Tegenhanger Burgerforum gespleten Nederland wil wapenhandel beteugelen Valse tandartsen plaag in Italië Op herhaling in Tsjernobyl Kroatische dorpen bezet door leger JITENLAND QeidwOowuvnt MAANDAG 29 APRIL 1991 PAGINA 7 jentallen gewonden iij onlusten in Mali AMAKO Politie en scholieren n zaterdag slaags geraakt in Bama- I de hoofdstad van Mali. Volgens jsen raakten daarbij vijftig mensen pond. De politie wilde demonstre- (i om, samen met de militairen, ho- :e lonen te eisen. Scholieren ver- Igen de agenten op straat om te fchten het verkeer te regelen. De litie beschuldigde de scholieren er hter van hun actie te willen sabote- I en begaven zich naar het lyceum [kia Mohamet, waar zij op de jonge- h begonnen te schieten. De scholie- J zochten wraak en staken politie- fctoren in brand. Zij zeiden elk tens in uniform levend te zullen 1-branden. BELGRADO Voor de derde maal in twee maanden is het federale leger van Joegoslavië ver scheidene dorpen in de deelrepubliek Kroatië bin nengetrokken om botsingen tussen Serviërs en Kroaten te voorkomen. Pantservoertuigen en tanks van het legergarnizoen in Knin sloten alle toegangswegen tot het dorp Kijevo af en reden Vrlike en enkele andere plaatsen binnen. Er is geen melding gemaakt van incidenten. Servische leiders verlangden vrijdag het vertrek van de Kroatische politie uit Kijevo, een overwegend door Kroaten bewoond dorp. De Kroatische politie gaf echter geen gehoor. De nieuwe spanningen houden waarschijnlijk verband met de nieuwe bijeenkomst vandaag van de presidenten van de Joegoslavische republieken over de toekomst van het land. Reeks bomaanslagen Turkije duurt voort ANKARA In Turkije is gisteren opnieuw een reeks bomaan slagen gepleegd, waarbij volgens de autoriteiten uitsluitend ma teriële schade werd aangericht. Doelwit waren het ministerie van arbeid in Ankara en vier bankfilialen in de steden Izmir en Bursa. Volgens het persbureau Anatolia drongen drie mannen en een vrouw gisteravond het ministerie binnen. Zij overmeesterden een bewaker en lieten een krachtige bom achter die ontplofte nadat zij waren vertrokken. De aanslagen op de bankfilialen werden in de ochtenduren gepleegd. Daarbij gingen enkele win kelruiten aan diggelen. In de nacht van zaterdag op zondag wa ren bommen ontploft in de kantoren van twee ondernemingen in Istanbul, zonder noemenswaardige schade aan te richten. Aangenomen wordt dat de aanslagen het werk zijn van de ver boden marxistische organisatie Dev Sol, die een nieuwe campag ne heeft aangekondigd tegen het officiële verbod om de Dag van de Arbeid te vieren. De openbare viering werd verboden nadat de 1-mei viering in 1978 in Istanbul uitliep op onlusten die aan 37 mensen het leven kostten. Winnie Mandela verslagen bij ANC-verkiezing KIMBERLEY Winnie Mandela heeft zaterdag in het Zuidafrikaanse Kimberley een verkiezing voor het voorzitterschap van de Vrouwenbond van het ANC verloren. De verkiezing werd gezien als een test voor de reputatie van de vrouw van vice-voorzitter Nelson Mandela binnen de anti-apartheidsorganisatie. Zij behaalde slechts 196 stemmen, winnares Gertrude Shope won met 400 stemmen. Winnie Mandela staat op het ogenblik in Johannesburg te recht op beschuldiging van ontvoe ring en mishandeling. Een derde kandidate, de in ANC-kringen popu laire Albertina Sisulu, trok zich vlak voor de stemming terug. iesrecht flstroostig kijken drie mannen uit het Zwitserse l ipenzell tijdens de vergadering van het deel- anton Appenzell-lnnerrhoden. Voor het eerst bben vrouwen gisteren daar mogen kiezen, en jaar geleden kregen Zwitserse vrouwen kiesrecht. De mannen in het rooms-katholieke halfkanton besloten echter vorig jaar vrouwen te blijven