Werner Koch: een
levenlang strijd
tegen fascisme
Een kerkgebouw voor 20.000 volgelingen
De Graaf wil „theocratisch getoonzette" kerkorde
COMMENTAAR
JT ficldócSoutcwit
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidóG Qowiwnt
DINSDAG 7 MEI 1991 PAG
Godsdiensten denken verschillend over alcohol
ROTTERDAM Godsdiensten hebben een ver
schillende opvatting over alcohol en verdovende
middelen. Rekent de Koran de wijn met het kans
spel tot de gruwelen van Satans makelij, in de
joods-christelijke traditie is wijn een symbool van
Geert gtft ïS de levensvreugde waarvan met mate mag worden
kostbaarder dan genoten.
goede raad M. Ermik van de Turkse moskeevereniging Akya-
zili wees tijdens een bijeenkomst in de Rotterdamse
Pauluskerk erop dat het verbod van alcohol samen-
Erasmus hangt met het „zeer excessieve" gebruik van alco
hol onder Arabieren voordat Mohammed geboren
werd. Een van de plichten van de moslim is het ri
tuele gebed dat de moslim vijfmaal per dag ver
richt. Mohammed wilde voorkomen, dat de moslim
dronken zou bidden.
Volgens Emrik kunnen alleen op openbaring geba
seerde religies, zoals de islam en het christendom,
een oplossing bieden voor het drugsprobleem. Hij
kreeg bijval van drs. E. Frienig uit de Bahai's Ge
meenschap. De Bahai's wijzen alcohol en andere
drugs af. Slechts een levensbeschouwing kan de
verslaving aan verdovende middelen echt te lijf
gaan, meende Frienig, die werkzaam is in de hulp
verlening aan verslaafden. Hij doelde op de religie
in de oorspronkelijke betekenis van het woord, niet
als fundamentalisme of als uiterlijk vertoon, maar
als een „religie" waarin mensen „geloven dat God
de mensen beter kent dan de mensen zichzelf ken
nen en die mensen bevrijdt uit hun gevangenschap
van wanhoop en troosteloos narcisme". Wijn wordt
in de bijbel positief geduid; daar kunnen zelfs ge
heelonthouders niet omheen, zei ds. H. Visser van
de Pauluskerk. Hij verwees onder meer naar de
bruiloft in Kana waar Christus water in wijn ver
anderde en „waar gasten misschien niet dronken,
maar dan toch minstens steeds vrolijker zijn gewor
den".
Gereformeerde Gemeenten
overwegen zending onder joden
MELISKERKE De Gereformeerde Gemeenten in Neder
land en Noord-Amerika overwegen het Evangelie onder de
joden te gaan brengen. Op dit moment is er een Israëlcomité
actief om de aandacht voor Israël te stimuleren binnen het
kerkgenootschap, waarbij ongeveer 90.000 mensen zijn aan
gesloten.
Ds. P. van Ruitenburg uit Meliskerke, lid van het deputaat-
schap voor de zending, zegt op persoonlijke titel dat de aan
dacht en bezinning voor Israël zich nog in „een pril stadi
um" bevinden. Volgens hem is de zending op zoek naar
nieuwe zendingsterreinen, aangezien er voldoende geld in
kas is. Hierbij wordt gedacht aan de joden, hoewel het zen
dingsterrein niet 'per definitie' in Israël hoeft te liggen. An
dere mogelijkheden zijn wat hem betreft de vele duizenden
joden in Antwerpen of New York.
De Zeeuwse predikant spreekt overigens liever over het ge
sprek of het getuigende gesprek met de joden, dan over het
begrip jodenzending, wegens de„negatieve" en „autoritaire"
klank die dit woord heeft.
Sinds 10 april jl. is het leven van de Duitse
emeritus-predikant Werner Koch veranderd.
Op die dag kreeg hij het Bundesverdienstkreuz
Erste Klasse (vergelijkbaar met een Nederland
se ridderorde) opgespeld en sindsdien is hij
(weer) 'Herr Doctor' in plaats van de weinig ge
waardeerde kritikaster van het Duitsland van
na de Tweede Wereldoorlog.
