in een gif wijk
Het leven
Lekker fantaseren bi
het opstel Nederland
CeidóQ Qowumt
'In Dienst van Oranje' zet hofhouding te kijk
EXAMENS '91
Goede antwoordt
Kok: kabinet ligt
financieel op koers
BINNENLAND
ZATERDAG 18 MEI 1991 PA
Dat is de kerel die ik
op ome uandelinQ
pi en heb'. Hu
yas hel die achter
die luevende steen
aan aal i
BAARN De stalmeester in
groot gala op Prinsjesdag. Een ad
judant in zijn avondbaadje op een
vorstelijk bal. In ons computer
tijdperk lijkt de pracht en praal
bij koninklijke ceremonieën een
opengeslagen sprookjesboek.
Des te aardiger is de tentoonstelling 'In
dienst van Oranje' die tot 1 november
in het Oranje Museum in Baarn is te
zien. Voor het eerst in haar 175-jarige
geschiedenis wordt het militaire huis
van Hare Majesteit de Koningin hier in
de schijnwerpers gezet. Foto's, schilde
rijen en, uiteraard, vele uniformen il
lustreren het schitterdende vertoon van
de militaire hofhouding van koning
Willem I tot koningin Beatrix. Maar
wie zich echt in de historie en unifor
mering van het militaire huis wil ver
diepen, is aangewezen op de voortreffe
lijke tentoonstellings-catalogus.
Het reilen en zeilen van ons konings
huis wordt uitgevoerd door de civiele
hofhouding en het militaire huis, een
kleine groep militairen die de koningin
en andere leden van het koninklijk
huis assisteren, werk- en staatsbezoe
ken voorbereiden. Over de hofhouding
is veel bekend. Mede door publicaties
en dagboeken van hofdames en secre
tarissen van Paleis Soestdijk. Maar het
militaire huis is, ondanks haar opval
lende kledij, altijd op de achtergrond
gebleven. Reden voor het Oranje Mu
seum om juist deze historie in huis te
halen. Koning Willem I benoemde in
1813 zijn eerste officiële adjudant en bij
de later aanvaarde grondwet werd dit
vorstelijk privilege van de Oranjes
nauwkeurig vastgelegd met de
woorden: 'De Koning mag zijn Huis
naar eigen goedvinden inrichten'.
De catalogus biedt meer informatie
over de symbolen en tradities. Zo
wordt de functie van de versierselen
van de adjudanten, de aan de rechter
schouder gedragen nestor (koorden met
fluitjes) belicht. Daarbij wordt ook dui
delijk waarom adjudanten er uitzien
alsof ze hun eigen sabel hebben inge
slikt. Wie aan tafel bijvoorbeeld buigt,
belandt onverbiddelijk met zijn versier
selen in de soep. Uit de tentoonstelling
blijkt dat de oude traditie van het mili
taire huis ook hedentendage nog een
belangrijk onderdeel van de hoforgani-
satie is. Hoewel het huis zich niet aan
de tijdgeest heeft kunnen onttrekken.
De organisatie is kleiner en zakelijker
geworden. Vrouwen hebben hun intre
de gedaan en de adjudanten hoeven
niet meer per definitie te kunnen paard
rijden. Koningin Beatrix lijkt manage
mentskwaliteiten van haar adjudanten
belangrijker te vinden.
Het Oranje Museum in Baarn is geo
pend van dinsdag tot en met vrijdag
van 10.00 tot 17.00 uur, op zaterdag en
zondag vanaf 12.00 uur.
Een leerling van scholengemeenschap Zuiderpark concentreert zich, met de rekenmachii
aanslag, op het examen wiskunde.
foto: milan kom
i
DEN HAAG Buiten het
lokaal staan ze eikaars
verhalen te lezen. „Wat
staat hier nou?" vraagt
Jasmien haast buiten
adem. Suraj laat zijn ogen
over zijn wat bibberig
neergepende opstel dwa
len. „In het begin van een
examen ben je altijd een
beetje zenuwachtig hè,
maar later gaat het wel
over", zegt hij. Er zitten
nog een paar mavo eind
examenkandidaten in de
klas, de twee uur die ze
voor de zogenoemde ste-
lopdracht hebben gekre
gen zijn bijna om.