weren. Een uitspraak van het Hoogge rechtshof in november maakte dat ongedaan. Ondanks een grote opkomst slaagden zij er echter niet in een zetel in het kantongerecht te veroveren. foto: epa rankrijk en lieuw-Zeeland rillen betere «trekkingen rJ ELLINGTON Frankrijk Nieuw-Zeeland hebben be lten hun onderlinge betrek- ngen te verbeteren en te po- ;en hun onderlinge wrevel laar aanleiding van de aanslag door Franse agenten op het Oreenpeace-schip Rainbow Warrior in 1985, achter zich te aten. De Franse premier Mi ddle/ Rocard en diens Nieuw- (elandse ambtgenoot Jim Bol- cht ;r ondertekenden vandaag in Wellington een vriendschaps- erdrag. In toespraken repten iide premiers van „een ;J-!ieuw tijdperk" in de Frans- ieuwzeelandse betrekkingen zegden zij meer regionale menwerking toe. Het is voor et eerst sinds de aanslag op Rainbow Warrior dat een hoc( ige Franse regeringsfunctio- etó ^is een officieel bezoek aan ieuw-Zeeland aflegt. Daar- last is Rocards bezoek het Ma srste van een Franse premier ^•an het land. Het vlaggeschip in de milieuorganisatie reenpeace werd op 10 juli (85 in de haven van Auck- i.« nd to zinken gebracht door enten van de Franse gehei- e dienst. Bij de aanslag wam de Nederlandse foto- aaf Fernando Pereira om 'TTiet leven. „Frankrijk heeft lleffen fout begaan. Ik heb dit eeds openlijk gezegd en ik zeg et nu weer. „Ik hoop dat mijn ezoek daadwerkelijk een tijdperk in onze bilate- ile betrekkingen inluidt en en nieuwe impuls zal geven in de samenwerking tussen ize landen", aldus Rocard in in rede. "Criminaliteit VS "flink toegenomen Washington Het aantal jeweldsdelicten en moorden n de Verenigde Staten is ge urende 1990 met tien procent oegenomen. De criminaliteits cijfers werden gisteren door de 'BI gepubliceerd, ii 1990 werden in de VS 13.600 mensen vermoord; het otaal aantal geweldsdelicten ag op 1.810.000. In de laatste iategorie was sprake van een oename van 9 procent van het »antal verkrachtingen, een foei van 11 procent van het lantal gewapende roofoverval- en en een stijging van 10 pro- fcnt van het aantal gevallen van ernstige agressie. "Volgens het FBI-rapport is vooral in de steden tussen de 5, >00.000 en een miljoen inwo ners sprake van een forse [roei van de harde criminali- seit. In deze steden werden in 990 negentien procent meer noorden gepleegd dan in 1989. lew York blijft onbetwist coploper wat het aantal noordzaken betreft (2245 moorden in 1990, groei ruim N 8 procent). 'The Big Apple' vordt gevolgd door Los Ange ls (983 moorden) en Chicago 850 moorden). Uit het FBI- apport blijkt dat in het zuiden 'an de VS de harde criminali st het sterkst is toegenomen. Jeze groei is opmerkelijk om- lat misdadigers in de zuidelij ke staten kunnen rekenen op Ie zwaarste straffen. In som- [t'ge van die staten wordt de loodstraf uitgesproken en uit- [evoerd. Chinezen direct geëxecuteerd BEIJING Vijftien Chinezen zijn geëxecuteerd, onmiddellijk nadat ze door een rechter ter dood waren veroordeeld wegens moord, beroving of verkrachting. Dat is gisteren in officiële kringen in Beijing meegedeeld. De executies zijn eind vorige week in de stad Wuhan middels een schot in het achterhoofd uitgevoerd. China voert al geruime tijd een keiharde anti-misdaad campagne, waarbij op gezette tij den doodvonnissen voor verschillende misdaden worden vol trokken. PRAAG De belangrijk ste politieke beweging in Slowakije, Publiek Tegen Geweld, heeft zich zater dag gesplitst. Volgens het persbureau CTK waren afgevaardig den naar een speciaal con gres in de oostelijke stad Kosice tot de conclusie ge komen dat de menings verschillen onoverbrug baar waren en dat de twee facties alleen nog de wens tot afscheiding deel