Professionele steun katholieke
scholen bedreigd door bezuiniging
Zonde is niet meer wat het geweest is
Moed
COMMENTAAR
foidóc 0oti4O/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidóeSommit
ZATERDAG 1 JUNI 1991 PAGINA
Russisch-Orthodoxe Kerk
wil 542 kerken bouwen
MOSKOU In de Russische Federatie, de grootste re
publiek van de Sovjetunie, worden de komende jaren
542 kerken gebouwd. Dat heeft het patriarchaat van
Moskou besloten.
Sinds de revolutie van 1917 zijn in Rusland duizenden
kerken verwoest. Er is in die tijd geen enkele kerk ge
bouwd. Daardoor hebben de meeste architecten de con
tinuïteit in de kerkbouw niet kunnen volgen.
Een van de weinige architecten die daar wel oog voor
heeft, is volgens het blad de architect Vladimir Somov.
Hij heeft de Russisch-Orthodoxe Kerk reeds een ont
werp voor twee kathedralen aangeboden. De bouwstijl
is traditioneel, het interieur modern.
Somov is de architect van de kerk van een universi
teitscomplex in Italié en van gebouwen in heel de Sov
jetunie. Een van zijn laatste werken is de reconstructie
van de triomfboog die in 1891 voor de latere tsaar Nico-
laas II in Blagovesjtsjenk aan de Amoer werd opgericht.
Hoe u over uzelf
denkt is veel
belangrijker dan
hoe anderen over
u denken.
Kranten weigeren anti-abortusadvertentie
AMSTERDAM De Telegraaf en
de Volkskrant weigeren zaterdag
een anti-abortusadvertentie te
plaatsen van de stichting
Schreeuw om Leven van drs. L.P.
Dorenbos. „Niet het onderwerp,
maar de wijze waarop er wordt ge
communiceerd, is de reden" zo
licht de Telegraaf het besluit toe.
„Een gebrek aan goede smaak," al
dus de Volkskrant.
De advertentie bevat een doormid
den gescheurde afbeelding van
een kindje met de tekst: Moet
kunnen0 Ieder jaar 40.000 abortus
sen in Nederland. De bijbel al ge
lezen. Spreuken 24 10-12'.
Dorenbos, die donderdag de Tele
graaf tot 'pornografisch besmet ge
bied' uitriep wegens het opnemen
van 06-sex-advertenties, verwijt
beide dagbladen voor porno en te
gen de bescherming van het leven
te kiezen.
Schreeuw om Leven bekostigt de
campagne met behulp van be
vriende relaties die hiervoor f
40.000 op tafel hebben gelegd. Tij
dens de Golfoorlog werden adver
tenties geplaatst met de tekst: Ook
zo benieuwd hoe het afloopt?, met
een verwijzing naar de bijbel.
Volgens Dorenbos wordt de adver
tentie wel geplaatst in het Alge
meen Dagblad. Trouw. NRC Han
delsblad, Haagsche Courant. Het
Binnenhof, Friesch Dagblad. Re
formatorisch Dagblad en Neder
lands Dagblad.
Paus mijdt bezette
Poolse kathedraal
WARSCHAU Paus Johan
nes Paulus II zal morgen geen
bezoek brengen aan de bezette
St. Johannes de Doper-kathe
draal in Przemysl in het zuid
oosten van Polen. De ontmoe
ting met leden van de Oek-
rains-Katholieke Kerk zal in
een andere kerk plaatshebben
De kerk is sinds april bezet
door een aantal rooms-katho-
lieken die zich verzetten tegen
teruggave van de kerk aan de
Oekraïns-Katholieke Kerk.
Deze kerk, die de paus als
hoofd van de kerk erkent,
werd na de Tweede Wereld
oorlog in Polen verboden.
KARDINAAL SIMONS BIJ JUBILERENDE NKSR:
Vandaag wil ik stilstaan bij een
bijzonder soort moed. Niet de
moed van helden en heiligen.
