En de moi
reclame
tot mond
et de rest.
„Politicus moet liegen om succes te hebben"
4.75
2.75
1.50
7.75
4.75
.HEMA De normaalste zaak van de wereld..
Dorpsrel
KUNST/RTV
CeidaeSomcwit
DINSDAG 28 MEI 1991 PAGIN
Komende vrijdag wordt
voor de eerste keer de
Werelddag voor Culture
le Ontwikkeling gevierd.
Een door de Verenigde
Naties en de Unesco uit
geroepen dag om inter
nationaal aandacht te
vestigen op de vaak on
derbelichte rol van cul
tuur in maatschappelijke
ontwikkelingen. In de
Haagse Ridderzaal vindt
dan een manifestatie
plaats over Cultuur en
Democratie. Naast minis
ter Jan Pronk (ontwik
kelingssamen werking)
geeft de Peruviaanse
schrijver en politicus Ma
rio Vargas Llosa zijn vi
sie op de relatie tussen
beide. Morgen en don
derdag buigen auteurs uit
Afrika. Azië en Latijns-
Amerika zich in Hotel
Oranje in Noord wijk
over het thema Litera
tuur en Samenleving. Zij
zullen na afloop een ver
klaring opstellen die vrij
dag in de Beurs van Ber-
lage in Amsterdam wordt
uitgegeven tijdens een
bijeenkomst onder de ti
tel Primair Literair'. De
symposia worden georga
niseerd door het NOVIB,
dat daarmee een feestje
viert: het verschijnen
van de honderdste titel
in de serie 'De derde
spreker': literatuur uit
Afrika, Azië en Latijns-
Amerika in het Neder
lands uitgegeven. Deel
nemende auteurs komen
uit Senegal (Sembène
Ousmane), Argentinië,
Algerije, Egypte (Joesef
Idris), Suriname (Hugo
Pos), Puerto Rico, Pakis
tan, Chili en India. Hier
bij alvast de visie van
Vargas Llosa - die on
langs bijna president van
Peru werd - op literatuur
en politiek.
SCHRIJVER VARGAS LLOSA WIL NOOIT TERUG IN POLITIEK:
LONDEN Het is verlei
delijk om te openen met:
„Als Mario Vargas Llosa
president van Peru was
geworden, dan...". Een zin
die op de meest uiteenlo
pende manieren had kun
nen eindigen. Bijvoor
beeld met zijn moord door
de guerrilla's van het
Lichtend Pad. Of met het
verlies voor de Peruviaan
se en de wereldliteratuur.
Maar de meest waar
schijnlijke aanvulling was
geweest: „Als Vargas Llo
sa president van Peru was
geworden, zou hij het nu
goed moeilijk hebben".
De schrijver zelf beaamt het.
Peru wordt verscheurd door
cholera, terrorisme, zedelijke
verloedering en een inflatie
percentage met zoveel nullen
dat het een satire lijkt in plaats
van de bittere werkelijkheid.
Zelfs naar Latijns-Amerikaan
se maatstaven is het verval op
merkelijk. Volgens Vargas
Llosa grotendeels een gevolg
van het besluit van het electo
raat om voor armoede te kie
zen. Tot een paar dagen voor
de presidentsverkiezingen in
Peru van vorig jaar werd aan
genomen dat Vargas Llosa en
het Democratisch Front de
dreiging van de centrum-link
se agronoom Alberto Fujimori
wel zouden kunnen afwenden.
Veel mensen, niet alleen zijn
lezers, zeggen dat het achteraf
maar goed is dat het hem niet
is gelukt.
Vargas Llosa is geen politicus.
Zijn entree in de politiek, drie
jaar daarvoor, was het gevolg
van zijn wanhoop toen hij las
Mario Vargas Llosa: „Als je je voortdurend verplicht voelt tot het spreken van de waarheid is het
heel moeilijk om als politicus succesvol te zijn". foto: afp
dat de banken genationali
seerd zouden worden. Hij
houdt niet eens van politiek en
zegt zich nooit meer kandidaat
te stellen. Hij weet nu dat de
eigenschappen die hem een
succesvol schrijver maken
haaks staan op succes in de
harde politiek. „Politiek is de
kunst van het confronteren en
oplossen van kleine proble
men, iedere dag, alsmaar door,
zonder je er door te laten aan
tasten of uitputten", aldus
Vargas Llosa. „Je moet in staat
zijn om koud te zijn en vrijwel
alles op te offeren in het be
lang van het resultaat. Het is
erg moeilijk om iets te berei
ken zonder te liegen, te acte
ren. Het is de Machiavelliaari-
se tegenstelling tussen ethiek
en doeltreffendheid... Eugene
O'Neill heeft gezegd, ik geloof
in 'Emperor Jones': „We heb
ben gevochten tegen zoveel
kleine dingen dat we zelf
klein zijn geworden". In fictie
is het volstrekt aanvaardbaar
en ethisch verantwoord om te
liegen. Je schrijft geen roman
met alleen maar waarheden: je
verzint personen en situaties.
