Kurden vinden Dohuk
niet veilig genoeg
Spanning in Joegoslavië
catastrofaal voor toerisme
ss-a
m
li
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Voorzichtig optimisme in vredesproces
Eindeli
eigen t
voor
Ruslan
BUITENLAND
£eidóc Soutont
MAANDAG 13 MEI 1991 PAG1I
Echtpaar Ceausescu stal op
reis alles wat los en vast zat
LONDEN Het staatsbezoek dat de Roemeense dictator
Nicolae Ceausescu en zijn vrouw in 1978 aan Groot-Brit-
tanië brachten, heeft destijds voor grote opschudding ge
zorgd in Buckingham Palace. Koningin Elizabeth zou het
bezoek later zelfs omschrijven als de vreselijkste drie da
gen uit haar leven. De koningin had snel alles van waar
de uit de gastenvertrekken laten verwijderen na een alar
merend telefoontje van de Franse president Giscard d'Es-
taing. die waarschuwde dat het Roemeense paar in Parijs
van alles en nog wat had gestolen. In een documentaire
die de BBC morgenavond uitzendt, vertelt D'Estaing dat
de Ceausescu's de hele residentie hadden geplunderd
..alsof er een bende inbrekers een hele zomer lang had
huisgehouden". De koningin nam de woorden van de
Franse president heel serieus: het voltallig paleisperso
neel werd gemobiliseerd om het bezoek geen seconde uit
het oog te verliezen.
Bijna miljoen abortussen in
Roemenië sinds val Ceausescu
BUKAREST Bijna een miljoen Roemeense vrouwen
hebben een abortus ondergaan, sinds in 1990 niet lang
na de val van de communistische dictator Nicolae Ceau
sescu het verbod op abortus werd opgeheven. Het offi
ciële aantal abortussen bedroeg in 1990 precies 992.265.
Tegen elke geboorte vinden drie abortussen plaats. Op
een tweedaags congres maakten gezondheidsfunctionaris
sen bekend dat het tarief voor abortus wordt verhoogd, in
de hoop dat daardoor het aantal zwangerschapsafbrekin
gen zal verminderen. De Roemeense volksgezondheidsau-
toriteiten bieden voorbehoedmiddelen en seksuele voor
lichting aan. maar stuiten nog altijd op wijdverbreide on
wetendheid op seksueel gebied en een onverschillige hou
ding tegenover abortus. In Roemenië is sinds jaar en dag
niets gedaan aan seksuele voorlichting. In september gaat
een campagne van start in het onderwijs om kinderen
vanaf veertien jaar voor te lichten over anticonceptie.
GROTE OPKOMST VRIJE
VERKIEZINGEN NEPAL
KATHMANDU Het volk van het Hima-
laya-koninkrijk Nepal is gisteren in record
aantallen opgekomen voor de eerste vrije
verkiezingen in meer dan dertig jaar. Behou
dens sporadische vechtpartijen tussen politie
ke tegenstanders in enkele dorpen waarbij 25
personen licht gewond raakten, verliepen de
verkiezingen vreedzaam. Elf miljoen van de
achttien miljoen inwoners van Nepal waren
stemgerechtigd om een regering te kiezen die
de plaats inneemt van een overgangskabinet.
Dit kabinet werd vorig jaar benoemd nadat
ernstige onlusten een einde maakten aan de
200 jaar oude Shah-dynastie. De eerste uitsla
gen worden vandaag verwacht. Westerse
waarnemers vermoeden dat de gematigde
Nepalese Congrespartij het merendeel van de
205 zetels in het Huis van Afgevaardigden in
de wacht zal slepen.
Gevluchte
Kuwayti's komen
weer thuis
KUWAYT De eerste hon-
derden Kuwayti's van de
400.000 die tijdens de Iraakse
bezetting hun land ontvlucht
ten, keerden gisteren in hun
vaderland terug. Ze reisden
met een gratis ticket van de
regering voor een vlucht met
Kuwayt Airways. De lucht
vaartmaatschappij zal de ko
mende weken ongeveer 75
vluchten per week organise
ren om de gevluchte Kuway
ti's terug te brengen. In ver
schillende steden in het bui
tenland, zoals in Cairo, ont
stonden zaterdag lange rijen
bij de kantoren van Kuwayt
Airways. De regerende al-Sa-
bah familie weigerde tot zater
dag het toelaten van gevluchte
burgers. Reden zou het ontbre
ken van voorzieningen zijn.