Niet de moed van de Ivanhoe's
en de Arendsogen uit de
jeugdboeken. Of moed van
verzetsstrijders. Ik wil stilstaan
bij de moed van hen die hun
vaak verborgen verdriet, angst
en pijn durven te laten zien.
Er leven heel wat mensen onder
ons met verborgen pijn. Je ziet
het meestal niet aan hen. Ze
gaan gewoon naar hun werk. Ze
komen op verjaardagen. Ze
doen boodschappen. Ze zijn
zelfs vaak vrolijk. Niemand die
iets merkt. Niemand of bijna
niemand aan wie ze iets laten
merken. Maar als ze alleen zijn,
in de avond of in de nacht als ze
de slaap niet vatten, worstelen
ze met hun pijn.
Het is aan veel mensen eigen
om zoveel mogelijk alleen een
oplossing te zoeken. Je wilt een
ander niet belasten. Of je denkt
dat een ander het niet zal
begrijpen. Of je denkt dat toch
niemand je kan helpen. Je wilt
soms wel een beroep op
iemand doen, maar zou die wel
tijd hebben? Er zijn ook wel
ergere dingen in de wereld, zeg
je tegen jezelf. Je wilt geen
zeurpiet zijn.
Zo loop je rond met jezelf.
Zeker, er zijn mensen die voor
ieder wissewasje bij de dokter
zitten. Er zijn mensen die altijd
iets te klagen hebben. Althans
dat wordt beweerd. Je kunt je
ook vergissen. Er zijn mensen,
meer dan we denken, die leven
moeten met een ziekte, met
spanningen, met
onzekerheden, waarvoor niet
zomaar een oplossing is. Zij
vragen ook niet om advies, om
een oplossing. Zij vragen om de
vitamine A en vitamine T:
vitamine Aandacht en vitamine
Tijd.
Op een dag gebeurt het dat zij
iemand aanspreken, of
opbellen. Ze vertellen dat het
niet zo goed gaat. Daar is moed
voor nodig. Je bent op zo'n
moment heel kwetsbaar. Je
aanvaardt op zo'n moment van
jezelf dat je niet alles alleen
kunt. dat je een ander mens
nodig hebt. In je kwetsbaarheid
ben je als mens heel kwetsbaar.
Als je dan gehoor vindt, als je
dan iemand vindt die luistert én
jou in je waarde laat, dan is dat
een bevrijdende ervaring. Als in
je leven dingen tegenzitten of
als je levensweg niet
vanzelfsprekend verderloopt,
dan heb je behoefte aan
mensen die zorgvuldig een
eerbiedig luisteren naar jouw
binnenkant. Naar wat je zo vaak
en misschien al zo lang
verborgen houdt.
Er is moed voor nodig om jezelf
serieus te nemen. Dat is een
gezonde eer-bied voor jezelf.
Over die eerbied wordt
misschien te weinig gesproken.
Wie luistert naar een mens die
zijn verdriet, zijn innerlijke
vragen vertelt, voelt zichzelf
vaak ook onmachtig. Je voelt
dat dat wat de ander puzzelt
niet zomaar oplosbaar is. De
ander vraagt dat ook niet.
Zij of jij doet een appèl op jou
als mede-mens. Hij of zij vraagt
om de eerbied van de
fijnzinnigheid. Fijnzinnigheid
respecteert gevoelens.
Fijnzinnigheid schept ruimte die
veilig en persoonlijk is. Je voelt
dat je aanvaardt wordt. Je
wordt niet als zielig of lastig
gezien. Het gelaat van de ander
dat jou aanziet straalt
aanvaarding uit. Dat zegt vaak
meer dan welk woord ook.
Fijnzinnigheid oefent zich in de
kwaliteit van aanwezigheid. Ze
heeft geen haast. Ze dringt zich
niet op. Ze is er voor jou.
Fijnzinnigheid voelt ook aan dat
er moed voor nodig is en er
vaak lang geaarzeld is voordat
iemand heeft opgebeld of
gekomen is.
