GIRO 800.8C
Kerk en overheid oog in oog
Negen van de
tien Italianen
geloven in God
DE SLACHTOFFERS VAIh
BURGEROORLOG IN IRl
DEN HAAG E
Paus uitgefloten door linkse studenten
kerk
wereld
Tranen
MANIFESTATIE KERK TE KIJK VAN START
Samenwerking tegen wildgroei hulp in Oost-Europa
Problemen op Balkch
DE SAMENWERKENDE HULPORGANI&0
£cidóe6ou/ia/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
£oidóc(3otttcmt
ZATERDAG 20 APRIL 1991 PAJ>
ROME Paus Johannes Paulus II is
vrijdag tijdens een toespraak aan een
universiteit in Rome langdurig door
linkse studenten uitgefloten. De paus
was aan de universiteit la Sapienza uit
genodigd voor een symposium van de
rectores van Oost- en Westeuropese uni
versiteiten over 'het grote Europa van de
culturen'.
Enkele tientallen jongeren hebben gedu
rende de gehele toespraak staan fluiten,
terwijl ze keer op keer probeerden de
paus te onderbreken.
„Men kan niet ontkennen dat er sprake
is van een zekere opleving onder de stu
denten. Dat konden we niet alleen zien
maar ook met onze eigen oren horen,"
zei de paus naderhand met een brede
glimlach, terwijl hij vragen van studen
ten beantwoordde.
De paus hield de jongeren een duidelijke
keuze voor. „Jullie kunnen de weg gaan
van macht, prestige en welvaart. Of jul
lie stellen je leven in dienst van de sa
menleving, dankzij een voltooide oplei
ding en geestelijke rijpheid die menselij
ke en christelijke waarden als basis voor
alle activiteiten ziet."
„Ik vraag jullie de uitnodiging van de
Kerk te aanvaarden en met haar op weg
te gaan," zo zei de paus. „Jullie moeten
de Kerk met sympathie bekijken, met
vertrouwen naar haar luisteren en haar
grootmoedig volgen. Daarbij zullen jullie
wel eens tegen de stroom van de g
re meningen ingaan."
Iemand die slechts
water drinkt heeft
een geheim voor zijn
medemensen te
verbergen
Charles Baudelaire
door Marinus van der Berg
Geen die het mensenhart
begrijpt.
De mei was in de
bloesembomen
toen mij de liefste werd
ontnomen.
Geen die het mensenhart
begrijpt:
de tranen wilden mij niet
komen.
Geen die het mensenhart
begrijpt:
het weer had 's nachts zijn
keer
genomen,
ik zag de wereld wit berijpt.
En ik liet vrij mijn tranen
stromen.
Geen die het mensenhart
begrijpt.
Het gebeurt vaak dat
iemand niet kan huilen kan
bij de dood van een
geliefde. De mensen
oordelen dan zo gauw in de
zin van „dat is ook een
koude" Laatst belde een
goede bekende, die zelf een
zoon heeft verloren. Het
heeft zijn leven in de
ouderdom zo anders
gemaakt. Zijn ouderdom is
overschaduwd door dit
grote verdriet. Ik ben altijd
onder de indruk van de
waardige wijze waarop hij
dit leed draagt. Het heeft
zijn gezicht getekend en zijn
gestalte gebogen, maar niet
verbitterd of gebroken.
Juist die ochtend, waarop
hij me belde en attent
maakte op bovenstaand
gedicht, had ik vanwege
een andere ervaring
nagedacht over de
ouderdom. Het alsmaar
ouder worden kan met zich
meebrengen dat je nog
zoveel extra verdriet te
verwerken krijgt. Verdriet
om gebeurtenissen in het
leven van je kinderen of
kleinkinderen. Ziekte,
lichamelijk of geestelijk van
een van je kinderen, of van
een schoondochter of een
schoonzoon, kunnen je
ouderdom zo
overschaduwen.
Machteloos moet je soms
toezien. Je kunt er niets aan
doen en je moet maar
afwachten. De ouderdom
wordt vaak ook gekenmerkt
door het hebben van meer
tijd. Meer tijd om te
denken. Denken dat tot een
piekeren kan worden.
Op dit moment denk ik aan
meerderen die dit van heel
dichtbij meemaken. Er
wordt vaak nadruk gelegd
op het feit dat veel ouderen
lang een goede lichamelijke
gezondheid hebben en
zichzelf goed kunnen
redden. Dat is een winst.