Regeringsfunctionarissen zei
den dagelijks zo'n 10.000
vluchtelingen terug te ver
wachten. Diplomaten noem
den dit een „ambitieus" cijfer.
Kuwaytse ambtenaren hebben
bericht gekregen dat zij tegen
half juni weer op het werk
worden verwacht. Eind deze
maand zal de regering de uit
keringen aan gevluchte Ku
wayti's stopzetten.
Half miljoen mensen
in Latijns Amerika
besmet met cholera
HILVERSUM De cholera-
epidemie in Latijns-Amerika
is veel ernstiger dan tot nu toe
werd aangenomen. De Neder
landse hoogleraar microbiolo
gie Mossel zegt in KRO's
Brandpunt dat inmiddels al
een half miljoen mensen be
smet zijn. Dat is tweeëneen
half keer zoveel als tot nu in
officiële cijfers naar buiten is
gebracht. Het aantal doden als
gevolg van cholera loopt vol
gens Mossel naar de tiendui
zend. Volgens de Wereldge
zondheidsorganisatie. de
WHO, zijn er nu officieel
190.000 zieken in Latijns-Ame
rika, waarvan er 65.000 in een
ziekenhuis zijn opgenomen.
Dat de werkelijke cijfers nog
veel hoger liggen, komt vol
gens Mossel omdat de regerin
gen in Latijns-Amerika om
politiek-economische redenen
geen paniek willen zaaien.
Carter mogelijk
naar Suriname
WASHINGTON Verschil-
lende politieke groeperingen
in Suriname hebben een
beroep gedaan op oud-presi
dent Carter van de Verenigde
Staten, na dè Surinaamse ver
kiezingen van 25 mei te hel
pen bij de totstandkoming van
een stabiele en democratische
regering. Dit heeft de mede
werker voor Latijns-Amerika
van het Carter-Centrum in
Atlanta, Robert Pastor, dit
weekend gezegd. De rol van
Carter zou zijn, te voorkomen
dat de militairen opnieuw een
democratisch proces na de
verkiezingen zouden versto
ren. Verschillende politieke
groeperingen hebben de vrees
uitgesproken dat er moeilijk
heden na de verkiezingen zul
len komen, zoals ook in het
verleden is gebeurd toen de le
gerleiding onder aanvoering
van Desi Bouterse de burger
regering gesaboteerde, hetgeen
in december tot een staats
greep leidde. De vroegere pre
sident heeft eerder ook toe
zicht gehouden bij verkiezin
gen in Nicaragua, Panama en
Haïti.
ZAKHO De Verenigde
Naties hebben vandaag de
verantwoordelijkheid op
zich genomen voor twee
vluchtelingenkampen in
het noorden van Irak.
Daarnaast is is een Ameri
kaans konvooi voedsel
uitgestuurd naar het
Noord-Iraakse Dohuk en
daar een hulpverlenings
centrum wordt opgericht.
Ondertussen hebben Kur-
dische leiders gezegd dat
zij de situatie in Dohuk
niet genoeg vertrouwen
om hun volgelingen aan
te raden daarheen terug
te keren. Er zitten in de
stad nog Iraakse soldaten.
Kurdische leiders uit twee
grote vluchtelingenkampen in
het Turks-Iraakse grensgebied
vertelden gisteren bang te zijn
dat de VN-functionarissen de
veiligheid van de Kurden in
deze stad niet zullen kunnen
garanderen. Met deze verkla
ring verwierpen de leiders een
Iraaks aanbod om de terugke
rende Kurden veiligheid te
bieden. Het aanbod hield in
dat de VN of een andere derde
partij op de veiligheid van de
Kurden zouden toezien. Een
dergelijke rol voor troepen
van de door de VS geleide
anti-Iraakse coalitie is door de
Iraakse regering onaanvaard
baar genoemd. De provincie
hoofdstad Dohuk ligt niet in
de door de geallieerden inge
stelde veiligheidszone in het
noorden van Irak. Sommige
Amerikaanse militaire com
mandanten zijn vabn mening
dat Dohuk door Iraakse mili
tairen ontruimd moet worden
en aan de veiligheidszone
moet worden toegevoegd.
De afgelopen weken zijn meer
dan 200.000 vluchtelingen uit
de kampen in de bergen naar
huis teruggekeerd. Velen lie
pen terug of regelden zelf hun
vervoer. Pas zaterdag begon
nen de geallieerden met het
transport van terugkerende
vluchtelingen in gehuurde
bussen en vrachtauto's.