Wie de moed heeft om zijn
verborgen kwetsbaarheid te
tonen die heeft kans om als
persoon, als mens te groeien en
sterker te worden. Het is
moedig om niet altijd
zogenaamd flink te zijn.
BREDA Door de bezui
nigingen van de overheid
kan het Katholiek Peda
gogisch Centrum (KPC)
zijn taak niet goed meer
uitoefenen. Die constate-
ring deed kardinaal Simo-
I nis vanmorgen in Brede,
I waar hij sprak op een bij-
I eenkomst van de Neder-
I lands Katholieke School
raad (NKSR).
Tijdens deze kabinetsperiode
j wordt de reguliere subsidie ge-
kort met 27,5 procent en on-
j danks de bijdrage van 1,2 mil-
I joen gulden die het katholiek
onderwijs opbrengt voor het
I Centrum, is een goede taakuit
oefening niet meer mogelijk,
I aldus de kardinaal. Tegelijker-
tijd constateerde hij dat de bij
drage van het KPC aan de
i ontwikkeling van het rooms-
katholiek onderwijs onont-
I heerlijk is.
i De NKSR bestaat vijfen
twintig jaar en ter gelegenheid
j daarvan wordt vandaag in
I Brede een congres gehouden,
met als motto: 'de katholieke
school tussen markt en missie'.
De kardinaal schetste daar de
ontwikkelingsgang van het
katholiek onderwijs: tot voor
kort had het katholiek onder-
wijs vooral als doelen de (ver
snelde) emancipatie van ka
tholieken en het 'binnen lei
den van de leerlingen in de
Kerk'. De katholieke levens
overtuiging was duidelijk aan
wezig, maar deze overtuiging
lag niet als een onderwijscon
cept aan de stichitng van de
school ten grondslag. De ka
tholieke school was eerder ge
richt op het toebehoren tot een
bepaalde groepering dan met
het oog op de verwerkelijking
van opvattingen over de vorm
van het onderwijs.
In onze tijd is de katholieke
groepering niet langer de ex
clusieve draagster van het on
derwijs; dat is nu een onder
wijsconcept dat de pedagogi
sche en didactische vormge
ving is van het mens- en we
reldbeeld van katholieken.
Deze 'overgang' naar scholen
op grond van een katholiek
geinspireerd onderwijsconcept,
brengt met zich mee dat ou
ders en leerlingen een reëel
criterium wordt geboden voor
schoolkeuze, vond de kardi
naal, „en het zal docenten uit
dagen tot een duidelijker ver
eenzelviging met de doelstel
lingen van het onderwijs".
Deze gedachten leven al lan
gere tijd in de katholieke on
derwijswereld, maar de „tijd is
nu rijp om ze in feitelijk beleid
om te zetten". Daarvoor is sa
menwerking nodig tusser
scholen en met gespecialiseer
de krachten, zoals districtsca
techeten en het KPC
Kritisch
De kardinaal wilde in zijn bij
drage niet blijven steken in
opmerkingen over de grond
slag van de katholieke school;
hij gaf ook enkele suggesties
voor de praktische uitwerking
daarvan Hij zei dat de katho
lieke school gericht staat op
„kritische solidariteit met de
cultuur waarbinnen zij func
tioneert. Ze leidt binnen in de
samenleving, zij socialiseert,
en zij brengt de mogelijkheid
bij om die cultuur te overstij
gen en de vernieuwen „In een
katholieke school gebeurt dat
overstijgen vanuit iets dat van
buiten die cultuur komt, van
uit het christelijk openbarings-
gegeven. zoals ons dit door de
Kerk wordt doorgegeven
De overheid moet. aldus de
kardinaal, de bijzondere (ka
tholieke) school de ruimte ge
ven om aan zijn opdracht een
eigen invulling te geven en
het is de docent die het zal
moeten verwerkelijken.
