Lassen op je eindexamen
„Achteloze sporters
straffen voor blessure"
Nieuwe lenzen met een
Ray-Ban kado, bij Rinck
Opstel titel vwo sluit
aan op actualiteit
EXAMENS '91
Tientallen klachten
Eindexamenkandida ten
mogen te laat komen
Kamer
steunt
pabo-pij
Wallage;
BINNENLAND
£eicbc6ou/umt
DINSDAG 14 MEI 1991 PAGj
SPORTARTS GEEFT TRAINERS EN BONDEN ERVAN LANGS
UTRECHT Met mede
werking van scholen,
sportclubs en bonden kan
het gigantische aantal
sportblessures in Neder
land met twintig procent
worden teruggedrongen.
Preventieve maatregelen
zouden de maatschappij
jaarlijks tientallen miljoe
nen guldens aan gezond-
heidskosten kunnen be
sparen.
In de zwemmerij, de wereld
van badminton en ballet zijn
ze goed bezig, vindt sportarts
F. Backx. Maar in de meeste
takken van sport wordt veel te
weinig aandacht besteed aan
het voorkomen van blessures.
Uit een onderzoek van Backx
blijkt dat jeugdige sporters die
in clubverband aan basketbal,
handbal of korfbal doen, bijna
honderd procent kans hebben
op een blessure. Door voor
zorgsmaatregelen te treffen
kunnen volgens de promoven
dus veel sportongevallen wor
den voorkomen.
Verrekte enkel- en knieban
den, kneuzingen, afgebroken
tanden. De 2,7 miljoen sport
blessures kosten Nederland
750 miljoen gulden per jaar.
De overheid wil het aantal
sportongevallen voor het jaar
2000 met 25 procent hebben te
ruggedrongen. Onder het mot
to 'Blessures, blijf ze de baas'
wordt eind dit jaar een drieja
rige campagne gestart. Maar
voorlichting alleen is niet vol
doende, weet Backx. Hij ver
diepte zich in wetenschappelij
ke literatuur en bestudeerde
bijna 7500 leerlingen uit het
basis- en voortgezet onderwijs
in de regio Amsterdam. Zij
bleken de meeste blessures op
te lopen tijdens teamsporten
waarbij je elkaar veelvuldig
aanraakt en waarin veel wordt
gesprongen, zoals basketbal,
handbal en korfbal. Maar ook
zaalvoetbal en veldhockey zijn
risicovolle sporten. Door tech
nische en organisatorische
aanpassingen, maar ook een
gedragsverandering kan het
risico echter danig worden be
perkt.
Op een scholengemeenschap
in Almelo heeft Backx het ef
fect getest van een onderwijs
programma door de helft van
de leerlingen lessen te geven
in blessure-preventie en de
andere helft niet. Binnen een
half jaar noteerde de onder
zoeker een kennisverschil van
43 procent. Vier procent van
de leerlingen heeft die kennis
omgezet in een gedragsveran
dering en zich aangeleerd be
schermers te dragen en voor
iedere training een warming
up en rekkingsoefeningen te
doen. „Vier procent lijkt heel
weinig; Maar in voorlichtings
campagnes tegen aids en van
dalisme is niet eens een attitu-
de-vérandering te bespeuren",
aldus "Backx. In twee procent
van de gevallen leidt de ge
wenste gedragsverandering
ook tot minder blessures.
„Maar als het programma re
gelmatig wordt herhaald, zal
het effect groter worden", ver
zekert Backx.
De beuk erin
De Academies voor Lichame
lijke Opvoeding in het land
zien het onderwijsprogramma
wel zitten. Zij gaan bijscho
lingscursussen organiseren
voor docenten die het pro
gramma op middelbare scho
len moeten gaan toepassen in
samenwerking met docenten
biologie of maatschappijleer.
Bedoeling is dat ook clubtrai
ners meer aandacht gaan be
steden aan blessure-preventie,
want als de preventie ophoudt
bij de schoolpoort, dan zijn de
effecten minimaal. Juist in de
clubsport wordt heel weinig
aan blessure-preventie gedaan.