Wanneer je een roman leest is
er een pact, een contract tus
sen de lezer en de auteur om
dingen voor waar aan te ne
men in de wetenschap dat ze
dat niet zijn. En dus worden
de leugens positief en aan
vaardbaar, terwijl dat in de
politiek heel anders ligt. Daar
verwachten de mensen dat je
de waarheid spreekt. Als je je
voortdurend verplicht voelt
tot het spreken van de waar
heid is het heel moeilijk om
als politicus succesvol te zijn.
Het is waar dat er uitzonderin
gen zijn, maar dat is precies
wat ze zijn: uitzonderingen".
Havel
Enige tijd geleden had Vargas
Llosa in Parijs een televisiege
sprek met de Tsjechische pre
sident en toneelschrijver Va
clav Havel, de man wiens La
tijns-Amerikaanse equivalent
hij bijna was geworden: „We
zijn even oud. We zijn allebei
in 1936 geboren. We hebben
allebei twee jaar op de militai
re academie gezeten. We heb
ben de Franse existentialisten
gelezen, Sartre en Camus. Ja,
ik voel me met hem verwant.
Maar hij is nooit een marxist
geweest, hij heeft nooit de so
cialistische utopie gedeeld
waarin ik een aantal jaren heb
geloofd. Ik denk dat hij veel
meer dan ik de politieke reali
teit van onze tijd doorzag. Hij
kende het echte socialisme uit
de tijd dat hij iong was en
heeft zo zelf de kloof tussen il
lusie en realiteit, tussen idea
len en de praktijk ontdekt. Hij
was vanaf het begin een prag
matist, erg ongewoon voor een
intellectueel. En tegelijkertijd
schreef hij absurdistische, ex
perimentele, irrationele litera
tuur. Dat is een erg interessan
te combinatie".
Puurheid
Als de lezer, zoals Vargas Llo
sa beweert, aanvaardt dat het
voor een auteur noodzakelijk
is om te 'liegen', heeft een kie
zer, een burger, dan niet' ook
consideratie met een politicus?
„Je moet onderscheid maken
tussen ontwikkelde landen en
de overige. In de eerste zijn de
belangrijkste beslissingen gro
tendeels overgedragen aan de
burgermaatschappij. Daar
wordt de politiek een soort
theatrale ervaring waarin alles
aanvaardbaar kan zijn zolang
het effectief is. Ik bedoel dat
als politici doeltreffend zijn, je
tolerant bent voor een zekere
mate van wangedrag. Maar in
landen waar de wezenlijke za
ken nog steeds afhankelijk zijn
van de politiek kan één leugen
ongelooflijke gevolgen met
zich meebrengen. En dus is
daar de noodzaak van oprecht
heid en puurheid veel groter".
Beide kwaliteiten zijn terug te
vinden in Vargas Llosa's laat
ste boek 'Lof van de stiefmoe
der', al bestaat dat voor negen
tig procent uit wellustige ero
tiek. Voor een boek als dit zoi
Vargas Llosa als president ze
ker niet de tijd gevonden heb
ben. Het gaat over een utopie
op de rand van de afgrond, in
dit geval niet een bepaald
lénd, maar een schijnbaar per
fecte echtverbintenis.
Erotiek
Wanneer je Vargas Llosa
hoort praten over zijn land als
het Verloren Paradijs» is de
conclusie bijna onvermijdelijk
dat de huwelijkse gelukzalig
heid en de barsten daarin een
metafoor zijn voor Peru. Var
gas Llosa ontkent het niet:
„Een man die teleurgesteld is
over een utopie bouwt zich
een eigen utopie, met een ob
sessieve rationaliteit". De ero
tische stijl van de roman is ook
in politiek opzicht niet zonder
betekenis. „Het was voor mij
verleidelijk een erotisch ver
haal te schrijven in de traditie
van de erotische literatuur van
de achttiende eeuw. Dat was
een zeer artistieke vorm, vol
strekt niet vulgair. De eroti
sche literatuur van toen was
niet conformistisch, maar ex
perimenteel en opstandig. De
hedendaagse erotische litera
tuur aanvaardt wat gevestigd
is. In de achttiende eeuw was
de erotiek een van de manie
ren om alles wat gevestigd was
juist in twijfel te trekken. Het
was een zoektocht naar een
nieuwe wereld, een nieuwe sa
menleving, nieuwe zeden, een
nieuwe cultuur. Ze dachten
toen (lat je door deze deur de
vervulling en bevrijding van
de individu kon vinden".
Vargas Llosa mag er dan niet
in geslaagd zijn president te
worden van zijn land, het
weerhoudt hem er niet van
een bevrijder te zijn. Een be
vrijder die begint bij de staat
van het individu.
Everclean Plus met fluoride en calcium.
75 ml 1.50 4 VOOr
Everclean Speciaal met fluoride en al-
lantoïne. 75 ml
Everclean Junior met verlaagd fluoride- "f
gehalte. 50 mlJL« D
Everclean reinigingspasta voor kunstge
bitten. 50 ml
Everclean tandenborstels: voor kinderen tot ca. 4Jaar
1,-; voor kinderen vanaf ca. 4 jaar 1.25;
voor volwassenen, zacht, medium of hard
lui Ld. jaar
Everclean reinigingsset: houder met 6
borsteltjes
Mondverzorging voordeel.