In dat verband wees kardinaal
Simonis op de noodzaak van
voldoende rooms-katholieke
opleidingsinstituten, „waar
toekomstige docenten kunnen
inoefenen hoe geloofsovertui
ging en onderwijs geintegreerd
kunnen worden op een manier
die heilzaam is voor henzelf
en voor de toekomstige gene
ratie". Het vak katechetiek op
het lesrooster is daarbij niet
voldoende, „ook de verzeke
ring dat aan de docenten van
zogenaamde identiteitsgevoeli
ge vakken aangepaste eisen
gesteld zullen worden, geeft er
slechts blijk van dat men niet
begrijpt waarover gesproken
wordt als het gaat om confes
sioneel onderwijs. Meer dan
economische overwegingen of
belangen van rechtspositionele
aard dient zeker hiér het be
lang van katholiek onderwijs
mee te spreken. Het gaat om
een vitale zaak die belangen
van particuliere instellingen
overtreft".
Onderwijs-arbeid
De kardinaal uitte zijn be
zorgdheid over de wijze waar
op de overheid, mede via het
beroepsonderwijs, de schrij
nende tegenstellingen tussen
„onmiskenbare armoede in
een onmiskenbaar rijk land".
„Mijn bezorgdheid geldt niet
deze hoofdlijn van beleid, inte
gendeel; wel maak ik me zor
gen over de wijze waarop men
aan dit grote probleem denkt
tegemoet te komen". Volgens
de kardinaal dreigt het gevaar
dat de mens zich moet aanpas
sen aan de eisen die de arbeid
stelt Groepen mensen zullen
daarbij buiten de boot vallen
Daarom moet arbeid ook aan
de mens moeten worden aan
gepast. „De huidige pogingen
proberen de mens onder meet
door scholing aan te passen
aan de stand van de arbeid
Dit moet inderdaad gebeuren,
maar daarnaast, daarin opge
nomen, zal arbeid moeten pas
sen bij de mogelijkheden van
de mens. Wanneer wij mei
voorbijgaan van economische
overwegingen ons bij de Delta
werken miljarden hebben ver
oorloofd ter bescherming van
mens en milieu, dan mogen
wij momenteel zeker de vraag
stellen of wij weer ter be
scherming van de mens ons
niet de inspanning en offers
moeten getroosten om arbeid
te scheppen die wel past bij
het vermogen van de mens.
Ook als dit economisch niet
verantwoord schijnt. Katho
liek onderwijs zal het daarbij
tot zijn eigenheid rekenen het
motto: 'achterste bankje,
streepje voor', waar te maken,
aldus kardinaal Simonis.
Bouterse nu verjagen
Na minister Hans van den Broek is nu ook zijn partij, h
CDA, tot de conclusie gekomen dat het herstel van de demj
cratie en de rechtsstaat in Suriname alleen mogelijk is op
harde manier. In een opmerkelijk interview met onze kra
zegt CDA-fractieleider Brinkman dat de Nederlandse reg
ring zonodig militair geweld mag gebruiken om een einde
maken aan de macht en invloed van dictator Bouterse.
Opvallend is dat Brinkman niet eens de voorwaanjjnc
stelt dat Paramaribo zelf om interventie moet vragen. In
visie van de CDA-voorman is de toestand in Suriname daa 'tr<
voor kennelijk al te ernstig geworden. Hij noemt het lar
ook „leeggelopen en economisch uitgeteerd". Daarin heeft 1
zeker gelijk. De Surinaamse gulden, ooit twee keer zo du
als de Nederlandse, heeft nu de waarde van een dubbelt;
Maar de lonen zijn bepaald niet vertienvoudigd, zodat de
middelde Surinamer bittere armoede lijdt. Daar komt nog
dat hij steekpenningen moet betalen aan corrupte ambten
ren en dat hij zijn leven nooit echt zeker is.
De verkiezingen van 1987 en de gebeurtenissen daari
hebben getoond dat de Surinaamse politiek daar niets
kan veranderen zolang Desi Bouterse de feitelijke mac
heeft. Met zijn Nationale Leger van bijna 2700 man en dert
gevechtswagens is .Bouta' heer en meester tot ver buiten P
ramaribo. Bovendien heeft hij ook zo'n 15.000 indianen b
wapend en daarmee een formidabel hulpkorps opgericl
Voor verandering is er dus assistentie van buitenaf nodig.