„Het meest treurig is de situa
tie in de voetbalsport, waar
een hoop vrijwilligers met de
beste bedoelingen training ge
ven maar tekort schieten in
kennis. Individuele begelei
ding aan spelertjes is er meest
al niet. Er hangt een sfeertje
van 'jongens we zijn geen
doetjes, de beuk erin'. Men is
zich er onvoldoende van be
wust hoeveel risico's spelers
lopen". In de wereld van
zwemmen, badminton, ballet
en volleybal zijn trainers en
spelers volgens Backx heel
wat serieuzer bezig met pre
ventie van blessures. In de
meest risicovolle sporten
(handbal, basketbal, korfbal)
'zouden trainers meer aandacht
moeten besteden aan bandage
ren en oefeningen die de en
kels en knieën versterken.
Straffen
De sportarts denkt dat een ge-
Uit het onderzoek blijkt dat jeugdige sporters die in clubverband aan basketbal, handbal of korfbal
doen, bijna honderd procent kans hebben op een blessure.
FOTO: SP
dragsverandering voor vijf a
tien procent minder blessures
kan zorgen. Technische aan
passingen, zoals betere sport
velden en sterker materiaal
(geen hockeysticks meer waar
van de stukken hout in het
rond vliegen), en organisatori-
che veranderingen zijn goed
voor nog eens tien procent
minder blessures. Veel organi
satorische aanpassingen zijn
volgens Backx een taak van de
sportbonden die „ook eens op
andere aspecten moeten letten
dan zieltjes winnen". „Er zou
den medische keuringen
moeten komen zodat de
kneusjes eruit worden gehaald.
De trainers en scheidsrechters
moeten beter worden opgeleid
en de spelregels aangepast. Bij
handbal bijvoorbeeld zou het
lichamelijk contact verboden
moeten worden. Hockey-spe-
lers moeten net als boksers
verplicht worden mondbe-
schermers te dragen, want het
aantal tandletsels in Neder
land ligt heel hoog".
En wie niet luisteren wil, die
moet maar voelen. In de por
temonnee. „Sporters die geen
preventieve maatregelen tref
fen, mogen van mij gestraft
worden omdat ze de maat
schappij onnodig op kosten ja
gen Zo zou een tweede opera
tie aan de knie niet vergoed
moeten worden als de betref
fende persoon geen kniebe
schermer heeft gedragen".
ZOETERMEER Het
tekstverklaren Neder
lands is Reza Abrizeh
„niet tegengevallen". De
eindexamenkandidaat
van de scholengemeen
schap Seghwaert-De
Brug in Zoetermeer beet
gisteren met 210.000 'col
lega's' de spits af van de
landelijke schriftelijke
examens op de middel
bare scholen. „Maar het
is me ook niet meegeval
len eigenlijk", meldt
Reza, een sinds vier jaar
in Nederland wonende
Iraniër. „Eigenlijk was
het zoals we het tijdens
de lessen geoefend had
den. Ik heb er na van
morgen wel vertrouwen
in voor de komende da
gen".
Het examen op D-niveau dat
hij deed bestond uit vier tek
sten die alle over milieu, pop
muziek en artiesten gingen.
„Sommige vragen begreep ik
niet", meldt Reza. „Maar het
was niet zo moeilijk dat ik
het woordenboek nodig had.
Woordenboek? Jawel, woor
denboek. „Reza woont min
der dan zes jaar in Neder
land, dan kan de school via
de inspectie regelen dat er
een woordenboek gebruikt
mag worden en dat hij een
half uur langer over het exa
men mag doen", licht leraar
Nederlands Blankenstein toe.
Barbara ten Tije, Deborah
Kouwenhoven, Michel Goe
man en Michel van Vliet
blikken na de krachtproef
met de teksten ontspannen
terug. Het C-examen drie
verschillende teksten is in
goede aarde gevallen. 'Beter
ademhalen op disco-ritme'
werd een leuke tekst gevon
den. „Makkelijke vragen
ook", vindt Michel van Vliet.
Anders lag dat met het stukje
'Paul McCartney voor het
milieu'. De ex-Beatle blijkt
daarin het vriendje van het
milieu te zijn. „Maar hij pak
te na zijn optredens in Ne
derland wel zijn privévlieg-
tuig om thuis te slapen",
meldt Barbara boos.
Bij het verhaal over de doe-
vakantie zijn de meningen
unaniem: aansprekend stukje
en de vragen, deels meerkeu-
ze en deels open, vallen mee.
Michel Goeman en Deborah
zijn minder te spreken over
de drie teksten over muziek,
milieu en artiesten van het
D-examen. „Saaie teksten, al
lemaal over hetzelfde". Maar
de vragen meerkeuze en
open vragen waarin ge
vraagd werd te citeren, of
een uitspraak over de functie
van de tekst bleken „wel
te doen" te zijn. Het kwintet
heeft in gedachten al een
voldoende genoteerd.