De militaire commandant van
het Kurdische verzet Massoud
Barzani heeft gisteren gezegd
dat een akkoord met Baghdad
onderweg is over een regeling
voor Kurdistan. Barzani, die
dit weekeinde Saddam Husayn
ontmoette, zei in een verkla
ring dat er opnieuw is gewerkt
aan de nationale eenheid van
Irak, democratisering, de nor
malisatie van de situatie in
Kurdistan en de terugkeer van
de vluchtelingen. Barzani deed
een beroep op de vluchtelin
gen „om opnieuw naar hun
huizen terug te keren zoals ve
len van hen al gedaan heb
ben". Hij heeft geëist dat de
vijf permanente leden van
Veiligheidsraad van de Vere
nigde Naties de Verenigde
Staten, Groot-Britannie,
Frankrijk, China en de Sovjet
unie zich garant stellen
voor ieder akkoord dat met
Saddam wordt afgesloten. De
Iraakse regering heeft een
dergelijke garantie onaan
vaardbaar genoemd.
Barzani sprak gisteren ook
met de speciale gezant van de
Verenigde Naties, prins Sa-
druddin Aga Khan. Deze zei
dat de VN-vluchtelingenkam-
pen die in het noorden van
Irak zullen worden opgezet,
ook genoeg bescherming voor
de Kurden zouden bieden.
Als de
Russis
20 rak
ontplo
gebrac
ontwik
zich e<
padde
vormic
terwijl
vlagge
de So\
en de
Vereni
Staten
top ha
De ex[
vond g
plaats
Kapus
in het
van de
Sovjet
raket i
laatsti
ruim
zeshor
raketti
op gro
het INF
verdra
de Ver
Staten
1987 2
vernie
FC
BIJNA ABSOLUTE RUST AAN ADRIATISCHE KUST
Twee mannen, deel uitmakend van in totaal 3000 Serven, lopen met een kind op de arm na een
vlucht uit Kroatië naar Servië.
FOTO: AP
MAKARSKA „Vertel
het alle mensen in Europa
en in de wereld: Joegosla
vië z^l de crisis waarin het
land zich bevindt met
vreedzame middelen en
op democratische wijze
oplossen. U kunt ze ervan
verzekeren dat ze in alle
vrijheid van de schoon
heid van het land en van
zijn kusten kunnen genie
ten".
De persconferentie die Anto
Markovic, de minister-presi
dent van de overkoepelende
regering van Joegoslavië, za
terdag hield in de Adriatische
kustplaats Makarska, had het
hoogtepunt moeten worden
van „Majski Skup '91"; een
jaarlijkse internationale bij
eenkomst van journalisten,
waarbij het Joegoslavische toe
risme centraal staat. Zijn be
toog was nu echter een doekje
voor het bloeden. Het toeris
tenseizoen in Joegoslavië is al
kapot. Gevreesd wordt dat dit
jaar niet meer dan twee mil
joen buitenlanders de weg
naar het land zullen weten te
vinden; tien procent van het
vorige jaar, dat ook al tegen
viel.
De soms gewelddadige natio
nalistische uitingen in het land
hebben een catastrofale uit
werking op het toerisme.
Plaatsen waar in het voorsei
zoen doorgaans al een gezelli
ge drukte heerst, zijn nu ver
anderd in spookdorpen, waar
nauwelijks mensen op straat
zijn. Op de beroemde Jadrans-
ka Magistrala, de 1035 km.
lange kronkelende kustweg
langs de Adriatische Zee, waar
normaal regelmatig files staan,
rijdt maar een. enkele auto.
Van een sfeer van burgeroor
log is weinig te merke
toeristencentra heerst
solute rust. Maar illi
voor de stemming in
is het gerucht dat een
landse vlucht op het
moment werd geani
„omdat de Servische1
weigert naar die Krc
stad te vliegen".