In Emlicheim glimlacht de tachtig jaar gewor
den predikant sereen. Op zijn revers de button
van de Nederlands-Duitse stichting 'Nooit
meer-Nie wieder', waarvan hij de Duitse voor
zitter is. Morgenavond, 8 mei spreekt hij in
Nordhorn, de dag waarop Duitsland bevrijd
werd van Hilters nationaal-soeialisme. Als ex-
gevangene van het concentratiekamp Sachsen
hausen zal hij zeggen dat de tol, die de Duitsers
momenteel betalen als gevolg van de hereni
ging van Oost- en West-Duitsland, in feite een
erfenis is van de Duit6e roep 'Heil Hitler' in
1993, waarbij vele honderdduizenden de rech
ter arm ophieven. Dr. Koch weet het: geen
boodschap waarmee hij veel applaus zal oog
sten. „Maar de Duitsers hebben hun oorlogsver
leden nog steeds niet verwerkt. Laat staan dat
ze er er van geleerd hebben".
EMLICHEIM Werner
Koch weet het: de kerken
in het voormalige oost-
Duitsland zijn weer leeg.
Erger nog, dominees en
pastoors krijgen de schuld
van de chaos, waarin de
vroegere DDR-bewoners
terecht zijn gekomen. De
geborgenheid van Het Sy
steem heeft plaats ge
maakt voor vrijheid en ei
gen verantwoordelijkheid.
Dat is wennen, realiseert
zich ook dr. Koch.
Wel vraagt hij zich af wat het
westen meer heeft te bieden
dan harde D-Marken, waar
van de Oostduitsers overigens
het liefst de zakken vol willen
hebben. Toen kerkelijke lei
ders zagen hoeveel stemmen
de CDU van bondskanselier
Helmut Kohl in de vijf nieuwe
Bundeslander kreeg, zeiden ze
tegen elkaar nooit geweten te
hebben dat er nog zoveel
christenen in de DDR waren...
Koch: „Het is duidelijk, West-
Duitsland wil verdienen aan
de hereniging". Waarbij hij te
gelijkertijd een zekere neer
buigendheid signaleert, waar
mee vroegere DDR-inwoners
worden bejegend. „Het zijn
tweede klas klas burgers. Er
wordt over hen gesproken in
de trant van 'ach arme
Schweine, die ihr seit.." Ik
hoop dat het geweld van de
jonge neo-Nazi's in het vroege
re Oost-Duitsland niet lang
aanhoudt. Ze moeten worden
ingelicht over de gevolgen, die
gepaard gaan met het predi
ken van de macht van het ge
weld".
Dritte Weg
Hoewel tevredenheid bij Koch
overheerst is hem ook duide
lijk geworden dat 'der dritte
Weg', die met name de kerke
lijke leiders in Oost-Duitsland
voor ogen stond, onbegaanbaar
is geworden. „Maar men is wel
erg snel de rol vergeten, die
met name de evangelische
kerken hebben gespeeld bij de
geweldloze revolutie". Hoewel
hij zich realiseert dat de inte
resse voor kerkelijk leven in
de vroegere DDR praktisch tot
op het nulpunt is gedaald,
hoopt Koch dat het spirituele,
waarmee de kerken destijds
'die Wende' inluidden, straks
zal overvloeien naar de West-
duitse kerken. „Zij hebben op
het gebied van geestelijke ver
dieping, van theologie toch
meer te zeggen dan wij hier in
het westen. Wij kunnen van
hen leren. In dat verband kan
er sprake zijn van een culture
le oost-west uitwisseling in
plaats van één in omgekeerde
richting. Hier zijn de grote na
men verdwenen, dood. Evenzo
de kritici".