den. Publiek Tegen Ge weld is de Slowaakse te genhanger van het Tsje chische Burgerforum en heeft samen met Burger- forum leiding gegeven aan de „fluwelen revolu tie" van anderhalf jaar ge leden. De splijting volgt na weken van conflicten over autonomie en hervormingen, die dinsdag culmineerde in een beslissing van het Slowaakse parlement om de populaire premier Vla dimir Mmeciar af te zetten. De naam Publiek Tegen Ge weld blijft voorbehouden aan de oorspronkelijke groep rond voorzitter Fedor Gal. Meciar heeft zich aan het hoofd ge steld van Publiek Tegen Ge weld - Voor een Democratisch Slowakije. Geld en eigendom men van de beweging worden gelijkelijk verdeeld, zei CTK. Het Tsjechoslowaakse Burger forum heeft zich ook in twee ën gesplitst, maar de twee nieuwe groepen hebben afge sproken te blijven samenwer ken tot volgend jaar nieuwe verkiezingen worden gehou den. De conservatieve tak staat onder leiding van minis ter van financien Vaclav Klaus en richtte op 20 april de Burgerlijke Democratische Partij op. De vertegenwoordi gers van de andere groep, on der wie minister van buiten landse zaken Jiri Dienstbier en de Tsjechische premier Petr Pithart, kwamen zaterdag in Praag bijeen voor de officiële oprichting van hun organisa tie. Meciar, die is vervangen door Jan Carnogursky, werd ver weten door zijn weerstand te gen een Praags concept voor gezamenlijke economische hervormingen en zijn opvat tingen over autonomie twee dracht in de regering te heb ben gezaaid. Volgens recente opinie-onder zoeken geniet Meciar de steun van 90 procent van de Slo waakse bevolking. LUXEMBURG Minis ter Van den Broek wil als voorzitter van de EG-mi- nisterraad de komende Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een voorstel doen over het beperken van de interna tionale wapenhandel. Hij zei dit gisteren in het Lu xemburgse Mondorf les Bains, waar de EG-ministers van bui tenlandse zaken informeel van gedachten hebben gewisseld over Europese kwesties. Het idee van het lid van de Euro pese Commissie Frans An- driessen om de Oosteuropese landen die tot de Gemeen schap willen toetreden een soort „B-lidmaatschap" aan te bieden, is niet aan de orde ge komen. Nederland heeft de wapen kwestie begin van dit jaar for meel aan de orde gesteld in de EG-ministerraad. Behalve over een initiatief in de VN- assemblee is gesproken over het tegengaan van de versprei ding van wapens voor massa vernietiging, vooral chemische wapens, en over de vraag of de Europese wapenhandel een EG-aangelegenheid moet wor den. Handel in militair mate rieel valt thans buiten het ge meenschappelijk handelsbeleid van de Gemeenschap. Minister Van den Broek zou graag zien dat de andere EG- landen de Nederlandse criteria voor de uitvoer van militair materieel niet naar oorlog voerenden, niet naar span- ningsgebieden, niet naar lan den waar de mensenrechten ernstig en systematisch wor den geschonden overne men. Ook het tegengaan van overbewapening zou als toets steen moeten gelden. Maar hoe moet worden vastgesteld wat een voor legitieme zelfverde diging een redelijke bewape ning is, en wanneer deze wordt overschreden, is nog niet duidelijk. Het hanteren van een percentage van het bruto nationaal produkt stuit in de praktijk op bezwaren. Zelfs de Westeuropese NAVO- lidstaten kennen onderling grote verschillen. Het gemid delde ligt tussen de 2,5 en drie procent, in Frankrijk gaat een hoger bnp-percentage naar de fensie, en in Griekenland, dat zijn NAVO-bondgenoot Tur kije als de grootste bedreiging beschouwt, een nog hoger per centage. Waterpistool Een gedelegeerde van De Groenen richt zijn waterpistool op een andere gedelegeerde. Het gebeurde gisteren tijdens de onrustige