„Theo Thijssen- prijs blijft
een vorm van discriminatie"
Nostalgische ademstoten
van gedreven Morrissey
Nog niet eerder verfilmde
Simenon-verhalen bij de NOS
CcidócSouAO/nt
BNA-kubus 1991 voor Herman Hertzberger
WIM HOFMAN BLIJ EN BOOS:
Zwijmelen en snotteren bij West Side Story
CUNST/RTV
DONDERDAG 2 MEI 1991 PAGINA 16
^evensgrote eieren op
le muur van gerechtsgebouw
(vervolg van de voorpagina)
MSTERDAM In iedere zaal waar werd rechtgesproken, keek
are Majesteit, soms samen met haar echtgenoot, vanaf een spijker
x>g aan de muur neer op de rechters, officier, verdachte en ande-
;n. Dit om te symboliseren dat werd rechtgesproken „in naam
ïn de Koningin", zoals de Grondwet dat voorschreef. In 1983
erd de Grondwet gewijzigd en vervielen die woorden. Sindsdien
aan rijen reproducties van de koningin met uitgestanst kroontje
jgeslagen in de catacomben van de rechtbank. Bij de ingebruik-
;ming van de Amsterdamse gerechtsgebouw Parnas vorig jaar zo-
er stonden velen verbaasd van de vervanging van de koningin-
ïprenten: in de belangrijkste zittingzalen hebben de kunstenaars,
e nu ook kunstwerken zullen aanbrengen in het Paleis Noordein-
in Den Haag, levensgrote eieren op de muur geschilderd. Tegen
e muur moet koningin Beatrix vrijdag aankijken als zij officieel
?t gebouw zal openen. Een ingewijde van de rechtbank meent dat
are Majesteit de kunstwerken prachtig vindt en daarom de ver-
ïtwoordelijke kunstenaars bij haar „thuis" uitnodigde.
Marcus Heeresma
overleden
AMSTERDAM De auteur Mar
cus Heeresma is zaterdag overle
den. Hij stierf op 54-jarige leeftijd
aan een hartstilstand. Dit heeft een
woordvoerster van zijn uitgever
Bert Bakker gisteren meegedeeld.
Marcus Heeresma, een broer van
Heere Heeresma, debuteerde in
1977 met 'Anna' een lijvige roman
over een heerszuchtige reuzin die
haar echtgenoot zo treitert dat hij
er krankzinnig van wordt. Naast
'De oceaanzeiler' (1978) en 'De lo-
kettist' (1989) schreef Heeresma in
1983 ook het geruchtmakende
'Landgenoten', een novelle over
door Nederlanders begane gruwel
daden in Peru.
AMSTERDAM De architect prof. ir.
Herman Hertzberger (59) krijgt dit jaar de
BNA-kubus, het onderscheidingsteken
van de Koninklijke Maatschappij tot Be
vordering der Bouwkunst Bond van Ne
derlandse Architekten BNA. Deze promi
nente prijs wordt jaarlijks toegekend aan
een persoon of instelling als blijk van
waardering voor een bijzondere bijdrage
aan de architektonische kwaliteit in de
gebouwde omgeving.
Volgens de BNA blijft de betekenis van
Hertzberger niet beperkt tot Nederland,
maar heeft het ook internationale allure.
„Hij is één van de weinige Nederlandse
architecten van zijn generatie die interna
tionaal worden gewaardeerd en gerespec
teerd", aldus de BNA.
De organisatie roemt de „hoge kwaliteit"
van zijn gebouwen zoals het gebouw van
Centraal Beheer in Apeldoorn, het Mu
ziekcentrum Vredenburg in Utrecht en
scholen in Amsterdam en Bloemendaal.
Ook prijst de BNA zijn strijd tegen de ver
schraling van zowel de vormgeving van
gebouwde omgeving, als van de opvattin
gen over architectuur en de betekenis van
architectuur voor de gebruikers.
„De gedrevenheid voor alles wat met ar
chitectuur te maken heeft, komt tot uiting
in zijn gebouwen, zijn theoretisch werk,
zijn onderwijsactiviteiten en zijn maat
schappelijk functioneren als architect", al
dus de BNA.