OOK de Haagse politiek begint dat in te zien. Brinkm,
geeft aan dat Nederland met Venezuela en de Verenigde Si
ten in gesprek is over de manier waarop die steun het be:
geboden kan worden. Het kabinet-Lubbers/Kok doet da
verstandig aan. Als een Zuidamerikaans buurland wil me
helpen bij het bevrijden van Suriname, kan Den Haag m:
der gemakkelijk van neokolonialisme worden beschuldig
Opmerkelijk is in dit verband ook de oproep die premi
Oduber van Aruba gisteren deed aan Den Haag om Bouter
nu snel te verjagen. jg
la;
Nederland hoeft zich er niet voor te schamen dat hei
zelf ook belang heeft bij het afzetten van de militaire diet lei
tor. De stroom narcotica van Suriname naar Rotterdam hee i c
onaanvaardbare vormen aangenomen. Hetzelfde geldt vo<
de drugsexport naar Amerika, reden waarom Washington
een aantal weken geleden tot de slotsom is gekomen dat h< 1
nu tijd is voor daden.
t(
teit en de geschiedenis va /g
deze tradtie in ons land.
vereniging wil verder ondd'
de interkerkelijke cat<
chese bevorderen en wel dot
inventarisatie, studie en or 1
derzoek en door het make
van modelprogramma's vor
■verking tussen verschi z
lende organen. Een en and< sti
blijkt uit de voorjaarskrai
van de Willibrordvereniging.
Willibrordvereniging:
studie van calvinisme
DEN BOSCH De Willi-
brordvereniging. de rooms-ka
tholieke vereniging voor oecu
mene, wil de komende tijd stu
die verrichten naar de calvi
nistische traditie, met name op
het punt van ambt, spirituali-
Vaticaan huiverig voor vrouwen-
document van bisschoppen VS
VATICAANSTAD De
Amerikaanse bisschoppen
moeten van het Vaticaan hun
herderlijk schrijven over de
vrouw in de kerk een lagere
status geven. Het 'Vaticaan
vreest dat het nu reeds contro
versiële document invloed op
de Kerk in andere landen zal
hebben voordat het Vaticaan
een definitief standpunt heeft
geformuleerd, bijvoorbeeld
over vrouwelijke diakens. Het
Vaticaan wil onder meer dat
het document niet de statiBv
krijgt van herderlijk schrijve A-
maar slechts van een verkl
ring. Verder moet er me
aandacht aan de rol van Mar
in de Kerk worden besteelÊe
IT
De Amerikaanse bisschoppi r
kunnen niet voorbij gaan ai id:
wat het Vaticaan heeft gezeg ei
Het document noemt seksisnile
zonde. Vrouwen moeten g_
lijkwaardige personen in
kerk zijn.
UTRECHT Het thema
van de zondige mens is in
de moderne christelijke
prediking vrijwel taboe.
In de meer verlichte ker
ken weet men er meestal
heel weinig raad mee. En
zo verwonderlijk is dit
niet. Zonde werd door
vroegere generaties voor
namelijk geassocieerd met
straf, verdoemenis en hel.
De katholieke Franse godsdie
nsthistoricus Jean Delumeau
heeft er enige jaren geleden
een boek over geschreven. Hij
is daarin het effect nagegaan
van de donderpreken waarop
de zondaars de afgelopen twee
eeuwen werden vergast. Over
spel was wel de meest wraak
roepende zonde, maar ook wie
de legitimiteit van de clerus en
dus van de kerk of van predi
kanten in het geding bracht,
werd al snel met de hel be
dreigd. De hel was dus behal
ve als vergelding voor het ge
dane kwaad ook een effectief
machtsmiddel voor de clerus
om zijn tanende macht te
handhaven, zo meende Delu
meau. Het gevolg van dit
voortdurende vooruitzicht op
de eeuwige verdoemenis heeft
zowel katholieken als protes
tanten gemaakt tot kinderen
van een „religie van de angst".