Aan de andere kant realiseert
Koch zich de effecten van de
atheïstische indoctrinatie van
de vroegere Oostduitse een
heidspartij, de SED Daardoor
stelt nog hooguit tien, vijftien
procent van de DDR-bewoners
belang in godsdienst, hoewel
religie, ethiek en filosofie
weer verplichte vakken zijn
geworden op de scholen
„Maar ik weet het: de jeugd is
niet meer geïnteresseerd. Als
ze kunnen, zullen ze zich aan
die vakken onttrekken" Toch
blijft hij hopen op meer solida
riteit, op meer menselijkheid.
„Ik weet het... de eerste erva
ring van de DDR-jeugd met
het kapitalistische westen is
werkloosheid. Maar het proces
van de eenwording zal zich na
verloop van tijd normaliseren.
Daar is zeker vijf jaar voor no
dig. Ik blijf hopen op verbete
ring. Dat is ook de boodschap
van het christendom, het
evangelie: hoop! De gróte Op
standing van Pasen wordt ge
volgd door vele kleintjes..."
Herinnering....
Geschrokken is Koch eind vo
rig jaar van kreten als 'Wir
sind das Volk'. Voor hem roe
pen ze herinneringen op aan
het 'Ein Volk, ein Filhrer' van
weleer. Want dat houdt hij
zich steeds voor ogen: fascisme
is een permanent gevaar. Als
Duitse voorzitter van 'Nooit
meer-Nie wieder' ziet hij het
bestaansrecht van die Gide
onsbende in het waarschuwen
van jongeren, scholieren. „Wij
roepen als kleine groep veel
interesse op, krijgen veel aan
dacht in de media. We worden
gehoord!". In dat verband
spreekt hij over de achtste
mei, de dag waarop Duitsland
capituleerde, als over een dag
van bevrijding in plaats van
nederlaag en schande, zoals zo
lang is gedaan.
Boos en verdrietig is hij als hij
constateert dat anno 1*991 jo
den opnieuw bedreigd werden
door Duits gifgas. Van dezelf
de firma (Degussa), die het
Zyklon B produceerde, waar
mee in Auschwitz honderddui
zenden Joden werden ver
moord. Voor Koch een bewijs
dat de geschiedenis 'ons steeds
weer inhaalt'. Hij omschrijft
het nazisme als politieke reli
gie, vergelijkbaar met het isla
mitisch fundamentalisme en
het Arabisch nationalisme. Of
de vraag of de Arabieren van
daag de vijanden van morgen
zijn, antwoordt hij dat dat niet
zou moeten. Tegelijkertijd er
kent hij dat dat dit wel het ge
val is, al wijst hij ook op het
verdwijnen van irrationele
elementen zoals in Iran het ge
val is. „Ook islamitische Ko-
ran-geleerden erkennen dat
misbedrijven, die in naam van
de Koran worden gepleegd,
niet te rechtvaardigen zijn".
Dr. Werner Koch: „De Duitsers hebben hun oorlogsverleden nog s
dat ze ervan geleerd hebben".
Langemarek
Terwijl hij praat staat Koch
voortdurend op om steeds
nieuwe fotokopieën van arti
kelen over hem aan te reiken.
Ook over zijn strijd tegen de
naam Langemarck-platz in
Nordhorn. Daarmee wordt een
SS-divisie bedoeld, waartoe in
1940 de Duitse jeugd werd op
geroepen onder de slogan
'Deutschland muss leben' ook
wanneer Duitsers zelf en an
dere volkeren (daarvoor) zou
den moeten sterven. Pas in ja
nuari van dit jaar besloot de
gemeenteraad van Nordhorn
unaniem dat de naam Lange
marek niet meer gebruikt zou
worden. Dat betekende een
overwinning voor Koch, die
jarenlang gestreden heeft te
gen dit symbool van de Nazi's,
die daarmee een plaatsje uit de
Eerste Wereldoorlog van stal
haalden waar destijds 15.000
Duitse jonge soldaten sneuvel
den. Koch betichtte in zijn
campagne tegen Langemarek
de plaatselijke SPD-raadsleden
van stamtafelfascisme. Tegen
standers grepen deze gelegen
heid aan om hem aan te vallen
op zijn persoonlijke integriteit.