Hertzberger doceert sinds 1970 architec
tuur aan de Technische Universiteit in
Delft en is momenteel ook decaan van het
onlangs geopende Berlage Instituut. Dit
instituut wil een postdoctorale architec
tuuropleiding op hoog niveau realiseren.
Swinkels zakelijk
leider van
Holland Festival
AMSTERDAM Het Holland
Festival heeft P. Swinkels (35)
met ingang van 1 juli benoemd
tot zakelijk leider. Hij volgt
daarmee G. Dales op die per 1
juni is benoemd tot directeur
van de Stichting Fonds voor
Beeldende kunsten, Vormge
ving en Bouwkunst. Swinkels
was vanaf 1986 directeur van de
Stichting Theater Netwerk Ne
derland. Bovendien is hij voor
zitter van de werkgroep mime
van de Raad voor de Kunsten
en bestuurslid van de stichting
Korzo Theater in Den Haag.
orrissey in actie.
FOTO: SACHA PIETERSE
IET FLUITKANONADE UIT KLEEDKAMER GELOKT
oncert Morrissey. Met Morrissey
ang), Alain Whyte (gitaar), Gary
ay (basgitaar), Boz Boorer (gitaar)
i Spencer (drums). Vredenburg
Irecht. Voorprogramma: Phranc.
isteravond.
en paar weken geleden be-
oot Morrissey dat het tijd
•erd weer eens het podium op
zoeken. Tenslotte had de
ngelse zanger na het uiteen-
allen van The Smiths in 1987
een schijnwerper meer in de
gen gekeken. Of de muzikant
:ht naar applaus snakte, is de
raag. Belangrijkere reden
oor zijn daad is misschien het
ankelen van zijn troon.
Zant sinds hij zich terugtrok
i de studio voor het opnemen
an twee solo-elpees open-
aarde zich in zijn geboorte-
laats Manchester een explo-
eve groei aan muzikaal ta
rnt. Alle reden dus om te la-
tn zien, dat er van een
iachtstrijd geen sprake kan
jn.
a zijn korte, maar hevige op-
eden gisteravond in het
trechtse Vredenburg is dui-
elijk dat Morrissey nog steeds
oning is. Met het een uur en
en minuten durende concert
ezorgde hij het publiek meer
plezier dan de meeste artiesten
in tweeënhalf uur. Het vijftal
overtuigde zonder veel zicht
bare moeite met muziek die
opwindend, eerlijk en eenvou
dig was en vooral door de nos
talgische ademstoten van Mor
rissey zijn eigen karakter
Er zijn nu eenmaal mensen die
voor het podium zijn geboren.
Morrissey is er een van. Zodra
hij voor de schijnwerpers
kiest, is de zaal gevuld met
zijn aanwezigheid. De zanger
werd ooit omschreven als een
sex-symbool, wie er gister
avond bij was, weet dat hij een
sterke aantrekkingskracht uit
oefent. Meisjes en jongens vlo
gen hem tijdens het optreden
om zijn nek, terwijl het podi
um al snel bezaaid lag met
bloemen. Hij genoot zichtbaar
van die adoratie, speelde een
pak-me-dan-als-je-kan spelle
tje met de voorste rijen, diri
geerde de 'nekhangers' met
zachte hand naar de zijkant
van het podium en zong rustig
verder. Zijn slanke lichaam'
kronkelde zich ondertussen
wat ongecontroleerd in allerlei
bochten, terwijl hij wat later
de microfoon hanteerde alsof
hij een verse haring naar bin
nen liet glijden.
Muzikaal stond het concert als
een huis. Daar waren geen
drie nummers voor nodig. Zijn
vier begeleiders zetten de no
ten trefzeker neer, waarbij het
scherpe, glansheldere spel van
de twee gitaristen een prachtig
contrast vormde met het stem
geluid van Morrissey waarin
zoveel herinneringen uit het
verleden zitten verweven. Die
stem, maar ook zijn talent als
tekstschrijver, maakten het
concert, waarin rock and roll,
jazzy werk en ballades op een
uitgebalanceerde wijze tot le
ven werden gewekt, tot een
heel bijzondere gebeurtenis.
Wat het concert bovendien ex
tra leuk maakte, is het feit dat
die hele eerste solo-tournee
van Morrissey slechts bestaat
uit een handjevol optredens.