Eind vorige week liet o
niging van reisorgani
ANVR weten dat toeris
noorden van Joegoslav
wege de omrust het bes
nen mijden. In Istrië,
negro en Slovenië zouc
risten geen gevaar lope
Vrede in Zuid-Afrika balanceert op speerpunt
JOHANNESBURG De vre
desonderhandelingen in Zuid-
Afrika balanceren op een
speerpunt. De regering lijkt te
willen voldoen aan de eis van
het ANC om nog deze week de
traditionele speren (assegaai
en) te verbieden die worden
gedragen door de Inkatha-
aanhangers. Die wapens wer
den gisterochtend gebruikt tij
dens een aanval op een illegale
krottenwijk bij de township
Kagiso bij Johannesburg. Min
stens duizend Zulu's met rode
hoofdbanden overvielen de in
woners in hun slaap en ver
moorden 25 mensen. Nog uren
na de slachtpartij werden er
overal lijken gevonden. Vol
gens een politiewoordvoerder
werden geen arrestatie ver
richt.
Het ANC beschuldigt politie
en leger herhaaldelijk van
partijdigheid in haar conflict
met de rivaliserende Inkatha-
beweging. Inkatha en de rege
rende Nationale Partij zijn al
tijd zeer vriendschappelijk met
elkaar omgegaan en de ver
wachting is dat de twee bij
toekomstige verkiezingen een
coalitie gaan vormen om het
ANC te verslaan. Beide staan
voor puur kapitalisme en zijn
tegen door het ANC voorge
stelde nationalisaties. Inkatha
en Nationale Partij doorstaan
doodsangsten bij de gedachte
dat het ANC het ooit voor het
zeggen zou krijgen in Zuid-
Afrika. Die hechte band be
gint echter tussen Inkatha en
de regering begint scheuren te
vertonen. Inkatha is woedend
dat de regering wil toegeven
aan de ANC-eis om de woon
kazernes te sluiten of te ver
bouwen. In die barakken le
ven naast ANC'ers Inkatha-
mannen. Daardoor heeft In
katha een venijnige voet in de
door het ANC gedomineerde
zwarte woonwijken rondom
Johannesburg. Nog meer on
rust veroorzaakt de dreiging
dat de regering zal voldoen
aan de ANC-eis om het dragen
van Zulu-speren in het open
baar te verbieden. Inkatha-lei-
der Buthelezi stemde de afge
lopen week met pijn en moeite
in met het verbod op een aan
tal van de Zulu-wapens. Het
ANC heeft president De Klerk
tot donderdag de tijd gegeven
om ook stokken en speren te
verbieden.
Zaterdag brak er bijna een
veldslag uit tussen een legertje
van tweeduizend rechtse blan
ken en een politiemacht. De
blanke boeren vielen,te paard
en zwaar bewapend, een zwar
te gemeenschap aan die zich
sinds een maand heeft geves
tigd in het hart van het ultra
rechtse boerenland. Na de
aanval ontstond een schietpar
tij tussen de blanke boeren en
de politie waarbij twee boeren
werden gewond. Die schiet
partij is van groot belang om
dat lang werd getwijfeld of de.
veelal conservatieve, blanke
politie wel bereid zou zijn om
het vuur te openen op rechtse
blanken.
HET LEVENDE EILAND
QN896 - Met ontzaglijke snelheid verheft zich de raket in de he
melruimte. In 2 minuten en 15 seconden heeft de machine de
300 kilometer dikke dampkring reeds doorkliefd; de snelheid
neemt steeds toe, naarmate de weerstand minder wordt en be
draagt ongeveer 8000 kilometer per uur, wanneer de blauwe
kleur van de hemel geleidelijk in inktzwarte duisternis overgaat.
Ver in de diepte ligt de aarde en rondom hen staat het heelal met
duizenden fonkelende sterren. Rustig geven Rob en Winter hun
bevindingen radiotelefonisch door naar Prudon, die hen trou
wens op het televisiescherm precies volgt. Op 2000 kilometer
hoogte rapporteert Rob: „Wij zien voor ons allerlei kleine wolk
jes, die snel voorbij schieten. Ik heb er geen idee van, wat dat
voor een verschijnsel is". Een paar honderd kilometer verder
neemt Rob een grote opeenhoping van zulke wolkjes waar.
„Daar wil ik wel meer van weten", zegt Prudon, maar enkele se
conden later hoort hij, hoe Rob en Winter een kreet van schrik
slaken. Wat hebben zij gezien?
Eredoctoraat
Eduard Sjevardnadze, de voormalige minister van buitenlandse
zaken van de Sovjetunie (rechts) maakt zich gereed om een ere
doctoraat van de universiteit van Boston in ontvangst te nemen.
Vertaler Harry Cutler (midden) zit al klaar, terwijl mevrouw Sje
vardnadze haar tenue in orde maakt.