Zelfs sprak hij er over met het
PvdA-kamerlid Relus ter
Beek uit Coevorden, die alle
begrip toonde voor Kochs
kruistocht tegen oorlogsver
heerlijking. „Maar niet meer
toen hij minister van Defensie
was geworden..."
Zo gaat het steeds: een strijd
bare Koch tegen fascisme, mi
litarisme en anti-semitisme.
Niet alleen met de plaatselijke
SPD-leiding in Nordhorn
vocht hij. Evenzeer deed hij
dat met de vroegere bonds
kanselier Helmut Schmidt
toen het ging over de statione
ring van Amerikaanse kruis
raketten in de Bondsrepubliek.
Daarbij ontvlamde deze in
woede toen Schmidt opmerkte
dat de belijdende kerk waar
toe Koch tijdens het Nazi-tijd
perk behoorde destijds wél,
maar nu niets meer te zeggen
had. „Ik was toen en ben ook
nu nog steeds tolk van het
evangelie", zegt hij. „Het
evangelie, dat is er voor de
mensen. Voor mensen, die on
derdrukt worden. Hen steu
nen, dat heb ik altijd gewild
en nagestreefd".
Gespaard
Koch dankt wel zeer direct
zijn leven aan dat zelfde evan
gelie. Dat was toen hij gevan
gen zat in Sachsenhausen en
kampcommandant Hans Hei
wig hem beval een neergewor
pen handschoen in de 'zone
des doods' op pakken. Koch
weigerde, omdat hij wist dat
vanaf de uitkijktorens meteen
zou worden geschoten. „En dat
recht weiger ik u te geven".
Waarop Heiwig in woede uit
barstte. „Ik ben de duivel
zelf", raasde hij „en ik beveel
je die handschoen op te ra
pen".
Koch: „Dat geloof ik niet.
Trouwens, ik ben theoloog en
van God en de duivel heb ik
meer verstand dan u. U bent
een mens net als ik. Want u
hebt zoëven gelachen als een
echt mens".
Waarop de verblufte Hel wig
hem verzocht weg te gaan.
„Dat heeft nog nooit iemand
van mij gezegd...!"
Koch: „Vanaf dat moment
spaarde hij me. Kreeg ik zelfs
af en toe een sigaret van
hem".
Ruim veertig jaar later schreef
hij over deze gebeurtenis in
zijn boek. Een uitgeverij in de
DDR, waar het boek ook zou
verschijnen, verzocht hem die
passage te schrappen, omdat
die niet paste in het beeld van
onmenselijkheid, waarmee
Sachsenhausen was omgeven.
Koch weigerde, waarop de uit
gever besloot het boek niet uit
te geven. Pas dit najaar zal zijn
'Sollen wir K. weiter beobach-
ten?' in oost-Duitsland ver
schijnen. Alleen wordt de op
lage geen 10.000 maar 4.000
exemplaren.
Pinkstergemeenten De
Broederschap van Pinksterge
meenten in Nederland gaat
een landelijk gebedscentrum
in Lunteren oprichten. Gedu
rende het hele jaar zal in het
centrum dagelijks door drie tot
zeven personen worden gebe
den voor het vorig jaar afge
kondigde „decennium van de
oogst". In de laatste tien jaar
van deze eeuw willen de Pink-
stergmeenten door middel van
allerlei acties zoveel mogelijk
mensen bekeren en honderd
nieuwe gemeenten stichten.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te IJzendoorn J.H.C. Olie te
IJsselmuiden-Grafhorst. Aangenomen
naar Tholen (deelgemeente Immanu-
ëlkerk) C. Balk te Cadzand en Retran-
chement en Sluls-St. Anna ter Mui
den Bedankt voor Oudewater J.
Westland- te Kampen. Aangenomen
naar Wageningen C. Oorschot te Dor
drecht: naar Makkum-Cornwerd-ldse-
gahuizum-Piaam J. Ek te Oosterzee.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Hoogeveen drs. G.