Terugkijkend op de gebeurte
nis wordt de muzikant de
enorme lange wachttijd tussen
de indringende akoestische set
van de Amerikaanse folky
Phranc en zijn optreden ver
geven. Er was een fluitkano-
nade van het publiek voor no
dig om Morrissey uit zijn
kleedkamer te krijgen. Maar
daar dacht niemand meer aan
toen nummers als 'Everyday is
like Sunday', 'Asian rut' en
'International playboy' klon
ken.
VLISSINGEN Wim
Hofman te Vlissingen,
sinds 2 februari 50 jaar,
onder meer schrijver van
beroep, lag met koorts in
bed, toen hij afgelopen
vrijdag telefonisch werd
benaderd of hij de Theo
Thijssenprijs wel wilde
hebben. „Ik voelde me te
ziek om me af te vragen
of ik die prijs zou accepte
ren of niet. Want dat
vroegen ze eerst, of ik 'm
wel wilde. Pas toen ik
hoorde dat er vijfentwin
tigduizend gulden aan
vast zat, was ik echt blij
dat ik ja had gezegd".
Maar voorzichtig blij. „Ik heb
er nog geen bestemming voor,
daar moet ik nog goed over
nadenken. Want het is aan de
ene kant een heleboel geld,
aan de andere kant is het zo
op en stort je je in het verderf
voor je het weet. Heb je iets
gekocht dat tóch weer te duur
was...
Dat ik met een beetje aarze
ling ja heb gezegd, komt om
dat ik door die koorts geen ar
gumenten kon vinden de prijs
te weigeren. De argumenten
kwamen later pas. Ik vind dat
de schrijver van kinderboeken
nog steeds wordt gediscrimi
neerd. Vroeger had je gewoon
een staatsprijs, waar de minis
ter zich niet meer mee mocht
bemoeien toen
Hugo Brandt Corstius 'm wei
gerde. Toen kwam er een
stichting die dit regelt en wer
den twee prijzen ingesteld: de
P.C. Hooftprijs voor boeken
voor volwassenen en de Theo
Thijssenprijs voor schrijvers
van kinderboeken. Ik vind,
dat je dat een schrijver niet
aan kunt doen, het is een ta
melijk vreemde vorm van
apartheid. Boek is boek, zou je
zeggen. Maar een kinder- of
jeugdboek van driehonderd
bladzijden wordt nog steeds al
gauw een boekje genoemd, een
werkje voor volwassenen van
vijftig bladzijden is al meteen
een boek. De P.C. Hooftprijs
klinkt bovendien best een
beetje hoger".
Wim Hofman krijgt vermoe
delijk een heel leger schrijvers
met zich mee, die eveneens
van mening zijn dat een kin
derboek zich in niets onder
scheidt van andere boeken.
Hofman: „Dan zou je ook een
aparte prijs moeten bedenken
voor dichters en schrijvers van
volksverhalen of doktersro
mans. Ze voeren aan dat de
schrijver van kinderboeken
voor een aparte groep schrijft.
Maar dat geldt voor iedere
schrijver; we hebben allemaal
ons eigen publiek".
Wel aardig
Maar voor de rest vindt Hof
man de prijs eigenlijk wel aar
dig, al weet hij zelf geen zinnig
woord te vertellen over de gel
digheid ervan, voor zover hem
betreft.
„Ik weet niet waarom ik die
prijs heb gekregen en ik had
ook geen zin om er naar te
vragen; ik vertrouw de men
sen van de jury wel. Maar het
is allemaal heel relatief omdat
zich zo veel verschuivingen
binnen de jury voordoen.
Rond 1980 moest je een pro
bleemboek schrijven om voor
een prijs in aanmerking te ko
men, nu mag het weer wat an
ders zijn. En wat is een goed
boek; ik weet niet of ik goede
boeken schrijf. Ik weet wel dat
ik soms een leuke zin kan
schrijven, waar ik achteraf om
zit te giechelen.
Ik denk, dat ik word gedragen
door een kleine groep fans, de
meesten vinden gewoon niet
leuk wat ik schrijf. Maar dat
geeft niet, een kind kan ook
niet alles lezen wat maar ver
Wim Hofman: „We hebben allemaal ons eigen publiek.
schijnt, het moet wel selecte
ren. Sommigen selecteren mij
en dat vind ik goed".
