«Nationale
entiteit
itbreekt in
ederland"
Fiat Tipo
16V: lang op
gewacht, toch
gekomen
to móet vaker
F>r de deur
jven staan
5
sir
„Het is spannend
om aan de beelden
iets toe te voegen"
JT/RTV
HOETINK NEEMT NA 20 JAAR
[EID ALS DIRECTEUR MAURITSHUIS
AAG Hij was
i de eerste mu-
ïcteuren die met
itü
PARip is meesterschap'
X 'brouwer Grolsch
vriendelijk een
1 over Gerard ter
nancieel te onder-
De expositie trok
■^bezoekers, maar
^^ar werd niet door
op prijs gesteld,
inwerking tussen
itigieuze Maurits-
Hü de bierbrouwer
Vlfs tot vragen in
de Kamer.
;ink, die vandaag af-
•mt als directeur van
.tshuis, heeft nadien
IMke exposities met be-
sponsors georgani-
^^at toen nog gold als
een samenwerking
1st en commercie, is
algemeen geaccep-
1 laatste grote, miljoe-
nde expositie onder
id, 'Hollandse Mees-
Li l merika', was zonder
artigheid van Shell
I geweest. Ze werd
KVJDOO bezoekers de
ccesvolle expositie
Mauritshuis gehou-
sxposities markeren
erende houding die
'ecennia zowel bij
ls publiek is opge-
aanzien van kunst-
Hoetink, die na
iar vervroegd uit-
tich meer te kunnen
zijn part-time werk
pr van de stichting
Praemium Erasmianum, heeft
vrijwel dagelijks ondervonden
hoe belangrijk die steun van
derden was. Met een aankoop
budget van 150.000 gulden per
jaar kan je in een in zeven-
tiende-eeuwse kunst gespecia
liseerd museum als het Mau
ritshuis weinig potten breken.
De negenentwintig schilderij
en die het Mauritshuis onder
zijn bewind verkreeg werden
dan ook merendeels bekostigd
uit bijdragen van derden, zo
wel bedrijven als particulie
ren, als daarvoor bestemde
fondsen.
Hoetink zegt wel begrip te
hebben voor de bezwaren die
er bestaan tegen kunstsponso-
ring door bedrijven; hij ziet
ook het gevaar. „De media
spelen een steeds grotere rol.
Een sponsor wil goed in de
media komen, dus zoekt hij
een expositie die het best bij
hem past. Je moet als museum
dus goed oppassen dat je het
expositiebeleid niet uit handen
geeft en dat je een sponsor
zoekt bij een expositie, en niet
andersom", zegt hij in zijn wat
koel ingerichte werkkamer in
het Mauritshuis.
Kunsthistoricus
Hoetink is een directeur die
alle eigenschappen in zich ver
enigt die je in een ideaal beeld
van die functie voor ogen
krijgt. Een kunsthistoricus die
zich in de twintig jaar van zijn
directeurschap steeds meer
ontpopte tot een manager, die
de boer opging voor gelden,
toernees organiseerde en alle
mogelijkheden aangreep om
het wat verstofte Mauritshuis
weer midden in een bruisend
museumleven te zetten. Een
man die onder meer de jaar
verslagen van zijn
;rijd om de auto
achter het stuur
te krijgen, heb-
•ing en milieube-
u steun gekregen
?NO. In een door
.uut voor toege-
ituurwetenschap-
derzoek uitgege-
g. patje wordt gecon-
,e dat de techniek
Wl)tlaat is milieu-en
ekke,imen volledig op
e |eu|Er moet daarom
re eujto worden gere-
wil distributieland
jdijkertijd de samen-
I "Inrichten dat de leef-
Q n'et overmatig
Iddluild. Het verenigen
i_ pelstellingen is geen
5 Ulfensen, en vooral de
;rs onder hen, ver-
:h graag. Op Ameri-
ijden ze jaarlijks het
je e^antal kilometers
dat in één van de
oorp indjes ter wereld,
ie staafcatsingsdrift heeft
rind mei nog lang niet be-
|Zlt jDder maatregelen
and zo vol te zitten
s,t-vl!fets meer gedistri-
en leirdt en milieu volle-
jnvo<y knoppen gaat.
r Piet Smith gaat in
009 n Milieu' uitvoerig
ksbi|dii,geiijkheden die de
d word nu en in de nabije
)t a||efleeft te bieden. En
lering. Met de gere-
3lsjevcfysator kan je uit_
luis sta stikstofoxyde met
tis 06-*ceot worden ver
stuur (f^ emissies van
_L .de kunnen sterk
l^jypjjht worden.
lering van de kool-
het verkeer de
JSt, en bijdraagt aan
aseffect, kan met
iringen van het
.bruik worden be-
1. De huidige moto-
Gterst verkwistend:
jeel van de opge-
zondor p6^e verdwijnt naar
kiwoordrter, eenderde deel
;n_ ,vorm van warmte
fajt en eenderde deel
yjpiikt om te rijden.