Het is goed om ouderen
niet te zien als
hulpbehoevenden, maar we
mogen er niet blind voor
worden, dat velen geestelijk
veel hebben te verwerken.
Ziekte, sterven en scheiding
van een of meerdere
kinderen of kleinkinderen
kan het leven zoveel
zwaarder maken.
Je ziet het vaak niet aan de
buitenkant. Niet iedereen
laat gemakkelijk zijn tranen
zien. De tranen blijven aan
de binnenkant, maar maken
het hart zwaar. Soms is er
een teder woord of een
teder gebaar dat je verdriet
aanraakt en je tranen vrij
laat stromen. Ik geef U deze
tedere woorden van de
dichteres door, zoals ze mij
deze ochtend werden
doorgegeven.
ROTTERDAM Ik had
even de indruk alsof u
zich tegenover ons wilde
verdedigen toen u voor
ons de kerk in Zuid-Hol
land wilde presenteren,
maar mijn ervaring is dat
de kerk in deze tijd meer
kerk dan zij ooit geweest
is.
Mr. S. Patijn, commissaris der
koningin in Zuid-Holland, re
ageerde gisteravond aldus op
het welkomstwoord van mgr.
R. Bar bij de opening van de
manifestatie Kerk te Kijk van
het bisdom Rotterdam in de
Rotterdamse Laurenskerk
waar een groot aantal verte
genwoordigers van de provin
cie Zuid-Holland, gemeenten
en kerken bij aanwezig wa-
Het idee voor deze manifesta
tie was ontstaan na een ont
moeting tussen bisdombestuur
en vertegenwoordigers van de
provincies. Vroeger was de
kerk zo zichtbaar maar nu ho
ren we bijna nooit meer wat
van haar, was er toen opge
merkt.
Het bisdom nam de uitdaging
aan en in de Laurenskerk, de
Dominicanerkerk aan het
Steiger en het Diocesaan Pas
toraal Centrum presenteren
zich ruim veertig verenigin
gen en instanties die in de
kerk actief zijn. Dat varieert
van de actiegroep Vrouw en
Geloof tot het Justitiepasto
raat, van zwerfreligieuzen tot
de Mariënburgvereniging en
van de districtskatechese tot
de diocesane commissie Ker
kelijk Kunstbezit.
Bisschop Bar beklemtoonde
dat de kerk „tegenover de tij
delijke orde" van de wereld
eerst en vooral dienstbaar wil
zijn. Hij had daarvoor een
tekst aangehaald van het
Tweede Vaticaanse Concilie
die de positieve instelling van
de RK kerk jegens de wereld
als een waarde op zich moest
onderstrepen.
Vroeger had de kerk zo'n ver
dediging niet nodig, zij was
een vanzelfsprekendheid, ie
dereen wist waar zij voor
stond maar „de tijd neemt
dingen terug, maar schept ook
nieuwe mogelijkheden". Een
manifestatie als Kerk te Kijk
zou, aldus de bisschop, dertig
jaar geleden ondenkbaar zijn
geweest, nu grijpen we haar
dankbaar als mogelijkheid
aan. De commissaris van de
koningin en de bisschop kon
den zich beiden vinden in de
dienstbaarheid die zij aan de
samenleving willen bewijzen.
Dat gebeurt niet, aldus de bis
schop. omdat we zo graag zou
den willen opvallen, maar het
is nu ook weer niet nodig om
te doen alsof het niet gebeurt,
want we zijn tenslotte de
grootste vrijwilligersorganisa
tie die er in Nederland be
staat. Hij wees de wereldlijke
autoriteiten op de taken die
de kerk sinds haar stichting
op zich heeft genomen en ook
nu nog aanpakt, in te sprin
gen voor mensen die tussen
wal en schip dreigen te val
len. Patijn stelde daar tegen
over dat juist omdat de ker
ken dienstbaar willen zijn de
politici hen in die rol moeten
erkennen, omdat hen hetzelf
de doel voor ogen staat. „We
zijn dus dankbaar dat u ons
hebt uitgenodigd".