Apart
Hofman heeft inderdaad een
zeer aparte schrijfstijl, een op
merkelijk voorstellingsvermo
gen fantasie is een ellendig
woord waarin veel moge
lijk is. Dat hij wordt afgeschil
derd als een schrijver die zich
gaandeweg meer aan de reali
teit houdt, is volgens hem een
verzinsel van iemand die van
ordening houdt. „Mijn laatste
titel is 'Het geheim van de
inktvis', voor gebruik op
school en ik ben nu bezig aan
'Suusje Oliepietz' dat zich af
speelt in een tijd waarin Ne
derland onder water ligt en al
leen metershoge vuilnisbelten
worden bewoond, want daar
gaan we toch naar toe. Ik heb
er al een landkaart van, maar
het duurt misschien nog wel
drie jaar voor het in de winkel
komt."
Dat is lang. Hofman: „Ja, maar
dan heb ik er zelf ook drie jaar
I FOTO: SP
plezier van". Het gevoel voor
humor en relativiteit is Wim
Hofman niet of moeilijk van
het gezicht af te lezen, zelfs de
meest schitterende invallen
draagt hij voor, alsof hij uit het
spoorboekje zit voor te lezen;
hooguit gaan zijn ogen achter
die brilleglazen wat meer
schitteren. Maar schrijven is
ook maar gewoon werk, soms
moeizaam werk en al lijkt het
dat het bij Hofman invallen
regent, ook hij heeft z'n schra
le tijden.
Standbeen
„Inderdaad kun je het verge
lijken met het verwisselen van
standbeen; als ik niet op een
goed idee kan komen, ga ik
schilderen. En omgekeerd. Dat
boek 'Koning Wikkepokluk de
Merkwaardige zoekt een rijk'
is niet om z'n tekst bekroond,
maar om de tekeningen. De
Theo Thijssen-prijs slaat weer
op m'n geschreven werk".
komen, dient zijn 'De Kleine
Homan' aan te schaffen, ont
staan ter gelegenheid van vier
exposities in Zeeland en alfa
betisch en voortreffelijk vorm
gegeven door de Hagenaar
Klaus Baumgërtner. „Daar
staat alles in. Misschien komt
er nog wel eens een 'De Grote
Hofman' van, maar dat kan
nog vele jaren duren".
Die Wim. Het is oppassen ge
blazen met zijn opmerkingen,
want die Grote Hofman moet
licht ironisch worden aange
vat, met iets van werkelijk
heid erin. Hofman is er niet
toe te brengen zichzelf goed te
vinden. Of hem te laten zeg
gen welk boek van hemzelf hij
het beste vindt. „Waar hij het
meest aan is gehecht", komt er
dichterbij, dat vindt Wim ook.
„Paul Biegel vond van zichzelf
De Tuinen van Dorr het best,
dat niveau heeft hij sindsdien
niet meer overtroffen, gaf hij
zelf toe".
Persoonlijke
Ook Wim Hofman ként dat.
„Ik ben persoonlijk het meest
gehecht aan Koning Wikke
pokluk. Dat vond ik..."
Het is een van de oudere titels
van Hofman, maar die ziet
afgemaakt, ik maak zovéél
niet af. Soms vind ik iets dat
ik vroeger schreef, niet af
maakte, maar dat ik nu opeens
heel goed vind om alsnog uit
te werken. Trouwens, ze zeg
gen wel eens dat Mozart zo
vlot schreef, maar die werkte
soms ook oude thema's uit,
waar hij pas veel later echt
aan toe was. Maar ik weet het
verder ook niet. Soms schrijf
je iets en zie je pas later waar
om het goed was. Ik giechel
zelden onder het schrijven, dat
komt pas achteraf. Vergelijk
het met schilderen; je ziet pas
of het goed is, als het er staat.
Nu, zo gaat het met schrijven
ook. Alleen zijn het je lezers,
die beoordelen of iets goed is".
VPRO-radio
vanaf
oorlogsschip
HILVERSUM De VPRO
heeft een oud oorlogsschip
geleend voor de uitzending
van het radio-programma
'Het Gebouw' op de laatste
vrijdag van deze maand.
De medewerkers van het
programma varen op die dag
met het schip de haven van
IJmuiden uit om op de
Noordzee de uitzending te
verzorgen. De operatie is een
vorm van protest van de me
dewerkers van het program
ma. Zij zijn het gepraat over
de reorganisatie bij de radio
beu.