Zijl te Oude en Nieuwe Wetering.
Aangenomen naar Haulerwijk J.F. Put
te Smilde. Beroepbaar drs. H. van
der Burg, l.l. pred. te Werkendam
(toerustingspred. te Rwanda), Algol
25, 7904 JN Hoogeveen, tel: 05280-
76063.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Spakenburg-Noord H.J.
Bolten te Enschede-Zuld; te Baflo
l.c.m. Warffum Tj. van Dijk, kand. te
Groningen. Aangenomen naar Gouda
P.M. de Wit te Bergenthelm, die be
dankte voor Hoogkerk en voor Mep
pol. Bedankt voor Assen-Zuid P.L.
Voorberg te Rouveen.
HUIZEN De Nederlandse
Hervormde Kerk heeft een
nieuwe kerkorde nodig,
schrijft ir. J. van der Graaf,
secretaris van de Gerefor
meerde Bond, deze week in
'De Waarheidsvriend', het or
gaan van de Bond. „Het secu
larisatieproces van de laatste
decennia dwingt ons tot herbe
zinning. Een nieuwe kerkorde
is nodig, maar dan wel een
theocratisch getoonzette ker
korde, die het karakter van
onze belijdenis duidelijk ver
woordt".
Van der Graaf blikt er „met
dankbaarheid" op terug, dat
de Nederlandse Hervormde
Kerk op 1 mei 1951 een nieu
we kerkorde invoerde. Met de
nieuwe kerkorde kwam een
einde aan anderhalve eeuw
bevoogding van de kerk door
de staat, onder „het gehate
juk" van de Reglementenbun
del van Koning Willem I. Van
de synodeleden uit de Gere
formeerde Bond heeft overi
gens maar één lid (ds. A. Mey
ers uit Utrecht) voor deze ker
korde gestemd.
Volgens Van der Graaf draagt
de kerkorde uit 1951 „onge
twijfeld sporen van een zekere
triomfantelijkheid": de Her
vormde Kerk als volkskerk
die het ook in de samenleving
zou zeggen. „Het secularisatie
proces dwingt echter tot her
bezinning", schrijft de secreta
ris van de Gereformeerde
Bond. „Een kerkorde met het
belijden voor het apostolaat.
Een kerkorde waarin het the
ocratisch getuigenis tot uit
drukking komt. Om te betui
gen dat de kerk profetisch in
de wereld staat".
Na een „eerlijke beoordeling"
van veertig jaar hervormde
kerkorde komt Van der Graaf
tot de conclusie, dat „we staan
voor het bankroet van het
apostolaat". In de organen van
de kerk tekent zich „het failli-
sement" van het apostolaat
aan. „Juist in de raden heeft
het apostolaat de gestalte ge
kregen, die de Hervormde
Kerk in haar getuigenis naar
buiten een niet-gereformeerd
stempel heeft gegeven". Het
apostolaat is „nog slechts spo
radisch" gerelateerd aan de
gereformeerde belijdenis,
meent hij.
Van der Graaf schrijft verder
dat er een „grauwsluier" hangt
over het functioneren van ar
tikel X van de kerkorde,
waarin de Hervormde Kerk
belooft alles te weren wat het
belijden van de kerk weer
spreekt. Hij erkent dat in het
verleden grove aantastingen
inderdaad in herderlijke ge
schriften zijn, hoewel „we
vandaag naar het schijnt niet
meer de moeite nemen om no
toire ketterijen te weerleggen.
ZUURBEKOM Het
20.000 plaatsen tellende
kerkgebouw van de Inter
nationale Pinksterkerk in
Zuurbekom, even buiten
Johannesburg, is inmid
dels alweer te klein. De
kerk, die afgelopen zon
dag in bijzijn van presi
dent F.W. de Klerk offi
cieel werd geopend, is
volgens voorganger F.S.
Modise de grootste op het
zuidelijk halfrond.