'Let op', staat dikgedrukt op
de omslag van het examen
lbo-mavo (niveau C en D): je
maakt óf opdracht A, dat wil
zeggen dat je kiest voor het
schrijven van een aantal brie
ven functioneel schrijven
heet dat óf je doet B, waar
bij je een opstel moet schrijven
over één van de tien gegeven
onderwerpen.
Ed van der Hout, leraar Ne
derlands op de christelijke
scholengemeenschap voor lbo-
mavo Zuiderpark heeft juist
gesurveilleerd. „Er moet ie
mand bijzitten natuurlijk, hoe
wel spieken bij deze opdrach
ten niet mogelijk is". Daardoor
had hij de tijd een aantal inge
leverde vellen al vast na te
kijken. De meeste leerlingen
hebben gekozen voor het op
stel. „Logisch. De beoordeling
is soepeler. Een brief moet per
onderdeel aan een aantal voor
waarden voldoen. Zo niet, dan
moet ik daar hoe dan ook pun
ten voor aftrekken. Bij een op
stel kan ik zeggen: niet zo
sterk geschreven, maar een
gedurfd onderwerp en een
leuke opzet", aldus Van der
Hout. Hij bladert de examens
door. „Goed te doen".
Minder positief is hij over het
examen tekstverklaring van
afgelopen maandag dat samen
met de stelopdracht het volle
dig centraal schriftelijk vormt.
Het examen tekstverklaren
bestond voor het grootste deel
uit meerkeuze vragen, met
daarnaast een paar open vra
gen. De puntentelling was ech
ter zodanig dat je een voldoen
de kon halen zonder de open
vragen te beantwoorden. De
meesten waagden een gokje
sloegen de open vragen over.
Zo'n 120 van de in totaal circa
300 leerlingen („we zitten nog
net aan de goede kant van de
opheffingsnorm") hopen dit
jaar af te zwaaien. „Er heerst
een gemoedelijke sfeer onder
examenkandidaten. Ook
wel iets van: ik kan er nou
toch niets meer aan doen", al
dus Van der Hout.
Van de 54 leerlingen die de
stelopdracht hebben gemaakt
zit ongeveer de helft de twee
uur uit die er voor staan. Een
paar minuten voor het eind
komt Zulfiqar het lokaal uit
stormen. „Veel te moeilijk!"
briest hij. „En dat nu al voor
de tweede keer". Vorig jaar is
hij 'op het nippertje' gezakt.
„Waar hebben jullie over ge
schreven?" wil hij van Jas
mien en Suraj weten. De laat
ste heeft gekozen een verhaal
te maken bij de opdracht 'Er
was eens'. „Lekker fantaseren,
joh. Ik heb er iets moois van
gemaakt, iets erotisch....".
Raishel komt naar buiten slen
teren. Waar hij over heeft ge
schreven? Hij heeft alle onder
werpen behandeld, van één tot
en met tien. Was dat niet de
bedoeling dan? Ai, dat is wel
even slikken. In zichzelf
mompelend verlaat hij het ou
derwetse schoolgebouw.
Linoleumwals
„We zijn bezig de boel een
beetje op te knappen", roept
directeur van de school
C.Veerman over de herrie van
een linoleumwals heen. „Daar
om hebben we de examens
naar een uithoek van het ge
bouw verplaatst". 'Elektro
techniek' staat er boven de
deur naar de gang waaraan
het examenlokaal ligt.
In lokaal 223 wordt 's middags
door het centraal schriftelijk
wiskunde lbo-mavo C en D ge
maakt. „Het zijn meer open
vragen dan vorig jaar en dat
vind ik wel goed", zegt wis-
kunde-docent M. de Niet. En
de verhouding tussen C en D
is ook prima, de laatste net een
stapje moeilijker. Maar met
vraag 30 en 31 (opgave vier)
van niveau C is hij niet geluk
kig. De kandidaten moeten de
oppervlakte van een bepaald
gearceerd gedeelte van een fi
guur berekenen. Te moeilijk,
zoiets verwachten ze niet". Hij
is met de leerlingen begaan.