Tijdens het programma
wordt met politici, onder wie
mogelijk minister D'Ancona
van WVC, programmama
kers, radiodirecteuren en
luisteraars gediscussieerd
over de toekomst van de zen
ders in het publieke bestel.
'•st Side Story. Concept en chore-
jrafie: Jerome Robbin». Muziek:
eonard Bernstein. Tekst: Stephen
ondheim. Regie: Alan Johnson. Ge
en in het Circustheater, gister-
rond. Herhalingen tot en met 14
tei. Daarna in Amsterdam.
la dertig jaar is de originele
roadwayversie van West
ide Story weer in Nederland
zien. Dat de Amerikanen
iet eerder overkwamen, ligt
iet aan een gebrek aan popu-
iriteit van het werk. Zeker de
ïuziek van Leonard Bern-
:ein spreekt sinds de eerste
itvoering in 1957 nog steeds
an, zonder al te makkelijk te
iin; grote stemmen uit de
lassieke muziek als Kiri te
Lanawa en Jose Carreras
oelden niet te goed om West
Side Story op de plaat te zet
ten. Nu is ae vete tussen de
jeugdbendes terug, in de origi
nele Amerikaanse produktie.
Regisseur Alan Johnson heeft
de originele regie en choreo
grafie van Jerome Robbins na
gevolgd.
Het verhaal (naar Shakespea-
res Romeo en Julia) is simpel:
de blanke Jets en de Puertori-
caanse Sharks hebben het met
elkaar aan de stok. Hoe dat is
begonnen, is niet duidelijk,
maar racisme is belangrijk in
het conflict. Jet Tony en
Shark Maria worden verliefd
op elkaar. In een gevecht ver
moordt Tony Maria's broer,
omdat die zijn vriend Riff
doodde. Tony wordt neerge
schoten en de musical eindigt
met Maria die bij Tony's lijk
verzoening probeert af te sme
ken.
Het vakmanschap van zan
gers, dansers en muzikanten
staat natuurlijk buiten kijf:
zonder dat heb je op Broadway
niks te zoeken. Jackie Lowe
als Anita, de sterke vrouw van
het stuk, Sarah McGraw (Ma
ria) en vooral Scott Carollo
(Tony) spelen uitstekende
hoofdrollen. Muziek en dans
zijn uiteraard nog volop de
moeite waard.
Wat minder past in deze tijd,
of misschien vooral in dit land,
is dat het melodramatische
verhaal nogal dik wordt uitge
speeld. De ruige scènes wor
den choreografisch sterk gesti
leerd, terwijl de gevoelige
duetten van Tony en Maria
door realistisch spel extra de
nadruk krijgen. Die stilering
leidde in de niet specifieke
dansstukken bij de bendes tot
overacting, met al te veel inge
studeerde pasjes, gespannen
dijen en wijzende vingers.
Het meest recent voor zover ik
weet werd voor gisteren in
Den Haag de Nederlandstalige
uitvoering van het Koninklijk
Ballet van Vlaanderen ge
speeld. De West Side Story
van gisteravond was een
bloedserieuze zaak, terwijl in
de Vlaamse versie humor de
loodzware tegenstellingen
soms relativeerde. Op humor
konden de Amerikanen nau
welijks op betrapt worden. Dat
ging ten koste van een rol als
die van Anybodys, het meisje
dat eigenlijk een jongen wil
zijn en dat bij de Vlamingen
heel grappig deed. Misschien is
het wel heel Nederlands om
dat te vinden, maar een min
der sentimentele West Side
Story had op mij meer indruk
gemaakt.
De weduwnaar. Negendelige Sime-
non-aerie. NOS-televisie. Nederland
3 om 20.24 uur. Vanavond.
•Avv?
HILVERSUM „Wij zouden
in drama veel vaker een grijns
moeten verwerken. Die tragi
komische aanpak scherpt de
tegenstellingen aan en zorgt
daardoor voor meer diepgang.
Ik heb in 'De weduwnaar' dan
ook bewust voor die aanpak
gekozen. Tegen Ina van Faas-
sen heb ik gezegd dat ze zich
in haar rol van mevrouw
Tjalsma hinderlijk hebberig
moest opstellen", zegt Paul
Cammermans.