De rooms-katholieke theoloog
Anton Houtepen herinnerde
aan die uitlating van Delu
meau op het seminar dat de ju
bilerende katholieke Radboud-
stichting afgelopen week in
Utrecht aan dit onderwerp
wijdde. Hij maakte echter dui
delijk dat de theologie op dit
punt niet stil heeft gestaan.
Het sterk moraliserende ac
cent waarmee vooral in de ka
tholieke theologie van vroeger
dagen naar het zondebegrip
werd gekeken heeft volgens
hem plaats gemaakt voor het
besef dat de mens naar zijn
aard zwak is en behoefte heeft
om bevrijd te worden. Niet
langer dus veroordeling zon
der meer. maar begrip voor
onze zwakke natuur en dat is
volgens een andere theoloog
die op dit seminar het woord
voerde, de Duitser Otto Her
man Pesch. het resultaat ge
weest van de invloed van de
(Lutherse) reformatie.
Onschuldswaan
Het is volgens Houtepen te ge
makkelijk die theologische
veranderingen toe te schrijven
aan de „onschuldswaan die
onze tijd zou kenmerken". Ge
lovigen en niet-gelovigen blij
ven immers geconfronteerd
worden met ervaringen van
falen, schuld en machteloos
heid, rivaliteit en egoïsme, er
varingen die volgens de theo
loog Gestrich de „glans aan
ons bestaan" ontnemen en die
onderwerp van studie zijn in
maatschappij- en gedragswe
tenschappen. Maar of bij die
ervaringen ook het woord zon
de of het besef daarvan om de
hoek komt kijken is vaak zeer
twijfelachtig. Voor de ongelo
vigen zeker niet en voor de
gelovigen ook lang niet altijd.
Toch' gaat het bij die genoem
de ervaringen volgens Pesch -
en hier spreekt het (pessimisti
sche) protestantse mensbeeld
weer een woordje mee - om
wat in de joods-christelijke
traditie werkelijk met zonde
wordt bedoeld: de ervaring dat
wij falen in ons bestaan, dat
wij fundamenteel tekort schie
ten ten opzichte van wat we
zouden kunnen zijn, de erva
ring ook van schaamte, schan
de en schuldbesef over wat er
in de wereld aan ellende blijft
bestaan.
Houtepen gaat nu een stapje
verder en meent dat ieder be
sef van zonde verbonden moet
worden met het idee van het
onschendbaar heilige dat wij
voortdurend met voeten tre
den. Het heilige is echter niet
iets mythisch, nee het heeft al
les te maken met wat de Fran
se joodse wijsgeer Levinas
noemt „het onschendbare ge
laat van Gods goede schep
ping, dat oplicht in het gelaat
van de lijdende naaste, dat ons
Een van de aspecten van 'het nieuwe heilige' is de zorg voor het leefmilieu.
I FOTO: SP
tot verantwoordelijkheid
roept".
Tien Geboden
Volgens Houtepen kan dat
„waarachtig en onschendbaar
heilige ook in onze cultuur
weer oplichten door een herle
zing van de Tien Geboden. Die
moet niet langer als cataloog
van verplichtingen of als wet
boek van strafvordering wor
den gelezen, maar „als uit
drukking van Gods eigen zorg
om de goede schepping en als
handvest van onze zorg voor
het waarachtig heilige". Lu
ther citerend zegt Houtepen
dat we de Tien geboden boven
alle andere leerstukken die
nen te plaatsen als de grootse
schat door God ons gegeven.
Kieslowski's films over de
Tien Geboden (de tien films
brengen elk een bepaald gebod
op eigentijdse wijze in beeld)
hebben Houtepen duidelijk ge
maakt dat ook in onze ontker
stende samenleving sprake
kan zijn van nieuwe ervarin
gen van het heilige (van waar
uit pas de ervaring van het
zondige mogelijk is).