„Het is leuk werk, lesgeven op
deze school. Je moet zorgen
dat de leerlingen er ook lol in
krijgen en dat begint onder
meer door ervoor te zorgen dat
de stof die je ze geeft hun pet
niet te boven gaat". Meestal
adviseren de docenten op welk
niveau de leerlingen het best
examen kunnen doen. „Soms
adviseren we wel C, maar zeg
gen we: doe er voor de zeker
heid B bij, dan slaag je in ieder
geval voor een niveau".
Wat De Niet opvallend vindt,
is dat de sfeer ditmaal wel wat
„erg relaxed" is. „Ik werk hier
nu vijf jaar en de laatste paar
keer denk ik bij mezelf: er
mag best weer eens zo'n lek
kere examenspanning han
gen".
Examens
Nederlam
zijn zoek 1
Tinbergei
DEN HAAG B
lmo-afdeling (d-ni
van Tinbergen H;
voorheen onderneme
lege Overbosch, in
Haag, waren gisteroc
de examens Nedei
zoek. Ten einde raad
den bij een nal
school examens ge
zodat de test toch
worden afgenomen.
Van de klacht werd
ding gemaakt bij het
delijk Aksiekom
Scholieren (LAKS).
LAKS kreeg gisterer
telefoontjes over de
lijkheidsgraad van
examen Nederlands.
De afgelopen week
men bij LAKS bijn
klachten binnen van
lieren die examen
Vooral donderdag
een topdag met niet
der dan 300 telefoc
De klachten hadden
vooral betrekking
zwaarte van de exa
Donderdag werd de
nis op het--gebied v
Duitse en Engelse ta
test.
Gewapend met passer
driehoek komt Ben v
het lokaal uit. „Niet m
luidt zijn oordeel en
siast begint hij voor te i
hoe je de oppervlakte
bovengenoemde figui
paalt. Maar zelfs als
vier haalt, is hij nog
voor wiskunde. „Ik v<
echt niet moeilijk", b
hij zijn vriendjes eve
andermaal. Die denker
ders over. „Klets niet
snapte er geen zak var
DEN HAAG Hieronder volgen de goede antvyoorden
meerkeuze-opgaven van de centrale schriftelijke einde>
gehouden op donderdag 16 mei. De gegevens zijn verstre
het centraal instituut voor toetsontwikkeling (cito), verar
delijk voor de produktie van de
examens.
VWO Duits
IC 2 A 3 C 4
A
4 B
6
B
7
B
8 D
9
11 C 12 B 13 D 14
A
15 A
16
B
17
C
18 E
19 I
21 E 22 C 23 B 24
E
25 A
26
A
27
B
28 A
29 I
31 D 32 C 33 B 34
D
35 B
36
C
37
A
38 A
39 I
41 B 42 A 43 B 44
D
45 B
46
c
47
E
48 B
49
Havo Vhbo Duits
1 D 2D 3D 4
A
5 D
6
D
7
B
8 A
9
11 C 12 C 13 B 14
C
15 C
16
C
17
B
18 B
19 I
21 A 22 B 23 B 24
C
25 A
26
B
27
B
28 B
29
31 D 32 B 33 C 34
B
35 C
36
B
37
D
38 D
39 C
41 C 42 D 43 B 44
C
45 B
46
E
47
A
48 B
49 I
Havo Vhbo Engels
IC 2 A 3 B 4
C
5 A
6
B
7
A
8 A
9 r
11 C 12 B 13 A 14
A
15 C
16 C
17
B
18 A
19 I
21 F 22 D 23 C 24
D
25 B
26 B
27
D
28 B
29 C
31 D 32 A 33 B 34
B
35 A
36
B