nationale vergadering van De Groenen in het Duitse Neumunster. De Groenen vergaderden over een nieuwe strategie en közen een nieuwe bestuur. foto-, ap (Van onze correspondent Aart Heering) ROME Wie in Rome naar de tandarts moet, loopt het ri sico terecht te komen bij een beunhaas, die nimmer een universitaire opleiding heeft gevolgd. De voorzitter van de Romeinse afdeling van de Maatschappijter Bevordering van de Geneeskunde, Benito Meledandri, schat dat er in de hoofdstad alleen al zo'n 200 valse tandartsen werken. Het gaat daarbij niet gaan om tandtechnikers die als pseudo- heelkundigen onder leiding van een echte tandarts werken in Italië een vrij gebruike lijke praktijk maar om op lichters die zich met behulp van vervalste papieren bij de Orde van Tandartsen hebben aangemeld. De papieren zijn afkomstig van bendes die zich in de vervalsing van academi sche documenten hebben ge specialiseerd. De zaak kwam aan het rollen tijdens een in ventarisatie van de ledenlijst van de Romeinse tandartse norde aan het begin van dit jaar. Daarbij stuitten de be stuursleden op. tientallen na men van volstrekt onbekende 'collega's'. Van zeven gevallen werd melding gedaan bij de heeft ontmaskerd. De jaren- carabinieri. Alle zeven bleken lange fraude was mogelijk, duidelijk zichtbaar in de doordat de Italiaanse artsenij- wachtkamer een op hun naam vereniging aspirant-leden tot uitgeschreven bul van de Ro- het gilde toeliet zonder de meinse universiteit La Sapien- echtheid van de overhandigde za te hebben opgehangen, die documenten te toetsen. Nu zal alle echter kundig vervalst echter van alle leden met een bleek. Een in Bologna uitge- diploma van La Sapienza wor- voerde controle wees uit, dat den bezien of hun naam inder- van de acht tandartsen in die daad voorkomt op de lijst van stad, die in Rome afgestudeerd afgestudeerden. Waarschijnlijk heetten te zijn, vijf eveneens wordt de controle uitgebreid over valse papieren beschik- tot andere categorieën, omdat ten. De voorzitter van de Itali- het vermoeden bestaat, dat er aanse tandartsenorde Eolo Pa- ook examens van artsen en rodi verklaarde eind vorige apothekers en bullen van ad- week dat hij persoonlijk in vocaten en ingenieurs zijn ver- Genua twee valse tandartsen valst. Shamir: inspanningen voor vrede op hoogtepunt JERUZALEM De Israëli sche premier Yitzhak Shamir heeft gezegd dat er ondanks de belangrijke meningsverschillen voor een te houden vredescon ferentie over het Midden-Oos ten, zeker vooruitgang is ge boekt. Hij zei dat de inspannin gen om tot vrede te komen „op hun hoogtepunt" zijn. Premier Shamir gaf echter toe dat er tussen Israël en de Vere nigde Staten nog steeds belang rijke meningsverschillen be staan over de opzet van een re gionale vredesconferentie. De Amerikanen willen graag de deelname van de Sovjetunie, Europa en de Verenigde Staten aan de conferentie, zoals de meeste Arabische landen en de Palestijnen hebben verzocht. Daarnaast is er de kwestie of de Verenigde Naties een rol zouden moeten spelen en wel ke die zou moeten zijn. De Is raëliërs willen graag de buiten landse betrokkenheid zo klein mogelijk houden omdat zo vrezen zij de druk op Israel om veel concessies te doen an ders te hoog wordt. De Amerikanen hebben verder een „open einde" regeling voorgesteld. Shamir zei dat het op die ma nier nooit tot directe onderhan delingen met de Arabische lan den zal komen. „De Arabieren vragen meestal om een inter nationale conferentie omdat zij niet direct met Israël willen praten", aldus Shamir. Andere struikelblokken zijn de vraag wie de Palestijnen moet verte genwoordigen en de Ameri kaanse en Arabische eis dat Is raël bezet gebied moet terugge ven aan de Palestijnen in ruil voor vrede. Israël weigert dat. De Syrische president Hafez Assad zei dit weekeinde dat hij de Amerikaanse inspanningen om tot een vredesoplossing te komen toejuicht. Assad zei dat de vrede gebaseerd zou moeten zijn op een einde aan de Israë lische bezetting en het terugge ven van de „nationale rechten" aan de Palestijnen. 