidson
geschikten".
„En dan moeten we ook bereid zijn de
gemeenschap de middelen te geven om
de kwaaien eruit te halen. Dan moet er
een identificatieplicht komen, zodat de
politie sneller kan vaststellen wie de
kwaaien zijn. En die kwaaien moeten
vervolgens achter slot en grendel. Als zij
alleen maar de stadsbus hoeven te was
sen, kom je er niet. Alternatieve straffen
zijn goed voor sommigen, maar voor an
deren moet er meer gebeuren. Dan
wordt het voor de man in de straat ook
duidelijk dat de regering iets doet".
Ja, laten we de dingen bij de naam noe
men. Als een willekeurige automobilist
52 kilometer te hard rijdt, wordt zijn
auto verbeurd verklaard. Als een minister
zestig kilometer te hard rijdt, gebeurt er
niks.
„Dat vind ik ook echt heel vervelend. In
Den Haag moeten wij inderdaad het
goeie voorbeeld geven. .Als een minister
harder wil rijden dan toegestaan, moet
hij politiebegeleiding aanvragen. Het
kan best eens voorkomen dat een minis
ter tien afspraken op een dag heeft en
dan ook nog eens van Groningen naar
Maastricht moet. Die kan dan een heli
kopter nemen of politiebegeleiding vra
gen. Hoge bomen vangen nu eenmaal
veel wind, dat moeten die hoge bomen
ook beseffen. Het moet uit zijn met dat
te hard rijden. Dat vindt men in het ka
binet ook, hoor. Ik weet van Lubbers dat
men opnieuw elkaar de les heeft gele-
Heel dapper gesproken, maar in de Ka
mer hield het CDA ziin mond toen
Groen Links vragen stelde over het te
harde rijden van Lubbers en Ter Beek.
„Het gaat ook om effectiviteit. Een mooi
nummer maken in een kamerdebatje is
één ding, maar praktisch iets bereiken is
iets geheel anders. Ik heb er binnenska
mers wel degelijk iets aan gedaan. Ik heb
tegen Lubbers gezegd: dit kan zo niet
langer! Dit gaat je opbreken".
CDA-
fractieleider
Brinkman.
U FOTO:
STEPHEN
EVENHUIS
ZATERDAG 1 JUNI 1991 PAGINA 31