37
A
38 A
39 r
41 A 42 B 43 B 44
B
45 B
46
C
47
B
48 A
49 A
Lbo (c) mavo (c) Frans
IA 2 B 3 B 4
B
5 B
6
C
7
B
8 A
9 A
11 C 12 A 13 B 14
B
15 A
16
C
17
B
18 A
19 C
21 C 22 A 23 C 24
D
25 C
26
B
27
B
28 A
29 C
31 C 32 D 33 C 34
C
35 B
36
B
37 C
38 C
39 C
41 A 42 A 43 B 44
B
45 D
46
B
47
A
48 C
49 E
Lbo (d) Mavo (d) Frans
IC 2D 3 C 4
A
5 C
6
B
7
C
8 A
9 C
11 C 12 D 13 C 14
B
15 B
16
A
17 C
18 B
19 C
21 C 22 C 23 A 24
B
25 D
26
D
27
B
28 B
29 C
31 B 32 D 33 C 34
A
35 A
36
D
37
C
38 B
39 C
41 D 42 A 43 D 44
D
45 B
46
C
47
B
48 D
49 C
Mavo (c) Geschiedenis/Staatsinrichting
1 - 2 - 3 - 4
C
5 A
6
B
7
B
8 A
9 C
11 C 12 B 13 B 14
D
15 B
16
A
17
A
18 C
19 A
21 - 22 - 23 C 24
A
25 A
26
C
27
A
28 A
29 C
31 B 32 C 33 B 34
B
35 E
36
B
37
B
38 A
39 E
Lbo (d) Mavo (d) Geschiedenis
1 - 2 - 3 - 4
C
5 A
6
D
7
C
8 A
9 C
11 C 12 B 13 C 14
E
15 C
16
B
17
C
18 A
19 A
21 - 22 - 23 B 24
B
25 B
26
A
27
c
28 A
29 E
31 C 32 A 33 E 34
C
35 B
36
B
37
A
38 B
39 E
Lmo (c) Warenkennis
1 D 2 C 3 B 4 C
5 C
6
C
7
B
8 C
9 C
11 B 12 B 13 F 14
B
15 C
16
D
17
D
18 C
19 C
21 A 22 C 23 A 24
B
25 C
26
A
27
D
28 B
29 A
31 A 32 B 33 A 34
C
35 B
36
D
37
A
38 C
39 B
41 D 42 A 43 B 44
A
45 B
46
C
47
C
48 D
49 B
51 B 52 B 53 D 54
D
55 A
56
C
57
F
58 D
59 C
61 C 62 D 63 C 64
D
65 C
66
D
67
A
68 B
69 C
Technische zaak
DEN HAAG Het kabinet ligt financieel goed op koers. Er zijn
geen extra bezuinigingen nodig om het financieringstekort eind
dit jaar volgens afspraak op 4,75 procent van het nationaal inko
men te brengen. Dit schrijft minister Wim Kok van financiën in
zijn Voorjaarsnota, het verslag van de inkomsten en uitgaven in
het lopende begrotingsjaar.
Bankpresident Duisenberg waarschuwde vorige maand nog dat
de overheidsfinanciën sterk uit de hand dreigen te lopen. Vol
gens hem ontkomt het kabinet er niet aan naast de eerder in de
'tussenbalans' en 'kaderbrief' aangekondigde bezuinigingen ook
het mes te zetten in de begroting voor dit jaar. Omdat de uitga
ven van vrijwel alle ministers achterblijven bij de ramingen,
meent Kok echter dat extra ingrepen niet nodig zijn. Wel moet
minister Ritzen van onderwijs nog een uitgavenoverschrijding
van circa 800 miljoen gulden op zijn begroting zien recht te brei
en. Deze tegenvaller, die zich al eerder aftekende, vloeit voort
uit de herziening studiefinanciering en de Lono-regeling (uitga
ven voor leerhulpmiddelen).
een hond onderwerp geweest
van zoveel ongeruste specula
tie. Ten onrechte, bleek veel
later. Maar het zijn dit soort
details, die de sfeer tekenen.