Everclean, dat is Engels voor "altijd schoon". En het is
ook ons eigen merk voor alles op het gebied van mond-
verzorging. Of u nu grote of kleine tanden heeft, of
helemaal geen tanden, het assortiment van Everclean
zorgt ervoor dat uw gebit goed en gaaf blijft. Probeer
het deze week nog. Alleen bij de Hema.
Everclean flossdraad met was. 50 meter
door René de Coci
Wat is het toch vreem
jammer, zei Jan Willem
tens, dat de Nederlandse io
visie maar zo weinig aani "j
schenkt aan het werk vai ,ii
Europese parlement. De p
mentariër (lid van D6620
in Europees verband voi
mei ijk doende in liberaal
band) zei dat vorige weë Ph
gen een groepje NederhJa
televisiejournalisten dat
bezoek bracht aan
marmer, messing e
elektronica behangen hui> w
ting van dat pa riem en
Brussel van die paleizen i ic
er ook in Luxemburg
Straatsburg).
Bertens, zo te zien een mat -0r
het prima met zichzelf gtJ'
fen heeft, wierp zichzelf
bij meteen maar op als g
maker van een aardig l
parlementmagazine op de
derlandse buis, zoiets van
half uurtje per maand; dal
een fantéstisch leuk progi
ma kunnen worden. Hij
toen nog geen weet van
manier waarop de Nederl
se televisie enkele dagen I
(zondagavond bij Diogenes
de VPRO) meteen zou
slaan.
Daar kwam een delegatie
roparlementariërs in beeld
zich hossend en lallend in
kroeg ophield, flink aan
drank, ongetwijfeld op
collectieve kosten. Nu wee^
wel dat zulke filmpjes km
worden gemaakt van de m IC
te beroepsgroepen als ze
een zware excursie met z'i
len de avond doorbren
Maar het beeld nodigde
niet bepaald meteen uit tot
organiseren van een maai
lijks magazine over het
ressante en belangrijke
van deze volksvertegenw
digers.
Meneer Bertens begon zijn
spraakje tot de pers met
beschrijving van zijn
van die ochtend, toen
stemd moest worden
nieuwe regels en richtiijf
met betrekking tot de verl m
van medicijnen (bij ons al m
op recept verkrijgbaar mai
Zuid-Europa gewoon tussei0
pleisters bij de superma:
Iemand van de fractie
plusjes en minnetjes op zijn
pieren gezet: daar moest
voor of tegen stemmen.
De stukken zelf had hij nit
nauwelijks gelezen (veel
dik), en zeker niet begrt
(moeilijk jargon). En oi
voor of tegen zou steun
had hij ook nog laten aih-
gen van het stemgedrag
collega's die hij wel of
mocht. „Ik wil het Europa
ment niet belachelijk mak
meldde hij ook nog opgewt
en hij deed meteen zijn ui
ste best om dat nu juist w
doen, en dat lukte aardig,
maandelijkse magazine
als het er ooit van komt,
dolkomisch halfuurtje te d>H
opleveren.
Overigens heeft de Nederh!a
se televisie wel wat anders
zich druk over te maken: z
in de genoemde
delegatie waren er ner\
van: het Commissariaat
de Media zou zich vrijdag
mers uitspreken over de
mende herindeling?
Het liep weer eens met een
ser af: het ontredderde Hil
sum ziet op 1
maar AVRO en VARA
plaats wisselen, en voor
rest: ze dronken een L
deden een plas, en ze lietei
zaak zoals die was (u merk
ken m'n klassieken). Het I
glimlacht: voor 'Zeg 'ns
straks dus naar Nederlam
en voor 'Service Salon'
Nederland 1.
En voor de rest blijft alles
het oude: we kijken naar
Cosby omdat-ie leuk is
omdat hij van de NCRV
we kijken naar Linda on
we graag gelukkige bruid:
ren zien (niet omdat ze van
TROS is), we kijken
voetbal en wielrennen o
we van voetbal en wielreni
houden (niet omdat het vaii®
NOS is of van RTL4).
Al die opschudding over t
visie in Hilversum en
Haag (waar de participant
in de discussie omgeveer gt 11
ke hoeveelheden boter op 'd
hoofd meevoeren, vlak bov-
die oogkleppen) is niks ml01
dan gewoon een dorpsrel.
leen interessant voor men
die er een baan hebben,
voor mensen wie het in te:
seert hoe het medialandscl
eruitziet (zoals journalistenj
De kijker, de consument,
het al heel lang niks
schelen waar het vand:
komt of wie het uitzendt.
verzuiling is voorbij, de telt
siezendtijd is in ons land w ic
gegeven aan een aantal we o
bladen op grond van
abonnee-aantal. Misschk
krijgen ze dat in Hilversum [n
Den Haag ook nog eens da