Leraar Blankenstein sluit
zich bij de tevredenheid aan.
„De laatste jaren worden on
derwerpen genomen die in
de belangstelling bij de leer
lingen staan. Gelukkig. Tek
sten over de Waddenzee vie
len niet in goede aarde". Het
D-examen was volgens hem
iets moeilijker dan vorig jaar.
„Maar toen was het echt te
makkelijk en nu kregen de
leerlingen het toch op tijd
af".
Praktijk
Na de ochtendzitting wordt
het stil in de grote, bedrijvige
school, waar 210 van de 960
leerlingen slag leveren met
de examens. Een breed scala
van examens wordt aan het
Van Doornenplantsoen in de
wijk Palenstein afgelegd.
Seghwaert-De Brug is een
brede lbo-mavo school met
de afdelingen verzorging/
huishoudkunde, uiterlijke
verzorging, leao, bouwtech
niek, elektrotechniek, me
chanische techniek, motor
voertuigentechniek, veehou
derij en plantenteelt. Daarbij
komen veel meer examens
kijken dan alleen het Neder
lands en biologie van giste
ren. Zo waren er ook exa
mens theorie en praktijk las
sen, vaktekenen, tekeningle-
zen, kantoorpraktijk en ge-
zondheidskunde, vakken die
tijdens de examens meestal
maar weinig aandacht in de
media krijgen. Het hele jaar
DEN HAAG „In het voor
jaar van 1990 demonstreer
den conducteurs van de NS
voor het kantoor van de
hoofddirectie in Utrecht. Re
den van de demonstratie was
niet hun ontevredenheid
over het inkomen, maar de
onveiligheid van de werksi
tuatie: agressief gedrag in de
trein, niet van voetbalfans,
maar van „gewone" reizigers,
en dat in toenemende mate,
zo blijkt uit onderzoek".
Aldus luidde gisteren de 'aan
gever' voor het opstel 'Agres
sie in het (sociale) verkeer',
waarmee het vwo de centraal
schriftelijke eindexamens
startte. Actueler kon het niet,
nu gistermiddag de treinen
twee minuten stilstonden voor
deze vorm van agressie.
Veel vwo-leerlingen hebben
dan ook gekozen voor de titel,
waarmee op „pijnlijke wijze in
de roos" werd geschoten, zoals
docent Nederlands Peter Alte-
na van het Dominicuscollege
in Nijmegen het uitdrukte.
Gemakkelijk, uiteenlopend,
actueel, waren de meningen
over de in totaal tien opstelti-
tels. Een bezwaar was dat op
een uitzondering na nergens
werd aangegeven hoeveel
woorden het 'verhaal' mocht
bevatten.
staan de grote praktijkloka
len, met de 'garage' voor mo
torvoertuigen als topper, bol
van de activiteit.
Lassen
Bij een deel van de beroeps-
vormende vakken wordt
deze weken de theorie ge
toetst. De praktijkexamens
zijn de afgelopen weken al
begonnen. Daarbij moeten
leerlingen een examenwerk
stuk maken Het gaat veelal
om opdrachten waaraan tus
sen de dertig en veertig uur
wordt gewerkt. Gisteren wa
ren leerlingen nog bezig met
de laatste werkzaamheden.
Een groèpje van drie schil
ders knapt „voor een punt"
de kamer van een van de ad
junct-directeuren op. Ande
ren leggen de laatste hand
aan een werkstuk dat deel
uitmaakt van het examen
voor het NIL-diploma lassen.
Seghwaert-De Brug is een
van de weinige scholen in
Nederland die leerlingen van
de richting mechanische
techniek de kans geeft het
eerste diploma van een serie
te halen van het Nederlands
Instituut Lastechnieken. Het
is een extraatje, waaraan 23
leerlingen zich hebben ge
waagd. Gewaagd is het goede
woord, want volgens adjunct
Van Eeuwijk vraagt het be
halen van het diploma nogal
wat motivatie en doorzet
tingsvermogen van de leer
lingen, die immers ook het
'gewone' schoolexamen
moeten doen
Het examen uiterlijke ver
zorging (haarverzorging en
schoonheidsverzorging) is al
grotendeels achter de rug. De
leerlingen hebben er al drie
praktijktentamens op zitten
en in de loop van het jaar zes
repetities over de theorie ge
daan. Er volgt nog een exa
men met theorie-opdrachten
voor de twaalf examenkandi
daten. Dit jaar wordt de
tweede lichting afgeleverd
aan de kap- en schoonheids
salons en de vervolgopleidin
gen.