^?_Bt dus zuiniger met
brandstof omspringen. Op het
gebied van aërodynamica is er
volgens Smith niet veel eer
meer te behalen. Wel kan de
rolweerstand nog verminde
ren. Ook verwacht de TNO-
auteur dat de rendementen
van motoren nog verbeteren:
benzine- en LPG-motoren met
tien procent en dieselmotoren
met twintig procent.
Verder wordt geëxperimen
teerd met motorontwerpen die
draaien op minder vervuilen
de brandstoffen: alcohol, bio-
ethanol, aardgas en koolzaado
lie. Maar ook de elektrische
auto doet nog steeds mee in de
speurtocht naar een stille en
zuinige auto. In de bestrijding
van files ziet Smith een grote
rol weggelegd voor informa
tiesystemen, die de beste route
uitkiezen, de onderlinge af
stand met voor- en achterlig
gers regelt, de meest gunstige
snelheid vastsstelt en de
chauffeur waarschuwt dat hij
vermoeid raakt.
Ware aard
Al die fascinerende snufjes
kunnen niet verhinderen dat
het 'verkeerslichaam' Neder
land toch vergiftigd raakt en
dichtslibt. Want als er één
ding duidelijk is, is het dat Ne
derlanders zich koste wat het
wil een automobiel willen ver
plaatsen. Een onderzoek van
het Delftse Centrum voor
Energiebesparing en Schone
Technologie legde de ware
aard van Nederlandse automo
bilist bloot: hij heeft lak aan
zuinig rijden en hij kiest voor
relatief grote en luxe wagens
met een hoog acceleratiever
mogen.
„De politiek leek het autobe-
wustzijn ook aardig te hebben
aangevoeld", schrijft Smith,
„Een discussie over 'toch maar
terug naar 100 kilometer' kon
niet eens worden gevoerd". In
het besef dat handhaving niet
te controleren is, werd het
voorstel bij voorbaat afgewe
zen. „Met het argument 'dan
rijden ze tocht te hard' werd
de discussie in de ijskast ge
plaatst. De politiek kende z'n
pappenheimers".
Door de ontwikkelingen op de
weg komt Nederlands positie
als Europa's grootste wegver
voerder in het gedrang. De
verwachting is dat het vervoer
over de weg de komende jaren
QwdtaQowuvnt
ZATERDAG 27 APRIL 1991 PAGINA 11
COMPONIST THEO NIJLAND:
ontstaat er wat. Dat is een heel
gewone gang van zaken bij het
maken van filmmuziek. Je
krijgt van buitenaf een impuls
en daar moet jij wat aan toe
voegen. Dat vind ik heel span
nend. Ik vind het namelijk
leuk om iets te vervaardigen
waaraan iets anders vastzit en
in dit geval is dat dan beeld.
Maar zo werkt het met The
Shooting Party ook. Daar
krijgt de muziek zijn meer
waarde door de tekst".
„Vooral het componeren van
de muziek bij de terugblikken
in de serie vond ik absoluut
geen probleem. Daarin zat zo'n
romantische sfeer. Bovendien
wist ik wat Frans wilde. Door
de jaren heen leer je waar ie
mand van houdt. Niet dat er
geen gevechten over zijn ge
weest, dat wel, maar we waren
het er over eens dat de serie
gedragen zou moeten worden
door een groot lyrisch thema.
Het zou mooi zijn geweest als
ik helemaal op de scènes had
kunnen schrijven, maar dan
zou de serie te duur zijn ge
worden. Ook nu was de mu
ziek weer sluitpost en dat kan
ook niet anders als je maar
vier miljoen gulden mag beste
den. Dat lijkt misschien veel,
maar we praten wel over zes
uur film. Gelukkig is het rest
materiaal niet in de asbak ver
dwenen, want er is gisteren
een compact disc verschenen
met dat niet gebruikte materi
aal uit de serie".