De Belgische regisseur is ver
antwoordelijk voor de eerste,
wonderschone verfilming van
negen Simenon-romans, die de
NOS in mei en juni op het
scherm brengt. De reeks is een
co-produktie met Frankrijk en
Duitsland, waar de verhalen,
net als in ons land, in serie
vorm op televisie zullen ver
schijnen. Maar wel later dan
bij de NOS, want de omroep
bedong, als kleinste partici
pant, het eerste uitzendrecht.
'De weduwnaar' is de enige
Nederlands/Belgische bijdrage
in deze reeks, die zijn unieke
karakter ontleent aan het feit
dat het om negen nog niet
eerder verfilmde romans gaat.
„We hebben alle overgebleven
verhalen van Simenon, die
enige tijd in Hollywood heeft
gewoond, op een stapel gelegd
en toen de mooiste gekozen.
Een grote keuze hadden we
niet meer. Inmiddels zijn zo'n
vijftig verhalen van Simenon
verfilmd voor televisie en
film", aldus Cammermans.
Korte tijd
'De weduwnaar' werd in korte
tijd in elkaar gezet. Na twee
maanden voorbereiding waren
er precies twintig draaidagen
voor nodig. De regisseur: „Het
voordeel van zo'n korte tijd
spanne is dat iedereen enorm
gemotiveerd werkt".
Elke televisiemaatschappij
heeft zijn verhalen onafhanke
lijk van de ander verfilmd.
Supervisie was er niet. Hier
door waren de regisseurs niet
stijl-gebonden en zijn de ver
schillen in aanpak duidelijk
zichtbaar. „Dat maakt de serie
juist zo aardig. De enige bin
ding tussen de produkties is
schrijver Simenon".
Wie het boek van 'De weduw
naar' heeft gelezen, zal al snel
merken dat de film weliswaar
de elementen uit de roman be
vat, maar dat de gebeurtenis
sen nogal door elkaar zijn ge
husseld. Cruciale momenten in
het boek zijn in de film op an
dere plaatsen terecht geko
men. Voor de kijker betekent
dat een dikke winst in kijkple
zier. De spanning, uitgespeeld
in een typisch Belgische en
tourage, wordt prachtig opge
bouwd. Als kijker word je
langzaam in de wat vreemde
vertelling gezogen terwijl er
filmisch wordt gespeeld met
het verschil tussen heden en
verleden. 'De weduwnaar' op
televisie laat nog eens op hel
dere wijze de kunst van het
samensmelten van twee ver
haallijnen zien. Er is de zoek
tocht van hoofdrolspeler Ber
nard Jeantet, die op een dag
de in huis genomen ex-prosti-
tuée Jenny nergens meer kan
vinden. En er is de terugblik,
die het voor Jeantet verborgen
heden van Jenny (een rol van
Wivineke van Groningen)
verklaart.
Uitdaging
Voor Cammermans was het
boek een uitdaging. Zijn groot
ste zorg was: hoe hou ik 'De
weduwnaar' filmisch interes
sant. Don Dekker, verant
woordelijk voor het scenario,
Wivineke van
Groningen
speelt de rol
van de ex-
prostituée
Jenny, die een
dubbelleven
leidt.
FOTO: NOS
zag die uitdaging vooral in het
schrijven van de dialogen, ter
wijl producent Jan van Raem-
donck worstelde met de hoofd
rolspelers. Cammermans: „We
hebben lang gezocht, waren er
uiteindelijk zeker van met Pe
ter van den Eede (zijn eerste
rol) de juiste man te hebben
gevonden voor de figuur van
Bernard Jeantet. Het enige dat
ons zorg baarde, was zijn leef
tijd. Hij is zevenentwintig,
maar moest een man van
drieënveertig neerzetten. Een
maal voor de camera bleek hij
typisch zo'n man zonder leef
tijd te zijn, die zo perfect past
bij Simenon".
'De weduwnaar' toont boven
dien een van de laatste rollen
van de onlangs overleden Cor
Witschge. In zijn rol van de
Friese Tjebbe Tjalsma, de va
der van Jenny, laat hij nog
eens zien ook andere karak
ters dan Pipo de clown met
veel overtuiging neer te kun
nen zetten.