Pineut
Om half twee moesten de
lbo- en mavo-leerlingen die
biologie hebben, voor de
tweede keer opdraven. Op
De Brug waren elf scholieren
de pineut. Het lager landbou
wonderwijs kreeg op C- en
D-niveau vijftien open en in-
vulvragen, waarvan er negen
gemaakt moesten worden. De
andere lbo- en mavo-leerlin
gen kregen afwisselend
meerkeuze- (70 procent) en
open vragen (30 procent) op
C- en D-niveau. „Denk aan
je naam". „Vul alles in".
„Ook de naam van de docent
invullen. Ja, en ook je exa
mennummer". Bij de inlei
ding van twee uur zweten
werden ze nog even gehol
pen, vervolgens moest het op
eigen kracht.
Biologieleraar Muilwijk vond
dat beide typen examens
goed te maken waren. Blade
rend door de llo-vragen:
„Veel is algemene ontwikke
ling. En goed lezen is ook be
langrijk, want veel is uit de
context te halen". Dat laatste
was nodig bij een paar ter
men die op school niet waren
behandeld, zoals het woord
'respons' bij een vraag over
ethologie in het lbo-mavo
examen. Een llo'er meldde
monter dat „elke opgave te
maken was, maar in elke op
gave zat ook wel wat waar
van ik dacht: wat moet ik er
mee". Over de lbo-mavo-op-
gaven waren de meningen
verdeeld. De meesten verlie
ten met een „niet ontevreden
gevoel" de aula.
DEN HAAG -j- De eerste
dag van de eindexamens
in het voortgezet onder
wijs heeft tientallen
klachten opgeleverd. Het
speciale telefoonnummer
van het Landelijk Aktie
Komitee Scholieren
(LAKS) werd tot gisteren
17.30 uur zo'n veertig
keer gebeld.
Direct na het Eindexamen
journaal, dat elke dag om 17.40
uur wordt uitgezonden op Ne
derland 1, begon dit aantal
snel op te lopen. De meest op
vallende klachten kwamen uit
Katwijk en Capelle. Scholen
in die plaatsen hadden hun
leerlingen het verkeerde exa-
menrooster doorgegeven.
In Katwijk moesten leerlingen
de nacht van zondag op maan
dag gebruiken om zich voor te
bereiden op het lbo-examen
biologie, aldus LAKS-voorzit-
ter Lennart Booy. In Capelle
werden leerlingen gistermor
gen uit bed gebeld met de me
dedeling dat zij het lbo-Neder-
lands moesten komen maken.
In Tilburg viel tijdens het exa
men de stroom uit, meldden
verschillende bellers. In één
geval werd daar het ochten
dexamen vwo-Nederlands pas
om half drie 's middags voort
gezet.
De klachtentelefoon is elke
examendag vanaf 12 uur be
reikbaar. Het nummer is: 035-
719888.
ZOETERMEER Leerlin
gen die vandaag te laat zijn
gekomen komen als gevolg
van ontregeling van het
treinverkeer, mochten toch
eindexamen doen. Dit had
staatssecretaris Wallage (on
derwijs) gistermiddag al in
een brief aan de circa 1.650
scholen voor voortgezet on
derwijs laten weten.
Leerlingen die voor half elf
arriveerden, mochten ge
woon aan het examen deel
nemen. Leerlingen die later
dan half elf maar vóór het
eind van het examen de
school bereikten, mochten
nog deelnemen als zij 's mid
dag geen examen deden.
Leerlingen uit die tweede
groep die 's middags ook exa
men hadden en leerlingen
die pas na afloop van het
examen arriveerden, zullen
het ochtendexamen tijdens
de herkansing moeten doen.
De leerlingen hoefden niet
aan te tonen dat zij te laat
kwamen als gevolg van de
actiebijeenkomst. „Wij gaan
er vanuit dat de leerlingen er
zelf alles aan zullen doen om
de school op tijd te bereiken",
aldus een woordvoerder van
de bewindsman.
i
DEN HAAG De
ties van CDA en
stemmen in met het[
stel tot opdeling vj
opleiding leraar ba
derwijs (pabo) in.
kernprogramma voo'
studenten, gevolgd i
specialisaties gericn
het jonge, en geric|
het oudere kind.