„Om ervoor te zorgen dat mijn
muziek in balans was met de
beelden heb ik bij het grootste
deel van de montage gezeten
met een waslijst aan variaties
op het thema in mijn hand. Bij
de montage van de beelden
kon ik dan zeggen: gebruik
hier maar thema 2a nummer
tje 35. Ik heb het hierdoor al
lemaal redelijk in de hand
kunnen houden. Maar dat er
bij zitten, is liefde-werk. Het
vreet tijd en je wordt er niet
voor betaald. Dus ik heb daar
een aantal weken gezeten uit
liefde voor de serie en voor
mijn muziek. Maar je moet er
gens stoppen. En als ik dan
naar zo'n vijfde aflevering zit
te kijken over Hans dan denk
ik: het is te zacht. 'Hans' had
wel wat meer muziek kunnen
verdragen
Bij nader inzien. Zesdelige drama
serie. VPRO-televisie. Nederland 2
om 21.07 uur. Zondag (laatste afle
vering).
HILVERSUM Het succes
van de Nederlandse drama-se
rie 'Bij nader inzien', waarin
het verhaal van zes vrienden,
studenten Nederlands aan de
universiteit van Amsterdam,
wordt verteld, ligt niet alleen
in de stilistische schoonheid
van de beelden, die regisseur
Frans Weisz op zeer knappe
wijze rangschikte. Het ver
filmde boek van schrijver J.J.
Voskuil kreeg mede door Je
muziek van Theo Nijland zijn
meerwaarde. Het lyrisch the
ma zal ook zonder de beelden
in de herinnering blijven
voortleven.
Theo Nijland vormt samen
met Han Oldigs en Coen van
Vrijberghe de Coningh, The
Shooting Party, waarvan zo
juist een uiterst aantrekkelijke
compact disc is verschenen.
Dit muzikale uitstapje blijft
echter voorlopig nog even een
uiterst professionele hobby,
want zowel Coen, die een
hoofdrol speelt in de nieuwe
Nederlandse speelfilm 'De on
fatsoenlijke vrouw' als Han
Oldigs, die in de vijfde afleve
ring van 'Bij nader inzien' was
te zien als de zoon van Rijk de
Gooyer (Hans) zetten hun ac-
teursbestaan niet zomaar aan
de kant.
Theo: „Ik ken Frans Weisz al
heel erg lang. Hij heeft drie
theaterproducties van mij ge
regisseerd en in de periode dat
ik met Coen in de studio
werkte, heb ik voor Frans be
drijfsfilms van muziek voor
zien en hier en daar een spotje
gedaan. Daarna kwam 'Leed
vermaak' als speelfilm. Je
bouwt dus langzamerhand een
vertrouwensband met elkaar
op. Tenminste zo werkt dat bij
Frans. Op een gegeven mo
ment vroeg hij of ik de muziek
wilde componeren voor 'Bij
nader inzien' en dat heb ik ge
daan".
„Om mij in te leven in de ge
beurtenissen heb ik in eerste
instantie het boek gelezen,
daarna veel met Frans Weisz
en producent René Seegers ge
sproken en uiteindelijk het
ruwe materiaal bekeken. Dan
ga je achter de piano zitten en
Directeur Hans Hoetink voor 'zijn' Mauritshuis: „Wil men de beoogde kwaliteit verhogen, dan zullen er duidelijke grenzen ge
steld moeten worden aan de opmars van de regelaars en de managers".
aangreep om aan wvc te laten
weten wat er dóér allemaal
fout zat. Want kritiek op het
departement liet hij nimmer
ongezegd. „Er is een groot mis
verstand tussen wvc en het
veld", weet hij. „Men weet op
het departement nauwelijks
wat er speelt. Het is moeilijk
om ze te vertellen wat er alle
maal bij komt kijken. Ze be
grijpen het niet goed. Er be
staat, ook bij veel andere men
sen, een beetje een idee van
'dat Mauritshuis, wat heb je
daar nou voor werk aan, je
hebt je schilderijen, die stof je
regelmatig af, en de rest gaat
vanzelf'. Maar zo is het dus
niet. In de praktijk heb je veel
werk aan het onderhouden
van je contacten, je moet naar
kunsthandels, de markt in de
gaten houden, toernees organi
seren, sponsors zoeken, pers
oneelsproblemen oplossen, zor
gen voor goede conservering
en zonodig restauratie.... Een
enorm werkgebied, waaraan ie
je handen meer dan vol hebt
Gevaar
standiging van de rijksmusea,
een operatie waaraan momen
teel hard wordt gewerkt. Het
voorkomt onder meer dat voor
elke maatregel die een direc
teur binnen zijn museum
neemt de handtekening nodig
is van een ambtenaar, en geeft
de musea veel meer speel
ruimte tot een 'eigen beleid'.