Terwijl de autoriteiten elkaar
toespraken, steeg het geroeze
moes op van het „gewone
volk" dat koffie dronk in de
gaanderijen en de zijbeuken
van de kerk. Daar werd uit
gelegd dat de schippers in het
Rotterdamse hun eigen kerkje
hebben, dat de bouwinspectie
van het bisdom een nieuwe
kerk bouwt in de Haagse
Spoorwijk en allerhande an
dere zaken.
Het geroezemoes en de toe
spraken werden op gezette tij
den overstemd door de voor
bij denderende treinen die
door de ramen van het pries
terkoor van deze monumenta-
FOTO: CORNÉ SPARIDAENS
le kerk zichtbaar zijn. Jam
mer dat het orgel niet speelde.
Maar die treinen herinnerden
degene die dacht dat de kerk
een reservaat is eraan dat zij
toch echt tot de wereld be
hoort.
PAUL VAN VELTHOVEN
De manifestatie is vandaag tot
16.00 te bezoeken.
Aartsbisschop
Carey pleit voor
missionaire en
sociale kerk
CANTERBURY Dr.
George Carey heeft vrij
dag bij zijn installatie tot
aartsbisschop van Canter
bury gepleit voor een
kerk die missionair is en
tegelijkertijd oog voor de
sociale noden heeft. Ver
der onderstreepte hij het
belang van eenheid bin
nen de Anglicaanse ge
meenschap.
Sprekend over de diepe ver
deeldheid binnen de Angli
caanse Kerk vroeg Carey zijn
medegelovigen een hogere
prioriteit te geven aan het
christelijk getuigenis dan aan
de onderlinge verschillen. De
grootste uitdaging voor de
Kerk van Engeland is „zo'n
kerk te zijn die God op de
eerste plaats stelt, daarna de
mensen die we willen dienen
en onszelf op de laatste
plaats".
Verder verdedigde hij het
recht van de kerk om zich
met maatschappelijke vraag
stukken bezig te houden.
„Geen Kerk kan of mag poli
tieke uitspraken achterwege
laten als de vrijheid en waar
digheid van de mens in het
geding is. Christus wijst ons
op het lot van de onderdruk
ten, de ontheemden en de van
honger stervende mensen."
Tijdens de dienst werd de le
zing uit het Oude Testament
verzorgd door dr. Emilio Ca
stro, secretaris-generaal van
de Wereldraad van Kerken,
en die uit het Nieuwe Testa
ment door kardinaal Basil
Hume, de rk aartsbisschop
van Westminster. Aartsbis
schop Edward Cassidy, hoofd
van de Vaticaanse raad voor
de eenheid der christenen,
vertegenwoordigde het Vati-
PUTTEN Vier hervormde
organisaties gaan samenwer
ken in de Commissie Geza
menlijke Missionaire-Diaco-
nale Arbeid om de „wild
groei" in de hulpverlening
aan Oost-Europa zo snel mo
gelijk aan te pakken. Door ge
brek aan kennis en ervaring
van plaatselijke comité's ko
men hulpgoederen vaak op
dezelfde plaatsen terecht.
Dat bleek vandaag in Putten
op de eerste landelijke infor
matiedag van Stichting HOE,
waar zij voor het eerst in haar
ruim 15-jarige bestaan verant
woording aflegde van de
„soms noodzakelijke illegale
werkzaamheden".
De stichting HOE verleent
geestelijke en materiële hulp
aan kerken en personen in
het voormalige Oostblok. De
nieuwe commissie bestaat uit
vertegenwoordigers van de
stichting HOE, de Gerefor
meerde Bond, de Gerefor
meerde Zendingsbond en de
Bond voor Inwendige Zen
ding.
Stichting HOE toont zich be
zorgd over de toenemende
versnippering en de verspil
ling van financiële middelen
van hulp aan Oost-Europa.
Door het ontbreken van over
leg ontstaat het probleem van
'dubbele hulpverlening', ter
wijl de hulp ook terecht komt
bij mensen met een 'twijfel
achtige reputatie', aldus HOIjJ-
bestuurslid H. van der Hulst.
Tweede voorzitter ds. A.W.
van der Plas waarschuwde
voor het ontstaan van een
„verwesterst christendom met
verlies van eigen identiteit"
in de Oosteuropese kerken.
„Te dikwijls leidde onverstan
dige westerse hulp tot ont
wrichting van een kerk of ge
meente."
De veranderde situatie in
Oost-Europa vraagt om aan
aanpassing aan beide zijden,
stelde Van der Plas. „Te ge
makkelijk klagen sommige
predikanten dat zegeen bijbels
of boeken hebben."