De CDA-fractie zet no
een vraagteken bij de p!
uitwerking van deze
opzet, die wordt voon
door staatssecretaris M
van onderwijs. Wallage!
aan een kernprogramnj
tweeëneenhalf jaar m<
specialisatiefase van anc
jaar In deze laatste fa
dan twee specialisaties]
lijk: één zou moeten ij
reiden op het lesgeve
kinderen van vier tot
de ander op kinderen i|
ven tot twaalf.
In afwachting van de j
van het overleg dat hi
over voert met de instep
houdt Wallage in een
stantie vast aan dit plan
het kan best zijn dat l
alsnog leidt tot een scl]
afbakening, zo hield h
Leijenhorst (CDA) tijde
commissievergadering
die zijn voorkeur voi
verdeling van respecti
drie en één jaar vastle
een motie.
Het CDA wil daarmee
ken dat de verschillen
de leraren die straks 1
vernieuwde pabo kome
te groot worden. Een pr
ma van tweeëneenhal
waarin de aanstaande 1
alle basisvaardigheden
hun toekomstig beroep i
aanleren, is volgens Va
enhorst bovendien te ki
De VVD-fractie wees di
le nieuwe opzet van he
programma van de
Woordvoerder Franssei
een krachtig pleidooi
kwaliteitsverbetering
pabo zoals die door de i
raad voor het Basison^
(ARBO) is bepleit. De A
tegen een opdeling v,
pabo-programma, maai
dat jonge leraren ond<
die niet in het programr
sen, na afloop van hun
in de vorm van een ver
nascholing moeten doer
Na fout van
ministerie ge
uitkeringen
DEN HAAG Do
administratieve foi
het ministerie var
nenlandse zaken zi
geveer honderd n
een eenmalige uit
misgelopen.
Dat schrijft de Nation;
budsman, M. Oosting,
rapport naar aanleidii
een klacht van een vr<
tevergeefs wachtte c
haar toegezegde eenma
kering. De minister hi
middels toegezegd aan
dupeerden alsnog de ui
uit te betalen. Tijdens
derzoek van de ombi
deelde minister Dales i
de eenmalige uitkerii
bestemd was voor cliër
een invaliditeitspensio
het ABP hebben en
eenmalige uitkering v;
gen. Volgens de vrouv
ze echter helemaal gee
liditeitspensioen maar i
gesteld pensioen. Toi
bleek dat er sprake v
een administratieve f(
de papieren waren de
UP (uitgesteld pensioe
gezien voor IP (inva
spensioen).
SUSKE EN WISKE
HET WITTE WIEF
Standaard UltgeverlJ/Wavery Production!
Zilveren Anjer
voor vader van
Seth Gaaikema
AMSTERDAM Dominee M.
Gaaikema, vader van cabare
tier Seth, is één van de vijf
mensen die op 27 juni uit han
den van Prins Bernhard een
Zilveren Anjer ontvangen. De
Zilveren Anjer is een onder
scheiding van het Prins Bern
hard Fonds dat jaarlijks maxi
maal vijf mensen in het zon
netje zet die zich onverplicht
en onbetaald hebben ingezet
voor de cultuur. Gaaikema
(82) krijgt zijn anjer voor het
werk dat hij heeft gedaan om
de contacten net na de Tweede
Wereldoorlog tussen Neder
land en de voormalige bezetter
opnieuw te leggen. De andere
anjers zijn voor professor J.W.
Schulte Nordholt (71), drs. Re-
nate Cato Musaph-Andriesse
(63), frater Candidus van der
Linden (72) en Edgar R.R.
Palm (86).
(ADVERTENTIE)
Nu bij aanschaf van
een set zachte con
tactlenzen (f365,-) 'n
originele Ray-Baif
zonnebril kado.
p t i c i E n s
J
OGEN G
Den Haag, A. Diepenbrockhof 38, 070-3910152. F l
Breestraat 121, 071-125036 Rijswijk, In de Boogaai
AAN OPEN BIJ RIN
indriklaan 113, 070-3553743. Lorentzplein 85, 070-3907007. De Stede 30. 070-3675927 Theresiastraat 87, 070-3837182
J 17, 070-3945956. H. Ravesteynplein 52, 070-3907070. Zoetermeer, Dorpsstraat 110, 079-166100 Promenade 25, 079-5115