Modise beschikt over twee
vrouwen, twee auto's - een
Rolls Royce en een Mercedes
450 SE - en een snel groeiend
aantal volgelingen. De enige
opleiding die de kerkleider
ooit heeft genoten, is lagere
school. Zijn gemeenteleden
zijn conservatieve, doorgaans
arme zwarten.
De predikant ziet er, gekleed
in een blinkend rood satijnen
uniform met blauwe manchet
ten, uit als een gehard soldaat.
Zijn jas en witte broek zijn
voorzien van gouden strepen.
Tijdens de openingsplechtig
heid was Modise glorieus geze
ten op een fluwelen troon, om
geven door goud gekleurde,
houten Davidssterren. „Wij al
len dragen de ster, dat is
Christus, in ons hart". Voor
Modise op tafel stond een gro
te bronzen kroonkandelaar,
terwijl boven hem een geschil
derd portret hing van de pre
dikant zittend op zijn troon.
Ook de duizenden leden dra
gen tijdens de vieringen een
uniform. Modise heeft daar
voor de symbolische kleuren
rood, wit en blauw vastgesteld.
Rood staat voor het bloed van
Christus, wit voor Gods gena
de en blauw voor de hemel.
De uniformen zijn te koop in
een fabriek, die verbonden is
aan de kerk. De winst gaat
naar Modise, die het geld, vol
gens een kerkelijke functiona
ris, besteedt aan kerkelijke
projecten.
De meeste aanhang heeft de
kerk in het noorden van
Transvaal, waar hekserij en
tovenarij in toenemende mate
van zich doen spreken. Het
lidmaatschap van de Pinkster
kerk maakt een persoon ech
ter immuun voor betovering,
zegt een woordvoerder van de
kerk.
Modise legt zich met hart en
ziel toe op de gebedsgenezing.
Enkele jaren geleden kreeg hij
in een visioen de opdracht om
een kerk op te richten nadat
hij zelf op wonderlijke wijze
was genezen van een ernstige
ziekte. In heel Zuid-Afrika telt
de Pinksterkerk inmiddels on
geveer 400.000 leden.
Gehandicapten
Misschien dat niet iedereen de politiek even duidi
vindt. De ene week houdt staatssecretaris Ter Veld van
ale Zaken als laatste in de PvdA het onvervalste sociaal
mocratische vaandel hoog. „Wie de wao wil afschaffen r
eerst mij afschaffen". De andere week lanceert zij zelf
voor velen uiterst bedenkelijk voorstel: de korting van
miljard gulden op de huidige gehandicaptenvoorzienir
ten behoeve van gehandicapte 65-plussers. Deze gehandi
ten worden gekort om andere gehandicapten financiet
steunen. De zwakste schouders gaan de lasten voor ani
zwakke schouders dragen. Dat 65-plussers in 1993 gaan
nieten van financiële voorzieningen voor gehandicapter
op weinig weerstand stuiten. Tenslotte gaan de aow'er
vanaf dat jaar zelf ook voor betalen. Maar dat alles kos
schatkist nu wel een miljard gulden extra en dat geld r
op de begroting worden gevonden. Dus is Ter Veld, die
antwoordelijk is voor de aaw, om de tafel gaan zitten
haar ambtgenoot Heerma van Volkshuisvesting en haar
tijgenoot Simons van Volksgezondheid. De uitkomst h
gisteren de Gehandicaptenraad, de ouderenbonden en
laatste PvdA-stemmers ongetwijfeld met stomheid geslaj
De staatssecretaris toverde uit de politieke hoed de t
'budgettair neutraal'. De gehandicaptenregeling kan op
manier wel uitgebreid worden, maar mag niks kosten. D,
over was overigens niets afgesproken in de Kamer. Waa:
zou je immers een regeling uitbreiden als daar op voorh
geen geld voor is? En omdat de de staatssecretaris hoo
waarschijnlijk geen enkele andere financieringsbron h
kunnen vinden moest zij nu een beroep doen op de solid
teit van gehandicapten met hun lotgenoten boven de 65 j
Het miljard moet straks dus volledig door de gehandicaj
zelf worden opgebracht. Dat is onbegrijpelijk, onbehooi
en afgrijselijk hard, zoals de ouderenbond al heeft gezeg
Er is maar één oplossing: laat de aow ongemoeid, laai
aow'ers dan maar geen aaw-premie meebetalen zodat ze
evenals nu het geval is automatisch recht hebben
die regelingen en laat de huidige groep gehandicapten vc
dig recht houden op het bestaande budget. In elk geval n
het trio staatssecretarissen onder leiding van Ter Veld
het voorgelegde onzalige plan afgehouden worden. An<
gaat een nieuw gezegde op: wie Ter Veld niet afschaft, scl
de regelingen voor gehandicapten af.