Hoetink ziet met de daarmee
samenhangende verzakelij
king, waarin 'marketing' het
sleutelwoord is, wél een ge
vaar: de opkomst van de ma
nager, de pure directeur die
meer affiniteit heeft met de
commercie dan met de kun
sten. „Wil men de beoogde
kwaliteit verhogen, dan zullen
er duidelijke grenzen gesteld
moeten worden aan de opmars
van de regelaars en de mana
gers. We moeten oppassen
voor de dehumanisatie van de
musea", zo schrijft de kunst
historicus in een afscheidsbrief
aan medewerkers en relaties.
Identiteit
Een ander verwijt richting
overheid van Hoetink is dat te
weinig wordt onderkend wel
ke rol de Nederlandse 17e-
eeuwse schilderkunst speelt in
de 'nationale identiteit'. Dat
vertaalt zich onder meer in de
magere bijdrage die de over
heid geeft aan de presentatie
van Nederlandse kunst in het
buitenland, (de toernee van
Mauritshuis-werken door de
VS werd bijvoorbeeld betaald
door Mauritshuis en de Ameri
kanen zelf), maar ook in het
onderwijs, meent Hoetink. In
het geschiedenisonderwijs
wordt momenteel vrijwel vol
ledig voorbijgegaan aan de Ne
derlandse geschiedenis, waar
juist die schilderkunst zo'n be
langrijke rol in speelt. „Je
kunt het heden niet goed be
grijpen zonder het verleden te
kennen. Je moet toch enig be
grip hebben van wat er in de
wereld gebeurd is. Het ge
schiedenisonderwijs is momen
teel buitengewoon slecht. We
krijgen hier schoolklassen met
kinderen die gewoon niet we
ten wie Willem van Oranje
was, of Johan van Oldebarne-
velt. Ook dat heeft te maken
met nationale identiteit. Er is
ook geen duidelijke buiten
landse cultuurpolitiek, zoals
we nu weer zien met de
Frankfurter Buchmesse. Ik
heb in ieder geval het idee dat
FOTO: MILAN KONVALINKA
wij als Nederland veel meer
zouden kunnen doen in het
buitenland".
Hij kijkt met voldoeningterug
op de vele zaken die onder zijn
bewind tot stand zijn geko
men. „Toen ik hier kwam was
er een sluimerende stichting,
het gebouw in een deplorabele
staat, hadden we een inwo
nende concierge met zijn ge
zin, was de verlichting niet
goed, geen winkel, geen vrij
willigersorganisatie, geen bi
bliotheek, geen café en een
groot personeelstekort. Maar
er is inmiddels veel gebeurd,
alles is nu in orde Het gebouw
is gerestaureerd, we hebben
een omvangrijke bibliotheek,
er zijn steunstichtingen, het
Mauritshuis staat nu weten
schappelijk op poten. Ik vind
dat ik nu klaar oen hier. Voor
mijn opvolger (F.J. Duparc..
red.) zijn de voorbereidingen
getroffen voor een Bredius-ex-
positie, in 1992 een Floriade-
manifestatie en in 1993 een
Vermeer-tentoonstelling. Het
Mauritshuis speelt weer een
belangrijke rol in het mu-
seumbestel. Dat geeft voldoe
ning".
KOOS VAN WEES
Onlangs sloot Fiat met de
Italiaanse regering een
overeenkomst om in snel
tempo een autogamma
met uitsluitend schone
motoren te gaan opbou
wen. De regering zou bij
dragen door de hoge be
lasting op diesels te mati
gen, in ruil waarvoor Fiat
vanaf volgend jaar schone
diesels uitbrengt en te
vens zoveel mogelijk ben
zinemodellen met kataly
sator.