De stichting biedt de door
haar gedrukte lectuur gratis
aan aan plaatselijke en pro
vinciale kerkbesturen. Deze
kunnen de gratis ontvangen
hulp dan tegen kleine vergoe
dingen verspreiden, zodat
kerken in Oost-Europa eigen
fondsen voor lectuurwerk
kunnen vormen.
HOE heeft zich in haar 15-ja-
rige bestaan met name ingezet
voor de verspreiding van
jeugdlectuur. De stichting
drukte 125.000 Russische
exemplaren van de kleuterbij
bel van Evert Kuijt.
Verder verscheen een zon
dagsschoolalbum in een opla
ge van 150.000 exemplaren en
70.000 kinderdagboeken. In
tien jaar tijd was HOE betrok
ken bij 531 illegale bijbeltran
sporten. De stichting telt
15.000 donateurs voornamelijk
uit de kring van de Gerefor
meerde Bond.
(Van onze correspondent
Aart Heering)
ROME De fiolen van
toorn die paus Johannes
Paulus II onlangs over de
Italiaanse bisschoppen
uitstortte naar aanleiding
van de gemakzucht en af
valligheid die grote delen
van het land in hun
greep zouden hebben,
blijken niet helemaal te
recht. De zojuist versche
nen studie Religione e
chiesa in Italia (Gods
dienst en kerk in Italië)
van de Turiijnse socioloog
Franco Garelli maakt
duidelijk, dat in Italië ge
loof en kerk nog hecht
verankerd zijn.
Uit verschillende in de jaren
tachtig gehouden onderzoe
ken blijkt, dat 90% van de Ita
lianen in God gelooft. Van
hen gelooft 67,2% bovendien
in de katholieke kerk, waar
21,4% echter weinig of geen
vertrouwen in heeft. Deson
danks kan de Kerk van Rome
rustig als religieus alleenheer
ser worden beschouwd:
slechts anderhalf procent van
de Italianen bekent zich tot
het protestantisme, het joden
dom of een andere godsdienst.
(Maar waarschijnlijk wordt in
de tellingen nog te weinig re
kening gehouden met de in de
afgelopen jaren snel toegeno
men mohammedaanse immi
granten.) Opmerkelijk is ook,
dat maar vier van de onder
vraagden zichzelf als ongelo
vige (atheïst of agnosticus) be
schouwt.
Bijna honderd jaar geleden
schreef de marxistische filo
soof Antonio Labriola, dat
godsdienst dan wel - zoals
Marx had gezegd - opium van
het volk mag zijn, maar dat
het volk nu eenmaal niet bui
ten het geloof in een God kan.
In Labriola's vaderland (en
daar trouwens niet alleen)
lijkt die stelling nog steeds op
te gaan. Italië is nog altijd het
land van de paus, dat 57.000
priesters en 134.000 nonnen
telt en waar kruisbeelden ook
de wanden van openbare
scholen en overheidsgebou
wen sieren.
De sociale rol van de kerk is
in Italië veel belangrijker dan
in Noord-Europa. Katholieke
vrijwilligersorganisaties tellen
maar liefst vier miljoen leden
(op een bevolking van 57 mil
joen) en de hulp aan buiten
landers, daklozen en verslaaf
den is bijna een katholiek
monopolie, ook omdat de Ita
liaanse staat het daarin laat
afweten. Het kerkbezoek van
de Italianen is relatief hoog te
noemen. Ruim dertig gaat ie
dere week ter kerke en circa
vijftien gemiddeld eens in de
maand. Maar de groep van
De kerk staat in Italië nog steeds in het midden van de samenleving.
'conformistische kerkgan
gers', die het huis Gods alleen
bij bijzondere gelegenheden
betreden, is veel groter. Zo
trouwen 86 van de 100 Italia
nen in de kerk, terwijl
Stijging
In de afgelopen jaren zijn
deze cijfers langzaam geste
gen, nadat de deelname aan
religieuze evenementen in de
jaren 1970-75 een dieptepunt
had bereikt. Dat wijst erop,
dat ook in Italië de deconfes
sionalisering vooral een feno
meen van de jaren zestig ja
ren is geweest. De missie-
drang van de huidige paus en
het agressieve optreden van
fundamentalistische pressie
groepen als het populaire Co-
munione e Liberazione heb
ben er toe bijgedragen, dat
een deel van het verloren ter
rein inmiddels weer is her
wonnen.