5 JAAR NA TSJERNOBYL „WE DACHTEN HELDENDAAD TE VERRICHTEN'- PARNU Het liefst wil hij de zomer van 1986 zo snel mogelijk vergeten, maar de angst en de frus- tatie staan muurvast in zijn geheugen gegrifd. Met een simpel stofmasker en een 'special coat' werd Arvi Kuura (31) in mei '86 samen met 300 andere dienstplichtingen uit Est land naar het tweedui zend kilometer zuidelijker gelegen Tsjernobyl ge stuurd. Daar moesten ze de omgeving helpen ont smetten na de catastrofe in reactorblok 4 van wat inmiddels als de meest be ruchte kerncentrale ter wereld beschouwd mag worden. Het is 8 mei als Arvi Kuura op zijn huisadres in het Estse plaatsje Përnu in de vroege ochtend een brief krijgt. Daar in staat een korte mededeling: hij moet zich over een uur in het schoolgebouw melden. Een reden wordt niet gegeven. Een uur later hebben zich veel mannen zoals Kuura in het ge bouw gemeld. Daar wordt hen te verstaan gegeven dat ze de Sovjetstaat een dienst moeten bewijzen. Ze moeten de gevol gen van een 'small fire', zoals de legerofficieren het hen ver tellen, helpen bestrijden. Op dat moment weet Kuura nog niet dat het om de kerncentra le in Tsjernobyl gaat. Veel tijd om na te denken is er niet. Vanaf het schoolgebouw wordt Kuura samen met de anderen naar een militaire ba sis gebracht, waar legerunifor men worden uitgedeeld, 's Nachts vertrekt de groep per trein met een dan nog onbekende bestemming. Zijn vrouw en kind weten van niets. Gelegenheid om af scheid te nemen is er niet. Twee dagen later komt de trein in de Oekraïne aan. Kuura weet dan inmiddels van de ramp in Tsjernobyl. Hij heeft van mensen op de tus senstations gehoord van de ernst van de situatie. Desondanks hecht hij op dat tijdstip nog enigszins geloof aan de verhalen van de lege- rautoriteiten. Wie meehelpt de gevolgen van het kernongeluk te bestrijden, mag zichzelf als een held beschouwen. Over de werkelijke gevaren waaraan de mannen worden blootge steld, wordt gezwegen. Arvi Kuura is op dat moment 26 jaar oud. Afgestudeerd Zes jaar eerder was Arvi afge studeerd aan de Technische Universiteit van Tallinn, de hoofdstad van Estland, waarna hij in zijn geboorteplaats Për- nu in een vleesverwerkingsbe drijf gaat werken. Drie jaar la ter moet hij in militaire dienst. Twee jaar is hij in Përnu gele gerd en in 1985 zwaait hij af. Een jaar later volgt zijn eerste herhalingsoefening ...in Tsjer nobyl. Nu, vijf jaar na de ramp, ver telt hij zijn verhaal in zijn flat in Parnü, waar hij samen met zijn vrouw en zoon woont Kuurva zit, rug gekromd en handen gevouwen, op de bank. Het woord Tsjernobyl neemt hij liever niet meer in de mond, maar voor bezoek uit Nederland wil hij wel een uit zondering maken. Zijn vrouw komt halverwege het gesprek binnen. Ze heeft aan een en kel woord genoeg, „ah, Tsjer nobyl". Als opnieuw koffie is inge schonken gaat Kuura verder met zijn relaas. Op honderd kilometer van Tsjernobyl stopt de trein en worden de leger eenheden met auto's verder vervoerd. De stad Tsjernobyl op tien kilometer afstand van de reactor is uitgestorven, de mensen zijn geëvacueerd. Het is warm in de Oekraïne. De temperatuur loopt al gauw op tot 25 graden. Wat verder op valt is de bodem, het zand is roetzwart. In de buurt wordt een kampement ingericht. Om de soldaten tegen de straling te beschermen worden speciaal vervaardigde jassen