Lege kas
Minister Pronk van Ontwikkelingssamenwerking hi
gewaarschuwd dat het budget voor noodhulp op raakt,
minister heeft voor onverwachte calamiteiten ongeveer
miljoen gulden op de begroting staan en dat bedrag is al v
twee derde verbruikt. Volgens Pronk is het bedrag ten go
gekomen aan de Kurden, de Bengalen en de hongerendei
Noord-Afrika. Pronk overweegt zijn budget te herschik!
en geld aan de reguliere hulp te onttrekken om de noodh
te kunnen bekostigen. Een dergelijke verschuiving g
vooral ten koste van projecten in Azië en de tegemoetkom
voor de landen met een erg hoge schuldenlast. De mini:
wil echter geen extra aanslag doen op het budget van mil
ter Kok. Hij heeft wel laten doorschemeren dat de tegeni
Iers niet nog eens extra mogen aantrekken door oneigen!
gebruik van zijn budget, zoals zorg voor asielzoekers en es
hulp voor de Tweede Wereld.
De berichten van rampen, die elkaar snel opvolgen, k
nen bij de burgers gemakkelijk tot afstomping leiden. M;
sen raken gewend aan de negatieve berichten. Dat is geva
lijk. Onheil en verdriet mogen nooit gewoon worden. Hd
ook niet tot verkramping te leiden. Als mensen hun beperi
verantwoordelijkheid maar durven nemen. Zoals het v!
Pronk betekent: tijdig waarschuwen en voorkomen dat 1
beleid door een opeenstapeling van incidenten wordt uit|
hold.
Uitgave: Westerpers bv (behorende tot Sijthoff Pers bv).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Telefax: 071 - 134 941
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
Telefoon: 070-3190 933.
Telefax: 070-3906 717.
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Chef-redacteur G.- J. Onvlee.
t directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.
Sport Leiden e
Binnen-
A. van Rl.
E. Hulsman, H. Jansen, drs.
n Herpen (chef), F. Buurman,
n Kesteren.
nie (tel: 070
an Haersma L
n - Voorbij, R. de Roo, drs. K. Verai r
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): K. van Wees (chef), G. Ansems, B. Jansma,
H. Plët.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pleterse.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreldingsgebi
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, 6
redactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten In Nederla c
en België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K. Swiers en
M. van de Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R. in "t Hout (chef), H.
leveld, D. Hofland, P. Koopman en D. van Rietschoten.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten In het buitenland: S. Akkerman (Praag),
drs D J van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis). A. Courant (Athene),
R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs. A. Hearing (Ron c
B van Huët (Parijs). M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi),
F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R. Vunderlnk (MoskouL
W Werkman (Jeruzalem). E. Winkels (Barcelona). G. van Wljland (Belgrado)
ussel).
F. Wljnands (Bonn), J. Wijnen (Brus
De Leidse Courant heeft als lid
en publicatierechten van The Times
ster: M. de Cocq.
de Stichting Pers Unie de exclusieve verta
The Sunday Times of London. VertaJ*
n 08.30 tot 17.00 u
van 18.00 tot 19.00 uur, op za. vi
tot 15.00 uur.
Abonnementsprijzen (Inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 25,70
per kwartaal 76,60
per jaar 294,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 7(1 J>
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