Annie: „Die dingen blijven je
bij. Laatst vroeg iemand me,
wat er bij ons allemaal in de
grond was gevonden en toen
moest ik goed nadenken. God,
wat was het ook al weer. Ik
kon het nauwelijks bij elkaar
brengen".
HCH. Ze wisten niet wat het
was. Ze gingen naar de biblio
theek en vonden ook daar
nauwelijks informatie. „Wat
was er nou bekend over
bodemverontreiniging?"
Het is nog maar tien jaar gele
den.
In diezelfde tien jaar is het
landsbestuur er evenwel niet
in geslaagd om een 'interim-
wet bodemverontreiniging' te
vervangen door een definitie
ve wetgeving. Bij de overham
diging van het boek aan Ria
Beckers liet Annie Gelder-
blom niet na daar fijntjes op te
wijzen. De voorvrouwe van
Groen Links stemde van harte
in met die kritiek, zij het met
de kanttekening, dat het 'ont
zettend gecompliceerd is'.
Maar verder volop begrip.
De wet is nog in de maak, de
kaders zijn globaal geschetst,
de Kamer heeft er zijn eerste
reacties op gegeven. De vrou
wen uit het boek vrezen ech
ter, dat de wet nog altijd niet
ver genoeg gaat. En ze vonden
de Groen Links-leidster in
zo'n zelfde stemming. Hoe
moeilijk dat ook in wetster-
men te omschrijven zal zijn,
Ria Beckers stemde er mee in
dat er een 'goede regeling
moet komen als het om de
psycho-sociale gevolgen gaat'.
Maar overschat onze macht in
deze niet, voegde ze er met
veel gevoel voor politieke rea
liteit aan toe. Bij de overhan
diging van het boek lieten ook
fractievertegenwoordigers van
D'66 en PvdA zich zien. Aan
dacht heeft het kennelijk wél.
Duidelijkheid
De samenstelling van het
boekje vergde veel tijd. Het
idee dateert al van vijf, zes
jaar geleden.
De interviews zijn gemaakt
met de moeders van gifwijken
in Dordrecht, Maassluis, Bu-
del, Lekkerkerk, de Kempen
en Gouderak. Het idee kwam
van het Zuid-Hollandse Bu
reau voor Welzijnsexpertiese.
Het was een gevolg van de be
trokkenheid van dit bureau bij
de regelmatige ontmoetingen,
die bewoners van gifwijken
met elkaar hadden. Om erva
ringen uit te wisselen en tac
tieken te bespreken. Het plan
voor het boekje sloeg aan.
Voorlichting naar buiten, daar
was behoefte aan. Annie:
„Niet om het zielige slachtof
fer te spelen, dat is het laatste
wat ik wil, en zo voel ik het
ook niet. Wel om duidelijk te
maken, wat het is".
Diny had al snel de ervaring
hoe moeilijk dat is, het duide
lijk te maken: „Wij vonden al
tijd, dat we zo rijk waren met
al die groente en dat fruit uit
de eigen tuin. Dat je niks meer
uit je eigen tuin kon eten, daar
was ik kapot van. Dat kan niet
waar zijn dacht ik. Op de
voorlichtingsavond van de ge
meente heb ik nog gevraagd:
en m'n bessenjam dan, die ik
zelf heb ingemaakt? Ik weet
nog, dat ik daar om uitgela
chen ben".
'Aanstellers'
De buitenwacht jbleef er ver
buiten. De bewoners hoorden
verbaasd hoe ze voor 'aanstel
lers' werden uitgemaakt en
voor mensen, die de gelegen
heid te baat namen om de
overheid geld uit de zak te
kloppen. Giny: „In het begin
sprong ik daar bovenop. Ik be
gon nauwkeurig uit te leggen
wat er hand was. Waarom we
dat allemaal deden. Later
kreeg ik iets van laat maar, ze
weten niet beter".
Dat strekte zich uit tot en met
de politiek. Annie Gelderblom
maakte tijdens de uitreiking
van het boekje van de gele
genheid gebruik om dat ook
nog te bestemder plaatse te de
poneren, nu ze Ria Beckers
toch sprak.