en stof- maskers uitgedeeld. Daarna begint het eigenlijke werk. De omgeving rond de reactor moet ontsmet worden. Met een special poeder, aange maakt met water, worden de radio-actieve huizen in de dor pen rondom de reactor gerei nigd. De commandanten hou den de soldaten voor dat daar door de radio-activiteit zoge zegd kan worden weggewas sen. Een vergissing, zo blijkt later. Als dat karwei erop zit komt de bodem aan de beurt. Het bovenste laagje aarde wordt weggeschept en elders in gegraven gaten gedumpt. Ook hier doen de legercom mandanten het voorkomen alsof daardoor de radio-activi teit in het gebied zal verdwij nen. Kuurva die als luitenant een controletaak krijgt opgedra gen, wordt uitgerust met een stralingsmeter. In het gebied waar zijn groep op dat mo ment werkzaam is moet hij de radio-activiteit meten. Staking Eind juni breekt er een sta king uit onder de soldaten als de legerbonzen bekend maken dat de plannen gewijzigd zijn. Bij aankomst in Tsjernobyl was verteld dat de militairen er maximaal twee maanden zouden moeten blijven. Op 1 juni wordt hen echter voorge houden dat wie onder de norm van 25 röntgeneenheden blijft, maximaal een half jaar in Tsjernobyl gelegerd blijft. De volgende dag gaat niemand meer aan het werk. „Dat was de eerste keer in mijn leven dat ik merkte dat de comman danten zich geen raad meer wisten", blikt Kuura met een glimlach op zijn gezicht terug. De soldaten gaan toch weer aan het werk als het ministe rie van defensie beloftes doet. De oudere mannen, boven 45, mogen naar huis. Evenals de mannen met meer dan drie kinderen. Enkele weken later mag ook Kuura plotseling naar huis. Kuura heeft, geluk bij een ongeluk, zijn voet ge stoten bij het werk. De wond is open en dus is het te gevaar lijk om door te werken. Eind juli ziet hij ziin vrouw en zijn kind terug. Al die tijd heeft hij maar één brief aan hun kun nen schrijven. Onderzoeken Sindsdien wordt Arvi Kuura jaarlijks op de mogelijke ge volgen van Tsjernobyl onder zocht. Tot nu toe is er niets ge vonden, zegt hij. Zijn vrouw lacht schamper. „Those tests are superficial". Van verdere opvang is geen sprake. En als die er toch was geweest dan had Kuura er waarschijnlijk niet aan mee willen doen. Hij wil de slechte tijd, zoals hij de maanden in Tsjernobyl om schrijft, zo snel mogelijk ver geten en doorgaan met zijn le ven. Hij houdt er momenteel verschillende baantjes op na, onder meer als docent en is betrokken bij een wetenschap pelijk instituut. De Est staat zelfs op de nominatie om een paar maanden naar de Vere nigde Staten te worden uitge zonden. Kuura is een uitzondering, want de meesten uit zijn groep die in Tsjernobyl waren, wil len niet vergeten. Ze hebben zich net als op veel andere plaatsen in de Sovjetunie vere nigd in belangenorganisaties. Ze ziin bang voor kanker, veel van hun kameraden zijn er al aan gestorven. De autoriteiten weigeren echter de link te leg gen met Tsjernobyl. En het is uiterst moeilijk om te bewijzen dat dat verband er wel dege lijk is. Het is echter niet alleen die angst voor kanker die Kuura dwarszit. Achteraf is gebleken dat het reinigen van de huizen en het afgraven van het bo venste laagje grond niets heeft geholpen. Vooraf hadden de autoriteiten verteld dat daar door de straling zou verdwij nen. Maar anno 1991 is de straling nog altijd aanwezig. Dat besef is bii Arvi Kuura keihard aangekomen. „We dachten een heldendaad te verrichten. Nu weten we dat het werk helemaal geen zin heeft gehad. Alle gevaren waaraan ze ons hebben bloot gesteld, het is allemaal voor niets geweest. Misschien is dat nog wel het ergste van alles". PETER ULLENBROECK

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 7