In alle EG-landen moeten
vanaf 1993 toch al strengere
milieu-eisen voor auto's gaan
gelden, maar als Fiat zich in
meteen dat de helft van alle
daar verkochte auto's schoner
wordt. Dat werd ook wel tijd,
zoals aan de hand van de Fiat
Tipo als voorbeeld duidelijk
wordt. Drie jaar geleden
kwam dat model op de markt,
waarbij in ons lana de 1,6 liter
versie tot 1990 niet de bedoel
de motor kreeg, omdat die nog
niet met katalysator geleverd
kon worden. Men beloofde
toen al een sportieve zestien-
kleps versie als topmodel. Het
zou een 1,8 liter worden, maar
het duurde lang voordat die
klaar was. In ons land ver
scheen hij nog steeds niet, om
dat er ook hiervan nog geen
schone versie was.
Sterke tweeliter
Als een soort tussenstap ver
scheen wel vorig jaar de (scho
ne) Tipo 2.0 GT, met ongeveer
evenveel vermogen als de 1.8-
16V zonder katalysator lever
de. Nu is dan toch een kataly
sator-zestienklepper klaar,
echter met twee liter motorin-
houd. Na lang delibereren
nam men de motor over die
geruime tiid geleden ver
scheen in de Lancia Thema.
Het probleem is kennelijk dat
de produktie-aantallen van
schone motoren lange tijd te
laag bleven.
Maar goed, de zestienkleps
Tipo mag er zo wel zijn. Liefst
109 kW/148 pk heft hij in huis,
waarbij de motor behalve dub
bele nokkenassen en zestien
kleppen ook trillingsdempen-
de balansassen heeft. Uiter
aard werd het onderstel aan
gepast, maar men vond het
niet nodig standaard ABS-
remmen te leveren. Opmerke
lijk genoeg zag Fiat tevens af
van opvallend spoilerwerk aan
de auto, die daardoor het 'wolf
in schaapskleren'-effect krijgt.
In plaats van het obligate
bordje '16V' koos men voor het
veel welluidender opschrift
Sedicivalvole gewoon 'zes
tienklepper' in het Italiaans.
De snelste Tipo haalt 207
km/h en kan in 8,4 seconden
van stilstand naar 100 km/h
sprinten, waarmee hij precies
dezelfde mogelijkheden biedt
als klassegenoten (bijvoorbeeld
een zestienkleps VW Golf of
Opel Kadett). Daar staat ook
een vergelijkbare prijs tegen
over, die tussen 43 en 44 mille
zal uitkomen.
PETER FOKKER
ADVERTENTIE
(§roene^
Door de geweldige groei van het wagenpark komt Nederlands positie als grootste wegvervoerder in Europa in het gedrang.
FOTO: DIJKSTRA
nog met tientallen procenten
gaat toenemen. „Er kan in ons
land niet veel autoweg meer
bij (ruim drie procent van de
grond is inmiddels verhard).
Zal de wal (de file) het schip
(de vrachtwagens) keren?",
vraagt Smith zich af. Aan de
efficiëntie van het vrachtver
voer kan volgens hem nog
veel verbeterd worden. Maar
„de voorspelde groei zal voor
spanningen zorgen tussen de
verschillende verkeerssoorten
op de weg. Met name het niet-
zakelijke verkeer krijgt te ma
ken met maatregelen die beo
gen het vrachtvervoer opti
maal te laten functioneren."
Werkplek
Met die maatregelen sluit
Smith nauw aan bij het Twee
de Structuurschema Verkeer
en Vervoer dat inmiddels door
de Kamer is vastgesteld. Men
sen moeten weer dicht bij hun
werkplek gaan wonen, de auto
moet zoveel mogelijk uit stede
lijke gebieden geweerd wor
den, het openbaar vervoer
moet enorm uitgebreid wor
den, bedrijven moeten gesi
tueerd worden bij knooppun
ten van openbaar vervoer en
het autorijden moet fors duur
der worden. De prijs die daar
momenteel voor betaald
wordt, staat in geen verhou
ding tot de werkelijke kosten
op het gebied van infrastruc
tuur, milieu en volksgezond
heid (verkeersongevallen). De
accijns op brandstof, zo heeft
minister Kok inmiddels be
kend gemaakt, stijgt binnen
afzienbare tijd enorm.
Piet Smith geeft in 'Verkeer
en milieu' een goed inzicht in
de verkeersproblemen van
Nederland. Op heldere wijze
schetst hij de problemen, de
oplossingen waar technici aan
werken en de maatregelen die
door de overheid worden ge
nomen. Smiths boodschap is al
een duidelijk: of hij wil of niet,
de automobilist zal zijn oogap
pel steeds vaker voor de aeur
moeten laten staan.
FRANS BOSSCHER