Dit nieuwe heilige vinden we
volgens hem onder meer in de
zorg om het broze aardse leef
milieu, in de zorg om vrede,
gerechtigheid, gezondheid en
eerbiediging van de mensen
rechten, in de zorg om waar
heid, openheid en participatie
in onze communicatie met el
kaar en in de zorg om de kwa
liteit van onze liefdesrelaties.
Het gaat om zorg in de. per
soonlijke sfeer maar ook om
verantwoordelijkheid op een
hoger niveau.
Volgens Houtepen wordt het
ook hoog tijd dat christenen
leren omgaan met de waarden
die organisaties als Greenpea
ce, Pax Christi, Amnesty In
ternational en de organen van
de Verenigde Naties uitdragen
en deze op een of andere ma
nier opnemen in onze liturgi
sche feesten. Hoe dat concreet
in de liturgie verwerkt zou
moeten worden maakte hij
niet duidelijk, maar het is evi
dent dat wie de kerkelijke vie
ringen maar een beetje kent,
weet dat de gevoeligheid voor
die waarden er volop is. In die
genoemde organisaties wordt
volgens hem de zorg voor het
heilige op een eigentijdse wijze
uitgedrukt.
Het zien en proeven van dit
nieuwe heilige, „het werk van
Gods geest die zo tegengesteld
is aan de cultuur van geweld
en manipulatie", is volgens
Houtepen voorwaarde om dui
delijk te maken wat vandaag
de dag zonde is.
Houtepen besloot zijn toe
spraak met de (uiterst vrije)
vertaling van de Tien Gebo
den in de zogenaamde Tien
Affirmaties van de wereldcon
ferentie over het conciliair
proces in Seoul.
Slechts een voorbeeld daaruit:
gij zult geen overspel doen (de
katholieke variant luidt: gij
zult geen onkuisheid doen). In
Seoul werd dat: mannen en
vrouwen zijn geschapen naar
het beeld van God. Daarom
mogen ze elkaar niet onteren.
Westerpers bv (behorende tot Sijthoff Pers bv).
Apothekersdijk 34, Leiden.
071 - 122 244.
071 - 134 941
Postbus 11. 2300 AA Leiden.
Uitgave:
Kantoor.
Telefoon.
Telefax:
Postadres:
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk.
Telefoon 070 -3190 933.
Telefax- 070- 3906 717.
Postadres: Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur. J. Timmers.
Chef-redacteur: G.- J. Onvlee.
at<
io< hl
:tie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L
4 047): R. Kleijn (chef).
n Herpen (chef). F Buurman,
Sport Leiden e o. (tel 071 - 144 049): K. van Kesteren.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A van Rijn (chef). W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Holstein,
E. Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K. Veraar
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): K. van Wees (chef), G. Ansems, B. Jansma,
H Piët.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Koolstra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef), A. de Bruijn, W. Dlekstra, L. Hennj
B. Hermans, J Hofmeester, C. de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneider.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
De Leidse Courant maakt v
redactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlan
en Belgie. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K. Swiers en Qn
M. van de Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout (chef), H. BI
leveld, D Hofland, P. Koopman en D. van Rietschoten. "KI
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus; loe
- de volgende correspondenten in het buitenland: S. Akkerman (Praag), j[e<
drs. D. J. van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene).
R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs. A Hearing (Romel-
B van Huët (Parijs). M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi), Blif
F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R. Vunderink (Moskou), ncj
W Werkman (Jeruzalem), E. Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrado),
F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
De Leidse Courant heeft als lid ve
en publicatierechten van The Tin-
ster M de Cocq.
e Stichting Pers Unie de exclusieve vertaa
an The Sunday Times of London. Vertaal g
i 08.30 tot 17.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248 op ma. t/m vr. va
tot 15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar f
Het abonnementsgeld dient
Advertentie*
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 7(
Bankier*
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
i 18.00 tot 19.00 u
25.70
76,60
294,30
worden voldaan.
6