Later vertelt ze aan Beckers:
„Ik begrijp, dat politici vaak
zakelijk bezig zijn. Ik heb er
begrip voor, dat ze hun emo
ties niet kunnen tonen. Maar
toch zouden politici zich meer
moeten verdiepen in de zaken,
die bewoners van een gifwijk
bezig houden. Het deed me
wat, toen onlangs de Overijs
selse milieugedeputeerde Van
Rossum afscheid nam en toen
zei, dat de bestuurlijke afwe
ging om de woningen in Old
Ruitenborgh (in Hengelo,red.)
af te breken hem emotioneel
veel had gedaan. Ook de Hen
gelose milieuwethouder nam
onlangs afscheid en zei pas
toen, dat hij vond dat het rijk
kortzichtig had gehandeld en
dat hij er nog altijd mee zat,
als hij in de wijk kwam".
Hanco de Baas, van de Stich
ting Nederland Gifvrij, kan er
aan toevoegen, hoe het de be
trokkenen kennelijk blijft
emotioneren. De doop van het
boek had drukker bezocht
kunnen worden. Hij vertelt:
„Er zijn veel vrouwen niet,
hoewel we ze uitgenodigd heb
ben. En weet je waarom niet?
Ze willen niet. Ze hebben de
buik er van vol. Ze denken,
dat ze het niet kunnen hebben
om er weer mee geconfron
teerd te worden".
Annie Gelderblom had het al
gezegd in haar kleine, maar
kraakheldere toespraakje:
„Hoe lang het nog in mijn le
ven zal blijven? Er is geïso
leerd, niet gesaneerd. De uit
gevoerde isolatie is volgens
een nog niet beproefde metho
de. Ik zal dus tot in lengte van
dagen geconfronteerd blijven
met beheersing en controle.
Onlangs is er bij een controle
een ruime hoeveelheid olie
aangetroffen en een nieuwe
stof. Zink. Dat houd je alert.
En alert moet ik blijven. Maar
het gif zal ook niet uit mijn le
ven verdwijnen, omdat ik niet
weet of mijn gezin en andere
bewoners van de wijk gezond-
heidsricico's hebben opgelo
pen. Als je wat krijgt, hoe weet
je dan of dat niet kan hebben
meegespeeld".
Drie vrouwen. Alle drie des
tijds, en wat minder intensief
nu nog, actie voerend. De
mannen deden de techniek, de
vrouwen bekommerden zich
om de consequenties: „Als
huisvrouw zit je er 24 uur per
dag op".
Waar de vrouwen in de acties
een rol speelden, was dat voor-
Terwijl de bewoners nog in hun huis zitten, is men bezig met het afgraven van de grond onder de woning in de tuinen. In dit geval
in de zaanse wijk Rooswijk. foto: anp
SUSKEENWISKE HET WITTE WIEF
Idoor
BERT DIPHOORN
DEN HAAG Over le
ven op gif. Dat is de titel
van een boekje, dat deze
week is uitgekomen. Het
bundelt de ervaringen
van vrouwen, van moe
ders, in gifwijken. Het
eerste exemplaar is deze
week aangeboden aan Ria
Beckers. Een pocket vol
ervaringen van vrouwen,
die het meemaakten, be
doeld voor vrouwen én
mannen, die het nog mee
zullen maken.
Op dezelfde dag, dat het boek
je ten doop werd gehouden,
woensdag, onthulden de me
dia, hoe de gemeente Alphen
aan den Rijn en de provincie
Zuid-Holland debet waren aan
illegale stortingen van stoffen.
Of de duvel er mee speelt.
Annie Gelderblom is de enige
bewoonster van een gifwijk in
de redactieraad, die het boekje
'Over leven op gif' samenstel
de. De rest van de raad bestaat
uit meelevende deskundigen-
/niet-bewoners. Ze is trouwens
ook één van de tien geïnter
viewde vrouwen. De inter
views zijn de rode draad van
het boekje, waarin verder veel
feitelijke informatie.