FOTO: EPA
Tyfoon stormt
af op kust
Filipijnen
MANILA De tyfoon die
afkoerst op de noordkust
van de Filipijnen heeft
vandaag boven de Stille
Oceaan aan kracht verlo
ren en is ook van richting
veranderd.
De kracht van de tyfoon
zwakte in de loop van de dag
af tot 220 kilometer per uur.
Tégelijktijd verlegde het cen
trum van de tyfoon zijn koers
richting Taiwan en Japan. Het
meteorologisch instituut in
Manila hoopt daarom dat de
tropische wervelstorm „Wal
ter" het noordelijke eiland van
de Filipijnen Luzon niet met
dezelfde kracht zal treffen als
de wervelstorm Bangladesh
eind april. Desondanks is van
daag in zeven provincies op de
Filipijnen de alarmfase afge
kondigd.
CAIRO/JERUZALEM/WAS
HINGTON Voorzichtig op
timistisch hebben de Verenig
de Staten en de Sovjetunie
zich gisteren uitgelaten over
de kans op vrede in het Mid
den-Oosten.
De ministers van buitenlandse
zaken van de Sovjetunie en de
Verenigde Staten ontmoetten
elkaar gisteren voor een eerste
gesprek over hun bevindingen
tot dusver. Het is de bedoeling
dat ze ook vandaag een ge
sprek voeren. Sovjetminister
Aleksandr Bessmertnych heeft
een rondreis door het Midden-
Oosten achter de rug, waarbij
hij een historisch bezoek
aan Israël in zijn reisschema
had opgenomen.
Bessmertnych verklaarde in
Cairo dat er „nog veel proble
men en moeilijkheden zijn in
strategische kwesties en be
gripsvragen". „Maar we bewe
gen ons. Misschien langzaam.
Maar we bewegen ons".
Zijn Amerikaanse collega Ja
mes Baker had gistermiddag
geen tijd voor een persconfe
rentie nadat hij in Damascus
bijna zes uur gepraat had met
president Hafez al-Assad.
Waarnemers houden het er op
dat er geen wezenlijke veran
dering in de standpunten van
Syrië gekomen is.
Het streven van de Verenigde
Staten is gericht op een regio
nale vredesconferentie tussen
Israël en de Arabische buur
landen, waarvan de Sovjetunie
mede-organisator zou zijn. Het
standpunt van Syrië is, dat het
alleen aan een vredesconfe
rentie zal meedoen, wanneer
de Verenigde Naties en Euro
pese landen een belangrijke
rol spelen.
Tijdens een ministersconferen
tie van de EG-landen en de
landen van de Samenwer
kingsraad van de Golfstaten
(GCC), dit weekeinde in Lu
xemburg, zei minister Van den
Broek van buitenlandse zaken,
dat „de vrede in het Midden-
Oosten alleen dichterbij kan
worden gebracht als de Arabi
sche landen en Israël bereid
zijn tot het nemen van een
aantal vertrouwenwekkkende
maatregelen".
Israël sluit in ieder geval iede
re deelname door de VN of
Europese landen uit. Tegen
een groep bezoekers van de
organisatie Goesj Emonim (het
Blok der Getrouwen) zei pre
mier Yitzhak Shamir zaterdag
dat Israël zich nooit van de be
zette westelijke Jordaanoever
en uit de Gazastrook zal terug
trekken.
Idoor
ROB VUNDERINK
MOSKOU Het he<
voeten in de aarde
maar vanavond kuni
Russen voor het eerst r
eigen, Russische tele\!
der kijken.
De overige veertien
republieken hadden al
gen zender, maar de be
van Rusland moest het
ver met de centrale So|
visie doen. Die dee
werk onder het wak(
en de censurerende hi
het Kremlin. Hoezeer
sen hun buik vol heb!
de bestaande staat!
bleek gisteravond n
tijdens het openingsfe
de nieuwe republikeii
roeporganisatie, dat w
gewoond door bekendf
als de Russische premi
jev en de Leningraadsi
meester Sobtsjak.
Voor het oog van de R
camera kenden sprei
het podium de door Go
aangewezen nationale
siechef Kravtsjenko i
de 'Stalinprijs' toe. N?
storming van de televi
in Litouwen door So'
pen, waarbij doden vil
der de Litouwse burg!
king, dwong Kravtsjel
aantal nieuwslezers el
teuren van het nieuwp
ma TSN op te stappei
zij geweigerd hadden
het Kremlin bevolen M
de versie aan de kijkl
te schotelen.