Desondanks is in de afgelopen
decennia de maatschappelijke
druk van de kerk aanmerke
lijk afgenomen. Godsdienst is
nog wel belangrijk voor de
Italianen, maar dan vooral als
privé-aangelegenheid. Een
notoire heiden als de socialis
tische leider Bettino Craxi is
daar dan ook beslist niet min
der populair om. En in een
hiërarchie van waarden van
het Italiaanse volk, opgesteld
naar aanleiding van een on
derzoek van de universiteit
van Trento, kwam de god
vruchtigheid op de laatste
plaats, na achtereenvolgens
het gezin, liefde, vriendschap,
orde, zelfverwerkelijking, so
lidariteit, succes en mededo
gen.
Dl
Joegoslavië houdt uiterlijk eind mei een re
over de toekomst van het land, zo hebben de presicLc
de zes deelrepublieken deze week besloten op eei
aan het meer van Ohrid. Bij de raadpleging zal delp
zich er over moeten uitspreken of Joegoslavië in $d
vorm bijeenblijft of een confederatie wordt, een fn
van soevereine staten. Slovenië doet niet mee aari™
rendum omdat deze noordelijke deelrepubliek zich c
cember uitsprak voor een confederatie. Maar ook| -
name van Slovenië zou het referendum zijn ontmre
een laatste poging van de presidenten de volledige
gratie van het land te verhullen. Joegoslavië is ber-
tempo uit elkaar te vallen en niemand lijkt voldo^"
te genieten om deze ontwikkeling tegen te gaan.
HET voorbeeld van Joegoslavië is in hoge mate U
voor de politieke chaos die de afgelopen maanden i
kan is ontstaan. In Albanië bijvoorbeeld hebben
vrije verkiezingen een verrassende overwinning o
voor de communisten. De oppositie, boos over hefj
dat de politie kort na de verkiezingen aanrichtte
Shkoder, boycot het parlement totdat deze kwesK
wordt onderzocht. In Bulgarije is het verhaal in feii
ders. Daar eist de oppositie nieuwe verkiezingen
voormalige communisten, die vorig jaar de stei
wonnen, al hun krediet bij de bevolking hebben
Bovendien is de regeringspartij ook nog eens sterli.
over de te volgen koers. En ook in Roemenië dreig
sitie het parlement te boycotten uit onvrede over et
mingsprogramma dat naar haar mening geen verK
heeft gebracht.
NAUWELIJKS een jaar na zijn invoering in de Lt
den, dreigt het democratiseringsproces, mede door
gingstactieken van de vele ex-communisten, vast tg
etnische twisten en politieke scherpslijperij. Intussj^
de echte kwesties onaangeroerd, zoals de dringend ?g
lijke fundamentele hervoming van de economie. E
teruggang die daarvan het gevolg is, geeft extra vf€
de huidige onvrede. Waar Middeneuropese landei^
garije en Tsjechoslowakije zich met veel pijn en mr;
worstelen aan hun recente geschiedenis, volgen
landen de spiraal in neerwaartse richting en het ei^
van is helaas nog niet in zicht. e"j
Media centraal op zesde CRK-^
DEN BOSCH De Stichting Bevordering Contact I*e
tholieken (CRK) houdt zaterdag 8 juni haar zesde-
contactdag in de Bossche Brabanthallen. Het thema is,
vreugde en hoop". Voornaamste spreker is de RotterjZ
schop R. Bör die een toespraak zal houden over kerk1-*
Onder de deelnemers aan de contactdag zal een med
worden gehouden. „We willen graag weten wat de me^-
en bekijken die naar de CRK-dag komen", aldus dr.
van het CRK. Het is volgens hem nog niet duidelijk v
stuur met de enquête zal doen.
Uitgave Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon 071 - 122 244
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden
Hl
t ifo
Tf<
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr van 8.30 tot 17.00 ul_
Nabezorging
Telefoon 071-122 248.
van ma t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14 00 tot 1
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW)
Bij automatische betaling
per maand f. 25,70
per kwartaal f 76,60
per jaar 294,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel.. 071 - 122 244^
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 4
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Riy
070 - 3902 702
Bankiers tl
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