Gelderblom: „Het ergste? Die
branden; toen die veertig wo
ningen leeg waren en een of
andere gek er lol in had brand
te stichten. We werden bang.
Als ik in de buurt een sirene
hoor, heb ik nog iets schrikke
rigs".
Giny Wigger: „Ik denk toch,
dat we er allemaal iets aan
hebben overgehouden. Dat be
doel ik niet dramatisch hoor,
maar het heeft een stuk van je
leven beheerst". Giny hielp
interviews maken en is zelf
Óok een geïnterviewde. „We
woonden net buiten de sane-
ringsgrens. Helemaal naar
ónze zin. We hadden echt het
idee, dat we hier niet weg wil
den. Maar we kwamen letter
lijk achter de hekken terecht.
Ik kreeg toen iets van: dit kan
niet meer, nu moeten we ver
trekken". Het gezin verhuisde.
Diny Wolbrink, over het be
gin: „Als er wat was, kwam er
een brief van de gemeente. Al
tijd 's morgens. Daar zat je dan
de hele dag mee. Niemand, die
er verder wat aan deed. Alles
raakte verstoord. Je bent maar
een gewone huisvrouw. Nou
ja, gewoonMaar als er in
een betaalde baan dingen wor
den verstoord, dan worden er
maatregelen genomen. Dat ge
beurde hier niet". Diny stelde
zich meteen actief te weer. Zij
ging de boer op, om duidelijk
te maken wat er in de buurt
eigenlijk aan de hand was. Ze
hield lezingen. Op scholen,
voor verenigingen. De Wol-
brinks wonen net. buiten de
gifgrens. Nog altijd. Hun huis
bleef staan: „Bij ons in de tuin
kwam het bordje, einde sloop-
gebied. Verschrikkelijk vond
ik dat".
al als intermediair. In vrijwel
alle gevallen vertaalden ze de
bestuurlijke, ambtelijke en
technische zaken voor de wijk
en brachten ze de gevoelens
uit de wijk over naar de auto
riteiten, blijkt uit onderzoek
van Fredy Roelofsen. Namens
de Stuurgroep Vrouweneman
cipatie Zuid-Holland trok zij
de wijken in, ondervroeg men
sen en trok haar conclusies. Ze
verwerkte dat in een rapporta
ge en studeerde op haar bevin
dingen af. Ze vond de vrou
wen overigens maar zeer ten
dele in de 'officiële comité's'.
De bewonerscommissies van
de toen getroffen wijken tel
den samen 129 mannen, tegen
over slechts 29 vrouwen.
Dit mede ten bewijze van het
feit, hoezeer bodemverontrei
niging toch als technische aan
gelegenheid werd en wordt
beschouwd. „Dat is in dit
boekje heel inzichtelijk weer
gegeven," prees Roelofsen.
De drie vrouwen, die aan deze
uitgave meewerkten en open
hartig hun ervaringen uit de
doeken doen, hebben inmid
dels afstand kunnen nemen.
De klus is in hun wijk ge
klaard. Niet naar tevreden
heid, maar toch: de druk is
van de ketel. De wijk is 'be
heerst'. Niet gesaneerd.
De Wolbrinks zijn nog altijd
bezig de schade verhaald te
krijgen. Vooral de niet-mate-
riële. Maar die niet-materiële
schade bleef grotendeels onbe
grepen. Terugkijkend delen de
drie vrouwen de mening over
veelvuldig onbegrip
Giny: „Je kan dat gevoel ook
moeilijk overbengen. Het is
iets, dat je mee moet maken
om het te kunnen aanvoelen.
Als je hoort, dat de zandbak,
waar je kind altijd speelde, zo
wat de zwaarst verontreinigde
plaats is van de buurt, hoe
moet je dan duidelijk maken,
wat er door je heen gaat".
Paniek
Er is wel een geval, waar ze
achteraf om kunnen lachen.
De dood van een, hond in de
buurt. Zelden is de dood van
